Rekabet Kurumu
Karar Sayısı: 15-29/433-116
Karar Türü: Rekabet İhlali
Konu: Denizli ilinde faaliyet gösteren hazır beton üreticilerinin, bölge paylaşımı ve fiyat anlaşması gerçekleştirdikleri iddiası
Karar Tarihi: 09.07.2015



Rekabet Kurumu Başkanlığından,
REKABET KURULU KARARI

Dosya Sayısı : 2015-5-8 (Önaraştırma)
Karar Sayısı : 15-29/433-116
Karar Tarihi : 09.07.2015
A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER
Başkan : Prof. Dr. Ömer TORLAK
Üyeler : Arslan NARİN, Reşit GÜRPINAR, Fevzi ÖZKAN,
Dr. Metin ARSLAN, Doç. Dr. Tahir SARAÇ, Kenan TÜRK
B. RAPORTÖRLER: Murat AYBER, Yalçıner YALÇIN, Serap TOPALÖMER,
Atıf BİBER
C. BAŞVURUDA
BULUNAN : - Gizlilik talebi bulunmaktadır.

D. HAKKINDA İNCELEME
YAPILANLAR : 1. Akça Hazır Beton Sanayi ve Ticaret A.Ş
Gündoğdu Mah. 740 Sokak No:2 Denizli
2. Önallar Kireç Hazır Sıva Hazır Beton Maden İnşaat
Malzemeleri San. ve Tic. Ltd. Şti.
Fevzi Çakmak Bulvarı No:171 Denizli
3. Modern Beton Sanayi ve Ticaret A.Ş.
Temsilcileri; Av. Gönenç GÜRKAYNAK, Av. Öznur İNANILIR
Çitlenbik Sokak No:12 Yıldız Mahallesi Beşiktaş, İstanbul
4. Amiroğlu Madencilik Kömür İnşaat Hafriyat ve Nakliyat San.
ve Tic. A.Ş.
İzmir Asfaltı Üzeri Şehit M.Koçanoğlu Cad. 2012 Sok., Denizli
5. Çetin İnşaat Malzemeleri Sanayi ve Ticaret. Ltd. Şti.
Hürriyet Mahallesi Hal Sokak No:24 Honaz, Denizli
6. Tıkıroğlu Hazır Beton Hafriyat Nakliyat San. Tic. Ltd. Şti.
Saraylar Mahallesi 500 sokak No:1/101 Esenhan, Denizli
7. Özhançarlar İnşaat Ltd. Şti
Devlet Karayolları Kenarı Sarayköy/Denizli
8. Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş.
Temsilcileri; Av. Gönenç GÜRKAYNAK, Av. Öznur İNANILIR
Çitlenbik Sokak No:12 Yıldız Mahallesi Beşiktaş, İstanbul

(1) E. DOSYA KONUSU: Denizli ilinde faaliyet gösteren hazır beton üreticilerinin,
bölge paylaşımı ve fiyat anlaşması gerçekleştirdikleri iddiası.
(2) F. İDDİALARIN ÖZETİ: Başvuruda özetle; Denizli ilinde faaliyet gösteren hazır beton
üreticilerinin aralarında anlaşarak ürün fiyatlarını arttırdıkları ve bölge paylaşımı
gerçekleştirdikleri iddia edilmektedir.
(3) G. DOSYA EVRELERİ: Kurum kayıtlarına 20.02.2015 tarih, 915 sayı ve 12.03.2015
tarih, 1343 sayı ile intikal eden başvuru üzerine hazırlanan 17.03.2015 tarih ve 2015-
5-08/İİ sayılı İlk İnceleme Raporu, 26.03.2015 tarihli Kurul toplantısında görüşülerek,
15-13/187-M sayı ile önaraştırma yapılmasına karar verilmiştir. İlgili karar uyarınca
yapılan inceleme üzerine hazırlanan 12.05.2015 tarih ve 2015-5-08/ÖA sayılı
Önaraştırma Raporu görüşülerek karara bağlanmıştır.
15-29/433-116
2/11


