Rekabet Kurumu
Karar Sayısı: 16-33/579-255
Karar Türü: Rekabet İhlali
Konu: Doğu Akdeniz Bölgesi’nde faaliyet gösteren çimento üreticilerinin müşteri paylaşımı ve fiyat anlaşması yaparak 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesini ihlal ettikleri iddiası
Karar Tarihi: 13.10.2016

Rekabet Kurumu Başkanlığından,

REKABET KURULU KARARI

Dosya Sayısı : 2016-5-11 (Önaraştırma)
Karar Sayısı : 16-33/579-255
Karar Tarihi : 13.10.2016
A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER
Başkan : Prof. Dr. Ömer TORLAK
Üyeler : Arslan NARİN, Fevzi ÖZKAN, Adem BİRCAN, Şükran KODALAK
B. RAPORTÖRLER: Ayşe Özlem UZUN, Mehmet TOKGÖZ, Atıf BİBER,
Halil İbrahim GÜLEROĞLU, Eren YALDIZLI, Ali OZAN
C. BAŞVURUDA
BULUNAN : - Re’sen/İhbar
D. HAKKINDA İNCELEME
YAPILANLAR : - Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş.
Kısıklı Cad. No:4 Sarkuysan - Ak İş Merkezi S Blok Altunizade/İstanbul
- Medcem Madencilik ve Yapı Malzemeleri Sanayi ve Ticaret A.Ş.
Atatürk Mahallesi (Bağalanı Mevkii) No:10 Akdere- Silifke/Mersin
- Adana Çimento Sanayii Türk A.Ş.
Ceyhan Yolu üzeri 12. km. Yüreğir/Adana
- KÇS Kahramanmaraş Çimento Beton Sanayi ve Madencilik İşletmeleri A.Ş.
Çöçelli Mah. Çöçelli Sok. No:220
Pk:46710 Pazarcık/Kahramanmaraş
- ÇİMKO Çimento ve Beton Sanayi Ticaret A.Ş.
Burak Mahallesi Sani Konukoğlu Bulvarı No:221 Şehitkâmil/Gaziantep
- Sönmez Çimento Yapı ve Madencilik Sanayi Ticaret A.Ş.
Adana Yumurtalık Serbest Bölge Şubesi 01920 Ceyhan/Adana
(1) E. DOSYA KONUSU: Doğu Akdeniz Bölgesi’nde faaliyet gösteren çimento
üreticilerinin müşteri paylaşımı ve fiyat anlaşması yaparak 4054 sayılı Kanun’un 4.
maddesini ihlal ettikleri iddiası.
(2) F. İDDİALARIN ÖZETİ: İhbarda özetle; Akdeniz Bölgesi’nde faaliyet gösteren çimento
üreticilerinden olan Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. (ÇİMSA), Medcem Madencilik
ve Yapı Malzemeleri Sanayi ve Ticaret A.Ş. (MEDCEM), Adana Çimento Sanayii Türk A.Ş.
(ADANA ÇİMENTO), KÇS Kahramanmaraş Çimento Beton Sanayi ve Madencilik
İşletmeleri A.Ş. (KÇS), ÇİMKO Çimento ve Beton Sanayi Ticaret A.Ş. (ÇİMKO) ve Sönmez
Çimento Yapı ve Madencilik Sanayi Ticaret A.Ş.’nin (SÖNMEZ) aralarında anlaşarak 8-15
Mart tarihlerinde dökme çimentonun satış fiyatını 30 TL/ton artırmayı planladıkları iddia
edilmiştir. İhbar sahibi tarafından gönderilen ve 11.04.2016 tarihinde Kurum kayıtlarına
giren e-postada ise çimento üreticileri tarafından müşteri paylaşımına gidildiği de ifade
edilmiştir. Konuya ilişkin olarak ihbar sahibi, söz konusu üreticilerin senede 2-3 kez bir
araya gelerek fiyat politikalarını birlikte şifahen belirlediklerini ve müşteri paylaştıklarını
belirtmiş; Mart 2016 döneminden sonra teşebbüslerin birlikte hareket ettiklerine dair bir
tespitlerinin olmadığını ifade etmiştir.

