Dairesi: 2. İdari Dava Dairesi
Esas No: 2019/971
Karar No: 2020/263
Karar Tarihi: 20.03.2020



(5302 S. K. m. 10) (4706 S. K. Ek m. 3)

İSTEMİN ÖZETİ: Davacı tarafından, Kamu Taşınmazlarının Yatırımlara Tahsisine İlişkin Usul ve Esaslar kapsamında mülkiyeti İl Özel İdaresi'ne ait Siirt İli, Merkez İlçesi, Yeni Mahalle, 453 ada, 73 parselde bulunan 4.377,02 m2 taşınmaz üzerinde davacı şirket lehine kurulan 25 yıl süreli irtifak hakkının süresinin 49 yıla çıkarılması istemiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin 02/07/2018 tarih ve 47 Sayılı Siirt İl Özel İdaresi İl Genel Meclisi kararının iptali istemiyle açılan davada, Siirt İdare Mahkemesi' nce verilen 22/03/2019 gün ve E: 2018/1038, K: 2019/174 Sayılı "dava konusu işlemin iptaline" ilişkin kararın davalı idare vekili tarafından, 03/09/2009 tarih ve 27338 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürülüğüne giren Maliye Bakanlığına ait Kamu Taşınmazlarının Yatırımlara Tahsisine İlişkin Uusl ve Esasların 23. maddesi uyarınca davacının irtifak hakkı veya kullanma izin süresinin uzatılması talebinde bulunamayacağı, dava konusu meclis kararının hukuka ve mevzuata uygun olarak alındığı, davacının basiretli bir tacir gibi sözleşme konusu işin yapılabilmesi için gerekli tedbirleri alması gerektiği, kusurlu ve ihmali davranışların sorumluluğunun davalı idare üzerine bırakılamayacağı, hakkın kötüye kullanıldığı ileri sürülerek istinaf yoluyla incelenerek kaldırılması istenilmektedir.
 
SAVUNMANIN ÖZETİ: Savunma verilmemiştir.
 
TÜRK MİLLETİ ADINA
 
Karar veren Gaziantep Bölge İdare Mahkemesi 2. İdari Dava Dairesi'nce, dosyadaki bilgi ve belgeler incelenerek işin gereği görüşüldü:
 
KARAR: Dava; davacı tarafından, Kamu Taşınmazlarının Yatırımlara Tahsisine İlişkin Usul ve Esaslar kapsamında mülkiyeti İl Özel İdaresi'ne ait Siirt İli, Merkez İlçesi, Yeni Mahalle, 453 ada, 73 parselde bulunan 4.377,02 m2 taşınmaz üzerinde davacı şirket lehine kurulan 25 yıl süreli irtifak hakkının süresinin 49 yıla çıkarılması istemiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin 02/07/2018 tarih ve 47 Sayılı Siirt İl Özel İdaresi İl Genel Meclisi kararının iptali istemiyle açılmıştır.
 
04/03/2005 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 5302 Sayılı İl Özel İdaresi Kanunu'nun 10. maddesinde; "Taşınmaz mal alımına, satımına, trampa edilmesine, tahsisine, tahsis şeklinin değiştirilmesine veya tahsisli bir taşınmazın akar haline getirilmesine izin; üç yıldan fazla kiralanmasına ve süresi yirmibeş yılı geçmemek kaydıyla bunlar üzerinde sınırlı aynî hak tesisine karar vermek '' İl genel meclisinin görev ve yetkileri arasında yer almıştır.
 
