Rekabet Kurumu
Karar Sayısı: 13-21/285-136
Karar Türü: Özelleştirme
Konu: Dicle Elektrik Dağıtım A.Ş.’nin %100 oranında hissesinin blok satış yöntemiyle özelleştirilmesi kapsamında hisse devir işlemine izin verilmesi talebi
Karar Tarihi: 11.04.2013

Rekabet Kurumu Başkanlığından,

REKABET KURULU KARARI
Dosya Sayısı : 2013-1-33 (Özelleştirme)
Karar Sayısı : 13-21/285-136
Karar Tarihi : 11.04.2013
A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER
Başkan : Prof. Dr. Nurettin KALDIRIMCI
Üyeler : Doç. Dr. Mustafa ATEŞ, İsmail Hakkı KARAKELLE,
Dr. Murat ÇETİNKAYA, Reşit GÜRPINAR,
Kenan TÜRK, Fevzi ÖZKAN
B. RAPORTÖRLER: İsmail Yücel ARDIÇ, Cemal Ökmen YÜCEL, Tuğçe KOYUNCU,
Emine TOKGÖZ, Başak ARSLAN
C. BİLDİRİMDE
BULUNAN : Özelleştirme İdaresi Başkanlığı
Ziya Gökalp Cad. No:80 06600 Kurtuluş/Ankara
(1) D. DOSYA KONUSU: Dicle Elektrik Dağıtım A.Ş.’nin %100 oranında hissesinin
blok satış yöntemiyle özelleştirilmesi kapsamında hisse devir işlemine izin
verilmesi talebi.
(2) E. DOSYA EVRELERİ: Kurum kayıtlarına 19.03.2013 tarih ve 1682 sayı ile giren ve
eksiklikleri en son 02.04.2013 tarihi itibarıyla tamamlanan bildirim üzerine düzenlenen
04.04.2013 tarih ve 2013-1-33/ÖN sayılı Özelleştirme Nihai İnceleme Raporu
görüşülerek karara bağlanmıştır.
(3) F. RAPORTÖR GÖRÜŞÜ: İlgili raporda; dosya konusu işlemin 4054 sayılı Rekabetin
Korunması Hakkında Kanun (4054 sayılı Kanun)’un 7. maddesi ve bu maddeye
dayanılarak çıkarılan 1998/4 sayılı “Özelleştirme Yoluyla Devralmaların Hukuki
Geçerlilik Kazanabilmeleri İçin Rekabet Kurumuna Yapılacak Ön Bildirimlerde ve İzin
Başvurularında Takip Edilecek Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğ (1998/4 sayılı Tebliğ)”
kapsamında izne tabi olduğu; teklif sahiplerinden herhangi biri tarafından
gerçekleştirilecek muhtemel devralma işlemi sonucunda aynı Kanun maddesinde
belirtilen nitelikte hâkim durum yaratılmasının veya mevcut bir hâkim durumun
güçlendirilmesinin ve böylece ilgili pazarda rekabetin önemli ölçüde azaltılmasının söz
konusu olmadığı, bu nedenle bildirim konusu işleme izin verilmesi gerektiği ifade
edilmiştir.
G. İNCELEME VE DEĞERLENDİRME
G.1. Bildirim Konusu İşlem
(4) Elektrik dağıtım şirketlerinin özelleştirilmesi süreci, Yüksek Planlama Kurulunun
17.03.2004 tarih ve 2004/3 sayılı Kararı ile kabul edilen ve Türkiye dağıtım şebekesini
“Elektrik Enerjisi Sektörü Reformu ve Özelleştirme Stratejisi Belgesi” (Strateji Belgesi)
çerçevesinde devam etmektedir. Strateji Belgesi ile Türkiye dağıtım şebekesi; coğrafi
yakınlık, yönetimsel yapı, enerji talebi ve diğer teknik/mali etkenler dikkate alınarak 21
dağıtım bölgesine bölünmüştür.
(5) Bu çerçevede, devre konu Dicle Elektrik Dağıtım A.Ş. (Dicle)'nin özelleştirilmesi için
Özelleştirme İdaresi Başkanlığı (ÖİB) tarafından ihaleye çıkılmış ve anılan işleme
Rekabet Kurulunun 16.12.2010 tarih ve 10-78/1645-609 sayılı kararı ile izin verilmiş,
ancak söz konusu ihale daha sonra iptal edilmiş ve bu dosya konusu işlem için ÖİB
tarafından yeniden ihaleye çıkılmıştır.
13-21/285-136
2/11
(6) Bu defa ÖİB’in, Dicle'deki %100 oranındaki hissesinin blok olarak satış yöntemi ile
özelleştirilmesi amacıyla açılan ihaledeki teklif sahiplerine ilişkin yazısında, Özelleştirme
Yüksek Kurulu (ÖYK)’na sunulmasına karar verilen teklif sahiplerinin;
- İş-kaya İnş. San. ve Tic. A.Ş.- Doğu Hattı Enerji Yatırım San. ve Tic. A.Ş. Ortak
Girişim Grubu
- Çalık Enerji San. ve Tic. A.Ş
- Mes Yağ ve Gıda San. ve Tic. A.Ş. – İskur Tekstil Enerji Tic. ve San. A.Ş. Ortak
Girişim Grubu
olduğu belirtilerek konuya ilişkin değerlendirmelerin yapılması talep edilmiştir.
G.2. Devredilen: Dicle
(7) Dicle Bölgesi dağıtım alanı, Türkiye’nin güneydoğu kısmında bulunan Diyarbakır,
Şanlıurfa, Mardin, Batman, Siirt ve Şırnak illerini kapsamaktadır. 2011 yılı itibarıyla,
1,219 milyon müşteriye hizmet vermiş olan Dicle’nin cirosu ise (…..) TL olarak
gerçekleşmiştir.