(4) H. RAPORTÖR GÖRÜŞÜ: İlgili raporda, Denizli bölgesinde faaliyet gösteren hazır
beton üreticileri; Akça Hazır Beton Sanayi ve Ticaret. A.Ş., Önallar Kireç Hazır Sıva
Hazır Beton Maden İnşaat Malzemeleri Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti., Modern Beton
Sanayi ve Ticaret A.Ş., Amiroğlu Madencilik Kömür İnşaat Hafriyat Nakliyat San. ve
Tic. A.Ş., Çetin İnşaat Malzemeleri Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti., Tıkıroğlu Hazır Beton
Hafr. Nak. San. ve Tic. Ltd. Şti., Özhançarlar İnşaat.Ltd Şti., Çimsa Çimento Sanayi ve
Ticaret A.Ş.’ye yönelik iddialar hakkında, bu teşebbüslerin 4054 sayılı Rekabetin
Korunması Hakkında Kanun’u (4054 sayılı Kanun) ihlal ettiklerini gösteren bilgi ve
belgelere ulaşılamaması nedeniyle aynı Kanunun 41. maddesi uyarınca soruşturma
açılmasına gerek bulunmadığı ifade edilmiştir.
I. İNCELEME VE DEĞERLENDİRME
I.1. İlgili Teşebbüsler
(5) Önaraştırma konusu iddia temel olarak Denizli bölgesinde faaliyet gösteren hazır beton
üreticisi teşebbüslerinin aralarında anlaşmak suretiyle 4054 sayılı kanunu ihlal ettiğine
ilişkindir. Rekabet Kurumu kayıtlarına 20.02.2015 tarih ve 915 sayı ile giren başvuru
dilekçesinde Denizli il merkezinde faaliyetleri olmayan; Sargın Hafriyat Hazır Beton
Ltd. Şti., Demirtaş Kömür Sanayi ve Tic. A.Ş., Devecioğlu İnşaat Malzemeleri yer alsa
da söz konusu teşebbüsler Denizli iline sırasıyla 68km, 95km ve 69km uzaklıktaki
Acıpayam, Çivril ve Kale’de faaliyet göstermeleri nedeniyle önaraştırma kapsamında
değerlendirilmemişlerdir. Başvuru sahipleriyle yapılan görüşmede de bu durum (…..)
ifadeleriyle desteklenmiştir. 13.08.2014 tarihli ve 14-28/562-243 sayılı Rekabet Kurulu
kararlarında da hazır beton alanında pazarın merkezden 50 km uzaklıktaki sınırlar
içinde belirlendiği görülmektedir. Ayrıca As Ado Hazır Beton Sanayi Nakliyat ve Ticaret
Anonim Şirketi’nin de şikayet başvurusunda yer almasına karşın söz konusu teşebbüs
hazır beton tesisini 05.03.2014 tarihinde AMİROĞLUNA kiralamıştır. Dolayısıyla söz
konusu teşebbüs de değerlendirmelere dâhil edilmemiştir.
I.1.1. Akça Hazır Beton Sanayi ve Ticaret. A.Ş. (AKÇA)
(6) Denizli ilinde hazır beton tesisleri bulunan teşebbüs hâlihazırda hazır beton sektöründe
faaliyetine devam etmektedir.
I.1.2. Amiroğlu Madencilik Kömür İnşaat Hafriyat ve Nakliyat San. ve Tic A.Ş.
(AMİROĞLU)
(7) 1996 yılından faaliyete başlayan AMİROĞLU, Denizli ilinde üç hazır beton tesisiyle
faaliyet göstermektedir.
I.1.3. Çetin İnşaat Malzemeleri Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti. (ÇETİN)
(8) Denizli ilinde tek hazır beton tesisiyle hizmet veren ÇETİN, aynı zamanda inşaat
malzemeleri ve akaryakıt satışı da gerçekleştirmektedir.
I.1.4. Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. (ÇİMSA)
(9) Hacı Ömer Sabancı Holding A.Ş.’nin %(…..)oranında payına sahip olduğu ÇİMSA
Mersin, Eskişehir, Kayseri, Niğde ve Afyonkarahisar’da bulunan beş entegre fabrikası,
Ankara’da bulunan bir öğütme tesisi ile çimento alanında faaliyet göstermektedir.
Ayrıca Adana, Mersin, Kayseri, Osmaniye, Kahramanmaraş, Nevşehir, Aksaray,
Karaman, Konya, Bursa, Bilecik, Eskişehir, Kütahya, Denizli, Afyon ve Sakarya
illerinde toplam yirmi yedi hazır beton tesisi bulunmaktadır.
I.1.5. Özhançarlar İnşaat Ltd Şti. (ÖZHANÇARLAR)
15-29/433-116
3/11