16-33/579-255
2/11

(3) G. DOSYA EVRELERİ: Kurum kayıtlarına 09.03.2016 tarihinde giren ihbar ve 11.04.2016
tarihinde giren ek iddialar üzerine hazırlanan 11.04.2016 tarihli ve 2016-5-11/İİ sayılı İlk
İnceleme Raporu, 20.04.2016 tarihli Kurul toplantısında görüşülmüş ve 16-14/227-M sayı
ile önaraştırma yapılmasına karar verilmiştir. İlgili karar uyarınca düzenlenen 27.07.2016
tarih ve 2016-5-11/ÖA sayılı Önaraştırma Raporu görüşülerek, karara bağlanmıştır.
(4) H. RAPORTÖR GÖRÜŞÜ: İlgili raporda; dosya konusu iddialara yönelik olarak, inceleme
yapılan teşebbüsler hakkında 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un (4054
sayılı Kanun) 41. maddesi uyarınca soruşturma açılmasına gerek olmadığı ifade edilmiştir.
I. İNCELEME VE DEĞERLENDİRME
(5) Önaraştırma çerçevesinde raportörlerce 28.06.2016 tarihinde ÇİMSA, MEDCEM, KÇS ve
ADANA ÇİMENTO’da, 29.06.2016 tarihinde ise ÇİMKO ve SÖNMEZ’de yerinde
incelemeler yapılmıştır. Teşebbüslerden talep edilen bilgiler sırasıyla, 13.07.2016 tarihinde
ADANA ÇİMENTO, 14.07.2016 tarihinde ÇİMSA, ÇİMKO, SÖNMEZ, MEDCEM ve
19.07.2016 tarihinde ise KÇS tarafından gönderilmiştir.
I.1. Hakkında İnceleme Yapılan Teşebbüsler
I.1.1. ÇİMKO
(6) Çimento üretimi faaliyetinde bulunmak üzere Kahramanmaraş’ın Narlı ilçesinde 2006
yılında kurulmuş olan ÇİMKO, (…..) ton/gün ((…..) ton/yıl) klinker ve (…..) ton/gün ((…..)
ton/yıl) çimento üretim kapasitesine sahiptir.
I.1.2. ÇİMSA
(7) 1972 yılında kurulan ÇİMSA; Mersin, Eskişehir, Kayseri, Niğde ve Afyonkarahisar’da
bulunan 5 entegre fabrikası, Ankara’da bulunan bir öğütme tesisi, Marmara terminali ve
Malatya Çimento Paketleme tesisiyle faaliyetlerini sürdürmektedir. ÇİMSA, yıllık (…..) ton
üzerinde klinker ve yıllık (…..) ton üzerinde çimento üretim kapasitesine sahiptir.
I.1.3. SÖNMEZ
(8) SÖNMEZ, Adana Yumurtalık Serbest Bölgesi’nde çimento üretimi faaliyetinde bulunmak
üzere 2009 yılında kurulmuştur. (…..) ton/yıl klinker ve (…..) ton/yıl çimento üretim
kapasitesine sahip olan şirketin, serbest bölgede kurulmuş olmasından dolayı toplam
üretiminin %(…..)’lik kısmını ihracat yapma zorunluluğu mevcuttur.
I.1.4. MEDCEM
(9) MEDCEM, Mersin ilinde çimento üretim faaliyetinde bulunmak üzere 2008 yılında kurulmuş
ve Temmuz 2015 yılında devreye alınmış bir tesistir. MEDCEM, (…..) ton/yıl klinker ve
(…..) ton/yıl çimento üretim kapasitesine sahiptir.
I.1.5. ADANA ÇİMENTO
(10) ADANA ÇİMENTO, hazır beton ve çimento imalatı ve satışı alanlarında faaliyette bulunmak
üzere 1954 yılında kurulmuştur. ADANA ÇİMENTO, Akdeniz Bölgesi’ne ve Kıbrıs'a
yayılmış tesisleri ile yıllık (…..) ton gri, (…..) ton beyaz klinker, (…..) ton gri, (…..) ton beyaz
çimento üretim kapasitesine sahiptir.
I.1.6. KÇS
(11) Kipaş Holding bünyesinde bulunan KÇS, 2005 yılında Kahramanmaraş’ta kurulmuştur.
Yıllık (…..) ton klinker ve (…..) ton çimento üretim kapasitesine sahip teşebbüsün, ayrıca 8
adet hazır beton tesisi bulunmaktadır.
16-33/579-255
3/11