(8) Elektrik dağıtım özelleştirmelerine ilişkin olarak daha önceki Kurul kararlarında hakim
durum değerlendirmelerinde gösterge olarak ele alınan “dağıtım şirketleri tarafından
yapılan satışlara” ve dağıtım şirketlerinin bu tanım kapsamındaki paylarına ilişkin
tabloya aşağıda yer verilmektedir:
Tablo 1: Elektrik dağıtım şirketlerinin sattıkları enerji ve payları (2012)
Şirket Adı Satılan Enerji (MWh) Pay (%)
AKDENİZ (…..) (…..)
AKEDAŞ (…..) (…..)
ARAS (…..) (…..)
AYDEM (…..) (…..)
AYEDAŞ (…..) (…..)
BOĞAZİÇİ (…..) (…..)
ÇALIK YEŞİLIRMAK (…..) (…..)
ÇAMLIBEL (…..) (…..)
ÇORUH (…..) (…..)
DİCLE 6.505.182 4,74
ENERJİSA BAŞKENT (…..) (…..)
FIRAT (…..) (…..)
GEDİZ (…..) (…..)
KCETAŞ (…..) (…..)
MERAM (…..) (…..)
OSMANGAZİ (…..) (…..)
SEDAŞ (…..) (…..)
TOROSLAR (…..) (…..)
TREDAŞ (…..) (…..)
ULUDAĞ (…..) (…..)
VANGÖLÜ (…..) (…..)
TOPLAM 137.234.540 100,00
(9) Dicle’nin özelleştirilmesi bildirim konusu işlemi oluşturmaktadır. Dicle’nin
özelleştirilmesinde İşletme Hakkı Devri’ne Dayalı Hisse Satışı (İHDS) Modeli
uygulanacaktır. Bu modele göre yatırımcı, özelleştirilen dağıtım şirketinin bulunduğu
bölgedeki elektrik dağıtım lisansına ve dağıtım varlıklarının işletme hakkına sahip tek
şirket olacaktır. Fakat yatırımcının işletme hakkını devraldığı dağıtım tesisleri ve bu
tesislerin işletilmesinde varlığı zorunlu unsurların mülkiyeti TEDAŞ uhdesinde kalmaya
devam edecektir.
13-21/285-136
3/11
(10) Dicle’nin faaliyetlerini gerçekleştirmesinde başlıca önemli unsurlar aşağıda belirtilmiştir:
 30 yıl süreli (2006-2036 yılları arası) olarak EPDK tarafından verilen, Dicle
Bölgesi’nde elektrik dağıtım ve perakende satış faaliyeti gerçekleştirilebilmesi için
gerekli olan lisanslar (Dicle’nin İşletme Hakkı Devri (İHD) Sözleşmesi, taraflarca
imzalanan 31.10.2012 tarihli Ek Protokol ile 31.12.2042 tarihine kadar uzatılmış
olup lisansların da 31.12.2042 tarihine kadar uzatılması için Dicle tarafından
EPDK’ya başvuruda bulunulmuştur.),
 Dicle ile kamuya ait toptan satış ve üretim şirketleri arasında 2012 yılsonunu
kapsayan Elektrik Enerjisi Satış Anlaşmaları (ESA) ve bu anlaşmalardan doğan
hak ve yükümlülükler,
 TEDAŞ ile Dicle arasında imzalanan ve TEDAŞ uhdesinde bulunan dağıtım
tesislerinin ve dağıtım tesislerinin işletilebilmesi için varlığı zorunlu diğer taşınır
ve taşınmazların, mülkiyet hakkı saklı kalmak koşulu ile 2006–2036 yılları
arasında Dicle’ye işletme hakkının devredilmesi hususundaki hükümleri ve diğer
esasları içeren İşletme Hakkı Devri Sözleşmesi (İHD Sözleşmesi) ve bu
sözleşmeden doğan hak ve yükümlülükler (Dicle’nin İHD Sözleşmesi taraflarca
imzalanan 31.10.2012 tarihli Ek Protokol ile 31.12.2042 tarihine kadar
uzatılmıştır.).
G.3. Teklif Sahipleri
G.3.1. İşkaya – Doğu Ortak Girişim Grubu (İŞKAYA-DOĞU)
(11) Bildirim Formu’nda yer verilen bilgilere göre İŞKAYA-DOĞU, “Ortak Girişim Grubu
Beyannamesi” uyarınca %80 oranında Doğu Hattı Enerji Yatırım Sanayi ve Ticaret A.Ş.
(DOĞU) ve %20 oranında İş-Kaya İnşaat Sanayi ve Ticaret A.Ş.’nin (İŞKAYA) pay
sahibi olduğu bir Ortak Girişim olarak Dicle’nin ihalesi için müşterek teklif vermek üzere
kurulmuştur. Bu çerçevede ortak girişimin tarafları konumundaki teşebbüslere ilişkin
bilgiye aşağıda yer verilmiştir.
G.3.1.1. İş-Kaya İnşaat Sanayi ve Ticaret A.Ş. (İŞKAYA)
(12) İŞKAYA, enerji, telekomünikasyon, yol, içme suyu ve sulama gibi sektörlerde altyapı
işlerini yapmakta olan bir firmadır. Ayrıca telekomünikasyon abonelerinin arıza, onarım,
bakım ve işletme işlerini de yapmaktadır. Şirketin 2011 yılı cirosu (…..) TL olarak
gerçekleşmiştir. İŞKAYA’nın hissedarlık yapısı şu şekildedir:
Tablo 2: İŞKAYA’nın Hissedarlık Yapısı
Hisse Sahibi Hisse Oranı (%)
Yusuf KAYA (…..)
Salih KAYA (…..)
TOPLAM 100,00
(13) İŞKAYA’nın elektrik ve doğalgazda herhangi bir faaliyeti bulunmamaktadır. Bununla
birlikte şirket ortaklarından Yusuf KAYA’nın hissedarı olduğu Kayasu Elektrik Üretimi
Enerji İnşaat A.Ş. ve Rosse Enerji A.Ş.’nin de mevcut durumda faaliyette taraflarca
ifade edilmiştir.
G.3.1.2. Doğu Hattı Enerji Yatırım Sanayi ve Ticaret A.Ş. (DOĞU)
(14) Elektrik enerjisi üretimine yönelik yatırımlar yapmayı planlamakta olan DOĞU’nun
hisselerinin tamamı İltek Enerji Yatırım San. ve Tic. A.Ş.’ye (İLTEK ENERJİ) aittir.