(10) Hazır beton üretimi alanında faaliyet gösteren ÖZHANÇARLAR, Denizli il merkezine
25 km uzaklıktaki Sarayköy ilçesinde faaliyet göstermektedir.
I.1.6. Tıkıroğlu Hazır Beton Hafr. Nak. San. ve Tic. Ltd. Şti (TIKIROĞLU)
(11) Denizli ilinde hazır beton alanında hizmet veren TIKIROĞLU, aynı zamanda agrega,
mermer, hafriyat alanlarında da faaliyet göstermektedir.
I.1.7. Modern Beton Sanayi ve Ticaret A.Ş. (MODERN BETON)
(12) MODERN BETON 1993 yılında Ege ve Akdeniz bölgelerinin hazır beton ihtiyacını
karşılamak üzere Denizli Çimento kuruluşu olarak kurulmuştur. DENİZLİ
ÇİMENTO’nun OYAK tarafından tüm payları devralınması ile birlikte OYAK grubu
bünyesine katılmıştır. Denizli başta olmak üzere sekiz ilde, on dört hazır beton tesisi,
bir agrega kırma eleme tesisi, bir beton boru elemanları büz tesisi ile birlikte, toplam
on altı tesis ile üretim faaliyetine devam etmektedir.
I.1.8. Önallar Kireç Hazır Sıva Hazır Beton Maden İnşaat Malzemeleri Sanayi ve
Ticaret Ltd.Şti. (ÖNALLAR)
(13) Denizli ve Manisa illerinde hazır beton alanında faaliyet göstermektedir.
I.2. İlgili Pazar
I.2.1. İlgili Ürün Pazarı
(14) İlgili ürün pazarının tespitinde talep ve arz kaynaklı çok sayıda parametrenin göz
önünde bulundurulması gerekmektedir. Söz konusu parametrelere ilişkin
değerlendirmeler Rekabet Kurulu’nun geçmiş tarihli çok sayıda kararında yapılmış ve
bu kararlarda “hazır beton” pazarı tanımlanmıştır. Mevcut dosya bakımından iddiaların
temeli, özellikle Denizli bölgesine yapılan hazır beton satışlarına odaklanmaktadır. Bu
çerçevede, mevcut dosya bakımından ilgili ürün pazarı “hazır beton” olarak
belirlenmiştir.
I.2.2. İlgili Coğrafi Pazar
(15) Hazır beton, üretildikten sonra yaklaşık bir iki saat içinde tüketilmesi gereken, bu
sebeple stoklanamayan ve üretildiği tesisten belli bir mesafeden daha uzak bölgelere
taşınması teknik ve ekonomik açıdan mümkün olmayan bir üründür. Hazır beton hem
bu özellikleri hem de yüksek taşıma maliyetlerinin varlığı nedeniyle üretildiği tesisten
en fazla yaklaşık 50 km uzaklığa götürülebilmektedir. Hazır beton alanındaki iddiaların
Denizli il merkezine odaklanması nedeniyle dosya kapsamında ilgili coğrafi pazar
“Denizli il merkezi” olarak belirlenmiştir.
I.3. Görüşmelerde ve Yerinde İncelemelerde Elde Edilen Bilgi ve Belgelere
İlişkin Değerlendirme
 Önaraştırma sürecinde başvuru sahibiyle yapılan görüşmede; (…..) ifade edilmiştir.
(16) (…..) kimliğinin gizli tutulmasını talep eden bir kişiyle yapılan görüşmede;
 Denizli ilinde hazır beton fiyatlarının diğer illere nazaran daha yüksek olduğu,
 Denizli ilindeki hazır beton üreticilerinin belirli fiyatların altına inmedikleri, ayrıca
hazır beton üreticilerinin rakip firmaların müşterilerine mal satışı
gerçekleştirmedikleri,
ifade edilmiştir.
(17) Önaraştırmaya konu hazır beton tesislerinde yapılan yerinde incelemelerde, hazır
beton faaliyetlerine ilişkin iddiaları destekler nitelikte somut herhangi bir bilgi veya
belgeye ulaşılamamıştır. Öte yandan söz konusu iddialar çimento pazarında yaşanan
15-29/433-116
4/11


fiyat artışlarından kaynaklanabilecektir. Bu duruma bir sonraki başlık altında yapılan
incelemelerle açıklık getirilecektir.
I.3.1. Dosya Kapsamında Elde Edilen Sayısal Verilere İlişkin Değerlendirme
(18) Hazır beton pazarı -istisnai pazarlar dışında- genellikle dönemsellik arz eden bir yapıya
sahiptir. Ülkemiz iklim koşulları pazar üzerinde doğrudan etki göstermekte ve kış
sezonu olarak nitelendirilebilecek Kasım-Şubat döneminde hazır beton satışları
düşüşe geçmektedir. Mart ayı ile birlikte tekrar hareketlenen sektörde satış rakamları
da kademeli olarak artmaktadır. Öte yandan, mevcut olay büyük oranda Akdeniz
ikliminin hâkim olduğu Denizli pazarını konu edinmektedir. Dolayısıyla pazardaki
dalgalanma kış mevsiminin yumuşak/sert geçmesine göre değişkenlik göstermektedir.
(19) Denizli pazarına temel olarak sekiz hazır beton üreticisince satış yapılmaktadır. Bunlar
AKÇA, AMİROĞLU, ÇETİN, ÇİMSA, MODERN BETON, ÖZHANÇARLAR, ÖNALLAR
ve TIKIROĞLU’dur. Denizli pazarında 2013 yılı itibarıyla AKÇA, MODERN BETON ve
TIKIROĞLU’nun yaklaşık %(…..)’şer pazar paylarıyla büyük oranda hâkim olduğu
görülmektedir. ÇETİN’ in ise 2015 yılının ilk üç ayında pazar payını arttırarak %(…..)’ler
seviyelerine geldiği görülmektedir. Bölgedeki diğer teşebbüslerin pazar payları genel
itibari ile %(…..) seviyesinin altında kalmaktadır.
(20) Denizli pazarında hazır beton satış fiyatlarının görünümüne aşağıda yer verilmiştir:


Grafik 1: (…..)