I.2. İlgili Pazar
I.2.1. İlgili Ürün Pazarı
(12) Kurulun dosya konusuna benzer kararları1 göz önünde bulundurularak, ilgili ürün pazarı “gri
çimento pazarı” şeklinde belirlenmiştir.
I.2.2. İlgili Coğrafi Pazar
(13) Çimentonun nakliye bedeli yüksek bir ürün olması ve önaraştırmaya konu teşebbüslerin
ağırlıklı olarak faaliyet gösterdikleri iller dikkate alınarak, satışların kısmen ve/veya
tamamen kesiştiği “Adana, Mersin, Osmaniye, Hatay, Kilis, Gaziantep ve Kahramanmaraş”
illerini kapsayan bölge ilgili coğrafi pazar olarak tespit edilmiştir.
I.3. Değerlendirme
(14) Dosya konusu ihbar, MEDCEM, ÇİMSA, ADANA ÇİMENTO, KÇS ve ÇİMKO’nun
aralarında yaptıkları anlaşma doğrultusunda dökme çimento fiyatlarına zam yaptıkları ve
müşteri paylaştıklarına yöneliktir. Söz konusu iddialar kapsamında, önaraştırmaya konu
teşebbüslerden Ocak 2014 - Mayıs 2016 yılları arasında gerçekleştirilen çimento satışları
ile gerçekleşen maliyetler başta olmak üzere çeşitli bilgi ve belgeler istenilmiştir.
(15) Teşebbüslerden gelen bilgi ve belgeler doğrultusunda teşebbüslerin;
- ortak olarak faaliyet gösterdikleri Adana, Mersin, Osmaniye, Hatay, Kilis, Gaziantep ve
Kahramanmaraş illerinde tüm dökme çimento türleri alanında,
- yoğun olarak satışını gerçekleştirdikleri CEM I 42,5 türünde ise yapılan tüm satışlar
temel alınarak
analizler gerçekleştirilmiştir.
I.3.1. Dökme Çimento Satışlarının Analizi
(16) Dosya bakımından önaraştırmaya konu çimento üreticilerinin satış gerçekleştirdikleri,
dolayısıyla karşılıklı olarak çıkarlarının kesiştiği yedi farklı il olan; Adana, Mersin,
Osmaniye, Hatay, Kilis, Gaziantep ve Kahramanmaraş illerinden oluşan bölgedeki dökme
çimento satış miktarı ve fiyat hareketleri incelenmiştir. Satış miktarlarının yer aldığı Grafik
1 incelendiğinde, çimentoya olan talebin 2014 yılına nazaran 2015 yılında arttığı, Ocak
2016’da çimento talebinin önemli miktarda azaldığı ancak takip eden aylarda talebin tekrar
canlanma eğilimi gösterdiği görülmektedir.
Grafik 1: Dökme Çimento Satış Miktarları (Ton)


(…..TİCARİ SIR…..)


Grafik 2: Dökme Çimento Birim Satış Fiyatları (TL/ton)


(…..TİCARİ SIR…..)


1 05.09.2013 tarih ve 13-50/719-305 sayılı, 24.01.2013 tarih ve 13-07/65-34 sayılı, 06.04.2012 tarih ve 12-
17/499-140 sayılı, 31.03.2011 tarih ve 11-20/378-117 sayılı Kurul kararları.
16-33/579-255
4/11


(17) Grafik 2 incelendiğinde; önaraştırmaya konu teşebbüslerin satış fiyatlarının Ocak 2014
itibarıyla (…..) TL/ton bandında olduğu, 2014 yılında genel olarak artış trendinde olan
fiyatların Ocak 2015 tarihi itibarıyla (…..) TL/ton bandına ulaştığı görülmektedir. Ocak 2015
tarihinden Şubat 2016 sonuna doğru ise çimento fiyatlarında genel olarak düşme eğilimi
olduğu anlaşılmaktadır. Mart 2016’dan itibaren fiyatlarda artışlar başlamakta; Ocak-Mart
2016 döneminde ise fiyatlarda artıştan ziyade azalma söz konusu olmaktadır. İlgili
teşebbüslerin aylık ortalama fiyatları baz alınarak Şubat-Nisan 2016 dönemindeki aylık fiyat
artışları aşağıda sunulan tabloda yer almaktadır.
Tablo 1: Dökme Çimento Şubat-Nisan 2016 Ortalama Satış Fiyatları (TL/ton)
(18) Tablo 1’den; Şubat-Mart döneminde ÇİMSA ve ÇİMKO haricindeki teşebbüslerin
fiyatlarında cüzi artışların olduğu, SÖNMEZ’in fiyatının çok az oranda düştüğü; Mart-Nisan
döneminde SÖNMEZ’in fiyatında yaklaşık (…..) TL’lik, KÇS’nin fiyatında yaklaşık (…..)
TL’lik bir artış olduğu, diğerlerinin fiyatlarında ise (…..) TL aralığında artışların yapıldığı,
teşebbüslerin fiyat artış oran ve miktarlarının kesişmediği görülmektedir. Teşebbüslerin
ağırlıklı ortalama fiyat bilgilerine ise aşağıdaki grafikte yer verilmiştir.
Grafik 3: Dökme Çimento Satışı Ağırlıklı Ortalama Fiyatları (TL/ton)


(…..TİCARİ SIR…..)