İLTEK ENERJİ ve bağlı bulunduğu grup olan Eksim Yatırım Holding A.Ş.’nin (EKSİM)
hissedarlık yapılarına aşağıda yer verilmektedir:


13-21/285-136
4/11
Tablo 3: İLTEK ENERJİ’nin Hissedarlık Yapısı
Hisse Sahibi Hisse Oranı (%)
Abdullah TİVNİKLİ (…..)
İsmail Fahreddin TİVNİKLİ (…..)
Eksim Yatırım Holding A.Ş. (…..)
Ramazan EVREN (…..)
Age Investment Holding B.V. (…..)
TOPLAM 100,00

Tablo 4: EKSİM’in Hissedarlık Yapısı
Hisse Sahibi Hisse Oranı (%)
Abdullah TİVNİKLİ (…..)
İsmail Fahreddin TİVNİKLİ (…..)
Tam Enerji Yatırım San. ve Tic. A.Ş. (…..)
TOPLAM 100,00
(15) EKSİM’in 2011 yılı konsolide cirosu (…..) TL olarak gerçekleşmiştir.
(16) DOĞU’nun bağlı bulunduğu EKSİM Grubunun aktif (…..) MW ve yatırım aşamasında
(…..) MW olmak üzere sahip olduğu toplam kurulu güç miktarı (…..) MW’dir. Aktif
santrallerin Türkiye kurulu gücü içerisindeki payı yaklaşık %(…..)’tir. 2011 yılında (…..)
MWh elektrik üretimi gerçekleştirilerek Türkiye tüketiminin yaklaşık %(…..)‘i
karşılanmıştır1. Santrallere ilişkin bilgiler aşağıda yer almaktadır:
Tablo 5: EKSİM Grubu Elektrik Üretim Faaliyetlerine İlişkin Bilgiler (2011)
Santral Tip
Aktif
Kurulu
Güç (MW)
Yatırım
Aşamasında
Kurulu Güç (MW)
Devreye Alınma
Tarihi/Hedeflenen Tarih
2011 yılı
Üretim
(MWh)
Rize HES (…..) (…..) (…..) (…..)
Susurluk RES
(…..) (…..) (…..) (…..)
Tokat RES (…..) (…..) (…..) (…..)
Amasya RES (…..) (…..) (…..) (…..)
Osmaniye RES (…..) (…..) (…..) (…..)
Silivri RES (…..) (…..) (…..) (…..)
Seferihisar RES (…..) (…..) (…..) (…..)
Çeşme RES (…..) (…..) (…..) (…..)
Çorum RES (…..) (…..) (…..) (…..)
Gürcistan HES (…..) (…..) (…..) (…..)
Şahaban
(Diyarbakır) HES
(…..) (…..) (…..) (…..)
Toplam (…..) (…..) (…..) (…..)
(17) Ayrıca EKSİM Grubunda yer alan Eksim Elektrik Enerjisi İthalat İhracat Toptan Satış
A.Ş.’nin 2011 yılında Grup dışı üretim şirketlerinden temin ettiği (…..) MWh elektrik
satışı bulunmaktadır. Bu satış ile Türkiye tüketiminin %(…..)’sını karşılayan Grubun
toplam pazar payı üretim santralleriyle birlikte %(…..)’ya ulaşmıştır. EKSİM’in ortağı
olduğu Batı Hattı Doğalgaz Ticaret A.Ş. ise aldığı doğalgaz ithalat lisansıyla 2013
yılında Rusya’dan yıllık (…..) Sm3 doğalgaz ithalatı yapmaya başlamıştır.



1 2011 yılında Türkiye toplam kurulu gücü 52.911 MW, toplam tüketim miktarı 230.306.312 MWh olarak
gerçekleşmiştir.
13-21/285-136
5/11
G.3.2. Çalık Enerji San. ve Tic. A.Ş. (ÇALIK)
(18) ÇALIK 1998 yılında kurulmuş olup, faaliyet alanını farklı coğrafyalarda doğalgaz ve
petrol kaynaklarının işletilmesi, arama-üretim safhalarında ve uluslararası piyasalara
sevki ile satışı oluşturmaktadır. ÇALIK’ın hissedarlık yapısı şu şekildedir:
Tablo 6: ÇALIK’ın Hissedarlık Yapısı
Hisse Sahibi Hisse Oranı (%)
Çalık Holding A.Ş. (…..)
Gap G.Doğu Teks. San. ve Tic. A.Ş. (…..)
Ahmet ÇALIK (…..)
Gap Pazarlama A.Ş. (…..)
Gap İnş. Yatırım ve Dış Tic. A.Ş. (…..)
Çiğdem ÇALIK (…..)
TOPLAM 100,00
(19) ÇALIK’ın 2011 yılı (…..) TL; Çalık Holding A.Ş.’nin 2011 yılı konsolide cirosu ise (…..)
TL olarak gerçekleşmiştir.
(20) ÇALIK’ın Çalık Yeşilırmak Elektrik Dağıtım A.Ş. (ÇALIK YEŞİLIRMAK) ile Türkmen’in
Altın Asrı Elektrik Enerjisi Toptan Satış A.Ş. (TÜRKMEN’İN ALTIN ASRI) firmaları
aracılığıyla elektrik sektöründe faaliyetleri ve elektrik üretim alanında yatırımları
bulunmaktadır. ÇALIK YEŞİLIRMAK 2011 yılında (…..) MWh, 2012 yılında ise (…..)
MWh elektrik satışı gerçekleştirmiş ve elektrik dağıtım şirketlerinin sattıkları enerji
içerisinde sırasıyla %(…..) ve %(…..) pay elde etmiştir. TÜRKMEN’İN ALTIN ASRI ise
2011 yılında (…..) kWh elektrik satışı gerçekleştirerek Türkiye tüketiminin (…..)’sini
karşılamıştır.