(21) Grafik 1’den de görüleceği üzere ekonomik analizlerin yapıldığı 2013 yılından itibaren
fiyatlar paralel şekilde artış trendindedir. Söz konusu fiyat politikasının pazar üzerindeki
kümülatif etkisini görebilmek için bir sonraki grafik hazırlanmıştır:


Grafik 2: (…..)


(22) Grafik 2 özellikle Ekim 2014’e kadar Denizli pazarındaki beton fiyatlarının artış
trendinde olduğunu göstermektedir. Yirmi iki ay içinde (…..) seviyesindeki fiyatlar
yaklaşık %(…..) oranında artış göstererek (…..) seviyelerine ulaşmıştır. Bu durum
incelenen dönemde Denizli hazır beton pazarındaki fiyat seviyelerinin ciddi bir şekilde
arttığını göstermektedir.
(23) Dönemsel fiyat hareketleri pazarda yaşanan sezonsal etkilerin ayrıştırılabilmesi
açısından önem arz etmektedir. Dönemsel fiyat hareketleri incelendiğinde bölgede
yaşanan fiyat artışlarının istikrarlı bir seyir izlediği ve sezonsal etkilerin bu artışları
karşılamada yetersiz kaldığı görülmektedir. Denizli ilinde kış aylarında satış
miktarlarında yaşandığı gözlemlenen düşüşler göz önünde bulundurulduğunda,
bölgede yaşanan istikrarlı fiyat artışı hareketlerinin piyasa dinamikleri dışında
gerçekleşmiş olabileceği şüphesi oluşmaktadır.
(24) Satış verileri üzerinden yapılan bu değerlendirmenin akabinde, hazır beton satış fiyatı
ve miktarı üzerinde etkisi olabileceği düşünülen parametreler üzerinde değerlendirme
15-29/433-116
5/11


yapılması gerekmektedir. Bu parametrelerin başında maliyet verileri gelmektedir. İkinci
olarak ise talep değişimleri üzerinde durulacaktır.
Hazır Beton Maliyeti:
(25) Denizli pazarındaki fiyat hareketlerinin maliyet ile ilişkisini ortaya koyabilmek için
teşebbüslerce hazır beton imalatında karşılaşılan maliyet unsurları üzerinde inceleme
yapılmıştır. Bu noktada, 30.04.2014 tarih ve 14-16/303-132 sayılı Kurul kararında da
belirtildiği üzere hazır beton üretiminde karşılaşılan maliyetin yaklaşık %45-55’lik
düzeyini çimento alımları oluşturmaktadır. Üreticilerin karşılaştıkları bu maliyet kalemi
incelendiğinde hazır beton pazarında faaliyet gösteren teşebbüslerin çimento
hammaddesi özelinde karşılaştıkları maliyetlerin genelde Ocak 2013’ten Ağustos
2014’e kadar artış trendinde olduğu ancak bu artışların özellikle Mart-Mayıs 2013
döneminde görüldüğü gözlemlenmektedir. Söz konusu durumu daha net göstermesi
açısından ağırlıklı ortalama çimento alım maliyetleri incelenmiştir. Bu çerçevede Ocak
2013 tarihinde (…..)olan çimento alım maliyetleri, yirmi iki ay içinde yaklaşık %(…..)’luk
fiyat artışı ile Ekim 2014 itibariyle (…..) düzeylerine yükselmiştir. Bunun yanı sıra, söz
konusu dönemde, hazır beton üretiminde önemli maliyet kalemlerinden1 motorin
fiyatları yaklaşık olarak %11 civarında2 azalmış, üretici fiyatları endeksi ise yaklaşık
%16 civarında3 artmıştır. Motorin fiyatlarındaki düşüşe karşın, çimento maliyetlerindeki
büyük artış şikâyete konu dönemde hazır beton satış fiyatlarında (…..) %(…..)
seviyesindeki artış oranını beraberinde getirmiştir.
Hazır Beton Talebi:
(26) Hazır beton maliyetine etki eden bir diğer önemli parametre, ürüne olan talep olarak
bilinmektedir. Klasik iktisat teorilerinde sıkça karşılaşılan bu duruma göre, ürüne olan
talep artışının ürün fiyatı üzerinde yukarı yönlü bir baskı oluşturulacağı
savunulmaktadır.
(27) Denizli hazır beton pazarında faaliyet gösteren teşebbüslerin metreküp bazında satış
verileri dikkate alınarak hesaplanan yıllara yayılmış talep grafiğine aşağıda yer
verilmektedir:


Grafik 3: (…..)


(28) Sezonsal talep değişimlerinin net bir şekilde görülebilmesi amacıyla hazırlanan Grafik
3, Denizli pazarında Ocak 2013-Mart 2015 döneminde hazır betona olan talebin
özelikle 2014 ün ilk aylarında arttığını, genel olarak değerlendirildiğinde ise, yatay
yönlü bir seyir izlediği görülmektedir. Bu durum fiyatlarda yaşanan değişimin talep
kaynaklı olmadığını göstermektedir.