28/02/2009 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 5838 Sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun 23. maddesiyle 4706 Sayılı Hazineye Ait Taşınmaz Malların Değerlendirilmesi ve Katma Değer Vergisi Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanuna eklenen Ek 3. maddesinde; "13/6/2006 tarihli ve 5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 32/A maddesi kapsamındaki yatırımlarla ilgili olarak talep edilen taşınmazın bulunduğu ilçenin mülki sınırları içindeki organize sanayi veya endüstri bölgelerinde bu yatırımlar için tahsis edilebilecek boş parsel bulunmaması, gerçekleştirilecek yatırımın toplam tutarının, talep edilen taşınmazların maliki idarelerce takdir edilecek rayiç değerinin tarım, hayvancılık ve eğitim yatırımları için bir, turizm yatırımları için iki, diğer yatırımlar için üç katından az olmaması kaydıyla; Hazineye, özel bütçeli idarelere, il özel idarelerine veya belediyelere ait arazi veya arsaların üzerinde kırkdokuz yıl süreli bağımsız ve sürekli nitelikli irtifak hakkı tesis edilebilir. 31/8/1956 tarihli ve 6831 Sayılı Orman Kanununa tabi alanlar hariç olmak üzere, Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunması nedeniyle irtifak hakkı tesis edilemeyen taşınmazlar üzerinde ise aynı şartlarla kırkdokuz yıl süreli kullanma izni verilebilir." hükmüne yer verilmiştir.
 
03/09/2009 tarih ve 27338 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Maliye Bakanlığı'na ait Kamu Taşınmazlarının Yatırımlara Tahsisine İlişkin Usul ve Esasların "'Teşvik kapsamındaki taşınmazlar" başlıklı 5. maddesinde; "(1) Bu Usul ve Esaslar kapsamına; mülkiyeti Hazineye, özel bütçeli idarelere, il özel idarelerine veya belediyelere ait taşınmazlar ile Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerler dâhildir.
 
(2) Hazinenin özel mülkiyetindeki taşınmazlar ile Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlere ait işlemler Maliye Bakanlığınca; özel bütçeli idarelere, il özel idarelerine ve belediyelere ait taşınmazlar ile ilgili işlemler ise taşınmaz maliki idarelerce yürütülür." hükmü, ''Teşvik şekli'' başlıklı 7. maddesinde; "Teşvikten yararlanacak gerçek veya tüzel kişiler lehine; taşınmazlar üzerinde, ilk yıl için emlak vergi değerinin yüzde üçü oranında takdir edilecek bedel karşılığında kırkdokuz yıl süreli bağımsız ve sürekli nitelikte irtifak hakkı tesis edilebilir." hükmü, "Devir" başlıklı 21.maddesinde;"Yatırımcı, irtifak hakkı veya kullanma iznini üçüncü kişilere devredebilir. Ancak, devrin yatırım tamamlanmadan önce yapılması halinde, devralan kişide 6. maddede belirtilen şartlar aranır. Devralan kişiler devir tarihinden itibaren otuz gün içinde taşınmaz maliki idareye bilgi vererek, devredenin sözleşmeden doğan tüm yükümlülüklerini içeren ve idarece düzenlenecek olan yeni sözleşmeyi imzalamak zorundadır." hükmü yer alırken "Yatırım Süresi" başlıklı 23.maddesinde " Yatırım teşvik belgesinde belirlenen veya uzatılmış ise uzatılan süreler göz önünde bulundurularak yatırıma başlanılması ve uygulama projelerinde gösterilen bina, yapı ve tesislerin inşaatlarının bitirilerek faaliyete geçilmesi zorunludur.(...) Yatırım teşvik belgesinde belirlenen veya uzatılmış ise uzatılan süreler içerisinde tamamlanamayan yatırımların tamamlanması için mücbir sebepler dışında ek süre verilmez" hükmüne, 23.maddesinde "Yatırımcı, irtifak hakkı veya kullanma izninin süresinin uzatılması talebinde bulunamaz. Ancak; a) Yangın, deprem ve su baskını gibi tabii afetler, b) Ülkede genel veya işin yapıldığı yerde kısmi seferberlik ilanı, c) Genel grev, lokavt gibi kısmi hak kullanımından doğan imkânsızlıkların meydana gelmesi, ç) Bulaşıcı hastalık, salgın gibi olayların çıkması, d) İrtifak hakkı lehtarı ve kullanma izni sahibinin kusuru dışında kamudan kaynaklanan, ancak hakkın tamamen kullanılmasını ve işin yürütülmesini en az otuz gün süreyle engelleyen hukukî veya fiilî bir imkânsızlık durumunun ortaya çıkması, hâllerinde, kamudan kaynaklanan fiili veya hukukî imkânsızlık durumunun veya mücbir sebeplerin ortadan kalkmasına kadar geçecek süre kadar, irtifak hakkı ve kullanma izni süresinin dondurulması suretiyle uzatımı talebinde bulunulabilir." hükmüne yer verilmiştir.
 