Tablo 7: ÇALIK’ın Elektrik Üretim Yatırımlarına İlişkin Bilgiler
Şirket adı Proje adı
Planlanan
Kurulu Güç
(MW)
Faaliyete
Geçiş
Zamanı
Adacami Enerji Elektrik Üretim
San. ve Tic. A.Ş.
(…..) (…..) (…..)
Ortur Elektrik Üretim San. ve
Tic. Ltd. Şti.
(…..) (…..) (…..)
Çalık Enerji Elektrik Üretim Ve
Madencilik A.Ş.
(…..) (…..) (…..)
(…..) (…..) (…..)
Çalık Rüzgar Enerjisi Elektrik
Üretim Ltd. Şti.
(…..) (…..) (…..)
(…..) (…..) (…..)
Çalık NTF Elektrik Üretim ve
Madencilik A.Ş.
(…..) (…..) (…..)
Kızılırmak Elektrik Üretim A.Ş. (…..) (…..) (…..)
Toplam Kurulu Güç (…..)
(21) Ayrıca şirket bünyesinde 19.08.2010 tarihinden itibaren 10 yıl süreli doğal gaz (Spot
LNG) lisansına sahip Aktif Doğal Gaz Ticaret A.Ş. bulunmaktadır.
G.3.3. Mes A.Ş. – İskur A.Ş. Ortak Girişim Grubu (MES-İSKUR)
(22) MES-İSKUR, “Ortak Girişim Grubu Beyannamesi” uyarınca %50 oranında Mes Yağ ve
Gıda San. ve Tic. A.Ş. (MES) ve %50 oranında İskur Tekstil Enerji Tic. ve San. A.Ş.
(İSKUR) pay sahibi olduğu bir Ortak Girişim olarak Dicle’nin ihalesi için müşterek teklif
vermek üzere kurulmuştur. Bu çerçevede ortak kontrolün tarafları konumundaki
teşebbüslere ilişkin bilgiye aşağıda yer verilmiştir.
G.3.3.1. Mes Yağ ve Gıda San. ve Tic. A.Ş. (MES)
(23) Faaliyet alanı içerisinde iplik üretimi, dokuma, tekstil, ham ve rafine yağ üretimi olan
MES’in 2011 yılı cirosu (…..) TL olmuştur. Şirketin hissedarlık yapısına aşağıda yer
verilmektedir:
13-21/285-136
6/11



Tablo 8: MES’in Hissedarlık Yapısı
Hisse Sahibi Hisse Oranı (%)
Mahmut ODABAŞI (…..)
Ebubekir BAL (…..)
Abdulselam ODABAŞI (…..)
Zülfükar ODABAŞI (…..)
Hikmet ODABAŞI (…..)
TOPLAM 100,00
(24) MES’in, hissedarlarının ve aynı kontrol yapısı içinde bulunduğu şirketler grubunun
faaliyette bulunan elektrik üretim ve dağıtımı firması bulunmamaktadır. Ancak toplam
(…..) MW kurulu güce sahip olması planlanan yatırımları bulunmaktadır.
G.3.3.2. İskur Tekstil Enerji Tic. ve San. A.Ş. (İSKUR)
(25) İSKUR’un faaliyet konuları içerisinde iplik ve bez üretimi, dokuma, tekstil, ambalaj ve
baskı işleri, plastik ve kimyasal madde imalatı ve ticareti yer almaktadır. 2011 yılı cirosu
(…..) TL olarak gerçekleşen İSKUR’un hissedarlık yapısı şu şekildedir:
Tablo 9: İSKUR’un Hissedarlık Yapısı
Hisse Sahibi Hisse Oranı (%)
Abdulkadir KURTUL (…..)
Ayşe EVLİYA (…..)
Emine GÜRPINAR (…..)
Ş.Şule KURTUL (…..)
İsmail KURTUL (…..)
Makbule KURTUL (…..)
TOPLAM 100,00

(26) İSKUR’un ortaklığının bulunduğu Kale Enerji Üretim Tic. ve San. A.Ş. (KALE ENERJİ),
Uhud Enerji Üretim Tic. ve San. A.Ş. (UHUD ENERJİ), İskur Tekstil Enerji T San.
A.Ş. (İSKUR TEKSTİL) ve Kam Enerji Üretim Tic. ve San. A.Ş. (KAM ENERJİ)
aracılığıyla elektrik üretimi alanında, Akedaş Elektrik Dağıtım A.Ş. (AKEDAŞ)
aracılığıyla elektrik dağıtımında faaliyet göstermektedir. Üretim şirketleri aracılığıyla
2011 yılında toplam (…..) MWh elektrik üretimi gerçekleştiren İSKUR, Türkiye
tüketiminin %(…..)’ünü karşılamıştır. AKEDAŞ ise 2011 yılında (…..) MWh ve 2012
yılında (…..) MWh elektrik satışı gerçekleştirmiş ve elektrik dağıtım şirketlerinin sattıkları
enerji içerisinde sırasıyla %(…..) ve %(…..) oranında pay elde etmiştir.
Tablo 10: İSKUR’un Elektrik Üretim Faaliyetlerine İlişkin Bilgiler (2011)
Santral Tip Kurulu Güç (MW)
Kurulu
Güç Pazar
Payı (%)
Üretim
Miktarı
(MWh)
Türkiye Elektrik
Tüketimi
İçindeki Pay (%)
Ciro (TL)
Kale Enerji HES (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Uhud Enerji2 HES (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
İskur Tekstil HES (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Kam Enerji3 HES (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
Toplam (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
(27) Ayrıca İSKUR’un yaklaşık (…..) MW kurulu güce sahip olması planlanan yatırım
aşamasında elektrik santralleri de bulunmaktadır.

2 UHUD ENERJİ 2012 yılında üretim faaliyetine başlamıştır.
3 KAMM ENERJİ 09.02.2013 yılında faaliyete geçmiştir.
13-21/285-136
7/11

G.4. İlgili Pazarlar
(28) Elektrik dağıtım özelleştirmelerine ilişkin daha önce verilmiş Rekabet Kurulu kararları
dikkate alınarak dosya kapsamında elektriğin ticaretinde dağıtım firmalarının konumu
“ikili anlaşmalar”, “dağıtım faaliyetleri” ve “perakende faaliyetleri” olmak üzere üç ana
başlık altında değerlendirilmiştir.