1 Hazır betonun maliyetlerinin yaklaşık %65’ini çimento ve agrega, %20’sini motorin, taşıma ve
pompalama maliyetleri oluşturmaktadır (Rekabet Kurulunun 16.10.2012 tarih ve 12-50/1445-492 sayılı
Kararı).
2 OPET kısa unvanlı dağıtım şirketinin web sitesi arşivinden alınan, 05.01.2013-31.03.2015
tarihlerinde Denizli ilinde gerçekleşen motorin fiyatları esas alınmıştır.

0130
3
15-29/433-116
6/11


Çimento Alım Maliyetleri ile Hazır Beton Satış Verileri Arasındaki Korelasyonun
İncelenmesi:
(29) Yukarıda yer verilen bir dizi grafik ve inceleme, hazır beton fiyatlarının çimento
alımında yaşanan maliyet artışı kaynaklı oluştuğu, bir diğer ifade ile hazır beton
pazarının fiyatlama politikasına büyük oranda çimento üreticilerinin fiyatlama
davranışlarının etki ettiği belirtilmiştir. Bu durum Denizli pazarında faaliyet gösteren
hazır beton üreticilerinin hazır beton satış fiyatı verileri ve çimento alım maliyeti
verilerinden fiyat endeksi oluşturularak karşılaştırılmıştır. Zaman içinde her iki veri
arasında yaşanan değişim ve birlikte yükselen trendleri, söz konusu verilerin büyük
oranda birlikte hareket ettiğini ortaya koymaktadır. Buna ek olarak Şubat-Mayıs 2013
döneminden sonra iki endeks arasındaki marjın çimento fiyatları lehine gelişim
gösterdiği görülmektedir. Bu durum çimento kaynaklı fiyat baskısının, hazır beton
pazarını olumsuz etkilemesi sonucunu beraberinde getirmiştir.
I.3.2. 4054 sayılı Kanun Kapsamında Yapılan Değerlendirme
(30) Rekabet hukuku kapsamında anlaşma olarak nitelendirilebilecek bir ihlalden
bahsetmek için teşebbüslerin ortak bir amaç veya sonuca yönelik niyetlerinin
örtüştüğünü, bu amaca yönelik bağlılığın bilinçli olduğunu göstermek gerekmektedir.
Bu bağlamda, söz konusu ilişkiyi ortaya çıkarmada kullanılan delilleri birincil ve ikincil
deliller olmak üzere iki sınıfa ayırmak mümkündür.
(31) Birincil deliller Kanuna aykırılık teşkil eden gizli yapılanmaları/anlaşmaları ortaya
koymada kullanılan ve ispat gücü bakımından ilk planda düşünülmesi gereken
delillerdir. Bu deliller, anlaşmanın tarafları, kapsamı, gerçekleştiği zaman aralığı olarak
sıralanabilecek ve somut bir ihlal şablonunu ortaya koymada kullanılabilecek nitelikteki
bilgi ve belgelerden oluşmaktadır. Öte yandan, söz konusu yapılanmaların “gizli”
nitelikte olması nedeniyle, birincil nitelikteki delillerin varlığına ulaşmak oldukça güçtür.
Bu noktada, söz konusu yapılanmaların ortaya çıkarılabilmesi amacıyla ikincil
nitelikteki delillerin de varlığı önem arz etmektedir.
(32) İkincil nitelikli deliller arasında iletişim delilleri ile iktisadi deliller yer almaktadır.
İletişimsel deliller, anlaşma taraflarının toplandıklarını veya iletişim kurduklarını
gösteren ancak iletişimin içeriğini ortaya koymada yetersiz kalan delillerdir. Bu deliller
arasında; rakipler arası iletişimin var olduğunu gösterir deliller, toplantıya katılım,
fiyatlar, talep ve kapasite kullanımının tartışıldığı toplantı notları, rakiplerin gelecekte
yapabilecekleri fiyat artışları veya fiyatlama stratejileri hakkında bilgi sahibi olunduğunu
gösteren iç yazışma niteliğindeki belgeler yer almaktadır. İktisadi deliller ise bir
anlaşmaya ulaşıldığını işaret eden firma davranışları ve aynı zamanda piyasanın bir
bütün olarak davranışını, gizli fiyat tespitinin mümkün olduğunu işaret eden piyasa
yapısı elemanlarını ve anlaşmanın sürdürülmesinde kullanılabilecek belirli
uygulamaları içermektedir.
(33) İktisadi deliller davranışsal ve yapısal deliller olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.
Davranışsal delillerin ispat gücü, diğer ekonomik delillere oranla daha yüksek
görülmektedir. Bu tür delillere örnek olarak paralel fiyatlama yapılması, rakiplerin
eşzamanlı veya yakın zamanlı fiyat değişimlerinin aynı veya benzer nitelikte olması,
ortak fiyat duyuruları ile aynı veya benzer nitelikli satış ve üretim politikalarının
benimsenmesi ve piyasanın yapısına ilişkin bazı özellikler de (normalin üstünde kârlar,
geçmişte yaşanan rekabet ihlallerinin varlığı) sayılabilmektedir. Yapısal deliller
arasında ise yüksek yoğunlaşma oranları, homojen ürünlerin varlığı, dikey bütünleşme
oranının yüksekliği ve giriş engellerinin yüksekliği sayılabilir. Bu tür delillerin ispat gücü
görece düşük kabul edilmektedir.
15-29/433-116
7/11