(19) Grafikteki fiyat hareketleri üç farklı dönemde incelendiğinde;
- Ocak 2014-Ocak 2015 döneminde dökme çimento fiyatlarının (…..) TL/ton
seviyesinden (…..) TL/ton seviyesine kadar arttığı, artış trendinin söz konusu dönem
boyunca devam ettiği, genel olarak kış aylarında görülen fiyat düşüşünün ise
gerçekleşmediği,
- Ocak 2015-Şubat 2016 döneminde dökme çimento fiyatlarının (…..) TL/ton
seviyesinden (…..) TL/ton seviyesine kadar gerilediği, bu gerilemenin özellikle Ağustos
2015 tarihinde MEDCEM’in pazarda faaliyetlerine başladığı tarihten sonra hızlandığı,
- Şubat 2016-Mayıs 2016 döneminde dökme çimento fiyatlarının yaklaşık %(…..)
oranındaki artışla (…..) TL/ton seviyesinden (…..) TL/ton seviyesine ulaştığı
görülmektedir. Söz konusu fiyat hareketlerinin yıllara göre izlediği seyir aşağıdaki grafikte
sunulmuştur.
Grafik 4: Yıllar Bazında Dökme Çimento Satışı Ağırlıklı Ortalama Fiyatları (TL/ton)


(…..TİCARİ SIR…..)



MEDCEM ÇİMSA OYAK ADANA SÖNMEZ KÇS ÇİMKO
Şubat (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Mart (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Nisan (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
16-33/579-255
5/11

(20) Grafik 4 incelendiğinde çimento fiyatlarının, 2014 ve 2016 yıllarının Mart ve Şubat aylarında
kısmen benzer bir şekilde artış trendine girdiği görülmektedir. 2015 yılında ise benzer fiyat
hareketlerine rastlanılmamakta, 2015 yılı boyunca fiyatların düşüş eğiliminde olduğu
görülmektedir.
(21) Maliyetin, söz konusu fiyat değişimlerini açıklayabilecek en önemli değişkenlerden biri
olması nedeniyle, incelemeye konu teşebbüslerce gönderilen maliyet verileri incelenmiştir.
Grafik 5: Dökme Çimento Birim Maliyetleri (TL/ton)


(…..TİCARİ SIR…..)


(22) Söz konusu maliyetler incelenirken, Ocak 2014 ve sonrası dönemi kapsayan veriler
çimento satışlarında olduğu gibi aylık bazda karşılaştırılmıştır. Grafik 5’ten de anlaşılacağı
üzere, fiyat artışlarının görülmeye başlandığı Mart 2016 öncesi dönem olan Kasım 2015-
Ocak 2016 döneminde teşebbüslerin üretim maliyetlerinin de arttığı görülmektedir.
(23) Fiyatı şekillendirebilen değişkenlerden bir diğeri ise talep değişimleridir. Genel olarak talep
artışlarının fiyat üzerinde yukarı yönlü bir baskı oluşturması mümkündür. Bu kapsamda
talebe ilişkin değişimler Grafik 6’da sunulmuştur.
Grafik 6: Dökme Çimento Talebi (Ton)


(…..TİCARİ SIR…..)


(24) Grafik 6’da, 2016 yılının Şubat ve Mart aylarındaki talebin, geçmiş yılların aynı döneminin
oldukça üzerinde olduğu tespit edilmiştir. Bunun gibi, Şubat 2016’da Ocak 2016’ya göre
talepte yaklaşık olarak %(…..) oranında artış yaşandığı da açık bir şekilde görülmektedir.
Şubat 2016’daki talep artışı düşük bir oranda da olsa Mart 2016’da devam etmiştir. Bu
doğrultuda, ihlal iddialarının bulunduğu Mart 2016 öncesinde yaşanan bu talep artışının
fiyatları yükseltici yönde etki etmesinin muhtemel olduğu anlaşılmaktadır.
(25) İncelenmesi gereken bir diğer unsur, kapasite kullanım oranlarıdır. Üretim miktarını
belirleyen klinker kapasite kullanım oranlarına Tablo 2’de yer verilmiştir.
16-33/579-255
6/11