(29) Bu noktada hemen belirtmek gerekir ki 14.03.2013 tarihinde kabul edilen ve 30.03.2013
tarih ve 28603 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 6446 sayılı Elektrik
Piyasası Kanunu (6446 sayılı Kanun) ile piyasaya ilişkin yeni bir mevzuat çerçevesi
çizilmiştir. Bununla birlikte işbu dosya özelinde 4628 sayılı Kanun çerçevesinde yapılan
değerlendirmelerin, yeni Kanun ile çizilen mevzuat ile de uyumlu olduğu ve esasa ilişkin
değerlendirmeyi etkilemeyecek nitelikte olduğu görülmektedir.
G.4.1. İkili Anlaşmalara İlişkin Pazar Tanımı
(30) İkili anlaşmaların yapıldığı piyasada kamu teşebbüsü olan Türkiye Elektrik Ticaret ve
Taahhüt A.Ş. (TETAŞ)’nin, mevcut en büyük toptan satıcı olarak faaliyetlerini devam
ettirdiği görülmektedir. Bununla birlikte, serbestleşme ve özelleştirme sürecinin sonunda
geçiş dönemi sözleşmelerinin de sona ermesiyle TETAŞ’ın payının azalacağı ve özel
sektör toptan satış şirketlerinin daha aktif hale geleceği öngörülmektedir. İkili
anlaşmaların arz tarafında üretim şirketleri ya da üretim şirketleriyle yaptığı anlaşmalar
kapsamında kendi portföyüne sahip olan yeniden satıcı konumundaki toptan satış
şirketlerinin yer aldığı, bu piyasanın (ve anlaşmaların) alıcı tarafını ise dağıtım firmaları,
perakende satış firmaları ve serbest tüketicilerin oluşturduğu görülmektedir.
(31) Elektrik sektörünün serbestleşmesi sürecinde ana hedef olan sağlıklı ve rekabetçi
yapıda işleyen bir ikili anlaşmalar piyasasının oluşması açısından, devir işlemlerinde
sadece günümüz pazar yapısı değil, geleceğe yönelik gelişmelerin de dikkate alınarak
bir değerlendirme yapılması uygun olacaktır. Bu yönüyle bakıldığında, özelleştirmeye
tabi dağıtım şirketlerinin, geçiş dönemi boyunca devam edecek olan “geçiş dönemi
sözleşmeleri” ile birlikte devredildiği ve söz konusu geçiş dönemi boyunca uygulanacak
tarifelerin, daha özelleştirmeler öncesinden düzenlenmiş olduğu görülmektedir. Bununla
birlikte, geçiş dönemi sonrası serbest piyasa yapısı içerisinde, dağıtım firmaları en
önemli alıcı konumunda bulunacaktır. Bu noktada, ikili anlaşmalara dayalı piyasa yapısı
içinde dağıtım firmalarına yapılan satışların ayrı bir pazar olarak tanımlanarak,
yoğunlaşma değerlendirmelerinde bu pazar tanımının kullanılıp kullanılamayacağı
konusunda göz önüne alınması gereken ilk husus, dağıtım şirketlerinin elektrik
ticaretinde mevcut durumdaki rolü ile 2013 yılından itibaren gerçekleştirilecek olan
hukuki ayrıştırma sonundaki rolünün ortaya konulmasıdır.
(32) Esas itibarıyla Rekabet Kurulu TEDAŞ’ın özelleştirilmesine ilişkin oluşturduğu
21.07.2005 tarihli Kurul Görüşü’nde; “Geçiş döneminin sonuna kadar dağıtım
faaliyetlerinin ve diğer elektrik piyasası faaliyetlerinin hukuki olarak ayrıştırılmasının
Rekabet Kurulu’nun nihai izin koşulu olduğu” hükmüne yer vermiştir. Dolayısıyla,
dağıtım faaliyetlerinin diğer piyasa faaliyetlerinden hukuki olarak ayrıştırılması koşul
olarak ortaya konulmuştur. Devam eden süreçte ise 2008 yılında yapılan Kanun
değişikliği ile birlikte, Rekabet Kurulunun görüşünde dile getirdiği ayrıştırma koşulu 4628
sayılı Kanun’un “Lisans Genel Esasları ve Türleri” başlıklı 3. maddesine; “Dağıtım
şirketleri, tanımlanan bu faaliyetler dışında piyasada başka bir faaliyette bulunamaz. (Ek
cümle: 9/7/2008-5784/3. md.) Dağıtım şirketleri, üretim ve perakende satış faaliyetlerini,
1/1/2013 tarihinden itibaren ancak ayrı tüzel kişilikler altında yürütürler.” şeklinde
eklenmiştir.
13-21/285-136
8/11
(33) Anılan hükme dayanarak 12.09.2012 tarih ve 4019 sayılı EPDK Kararı ile dağıtım ve
perakende satış faaliyetlerinin dağıtım şirketleri tarafından 01.01.2013 tarihinden
itibaren ayrı tüzel kişilikler altında yürütülmesine ilişkin “Dağıtım Ve Perakende Satış
Faaliyetlerinin Hukuki Ayrıştırılmasına İlişkin Usul ve Esaslar” kabul edilmiş ve
27.09.2012 tarih ve 28424 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
6446 sayılı Kanun’da da bu çerçevede dağıtım ve perakende faaliyetlerinin hukuki
olarak ayrıştırılmasına ilişkin düzenleme korunmuştur.
