Dairesi: 3. İdari Dava Dairesi
Esas No: 2020/103
Karar No: 2020/143
Karar Tarihi: 19.03.2020



(2709 S. K. m. 42, 131) (2577 S. K. m. 45) (2547 S. K. m. 44) (Lisansüstü Eğitim ve Öğretim Yönetmeliği m. 16, 35)

İSTEMİN ÖZETİ: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü'nde Diş Hekimliği alanında doktora öğrencisi olan davacı tarafından, diploma denklik belgesi alınabilmesi için Yükseköğretim Kurumuna başvurulması gerektiğine ilişkin Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Müdürlüğü'nün 28/06/2019 tarih ve E.8921 Sayılı işleminin iptali istemiyle açılan davada; "Yükseköğretim programlarında lisansüstü öğrenim görmek isteyen adayların Lisansüstü Eğitim ve Öğretim Yönetmeliği uyarınca lisansüstü eğitime kabulü işlemlerinde ''Klinik Uygulaması Olan Sağlık Alanları'' için ''Diploma Denklik Belgesi'' istenmesine ilişkin 13/09/2017 tarihli Yükseköğretim Yürütme Kurulu'nun kararının davalı idareye bildirildiği, sehven ''Tanınırlık Belgesi'' ile öğrenci kabulü yapıldığı, öğrencilerin mağduriyetinin önlenmesi amacıyla ders kayıtlarının yaptırıldığı, 2019-2020 eğitim öğretim döneminde denklik başvurusu yaparak denklik süreçlerinin tamamlamaları için dava konusu işlemle davacıya bildirildiği, bu haliyle davacının kaydının silinmediği, doktora eğitimine son verildiğine dair tesis edilen bir işlemin bulunmadığı görülmektedir. Bu durumda, davalı idarece kamu gücüne dayalı, tek yanlı irade beyanıyla, hukuk düzeninde değişiklik yapan, yani, başka bir işlemin varlığına gerek olmaksızın doğrudan hukuki sonuçlar doğuracak nitelikte tesis edilen işlem bulunmadığından, idari davaya konu edilebilecek kesin ve yürütülmesi zorunlu işlemden söz edilemeyeceği anlaşılmış olup, bu nedenle davanın incelenmeksizin reddi gerektiği sonucuna varılmıştır." gerekçesiyle dava konusu işlemin incelenmeksizin reddine karar veren Van 3. İdare Mahkemesi'nin 28/11/2019 tarih ve E:2019/2663, K:2019/2044 Sayılı kararının; ilanda belirtilen şartları yerine getirerek doktora programına başladığı, ilanda belirtilen şartların yönetmelik ile uyumlu olduğu, öğrenci kabulü için senato tarafından kararlaştırılan diploma denklik belgesi aranması şartının ilana dercedilmeyerek başvuru yapacak olan kişilerin önceden bu durumdan haberdar olmasının sağlanmadığı, başvuru için aranmayan diploma denklik belgesi şartının öğrenime devam eden davacı açısından da aranmasının haklı beklentilerini karşılayacak nitelikte ve hakkaniyet gereği olmadığı, Yüksek Öğretim Kurulu Başkanlığı'nın 05/09/2019 tarih ve 64903 Sayılı yazısından da görüleceği üzere öğrencilerin denkliklerini almamaları durumunda eğitimlerine devam edemeyecekleri öne sürülerek 2577 Sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesi uyarınca incelenerek kaldırılması istenilmektedir.
 
SAVUNMANIN ÖZETİ: İstinaf isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.
 
TÜRK MİLLETİ ADINA
 
Karar veren Erzurum Bölge İdare Mahkemesi 3. İdari Dava Dairesince işin gereği görüşüldü:
 
KARAR: Anayasanın, Eğitim ve öğrenim hakkı ve ödevi başlıklı 42. maddesinde, "Kimse, eğitim ve öğrenim hakkından yoksun bırakılamaz." düzenlemesine, 131. maddesinde; "Yükseköğretim Kurumlarının öğretimini planlamak, düzenlemek, yönetmek, denetlemek, yükseköğretim kurumlarındaki eğitim-öğretim ve bilimsel araştırma faaliyetlerini yönlendirmek, bu kurumların kanunda belirtilen amaç ve ilkeler doğrultusunda kurulmasını, geliştirilmesini ve üniversitelere tahsis edilen kaynakların etkili bir biçimde kullanılmasını sağlamak ve öğretim elemanlarının yetiştirilmesi için planlama yapmak maksadı ile Yükseköğretim Kurulu kurulacağı" hükmüne yer verilmiştir.
 
2547 Sayılı Yükseköğretim Kanunu'nun 44. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendinde, "lisansüstü eğitim usul ve esasları ile öğrenim süreleri Yükseköğretim Kurulu tarafından çıkarılan yönetmelikle belirlenir." düzenlemesine yer verilmiştir.
 