Tablo 2: Klinker Kapasite Kullanım Oranları (%)
MEDCEM ÇİMSA ADANA ÇİMENTO SÖNMEZ KÇS ÇİMKO
Oca.14 (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Şub.14 (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Mar.14 (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Nis.14 (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
May.14 (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Haz.14 (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Tem.14 (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Ağu.14 (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Eyl.14 (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Eki.14 (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Kas.14 (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Ara.14 (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Oca.15 (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Şub.15 (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Mar.15 (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Nis.15 (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
May.15 (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Haz.15 (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Tem.15 (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Ağu.15 (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Eyl.15 (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Eki.15 (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Kas.15 (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Ara.15 (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Oca.16 (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Şub.16 (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Mar.16 (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Nis.16 (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
May.16 (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
(26) Çimento üretiminde önemli bir kısıt olan klinker kapasite kullanım oranlarının Mart 2016’da;
MEDCEM için %(…..), ÇİMSA için %(…..), ADANA ÇİMENTO için %(…..), SÖNMEZ için
%(…..), KÇS için %(…..) ve ÇİMKO için %(…..) olarak, Nisan 2016’da ise MEDCEM için
%(…..), ÇİMSA için %(…..), ADANA ÇİMENTO için %(…..), SÖNMEZ için %(…..), KÇS
için %(…..) ve ÇİMKO için %(…..) olarak gerçekleştiği görülmektedir. Ayrıca genel itibari
ile teşebbüslerin yıl boyunca kapasite kullanım oranlarının oldukça yüksek olduğu
anlaşılmıştır.
I.3.2. Müşteri Paylaşımı İddiasına İlişkin Analiz
(27) İhbarda ifade edilen müşteri paylaşımı hususuna ilişkin olarak dosya tarafı teşebbüslerin
Ocak 2014–Mayıs 2016 tarihleri arasında çimento sağladığı müşteriler incelenmiş,
müşterilerin farklı teşebbüslerden alım yapıp yapmadığı ve alım yaptıkları teşebbüsleri
değiştirip değiştirmedikleri araştırılmıştır. Anılan tarihler zarfında ilgili pazarda dökme
çimento türünde MEDCEM (…..), ÇİMSA (…..), ADANA ÇİMENTO (…..), SÖNMEZ (…..),
KÇS (…..), ÇİMKO (…..) farklı müşteriye satış yapmıştır.

16-33/579-255
7/11

Tablo 3: Ocak 2014-Mayıs 2016 Arasında Birden Fazla Çimento Üreticisinin Satış Yaptığı Müşteriler
MÜŞTERİ UNVANI
ÇİMENTO ÜRETİCİSİ
MEDCEM ÇİMSA ÇİMKO SÖNMEZ KÇS ADANA ÇİMENTO
(…..)  
(…..)   
(…..)  
(…..)    
(…..)   
(…..)  
(…..)    
(…..)    
(…..)   
(…..)  
(28) Tablo 3’te yer alan bilgiler göz önüne alındığında, incelemeye konu teşebbüslerin satış
yaptıkları ortak müşterilerin de olduğu görülmektedir. Bu çerçevede, müşteri paylaşımına
gidildiğine dair iddiayı destekleyecek herhangi bir belge veya bulguya rastlanılmamıştır.
I.3.3. CEM I 42,5 Dökme Çimento Satışlarının Analizi
(29) Belirli standartlara dayanılarak üretilen çimento ürünü, içerisinde kullanılan katkı
maddelerinin oranına göre farklı cinslere ayrılmaktadır. İçerisinde katkı maddesinin
kullanımı %0-5 arasında değişen CEM I 42,5 türünün talebi, hazır beton üreticileri
tarafından tercih edilmesi nedeniyle oldukça yüksektir. Önaraştırmaya konu teşebbüslerin
toplam satışları içerisinde CEM I 42,5 türü çimentonun payı yaklaşık %(…..) oranındadır.
Önaraştırma taraflarının CEM I 42,5 türü çimento satışlarının toplam satışları içindeki payı
ise; MEDCEM için %(…..), ÇİMSA için %(…..), ADANA ÇİMENTO için %(…..), SÖNMEZ
için %(…..), KÇS için %(…..) ve ÇİMKO için %(…..) olarak gerçekleşmiştir. Dolayısıyla,
toplam satışlardaki payının yüksek olması bakımından verinin büyük bir kısmını yansıtması
nedeniyle CEM I 42,5 türü çimentoya yönelik ekonomik analizlere yer verilmiştir.
(30) Önaraştırmaya konu teşebbüslerin, CEM I 42,5 türü çimento satışları için bölge kısıtı
yapılmadan oluşturulan grafik aşağıda sunulmuştur.
Grafik 7: CEM I 42,5 Çimento Satış Miktarları (Ton)


(…..TİCARİ SIR…..)