(34) Özetle; rekabet hukuku çerçevesinde bir ihlalden bahsedebilmek için, öncelikle bu
ihlalin taraflarını, kapsamını ortaya koyabilecek nitelikteki birincil delillere ihtiyaç
duyulmaktadır. Öte yandan, bu tip delillerin tam anlamıyla var olmadığı, somut bir ihlal
şablonunun ortaya konulmasında yetersiz kalındığı durumlarda ikincil deliller devreye
girmekte ve tabloda eksik kalan noktaların tamamlanması hedeflenmektedir. Bu
bakımdan, dosya kapsamında elde edilen her türlü delilin, bir bütünün parçaları,
bütünü açıklamada kullanılan araçlar oldukları göz önünde bulundurulmalıdır.
(35) Dosya konusu iddia kapsamında yapılan incelemeler ve analizlerde teşebbüsler
arasında somut bir ilişkiyi, iletişimi veya davranışı ortaya koyabilecek niteliklerdeki
delillere ulaşılamamıştır. Ancak yapılan incelemeler, çimento pazarında olağan dışı
olarak nitelendirilebilecek fiyat hareketlerinin oluştuğunu, bu sektörün rekabet hukuku
boyutuyla incelenmesi gerekliliğini ortaya koymaktadır.
(36) Dosya kapsamında yapılan incelemeler sonucu ulaşılan bulguları aşağıdaki şekilde
özetlemek mümkündür:
- Denizli pazarında Ocak 2013 ila Mart 2015 yıllarında genel itibarıyla %(…..)
civarında dalgalanan pazar paylarıyla AKÇA, MODERN BETON ve
TIKIROĞLU’nun lider konumda oldukları, ancak inceleme süresindeki son dört ay
içerisinde ÇETİN’in pazar payını %(…..)’ler seviyesine ilerlettiği, AKÇA ve
MODERN BETON’un pazar paylarının ise düştüğü,
- Bölgede hazır beton fiyatlarının Ocak 2013 ila Ekim 2014 arasında yaklaşık %(…..)
oranında artarak (…..) seviyelerini ulaştığı,
- Hazır betonun ana maliyet kalemi olan çimento fiyatlarının ise Ocak 2013 ila Ekim
2014 döneminde %(…..) artışla (…..) seviyelerine geldiği,
- Motorin fiyatlarının yaklaşık olarak %11 civarında azaldığı, üretici fiyatları
endeksinin ise yaklaşık %16 civarında arttığı,
tespit edilmiştir.
(37) Yukarıda yer verilen tüm bilgi, belge, tespit ve değerlendirmeler ışığında, hazır beton
pazarında faaliyet gösteren üreticiler arasında rekabeti kısıtlayan bir anlaşmanın
varlığı tespit edilememiştir. İlgili iddialara konu fiyat artışlarının çimento maliyetlerinde
yaşanan yüksek artışlardan kaynaklandığı sonucuna ulaşılmıştır.













15-29/433-116
8 / 11


J. SONUÇ
(38) Düzenlenen rapora ve incelenen dosya kapsamına göre; dosya konusu iddialara
yönelik olarak
- Akça Hazır Beton Sanayi ve Ticaret. A.Ş.,
- Önallar Kireç Hazır Sıva Hazır Beton Maden İnşaat Malzemeleri San. ve Tic. Ltd.
Şti.,
- Modern Beton Sanayi ve Ticaret A.Ş.,
- Amiroğlu Madencilik Kömür İnşaat Hafriyat ve Nakliyat San. ve Tic A.Ş.,
- Çetin İnşaat Malzemeleri Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti.,
- Tıkıroğlu Hazır Beton Hafriyat Nakliyat San. ve Tic. Ltd. Şti.,
- Özhançarlar İnşaat Ltd. Şti.,
- Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş.
hakkında 4054 sayılı Kanun’un 41. maddesi uyarınca soruşturma açılmamasına
OYÇOKLUĞU ile karar verilmiştir.


































15-29/433-116
9/11


KARŞI OY GEREKÇESİ
(09.07.2015 tarihli ve 15-29/433-116 sayılı Kurul Kararı)