20/04/2016 tarih ve 29690 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Lisansüstü Eğitim ve Öğretim Yönetmeliğinin "başvuru ve kabul" başlıklı 16. maddesinde,"1) Doktora programına başvurabilmek için adayların; a) Tezli yüksek lisans diplomasına sahip olmaları ve ALES'ten başvurduğu programın puan türünde 55 puandan az olmamak koşuluyla ilgili senato kararı ile belirlenecek ALES puanına sahip olmaları gerekir. b) Tıp, diş hekimliği, veteriner, eczacılık fakülteleri ile hazırlık sınıfları en az on yarıyıl süreli lisans diplomasına veya Sağlık Bakanlığınca düzenlenen esaslara göre bir laboratuvar dalında kazanılan uzmanlık yetkisine sahip olmaları ve ALES'ten başvurduğu programın puan türünde 55 puandan az olmamak koşuluyla senato tarafından belirlenecek ALES puanına sahip olmaları gerekir. c) Lisans derecesiyle doktora programına başvuranların lisans mezuniyet not ortalamalarının 4 üzerinden en az 3 veya muadili bir puan olması ve ALES'ten başvurduğu programın puan türünde 80 puandan az olmamak koşuluyla senato tarafından belirlenecek ALES puanına sahip olmaları gerekir. Doktora programına başvuracak olanların programa kabulünde, ALES puanı yanı sıra yazılı olarak yapılacak bilimsel değerlendirme sınavı ve/veya mülakat sonucu ile yüksek lisans derecesiyle başvuranlar için yüksek lisans not ortalaması da değerlendirilebilir. Bu değerlendirmeye ilişkin hususlar ile başvuru koşulları ve öğrenci kabulüne dair diğer hususlar ilgili senato tarafından düzenlenen yönetmelikle belirlenir. (2) Hazırlık sınıfları hariç, on yarıyıl süreli lisans eğitimi alanlar yüksek lisans derecesine sahip sayılır. (3) ALES puanının % 50'den az olmamak koşuluyla ne kadar ağırlıkla değerlendirmeye alınacağı senato tarafından belirlenir. Yükseköğretim kurumu yalnız ALES puanı ile de öğrenci kabul edebilir. ALES'e eşdeğer kabul edilen ve Yükseköğretim Kurulunca ilan edilen eşdeğer puanlar, her bir üniversitenin senato kararları ile yükseltilebilir.
 
...
 
(5) Doktora programına öğrenci kabulünde anadilleri dışında Yükseköğretim Kurulu tarafından kabul edilen merkezî yabancı dil sınavları ile eşdeğerliği kabul edilen uluslararası yabancı dil sınavlarından en az 55 puan veya ÖSYM tarafından eşdeğerliği kabul edilen uluslararası yabancı dil sınavlarından bu puan muadili bir puan alınması zorunlu olup, bu asgari puanların girilecek programların özelliklerine göre gerekirse yükseltilmesine üniversite senatoları tarafından karar verilir.
 
(6) Temel tıp bilimlerinde doktora programlarına başvurabilmek için tıp fakültesi mezunlarının lisans diplomasına ve 50 puandan az olmamak koşuluyla ilgili senato kararı ile belirlenecek Tıpta Uzmanlık Eğitimi Giriş Sınavından alınmış temel tıp puanına veya ALES'in sayısal puan türünde 55 puandan az olmamak koşuluyla senato kararı ile belirlenecek ALES puanına sahip olmaları; tıp fakültesi mezunu olmayanların ise yüksek lisans diplomasına (diş hekimliği ve veteriner fakülteleri mezunlarının lisans derecesine) ve ALES'in sayısal puan türünde 55 puandan az olmamak koşuluyla senato kararı ile belirlenecek ALES puanına sahip olmaları gerekir. Temel tıp puanı, Tıpta Uzmanlık Eğitimi Giriş Sınavında temel tıp bilimleri Testi-1 bölümünden elde edilen standart puanın 0,7; klinik tıp bilimleri testinden elde edilen standart puanın 0,3 ile çarpılarak toplanması ile elde edilir. Doktora programlarına öğrenci kabulünde, temel tıp puanı veya ALES puanı yanı sıra gerekirse, lisans ve/veya yüksek lisans not ortalaması, bilimsel değerlendirme ve/veya mülakat sonucu da değerlendirilebilir. Bu değerlendirmeye ilişkin hususlar ile başvuru için adayların sağlaması gereken diğer belgeler (referans mektubu, neden doktora yapmak istediğini belirten kompozisyon, uluslararası standart sınavlar ve benzeri) ilgili senato tarafından düzenlenen yönetmelikle belirlenir. Ancak temel tıp bilimlerinde doktora programına öğrenci kabulünde, anadilleri dışında Yükseköğretim Kurulu tarafından kabul edilen merkezî yabancı dil sınavları ile eşdeğerliği kabul edilen uluslararası yabancı dil sınavlarından en az 55 puan veya ÖSYM tarafından eşdeğerliği kabul edilen uluslararası yabancı dil sınavlarından bu puan muadili bir puan alınması zorunlu olup, bu asgari puanların girilecek programların özelliklerine göre gerekirse yükseltilmesine üniversite senatoları tarafından karar verilir. Temel tıp puanının veya ALES puanının %50'den az olmamak koşuluyla ne kadar ağırlıkla değerlendirmeye alınacağı senato tarafından belirlenir. Yükseköğretim kurumu yalnız temel tıp puanı veya ALES puanı ile de öğrenci kabul edebilir." hükmüne, "diğer hükümler" başlıklı 35. maddesinde, "...Yabancı uyruklu adaylarla lisans eğitiminin tamamını yurt dışında tamamlayan Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı adayların lisansüstü programlara kabulüne ilişkin usul ve esaslar, yükseköğretim kurumlarının senatoları tarafından belirlenir..." düzenlemesine yer verilmiştir,
 