(31) Grafik 7’den anlaşılacağı üzere, satış miktarları çimentoya olan talebin yıllar itibarıyla artış
trendinde olduğunu göstermektedir. Öte yandan çimentoya olan talebin genel olarak kış
aylarında azaldığı, Mart ayıyla birlikte artış trendine girdiği görülmektedir. Satış miktarlarına
genel olarak bakıldığında ise özellikle 2014 ve 2015 yıllarının Ocak ve Şubat aylarından
sonra satış miktarlarının arttığı anlaşılmıştır. Benzer şekilde, 2016 yılının Mart ve Nisan
aylarında da talepte artış bulunmaktadır.

16-33/579-255
8/11

(32) Aşağıdaki grafikte ağırlıklı ortalamaları ve kümülatif değerleri alınarak teşebbüslerin satış
fiyatlarına yer verilmiştir.
Grafik 8: CEM I 42,5 Çimento Satışı Ağırlıklı Ortalama Fiyatları (TL/ton)


(…..TİCARİ SIR…..)


(33) Dökme çimento fiyat hareketlerinde olduğu gibi Şubat 2016 tarihinden itibaren artış
trendine giren çimento fiyatları Şubat 2016- Mayıs 2016 döneminde yaklaşık %(…..) artışla
(…..) TL/ton fiyat seviyesine ulaşmıştır. Grafik genel olarak değerlendirildiğinde, fiyatların
dökme çimentoda olduğu gibi Kasım 2015-Şubat 2016 döneminde düştüğü ve Mart
2016’dan itibaren artış trendine geçtiği görülmektedir.
(34) Fiyatı şekillendirebilen değişkenlerden biri olan talebin aylar bazında pazardaki durumunu
gösteren grafik aşağıda sunulmuştur.
Grafik 9: Dönemsel CEM I 42,5 Çimento Talebi (Ton)


(…..TİCARİ SIR…..)


(35) Grafik 9 incelendiğinde; 2016 yılının ilk aylarında genel itibarıyla (Ocak 2014 hariç olmak
üzere) talebin geçmiş yıllara göre yüksek olduğu, Mart 2016’da talebin 2015 Mart’a göre
%(…..) oranında arttığı görülmektedir. Dökme çimentoda olduğu gibi, bu talep artışının
Mart 2016’dan itibaren gözlemlenen fiyat artışına etki etmiş olabileceği
değerlendirilmektedir. Ayrıca, Grafik 5’te gösterilen maliyet artışlarının CEM I 42,5 türü
dökme çimento fiyatlarını artırıcı yönde bir etki yapmış olması da muhtemeldir.
I.3.4. 4054 Sayılı Kanun Kapsamında Yapılan Değerlendirme
(36) Dosya konusu ihbar, MEDCEM, ÇİMSA, ADANA ÇİMENTO, KÇS ve ÇİMKO’nun
aralarında yaptıkları anlaşma doğrultusunda dökme çimento fiyatlarına zam yaptıkları ve
müşteri paylaştıklarına yöneliktir. Söz konusu iddiaların, 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesi
kapsamında değerlendirilmesi gerekmektedir. Anılan Kanun maddesinde, “belirli bir mal
veya hizmet piyasasında doğrudan veya dolaylı olarak rekabeti engelleme, bozma ya da
kısıtlama amacını taşıyan veya bu etkiyi doğuran yahut doğurabilecek nitelikte olan
teşebbüsler arası anlaşmalar, uyumlu eylemler ve teşebbüs birliklerinin bu tür karar ve
eylemleri” yasaklanmış ve aynı maddenin ikinci fıkrasının (a) bendinde, “mal veya
hizmetlerin alım ya da satım fiyatının, fiyatı oluşturan maliyet, kar gibi unsurlar ile her türlü
alım yahut satım şartlarının tespit edilmesi” ve (b) bendinde, “mal ve hizmet piyasalarının
bölüşülmesi ile her türlü piyasa kaynaklarının veya unsurlarının paylaşılması ya da
kontrolü” yasaklanan hallerden sayılmıştır.