(34) Bu çerçevede, sektörün gelişiminde dağıtım şirketlerinin mevcut durumdaki gibi büyük
alıcılar olmayacağı, alıcıların 2013 itibarıyla bu dağıtım şirketleri ile aynı kontrol yapısı
içerisinde olan ancak hukuki olarak ayrıştırılmış perakende şirketleri olacağı, perakende
şirketleri bakımından serbest piyasa ortamında bölgeler arası ticaret kısıtlaması
olmayacağından hareketle bölgesel tanımlar yapılamayacağı ve rekabetçi yapı
içerisinde gelişen süreçte, bugün yapılacak olan “sadece dağıtım firmalarına yapılan
toptan satışlara” ilişkin bir tanımlamanın anlamını yitireceği öngörülebilir. Bununla
birlikte, serbestleşmeye ve perakende seviyesinde rekabetin oluşturulmasına yönelik
başka ülke tecrübeleri de göstermektedir ki, teorik olarak ve mevzuat açısından,
bölgeler arası alım satım ve serbest tüketicilere ilişkin limitlerin azaltılması ya da
kaldırılmasıyla rekabetçi alt yapı oluşturulsa da, fiili olarak rekabetçi yapıya ulaşmanın
önündeki önemli engellerden biri; yerleşik dağıtım firmalarının (incumbents) geleneksel
olarak münhasıran satış yaptıkları kapatılmış tüketicilerin (captive customers),
tedarikçisini seçme şansına sahip olduktan sonra dahi yerleşik dağıtım firmasından ya
da bu firmayla aynı ekonomik bütünlük içerisindeki perakende satış firmasından alım
yapmaya devam etmeleri, dolayısıyla, söz konusu dağıtım bölgesine diğer tedarikçi
firmaların girmemeleri ya da girememeleridir. Bu durumun sebeplerinden biri,
tüketicilerin serbestleşmiş ve rekabetçi bir elektrik piyasası kültürüne geçişte zorlanması
olarak gösterilirken; diğeri de, yerleşik dağıtım firmasının serbestleşme öncesi
dönemden gelen avantajlarıdır.
(35) Bu nedenle, 2013 yılından itibaren hukuki ayrıştırma kapsamında perakende
faaliyetlerini ayrı tüzel kişilik altında sürdürecek olsalar da, mevcut özelleştirmeler
kapsamında alıcıların, sadece teknik olarak dağıtım faaliyetlerini değil, geçiş döneminde
münhasıran satış yapacakları müşterileri de devraldıkları ve bu bakımından söz konusu
dağıtım şirketlerinin, toptan satış pazarının alım tarafındaki en önemli oyuncular
oldukları ifade edilebilir.
(36) Bu noktada, toptan satış pazarına ilişkin olarak ortaya çıkan yeni soru, dağıtım
firmalarına yapılan satışlarla, nihai tüketici konumunda olan serbest tüketicilere yapılan
satışların birbirinden ayrı tanımlanması gerekliliğine ilişkindir. Esas itibarıyla, her iki
grupla da yapılan ikili anlaşmalar toptan satış pazarı içine alınabilirse de, talep yapıları
itibarıyla dağıtım şirketlerinin ayrı olarak ele alınması daha doğru bir yaklaşım olacaktır.
Bu yönde yapılacak bir değerlendirmede, sektörün mevcut yapısı, sağlıklı bir gösterge
olmaktan uzaktır. Mevcut yapıda, farklı tüzel kişilikler olmakla birlikte dağıtım
şirketlerinin geçiş dönemi boyunca sürecek olan Elektrik Üretim A.Ş. (EÜAŞ) ve TETAŞ
ile yapılmış enerji alım anlaşmaları bulunduğu ve nihai tüketiciye yapacakları satışların
da düzenlenmiş olduğu görülmektedir. Serbest tüketiciler açısından bakıldığında;
geçmişte üreticilerle ikili anlaşmaları bulunan serbest tüketicilerin 2006 yılında
dengeleme piyasasının işlemeye başlaması ve piyasanın henüz oturmamış olması
(gerekli likidite, sağlıklı fiyat oluşumu, belli dönemlerde önemli ölçüde dengesizlikler)
kaynaklı olarak alımlarını dağıtım firmalarından yapmak durumunda kalabildikleri,
dolayısıyla toptan satış pazarı kapsamında alıcı tarafında büyük nihai tüketicilerin
bulunduğu pazarın bir hayli daraldığı anlaşılmaktadır.
(37) Mevcut durum böyle olmakla birlikte sektörün iyi işleyen rekabetçi bir yapıya kavuşması
halinde de dağıtım firmalarının (ya da bu firmalarla aynı ekonomik bütünlük içinde yer
13-21/285-136
9/11
alacak olan perakende satış firmalarının) büyük nihai tüketicilerden ayrılması
gerekebilir. Şöyle ki; dağıtım firmaları mevcut durumda münhasıran sahip oldukları
tüketici portföyüyle, toptan satış pazarında alıcı olan diğer büyük tüketicilerden
tamamen farklı bir talep yapısına sahiptir.
(38) Bu noktada, her ne kadar geçiş dönemi sonrasında mevcut sözleşmeler ortadan
kalkacak ve ayrıca dağıtım şirketleri de 2013 yılından itibaren hukuki ayrıştırmayı
gerçekleştirecek olsa da, ileride oluşacak sağlıklı bir elektrik piyasası için, mevcut
durumda yapılacak dağıtım özelleştirmeleri açısından, dağıtım şirketlerine yapılan
satışların ayrı bir pazar olarak tanımlanmasının yerinde olacağı kanaatine varılmıştır.
İkili anlaşmalar seviyesi dikkate alınarak tanımlanan bu pazara ilişkin ilgili coğrafi pazar
ise “Türkiye” olarak belirlenmiştir. Bununla birlikte, bu yönde yapılacak en dar pazar
tanımının dahi sonucu değiştirmiyor olması nedeniyle, toptan satışlara ilişkin olarak
dosya kapsamında nihai bir pazar tanımı yapılmasına gerek olmadığı sonucuna
ulaşılmıştır.
G.4.2. Dağıtım Faaliyetlerine İlişkin Pazar Tanımı
(39) Özelleştirme işlemine konu dağıtım bölgelerinde faaliyet göstermekte olan dağıtım
şirketleri, elektriğin dağıtımı ve perakende satışı ile perakende satış hizmeti faaliyetleri
ile iştigal etmektedir. Bu faaliyetler kısaca şu şekilde tanımlanabilir:
 Dağıtım: Elektrik enerjisinin gerilim seviyesi 36 kV ve altındaki hatlar üzerinden
nakli.