Dosyanın incelenmesinden; Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Diş Hekimliği Fakültesinde doktora eğitimi gören davacının, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesince ilan edilen şartları tamamladığından bahisle yapmış olduğu başvurunun kabul edilmesi üzerine doktora eğitimine başladığı, sonrasında klinik uygulaması olan sağlık alanları anadilim dallarının doktora programlarına diploma denklik belgesi olmadan sadece tanınırlık belgesi ile kayıt yapıldığının anlaşılması üzerine, "yükseköğretim programlarında lisansüstü öğrenim görmek isteyen adayların Lisansüstü Eğitim ve Öğretim Yönetmeliği uyarınca lisansüstü eğitime kabulü işlemlerinde "Klinik Uygulaması Olan Sağlık Alanları" için kendilerinden "Diploma Denklik Belgesi" istenilmesine dair 13/09/2017 tarihli Yükseköğretim Yürütme Kurulu kararının yürürlükte olmasına rağmen Sağlık Bilimleri Enstitüsü tarafından bu yazının gereğinin sehven yerine getirilmediğinin tespit edilmesi ve bu kapsamda öğrenim gören öğrencilerin diploma denklik belgesinin bulunmaması dolayısıyla eksik olan diploma denklik belgesinin alınabilmesi için YÖK'e başvuru yapılması gerektiğine" ilişkin Yüzüncü Yıl Üniversitesi Rektörlüğü Sağlık Müdürlüğü Enstitüsü Müdürlüğünün 28/06/2019 tarih ve E:8929 Sayılı işleminin tesis ediliği ve anılan işlemin iptali istemiyle bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
 
İdare Mahkemesince, davacının kaydının silinmediği, doktora eğitimine son verildiğine dair tesis edilen bir işlem bulunmadığı görülerek idari davaya konu edilebilecek kesin ve yürütülmesi zorunlu işlemden söz edilemeyeceği değerlendirilmiş ise de, dava dosyasında yer alan Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Eğitim-Öğretim Dairesi Başkanlığı'nın 05/09/2019 tarih ve 64903 Sayılı yazısında; 04/09/2019 tarihli Yükseköğretim Yürütme Kurulu toplantısında öğrencilerin 2019-2020 eğitim-öğretim yılı içerisinde denklik işlemlerini tamamlayamamaları durumunda eğitimlerine devam etmemelerine karar verildiğinin davalı Üniversiteye bildirildiği göz önüne alındığında, davacının diploma denklik belgesi alamaması durumunda doktora öğrenciliğinin sona erdirilmesi söz konusu olabileceğinden, diploma denklik belgesinin alınabilmesi için YÖK'e başvuru yapılması gerektiğine ilişkin dava konusu edilen işlemin davalı idarece kamu gücüne dayalı olarak tek yanlı irade beyanıyla tesis edilmiş hukuk düzeninde değişiklik yapan, idari davaya konu edilebilecek kesin ve yürütülmesi zorunlu bir işlem olduğu sonucuna varılmıştır.
 
SONUÇ: Açıklanan nedenlerle; istinaf başvurusunun kabulüyle Van 3. İdare Mahkemesi'nin 28/11/2019 tarih ve E:2019/2663, K:2019/2044 Sayılı kararının kaldırılmasına, yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın Mahkemesine gönderilmesine, yargılama giderleri hakkında Mahkemece yapılacak yargılama neticesinde bir karar verileceğinden bu aşamada hüküm kurulmasına gerek bulunmadığına, 2577 Sayılı Kanun'un 45/5. maddesi uyarınca kesin olarak, 19/03/2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi. (¤¤)
 


Full & Egal Universal Law Academy