16-33/579-255
9/11

(37) Rekabet hukuku kapsamında anlaşma olarak nitelendirilebilecek bir ihlalden bahsetmek
için teşebbüslerin ortak bir amaç veya sonuca yönelik niyetlerinin örtüştüğünü, bu amaca
yönelik bağlılığın bilinçli olduğunu göstermek gerekmektedir. Bu bağlamda, söz konusu
ilişkiyi ortaya çıkarmada kullanılan delilleri birincil ve ikincil deliller olmak üzere iki sınıfa
ayırmak mümkündür.
(38) Birincil deliller Kanuna aykırılık teşkil eden gizli yapılanmaları/anlaşmaları ortaya koymada
kullanılan ve ispat gücü bakımından ilk planda düşünülmesi gereken delillerdir. Bu deliller,
anlaşmanın tarafları, kapsamı, gerçekleştiği zaman aralığı olarak sıralanabilecek ve somut
bir ihlal şablonunu ortaya koymada kullanılabilecek nitelikteki bilgi ve belgelerden
oluşmaktadır. Öte yandan, söz konusu yapılanmaların “gizli” nitelikte olması nedeniyle,
birincil nitelikteki delillere ulaşmak oldukça güçtür. Bu noktada, söz konusu yapılanmaların
ortaya çıkarılabilmesi amacıyla ikincil nitelikteki delillerin de varlığı önem arz etmektedir.
(39) İkincil nitelikli deliller arasında iletişim delilleri ile iktisadi deliller yer almaktadır. İletişimsel
deliller, anlaşma taraflarının toplandıklarını veya iletişim kurduklarını gösteren ancak
iletişimin içeriğini ortaya koymada yetersiz kalan delillerdir. Bu deliller arasında; rakipler
arası iletişimin var olduğunu gösterir deliller, toplantıya katılım, fiyatlar, talep ve kapasite
kullanımının tartışıldığı toplantı notları, rakiplerin gelecekte yapabilecekleri fiyat artışları
veya fiyatlama stratejileri hakkında bilgi sahibi olunduğunu gösteren iç yazışma
niteliğindeki belgeler yer almaktadır. İktisadi deliller ise bir anlaşmaya ulaşıldığını işaret
eden firma davranışları ve aynı zamanda piyasanın bir bütün olarak davranışını, gizli fiyat
tespitinin mümkün olduğunu işaret eden piyasa yapısı unsurlarını ve anlaşmanın
sürdürülmesinde kullanılabilecek belirli uygulamaları içermektedir.
(40) İktisadi deliller davranışsal ve yapısal deliller olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Davranışsal
delillerin ispat gücü, diğer ekonomik delillere oranla daha yüksek görülmektedir. Bu tür
delillere örnek olarak paralel fiyatlama yapılması, rakiplerin eşzamanlı veya yakın zamanlı
fiyat değişimlerinin aynı veya benzer nitelikte olması, ortak fiyat duyuruları ile aynı veya
benzer nitelikli satış ve üretim politikalarının benimsenmesi ve piyasanın yapısına ilişkin
bazı özellikler de (normalin üstünde kârlar, geçmişte yaşanan rekabet ihlallerinin varlığı)
sayılabilmektedir. Yapısal deliller arasında ise yüksek yoğunlaşma oranları, homojen
ürünlerin varlığı, dikey bütünleşme oranının yüksekliği ve giriş engellerinin yüksekliği
sayılabilir.
(41) Dosya konusu iddialar kapsamında yapılan incelemeler ve analizlerde teşebbüsler
arasında bir ilişki, iletişim veya davranışı ortaya koyabilecek birincil veya ikincil nitelikte
iletişim delili bulunamamıştır. Bu nedenle, ekonomik bir delilin bulunup bulunmadığının
tespiti açısından elde edilen bilgiler ve teşebbüslerden gelen veriler çerçevesinde
ekonomik analizler yapılmış ve ulaşılan tespitlere özetle aşağıda yer verilmiştir:
- Şubat 2016-Mayıs 2016 döneminde dökme çimento fiyatları yaklaşık olarak %(…..)
oranında bir artışla (…..) TL/ton seviyesinden (…..) TL/ton seviyesine ulaşmıştır.
Bununla birlikte, Şubat-Mart 2016 döneminde ÇİMSA ve ÇİMKO haricindeki
teşebbüslerin fiyatlarında cüzi artışların olduğu, SÖNMEZ’in fiyatının düştüğü; Mart-
Nisan 2016 döneminde SÖNMEZ’in fiyatında yaklaşık (…..) TL’lik, KÇS’nin fiyatında
yaklaşık (…..) TL’lik bir artışın olduğu, diğerlerinin fiyatlarında ise (…..) TL aralığında
artışların gerçekleştiği, dolayısıyla teşebbüslerin fiyat artış oran ve miktarlarının
kesişmediği görülmektedir.
- Çimento üretiminde en önemli kısıt olan klinker kapasite kullanım oranları Nisan
2016’da MEDCEM’de %(…..), ÇİMSA’da %(…..), ADANA ÇİMENTO’da %(…..),
SÖNMEZ’de %(…..), KÇS’de %(…..) ve ÇİMKO’da %(…..) oranındadır.
- Kasım 2015-Ocak 2016 döneminde üretim maliyetlerinde artışlar gözlemlenmektedir.
16-33/579-255
10/11