Kurulun 09/07/2015 Tarih ve 15-29 Sayılı Toplantısında görüşülen Denizli ilinde
faaliyet gösteren hazır beton üreticilerinin bölge paylaşımı ve fiyat anlaşması
gerçekleştirdiklerine yönelik olarak düzenlenen rapora ve incelenen dosya kapsamına
göre 4054 sayılı Kanunun 41. Maddesi uyarınca şikayetin reddi ile soruşturma
açılmaması kararına aşağıdaki gerekçelerim nedeniyle karşıyım.
Kuruma ulaşan 20.02.2015 ve 12.03.2015 tarihli başvurular ile yapılan
görüşmelerde özetle; Denizli ili ve çevresinde faaliyet gösteren çimento üreticileri As,
Göltaş ve Denizli Çimento’ nun 2014 yılı başından itibaren anlaşarak fiyat belirledikleri ve
pazar paylaşımı gerçekleştirdikleri, keza As Çimento ile Denizli Çimento’ nun anlaşma
içerisinde olduğu, anlaşma kapsamında Denizli pazarına As Çimento’ nun girmemesinin
de bulunduğu ve bu doğrultuda As Çimento’ nun Denizli’ deki hazır beton tesisini
Amiroğluna kiraladığı, Denizli ilinde hazır beton fiyatlarının diğer illere nazaran daha
yüksek olduğu, Denizli ilindeki hazır beton üreticilerinin belirli fiyatların altına inmedikleri,
ayrıca hazır beton üreticilerinin rakip firmaların müşterilerine mal satışı
gerçekleştirmedikleri iddia edilmektedir.
Karara konu raporda; bölgede hazır beton fiyatlarının Ocak 2013 ile Ekim 2014
arasında yaklaşık %(…..) oranında artarak (…..) TL seviyelerine ulaştığı, hazır betonun
ana maliyet kalemi olan çimento fiyatlarının ise Ocak 2013 ile Ekim 2014 döneminde
%(…..) artışla (…..) TL seviyelerine geldiği, motorin fiyatlarının yaklaşık olarak %11
civarında azaldığı, üretici fiyatları endeksinin ise yaklaşık %16 civarında arttığı, AS
ÇİMENTO’ nun 05.03.2014 tarihinde Denizli pazarındaki hazır beton faaliyetlerini
yürüttüğü tesisini devrettiği, tespitleri yapılmıştır.
Denizli hazır beton sektöründe faaliyet gösteren teşebbüslerin talep artışı
olmamasına karşın hazır beton fiyatları son 20 ay içerisinde paralel ve benzer şekilde
yaklaşık %(…..) oranında arttırmaları bu artışların ekonomik gerekçeler ile izahının güç
olması, çimento fabrikası olan ve bulundukları bölgelerde rekabetçi davranışları ile dikkat
çeken bir teşebbüsün tesisini başkasına kiralayarak piyasadan çıkması fiyat artışlarının
anlaşma içinde yürütüldüğü şüphesini uyandırmaktadır.
Diğer taraftan hazır beton fiyat artışlarına gerekçe olarak gösterilen çimento
fiyatlarının ekonomik rasyonaliteye dayanılarak mı arttırıldığı yoksa teşebbüs davranışları
yerine geçen anlaşma ve uyumlu eylemlerle mi arttırıldığı keza Denizli dışındaki çimento
ve hazır beton fiyatlarının farklılık arz edip etmediği konuları üzerinde inceleme
yapılmamıştır.



Raportörler bu artışların anlaşmadan ya da uyumlu eylemden
kaynaklandığına ilişkin anlaşma ya da uyumlu eylem niteliğinde birincil belge ya da bu
belgelere ulaştırabilecek iletişim belgelerine ya da diğer bir ifade ile ikincil belgelere
ulaşılamaması nedeniyle ve soruşturma açılmaması istenilmiştir. Kurul bu tespite
15-29/433-116
10/11