Davacı ile davacı şirket arasında imzalanan irtifak hakkı sözleşmesinin 7.maddesinde de; yatırım teşvik belgesinde belirlenen süreler içinde tamamlanamayan yatırımların tamamlanması için mücbir sebep dışında ek süre verilemeyeceği düzenlenmiştir.
 
Dava dosyasının incelenmesinden; Kamu Taşınmazlarının Yatırımlara Tahsisine İlişkin Usul ve Esaslar kapsamında mülkiyeti İl Özel İdaresine ait olan Siirt İli, Merkez İlçesi, Yeni Mahalle, 453 ada, 73 parselde bulunan 4.377,02 m2 taşınmaz üzerinde 05/02/2014 tarih ve 18 Sayılı kararla B…. M… Hiz. Dan. San. ve Tic. A.Ş. lehine Telekomünikasyon sektöründe 100 kişiye istihdam sağlayacak çağrı merkezi yapılmak üzere 25 yıl süreli irtifak hakkı verilmesinin uygun görüldüğü, daha sonra bahse konu taşınmaz Kamu Taşınmazlarının Yatırımlara Tahsisine İlişkin Usul ve Esasların 21. maddesi ve devir sözleşmesinin 15. maddesine istinaden devredenin sözleşmeden doğan tüm yükümlülüklerini içeren yeni sözleşmeyi imzalamak koşuluyla davacı şirkete devredildiği, akabinde davacı şirket tarafından 13/02/2018 tarihli dilekçeyle irtifak hakkının 49 yıla çıkarılmasının talep edildiği, anılan talebin Siirt İl Özel İdaresi İl Genel Meclisinin 01/06/2018 tarih ve 41 Sayılı kararıyla reddedilmesine karşın ret kararının, 5302 Sayılı Kanun'un 15. maddesi gereğince yeniden görüşülmek üzere Valilik Makamının 12/06/2018 tarih ve 5449 Sayılı yazısıyla iade edilmesi üzerine bu defa talebin reddine ilişkin 02/07/2018 tarih ve 47 Sayılı Siirt İl Özel İdaresi İl Genel Meclisi kararının alındığı, anılan kararın iptali istemiyle de bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
 
İstinaf istemine konu mahkeme kararında; davacı şirket tarafından sözleşmede taahhüt altına girilenden çok daha fazla kişiye istihdamda bulunulduğu, yatırım teşvik belgesinde belirtilen 2.500.000,00 TL değil bu miktardan çok daha fazlası olan 3.500.00,00 TL yatırım yapıldığı, Çağrı Merkezi Yatırım Bilgi Formundan da anlaşılacağı üzere kullanılan makine ve teçhizatın büyük kısmının döviz bazlı fiyatlandığı ve döviz kurlarında son 1 yılda meydana gelen artış hesaba katıldığında karlı bir yatırım olmaktan çıktığı hatta zarar riskiyle karşı karşıya kalındığı gerekçeleriyle irtifak hakkının 49 yıla çıkarılması talep edilmesine karşın, dava konusu meclis kararında sebep unsuruna yer verilmeksizin yalnızca amaç unsurunun somutlaştırılmış hali olan ''kamu yararı'' dikkate alınmak suretiyle talebin reddine karar verildiği, bu durumda; dava konusu meclis kararının, davacı şirketin talep ve gerekçeleri, söz konusu gerekçelerin gerçekleşip gerçekleşmediği göz önüne alınarak yapılacak bir değerlendirme sonucunda, somut verilerle gerekçelendirilerek alınması gerekirken bunun yapılmayıp salt idari işlemlerin/kararların amaç unsuru olan "kamu yararı"na dayanılarak alınan meclis kararında hukuka uyarlık bulunmadığı" gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir
 