- Talebin hem dökme çimento hem de CEM I 42,5 türü özelinde geçmiş yıllara göre artış
gösterdiği (CEM I 42,5 ürününde Mart 2016’da talebin 2015 Mart’a göre %(…..)
oranında arttığı), Ocak 2016’ya göre Şubat ayında önemli oranda artışlar yaşandığı ve
Mart ayında da talebin artmaya devam ettiği anlaşılmaktadır.
(42) Yukarıdaki açıklamalar çerçevesinde ilgili teşebbüslerin gerçekleştirdiği birbiri ile oran veya
miktar olarak örtüşmeyen fiyat artışlarının talep ve maliyetlerdeki artışlar ile kapasite
kısıtından kaynaklanmasının muhtemel olduğu sonucuna varılmıştır.
(43) Dosya kapsamında incelenen bir diğer iddia da ilgili teşebbüsler tarafından müşteri
paylaşımı yapıldığı ve bayilerin müşteri paylaşımına uygun davranmaya zorlandığına
ilişkindir. Yerinde incelemelerde, müşterilerin rakipler arasında paylaşıldığını gösterir
herhangi bir belge ya da bilgi elde edilemediği gibi, Tablo 3’te yer verildiği üzere bazı
müşterilerin aynı dönemlerde farklı çimento üreticilerinden mal aldığı ve alım yaptığı
üreticileri değiştirdiği tespit edilmiştir.
(44) Yukarıda yer verilen değerlendirmeler ışığında, dosya kapsamında 4054 sayılı Kanun’un
ihlal edildiğine yönelik herhangi bir bilgi, belge veya bulgunun bulunmadığı kanaatine
ulaşılmıştır.
J. SONUÇ
(41) Düzenlenen rapora ve incelenen dosya kapsamına göre, 4054 sayılı Kanun’un 41. maddesi
uyarınca şikayetin reddi ile soruşturma açılmamasına OYÇOKLUĞU ile karar verilmiştir.





















16-33/579-255
11/11


KARŞI OY GEREKÇESİ
(13.10.2016 tarihli ve 16-33/579-255 sayılı Kurul Kararı)

Kurulun 13/10/2016 Tarih ve 16-33 Sayılı Toplantısında görüşülen Doğu Akdeniz
Bölgesinde faaliyet gösteren çimento üreticilerinin müşteri paylaşımı ve fiyat anlaşması
gerçekleştirdiklerine yönelik olarak düzenlenen rapora ve incelenen dosya kapsamına göre
4054 Sayılı Kanunun 41. Maddesi uyarınca şikayetin reddi ile soruşturma
açılmaması kararına;

Kuruma yapılan başvuruda da iddia edildiği üzere anılan bölgede faaliyet gösteren çimento
üreticisi teşebbüslerin Şubat 2016 – Nisan 2016 döneminde artış oranları farklı olmakla
birlikte hemen hemen tamamının fiyatlarını artmış olmaları, raportörlerin tespitlerine göre
bu artışların ortalamasının (…..) civarında olması,

 Anılan dönem itibariyle bu artışları haklı gösterebilecek herhangi bir maliyet
artışından söz edilememesi,

 Keza aynı dönemde cüzi miktarda talep artışı varmış gibi görülmekteyse de bu
talebin geçmiş yıllarla kıyaslandığında önemli bir artış trendine işaret etmemesi,

 Raportörlerce fiyat artışına gerekçe olabileceğini düşündükleri klinker kapasite
kullanım oranlarının ise yıllar itibariyle zaten yüksek seyretmiş olması ve aynı
kapasite kullanım oranlarının geçmiş yıllarda da geçerli olması,

na yönelik tespitlerden hareketle 4054 Sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanunun 4.
Maddesinde düzenlenen uyumlu eylem tanımına olabildiğince uygunluk arz eden iş bu
tespitlerle ilgili olarak soruşturma açmak gerekirken birincil ve ikincil nitelikte belge
bulunamadığı gerekçesiyle soruşturma açmamanın, soruşturma açılması halinde yeni bilgi,
belgelere ulaşılabilecek olması, aktif pişmanlık müessesinden yararlanmak isteyebilecek
kişi ve teşebbüslerin bulunabilecek olması hususlarının ihmal edilerek ve dahası idari
yargının son dönemde uyumlu eylem konusundaki verdiği kararların mevcut vakaya
uygunluğu da göz ardı edilerek dosyanın bu hali ile sonuçlandırılmasının uygun olmaması
nedeniyle çoğunluk görüşüne karşıyım.







Fevzi ÖZKAN
Kurul Üyesi





Full & Egal Universal Law Academy