katılmıştır. Oysaki iki teşebbüsün birlikte yaptıkları artışlar ekonomik ve rasyonel
gerekçelere uymamakta, incelemede yapılan diğer tespitlerle birlikte
değerlendirildiğinde 4054 Sayılı RKHK nun 4/3. maddesine uygunluk arz etmektedir.
Çok sayıda incelemeye konu olmaları nedeniyle önemli tecrübeler
edinen ve örgütlü yapıları nedeniyle sık olarak değişik ortamlarda bir araya gelebilen
çimento sektöründe tespiti yapılan benzer ve paralel fiyat artışlarının maliyet artışları
ile açıklanamaması dikkate alındığında bahse konu tespitlerin Kanun’un 4. maddesinin 3.
fıkrasına uyan eylemler olduğu kanaatini güçlendirmektedir. Şüpheden öte tespitler
içeriyor olması nedeniyle de detaylı incelenmesi gereği ortaya çıkmaktadır.
Bilindiği üzere 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkındaki Kanun’un 4.
maddesinde belirli bir mal veya hizmet piyasasında doğrudan veya dolaylı olarak
Rekabeti engelleme, bozma ya da kısıtlama amacı taşıyan veya bu etkiyi doğuran yahut
doğurabilecek nitelikte olan teşebbüsler arası anlaşmalar, uyumlu eylemler ve teşebbüs
birliklerinin bu tür karar ve eylemleri hukuka aykırı ve yasak olup, bir anlaşmanın varlığının
ispatlanamadığı durumlarda piyasada ki fiyat değişmelerinin veya arz ve talep dengesinin
ya da teşebbüslerin faaliyet bölgelerinin rekabetin engellendiği, bozulduğu veya
kısıtlandığı piyasalardakine benzerlik göstermesi teşebbüslerin uyumlu eylem içinde
olduklarına karine teşkil edeceği ekonomik ve rasyonel gerçeklere dayanmak koşuluyla
taraflardan her birinin uyumlu eylemde bulunmadığını ispatlayarak sorumluluktan
kurtulabileceği öngörülmüştür.
Yine RKHK 'un 40.maddesinde geçen “Kurul resen veya kendisine intikal eden
başvurular üzerine doğrudan soruşturma açılmasına ya da soruşturma açılmasına gerek
olup olmadığının tespiti için ön araştırma yapılmasına karar verir” hükmü ile 41.
maddesinde geçen “ön araştırma raporunun Kurula teslimini takip eden 10 gün içinde,
Kurul elde edilmiş olan bilgileri değerlendirerek karar vermek üzere toplanır ve
soruşturma açılmasına veya açılmamasına karar verir” hükümlerinin
değerlendirilmesinden aslolanın rekabet ihlali şüphesi olduğu, bu varsa ön araştırma ile
ya da ön araştırmaya bile gerek olmadan doğrudan soruşturma açılabileceğidir.
Nitekim Danıştay’ın Kurul’un verdiği önaraştırma kararlarının temyizen incelendiği
kararlarında; ön araştırma sürecinde elde edilen bilgi ve delillerin hiçbir kuşkuya yer
bırakmayacak şekilde soruşturma açılmamasını gerektiriyorsa soruşturma açılmayacağı,
ancak bu sonuca ulaşmaya engel olacak bir kuşku varsa soruşturma açılması gerektiği
hususu açık bir şekilde dile getirilmiştir.
Önaraştırma neticesinde Kanunun 4. maddesinin üçüncü fıkrasında belirtilen
şartların varlığına rağmen delil bulunamadığı gerekçesiyle soruşturma açılmaması
sürecin henüz bitmemiş olması nedeniyle de doğru bir uygulama da değildir. Bilindiği
üzere ön araştırma süreci rekabet ihlaline yönelik şüphenin bertaraf edilmesine yönelik
tespitlerin yapılması sürecidir. Karara konu önaraştırma raporunda şüpheleri yok edecek
tespitlerden ziyade şüpheleri artıracak tespitlere yer verilmektedir. Bu aşamada yapılan
tespitler rekabet ihlalini kesin olarak ortaya koymasa bile ya da diğer bir ifadeyle Kurul
tarafından ceza verilmesine yeter görülmese bile sürecin devamına yani soruşturma
açılmasına karar vermek gerekir. Bu sürecin devamında Kurul’ca nihai karar verilene
kadar yeni delillerin tespitinin mümkün olabilmesi, bu süreçte aktif işbirliğinde
15-29/433-116
11/11


bulunabilecek teşebbüs yetkililerinin çıkabilecek olması dikkate alındığında süreci devam
ettirmenin zorunlu ve gerekli olduğu düşünülmektedir.
RKHK’nun 4. maddesinin son fıkrasında teşebbüslerin Uyumlu eylem iddiasından
kurtulmalarına imkan verecek savunma yapmalarına imkan verilmeksizin ya da onların
açıklamalarının baştan doğru kabul edilerek onların lehine karar vermek Kanunun verdiği
hakların yeterince kullanılmadığı anlamına da gelmektedir.
Nitekim, Kurumumuz uygulamasında da ön araştırma safhasında ihlali ortaya
koyabilecek nitelikte önemli bilgi belge elde edilememiş iken soruşturma döneminde
ihlalin varlığını ortaya koyan delillere ulaşıldığı, pişmanlık başvurularının alındığı
dosyalar bulunmaktadır.
Uyumlu eylem konusunda doktrinde de teşebbüslerin paralel davranışlarının
uyumlu eylem kabul edilebileceği, paralel davranışlar ile bilinçli paralelliklerin delil
başlangıcı kabul edilip soruşturma açılabileceği, oligopolistik yapının mutlaka fiyatları
artırmak şeklinde tecelli etmeyebileceği kabul edilmektedir.
Danıştay’ın 13. Dairesinin bu kapsamda Kurulun Uyumlu eylemle ilgili olarak
verdiği Maya kararlarını (27.06.2000 tarih 00-24/255-18 sayılı ve 23.09.2005 tarih ve 05-
60/896-241 sayılı) tasdik ettiğinin diğer bir ifade ile tarafların iptal istemlerinin
reddedildiğinin bilinmesinde yarar bulunmaktadır.
Sonuç olarak, Denizli ilinde faaliyet gösteren hazır beton üreticilerinin
teşebbüslerinin birlikte fiyat tespit ettiklerine ve Pazar paylaşımı içinde olduklarına yönelik
iddiaların incelenmesi neticesinde yapılan ve Kanunun 4/3 maddesine uyan tespitler
nedeniyle Danıştay Kararları ve doktrindeki görüşler doğrultusunda mevcut kuşkuları
açıklığa kavuşturmak için soruşturma açılması gerekirken bunun yapılmaması kararına
karşıyım.





Fevzi ÖZKAN
Kurul Üyesi




Full & Egal Universal Law Academy