 Perakende satış: Elektriğin tüketicilere satışı.
(40) Söz konusu faaliyetlerden dağıtım faaliyeti, alçak gerilimli elektrik taşıyan kablolardan
oluşan yeni bir dağıtım şebekesinin kurulmasına ilişkin zorluklar ve yüksek yatırım
maliyetleri sebebiyle doğal tekel niteliği taşımakta olup; her bir bölgedeki dağıtım şirketi
tarafından münhasıran yerine getirilmektedir. Bu bakımdan elektrik pazarının, dağıtım
seviyesini oluşturan “elektrik dağıtım hizmeti pazarı”nın diğer seviyelerinden farklı bir
ürün pazarı olarak tanımlanması gerekmektedir.
(41) Strateji Belgesi ile dağıtım özelleştirmeleri sürecinde coğrafi yapı, işletme koşulları,
enerji bilançoları, teknik/mali özellikler ve mevcut hukuki yapı (geçmiş dönemde
imzalanmış ve geçerliliği devam eden “mevcut sözleşmeler”) dikkate alınarak 21 adet
elektrik dağıtım bölgesi oluşturulması öngörülmüş olduğundan elektrik dağıtım
hizmetleri açısından her bir dağıtım bölgesi ayrı bir ilgili coğrafi pazar olarak kabul
edilmiştir. Bildirime konu işlem kapsamında belirlenen dağıtım bölgesi Diyarbakır,
Şanlıurfa, Mardin, Batman, Siirt ve Şırnak illerini kapsamaktadır.
G.4.3. Perakende Faaliyetlerine İlişkin Pazar Tanımı
(42) Elektriğin perakende satışı, nihai tüketicilere satışları kapsamaktadır. Perakende
satışlara ilişkin piyasa esas itibarıyla sadece dağıtım şirketleri ve henüz piyasada
bulunmayan perakende şirketlerinin satış yapabildikleri serbest olmayan tüketiciler ile,
tedarikçisini seçebilme şansına sahip olan serbest tüketicilerden oluşmaktadır. Bu
noktada, mevzuattan kaynaklanan bu durum dikkate alınarak piyasanın, serbest
tüketicilere ve serbest olmayan tüketicilere satışlar olarak ayrılması doğru olmayacaktır.
Şöyle ki; serbest tüketici limiti EPDK tarafından belirlenmekte olup, limitin zaman içinde
düşürülmesi hedeflenmektedir. Dolayısıyla, serbest tüketici limitinin sıfıra indiği andan
itibaren tüm tüketiciler, mevzuat açısından serbest tüketici olarak kabul edilecektir. Bu
nedenle, ilgili pazar tanımı açısından ileriye dönük bir değerlendirmede, mevzuat
açısından serbest olan ve olmayan tüketiciler arasındaki ayrımdan ziyade, tüketicilerin,
büyüklük, iletim hattına doğrudan bağlı olmak ve benzeri özellikleri bakımından
yapılabilecek ayrımlar önem kazanmaktadır. Pazarın rekabete açılmışlık seviyesi ve
daha da önemlisi, işleyen bir rekabetçi piyasa yapısının gerçekleşme seviyesine göre,
13-21/285-136
10/11
küçük ölçekli endüstriyel tüketiciler ile hanehalkının da ayrı pazar olarak kabul edilmesi
mümkün olmakla birlikte, mevcut yapıda böyle bir ayrıma gidilmesine gerek
görülmemiştir. Bu çerçevede, ilgili ürün pazarı “hanehalkları ile küçük ölçekli
endüstriyel/ticari tüketicilere yapılan perakende satışlar” şeklinde belirlenmiştir.
(43) Perakende elektrik satışı ve hizmeti açısından bakıldığında, Strateji Belgesi ile getirilen
kural gereği, her bir dağıtım bölgesindeki serbest olmayan tüketicilere perakende
elektrik satışının, münhasıran bölgedeki dağıtım şirketi tarafından yapılması
öngörülmektedir. Bu anlamda, özelleştirilmesi düşünülen bölgelerdeki serbest olmayan
tüketicilerin alternatif temin kaynağı bulunmamaktadır. Serbest olmayan tüketicilerin,
Türkiye toplam tüketiminin oldukça büyük bir bölümünü oluşturduğu ve bu tüketicilerin,
tarife kapsamında, sadece kendi bölgelerindeki dağıtım şirketlerinden alım yapabildikleri
dikkate alındığında, bir dağıtım bölgesindeki perakende satış ve hizmetinin, başka bir
bölgedeki perakende satış ve hizmetinden kesin olarak ayrıldığı görülmektedir.
Serbestleşmeyle birlikte perakende pazarı tamamen rekabete açılacak olsa da, bu
rekabetçi dönemin özellikle başlangıç döneminde, dağıtım faaliyetlerinden kaynaklanan
bölgeselliğin varlığını koruyacağı kanısı bulunmaktadır.
(44) Bunun yanında, serbestleşme sürecinde katedilen mesafe de dikkate alınarak dinamik
bir yaklaşım ile serbestleşme sürecinin tüm tüketicilerin tedarikçisini seçme hakkına
sahip olduğu ve perakende satışlarda bölgesel tekellerin yerini rekabetçi bir yapıya
bıraktığı elektrik piyasası oluşturma hedefi de dikkate alınmalıdır. Bu değerlendirmeler
ışığında, büyük endüstriyel tüketiciler bakımından ilgili coğrafi pazarın Türkiye olduğu;
küçük ölçekli tüketiciler bakımından ise mevcut mevzuat çerçevesinde bölgesel coğrafi
pazarların halen söz konusu olduğu, öte yandan serbestleşme süreci dikkate
alındığında serbest tüketici limitinin sıfıra indirilmesiyle bu faaliyetlere ilişkin coğrafi
pazarın bölgesellikten çıkıp Türkiye ölçeğine genişletilebileceği öngörülmektedir.