Her ne kadar mahkemece; İl Özel İdaresinin mülkiyetinde bulunan taşınmazlar üzerinde sınırlı ayni hak kurulmasının İl Genel Meclisinin görev ve yetkileri arasında olduğu, kurulacak sınırlı ayni hak süresinin genel kanun niteliğinde olan 5302 Sayılı İl Özel İdaresi Kanunununda 25 yıl ile sınırlandırılmış ise de; 28/02/2009 yılında 4706 Sayılı Hazineye Ait Taşınmaz Malların Değerlendirilmesi ve Katma Değer Vergisi Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanuna eklenen hüküm ile il özel idarelerine ait olan taşınmaz üzerinde ayni hak süresinin 49 yıla çıkarıldığı, anılan hükmün özel nitelikte hüküm olması sebebiyle 28/02/2009 tarihinden önceki ayni hak tesislerinin 25 yıla kadar bu tarihten sonraki tarihlerde kurulacak ayni hakların ise 49 yıla kadar verilebileceği değerlendirmesi ve idareni takdir yetkisi çerçevesinde dava konusu işlem irdelenmiş ise de;
 
5302 Sayılı İl Özel İdaresi Kanunu'nun, 4706 Sayılı Hazineye Ait Taşınmaz Malların Değerlendirilmesi ve Katma Değer Vergisi Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanuna göre özel bir kanun olduğundan kurulacak olan ve devam eden sınırlı ayni haklarla ilgili işlerde 5302 Sayılı İl Özel İdaresi Kanunun uygulanması gerektiği, adı geçen bu kanunda da irtifak hakkı gibi sınırlı ayni hakların en fazla 25 yıllığına tesis edilebileceğinin hükme bağlandığı dikkate alındığında, davacı şirketin 25 yıl süreli kurulan irtifak hakkının 49 yıla çıkarılması talebinin kabulünün mümkün olmadığı sonucuna varıldığından dava konusu işlemde hukuka aykırılık, aksi yönde yapılan değerlendirmeyle verilen mahkeme kararında hukuki isabet görülmemiştir.
 
Diğer taraftan; Kamu Taşınmazlarının Yatırımlara Tahsisine İlişkin Usul ve Esaslarda, açıkça yatırım teşvik belgesinde belirlenen süreler içerisinde tamamlanamayan yatırımların tamamlanması için mücbir sebepler dışında ek süre verilemeyeceğinin hükme bağlandığı, dava konusu uyuşmazlıkta ortada mücbir sebep olarak kabul edilebilecek herhangi bir durumun bulunmadığı, davacı şirketin imzaladığı irtifak hakkı sözleşmesinde de irtifak hakkı süresinin uzatılması talebinde bulunulamayacağının açıkça düzenlendiği göz önünde bulundurulduğunda da dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı anlaşılmaktadır.
 
SONUÇ: Açıklanan nedenlerle, istinaf başvurusunun kabulüne, Siirt İdare Mahkemesince verilen 22/03/2019 gün ve E:2018/1038, K:2019/174 Sayılı kararının kaldırılmasına, davanın reddine e aşağıda dökümü yapılan 143,50 TL ilk derece yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına, 171,30 TL istinaf yargılama gideri ile kararın verildiği tarihte geçerli olan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca belirlenen 1.700,00 TL avukatlık ücretinin davacıdan alınarak davalı idareye verilmesine, istinaf aşamasında yatırılan 29,20 TL Karar Harcı ve 73,10-TL YD Harcının harcı tahsil eden ilgili idaresince davalı idareye iadesine, posta gideri avansından artanın 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 333. maddesi uyarınca mahkemesince ilgili tarafa re'sen iadesine, 2577 Sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45/6 maddesi gereğince temyiz yolu kapalı olmak üzere kesin olarak, 20/03/2020 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi.
 
AZLIK OYU: İstinaf talebinin reddi gerektiği görüşüyle kararın yargılama giderlerine yönelik kısmında çoğunluk görüşüne katılmıyorum. (¤¤)


Full & Egal Universal Law Academy