G.5. Eşikler Bakımından Değerlendirme
(45) İlgili ürün pazarı olarak belirlenen dağıtım faaliyetlerinin bölgesel olarak doğal tekel
niteliği taşıması nedeniyle Dicle'nin anılan pazarda %100 pazar payına sahip olduğu
dikkate alındığında, tek başına bu durum sebebiyle dahi, bildirime konu devir işleminin,
1998/4 sayılı Tebliğ kapsamında alıcı taraf her kim olursa olsun Rekabet Kurulu iznine
tabi olduğu sonucuna ulaşılmaktadır. Kaldı ki, Dicle'nin 2011 yılı cirosu (…..) TL olarak
gerçekleşmiş olup 1998/4 sayılı Tebliğ’de belirtilen eşiğin üzerindedir. Bu bağlamda,
bildirime konu özeleştirme işlemi Rekabet Kurulunun iznine tabidir.
G.6. Teklif Sahipleri Bakımından Değerlendirme
(46) Elektrik dağıtım özelleştirmelerine ilişkin 16.12.2010 tarih ve 10-78/1645-609 sayılı
Rekabet Kurulu kararında yer alan, dağıtım şirketleri tarafından yapılan satışlar
bakımından %30’luk kılavuz niteliğindeki pazar payı değerinin altında bulunan
devralmalar açısından bir hâkim durum riskinin oluşmadığına yönelik değerlendirme de
dikkate alınarak, bildirim konusu işlem, her bir teklif veren taraf açısından incelenmiştir.
G.6.1. İŞKAYA-DOĞU Bakımından Yapılan Değerlendirme
(47) İŞKAYA-DOĞU’nun elektrik dağıtımı faaliyetinin bulunmadığı ve elektrik üretim ve
toptan satışı pazarında %(…..)’in altında pazar payına sahip olduğu görülmektedir. Bu
doğrultuda, İŞKAYA-DOĞU’ya yapılacak muhtemel bir devir işlemi ile yatay yoğunlaşma
ve/veya dikey bütünleşme açısından herhangi bir rekabet riskinin oluşmayacağı
sonucuna varılmıştır.
G.6.2. ÇALIK Bakımından Yapılan Değerlendirme
(48) ÇALIK’ın elektrik dağıtımı pazarında ÇALIK YEŞİLIRMAK aracılığıyla faaliyette
bulunduğu ve Dicle’yi devralması halinde dağıtım şirketleri tarafından yapılan satışlar
13-21/285-136
11/11
içerisindeki toplam pazar payının (…..)’ye ulaşacağı görülmektedir. ÖYK’nın, Toroslar
Elektrik Dağıtım A.Ş.’nin de Çalık’a devrini onaylaması halinde teşebbüsün elektrik
dağıtım pazarındaki payı 2012 yılı verilerine göre toplam %(…..)’e ulaşacaktır. Bu
bağlamda, bu teklif sahibine yapılacak devir ile gerçekleşecek yoğunlaşmanın hakim
durum yaratıcı nitelikte olmadığı değerlendirilmektedir.
(49) Dikey bütünleşme açısından da Çalık’ın elektrik üretim ve toptan satış faaliyetlerinin
hâkim durum yaratacak bir nitelikte olmadığı; bu teşebbüse yapılacak devir işlemi ile
rekabetin bozulması riskinin ortaya çıkmayacağı anlaşılmaktadır.
G.6.3. MES-İSKUR Bakımından Yapılan Değerlendirme
(50) MES-İSKUR’un, AKEDAŞ aracılığıyla elektrik dağıtımı faaliyeti bulunmakta ve Dicle’yi
devralması halinde dağıtım şirketleri tarafından yapılan satışlar içerisindeki toplam
pazar payı (…..)’e ulaşmaktadır. Bu bağlamda, bu teklif sahibine yapılacak devir ile
gerçekleşecek yoğunlaşmanın hakim durum yaratıcı nitelikte olmadığı
değerlendirilmektedir. Ayrıca, MES-İSKUR’un elektrik üretim faaliyetleri ile Türkiye
tüketiminin %(…..)’ünü karşıladığı dikkate alındığında, dikey bütünleşme kapsamında
da herhangi bir rekabet riskinin oluşmayacağı kanaatine varılmıştır.
H. SONUÇ
(51) Düzenlenen rapora ve incelenen dosya kapsamına göre;
a) Dicle Elektrik Dağıtım A.Ş.’nin %100 oranında hissesinin blok satış yöntemiyle
özelleştirilmesi kapsamında, bahse konu hisselerin
- İş-kaya İnş. San. ve Tic. A.Ş.- Doğu Hattı Enerji Yatırım San. ve Tic. A.Ş. Ortak
Girişim Grubu veya
- Çalık Enerji San. ve Tic. A.Ş veya
- Mes Yağ ve Gıda San. ve Tic. A.Ş. – İskur Tekstil Enerji Tic. ve San. A.Ş. Ortak
Girişim Grubu
tarafından devralınması işleminin, 4054 sayılı “Rekabetin Korunması Hakkında
Kanun”un 7. maddesi ve bu maddeye dayanılarak çıkarılan 1998/4 sayılı
“Özelleştirme Yoluyla Devralmaların Hukuki Geçerlilik Kazanabilmeleri İçin Rekabet
Kurumuna Yapılacak Ön Bildirimlerde ve İzin Başvurularında Takip Edilecek Usul ve
Esaslar Hakkında Tebliğ” kapsamında izne tabi olduğuna;
b) Adı geçen teklif sahiplerinden herhangi biri tarafından gerçekleştirilecek muhtemel
devralma işlemi sonucunda aynı Kanun maddesinde belirtilen nitelikte hakim durum
yaratılmasının veya mevcut bir hakim durumun güçlendirilmesinin ve böylece
rekabetin önemli ölçüde azaltılmasının söz konusu olmadığına, bu nedenle bildirim
konusu işleme izin verilmesinde sakınca bulunmadığına
OYBİRLİĞİ ile karar verilmiştir.


Full & Egal Universal Law Academy