T.C.
D A N I Ş T A Y
İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
Esas No : 2021/3811
Karar No : 2022/127

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVALILAR) : 1- …
VEKİLİ: …
2- … Belediye Başkanlığı
VEKİLİ: Av. …
İSTEMİN KONUSU : Danıştay Altıncı Dairesinin 12/10/2021 tarih ve E:2020/9874, K:2021/11249 sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Yozgat İli, Köseoğlu ve Medrese Mahalleleri sınırları içinde bulunan taşınmazların "Çapanoğlu (Büyük) Camii Çevre Düzenleme Projesi"nin gerçekleştirilmesi amacıyla Yozgat Belediye Başkanlığı tarafından 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun 27. maddesi uyarınca acele kamulaştırılmasına ilişkin 07/10/2020 tarih ve 31267 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 06/10/2020 tarih ve 3066 sayılı Cumhurbaşkanı Kararının, …Mahallesi, …ada, …parsel sayılı taşınmaz yönünden iptali istenilmiştir.
Daire kararının özeti: Danıştay Altıncı Dairesinin 12/10/2021 tarih ve E:2020/9874, K:2021/11249 sayılı kararıyla;
Uyuşmazlıkta, acelelik durumunun bulunup bulunmadığı yönünden bir değerlendirme yapılması gerektiği,
Dava konusu Cumhurbaşkanı Kararı ile, Yozgat şehrinin sembollerinden biri olan tarihi Çapanoğlu Camii çevresindeki gecekonduların kaldırılması ve caminin ön plana çıkarılması amacıyla yeşil alan ve modern görünümlü bir park yapılmasının amaçlandığı, caminin güneyinde bulunan tek katlı işyerlerinin bir kısmının virane görünüm aldığı, 06/02/2020 tarihinde Belediye Meclisi kararı ile caminin güneyinde bulunan ticaret alanının park ve meydan olarak değiştirilmesine ilişkin plan değişikliği yapıldığı, bölgede bulunanların yaklaşık 3 senedir mağduriyet yaşadıklarını ifade ettiği, 62 hak sahibinden 40 hak sahibi ile uzlaşma sağlandığı, bir an evvel tahliye ve yıkımın yapılarak çirkin görünümün ortadan kaldırılması için acele kamulaştırma kararı alınmasının zorunlu hale geldiği hususları belirtildiğinden, dava konusu projenin yapılmasında kamu yararı bulunduğu sonucuna ulaşıldığı,
Öte yandan, …Asliye Hukuk Mahkemesinin …tarih ve E:…, K:…D.İş sayılı kararıyla uyuşmazlığa konu taşınmaza acele el konulmasına karar verildiği, davaya konu alanın park ve meydan alanı olarak değiştirilmesine dair imar planı değişikliğinin iptali istemiyle, bölgede bulunan başka bir taşınmaz maliki tarafından açılan davada …İdare Mahkemesinin E:…sayılı dosyasında yürütmenin durdurulması isteminin reddine karar verildiği, yargılamanın devam ettiğinin anlaşıldığı,
Bu durumda, davaya konu alanın kamulaştırılmasıyla şehir merkezinde kalan ve tarihi Çapanoğlu Caminin bulunduğu alandaki çarpık ve virane yapılaşmanın kaldırılması ve caminin tarihi dokusunun ön plana çıkarılması amacıyla yeşil alan ve modern görünümlü bir park yapılmasının amaçlandığı, 62 hak sahibinden 40'ı ile uzlaşma sağlandığı, olağan kamulaştırma usulü uygulandığı takdirde sürecin uzayacağı, hak sahiplerinin çoğunluğu ile anlaşma sağlandığı, bölge bütünlüğünde işlem tesisinin zorunlu olduğu, tarihi caminin çevresinin düzenlemesi ile gerek şehir merkezindeki kötü görünümün ortadan kaldırılacağı, gerekse caminin tarihi dokusunun ön plana çıkarılması suretiyle görüntüsünü bozan durumların ortadan kaldırılacağı ve çevresinin güzelleştirileceği hususları dikkate alındığında kamu yararının varlığının açık olduğu,
Bu çerçevede, projenin bütünselliği kapsamında davaya konu projenin bir an önce tamamlanmasında acelelik halinin bulunduğu sonucuna varıldığından, taşınmaza el konulmasına imkan veren dava konusu Cumhurbaşkanı Kararında hukuka aykırılık bulunmadığı,
gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, dava konusu taşınmazın kamulaştırılmasını gerektirir bir neden bulunmadığı gibi acelelik halinin ve aceleliği gerekli kılan bir kamu yararının bulunmadığı, acele kamulaştırma için gerekli olağanüstü şartların gerçekleşmediği, siyasi hesaplarla mülkiyet hakkının ihlal edildiği, bu nedenle Daire kararının bozulmasına karar verilmesi gerektiği ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMALARI : Davalı idarelerden Cumhurbaşkanlığı tarafından, Danıştay Altıncı Dairesince verilen kararın usul ve hukuka uygun bulunduğu ve temyiz dilekçesinde öne sürülen nedenlerin, kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte olmadığı belirtilerek temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmakta olup; diğer davalı Yozgat Belediye Başkanlığı tarafından savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ: Acele kamulaştırmayı (olağan kamulaştırma prosedüründen ayrılınmasını) gerekli kılacak somut sebeplerin davalı idarelerce ortaya konulamadığı görüldüğünden, davacının temyiz isteminin kabulü ile Daire kararının bozularak, dava konusu Cumhurbaşkanı Kararının, …Mahallesi, …ada, …parsel sayılı taşınmaz yönünden iptali gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Danıştay dava dairelerinin nihai kararlarının temyizen incelenerek bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde yer alan;
"a) Görev ve yetki dışında bir işe bakılmış olması,
b) Hukuka aykırı karar verilmesi,
c) Usul hükümlerinin uygulanmasında kararı etkileyebilecek nitelikte hata veya eksikliklerin bulunması",
sebeplerinden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar usul ve hukuka uygun olup, temyiz dilekçesinde ileri sürülen iddialar kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin REDDİNE;
2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle reddine ilişkin Danıştay Altıncı Dairesinin temyize konu 12/10/2021 tarih ve E:2020/9874, K:2021/11249 sayılı kararının ONANMASINA,
3. Kesin olarak, 24/01/2022 tarihinde oyçokluğu ile karar verildi.

KARŞI OY
X- Anayasa'nın 13. maddesinde, "Temel hak ve hürriyetler, özlerine dokunulmaksızın yalnızca Anayasanın ilgili maddelerinde belirtilen sebeplere bağlı olarak ve ancak kanunla sınırlanabilir" kuralı; 35. maddesinde ise, "Herkes, mülkiyet ve miras haklarına sahiptir.Bu haklar, ancak kamu yararı amacıyla, kanunla sınırlanabilir." kuralı yer almaktadır.
2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun 27. maddesinde, "3634 sayılı Milli Müdafaa Mükellefiyeti Kanununun uygulanmasında yurt savunması ihtiyacına veya aceleliğine Cumhurbaşkanınca karar alınacak hallerde veya özel kanunlarla öngörülen olağanüstü durumlarda gerekli olan taşınmaz malların kamulaştırılmasında kıymet takdiri dışındaki işlemler sonradan tamamlanmak üzere ilgili idarenin istemi ile mahkemece yedi gün içinde o taşınmaz malın 10 uncu madde esasları dairesinde ve 15 inci madde uyarınca seçilecek bilirkişilerce tespit edilecek değeri, idare tarafından mal sahibi adına 10 uncu maddeye göre yapılacak davetiye ve ilanda belirtilen bankaya yatırılarak o taşınmaz mala el konulabilir." hükmüne yer verilmiştir.
Anayasa'nın 13. ve 35. madde hükümleri uyarınca mülkiyet hakkının kamu yararı amacıyla Anayasa'ya uygun olarak kanunla sınırlandırılması mümkündür. Ancak buna ilişkin düzenlemeler öncelikle kamu yararına dayanmalıdır. Buna göre, bir taşınmaz üzerindeki mülkiyet hakkının kamulaştırma yolu ile kaldırılması (mülkiyetin el değiştirmesi) kamu yararının karşılanması zorunluluğunun özel mülkiyet hakkının korunmasından üstün tutulması şartına bağlıdır.
Bu çerçevede, 2942 sayılı Kanun'un 27. maddesi incelendiğinde, kamulaştırma işlemlerinde öngörülen yöntemlerin bir kısmının uygulanmayarak taşınmaza acele el konulabilmesi yolu istisnai olarak başvurulabilecek bir yöntem olarak düzenlendiğinden, madde hükmü ile acele kamulaştırmada olağan kamulaştırmaya oranla özel koşulların varlığı aranmış ve üç durumda acele kamulaştırma yolu ile taşınmaza el konulmasına olanak tanınmıştır. Bu koşullardan ikisi Milli Müdafaa Mükellefiyeti Kanunu'nun uygulanmasında yurt savunması ihtiyacına veya özel kanunlarda öngörülen olağanüstü durumlarda gerekli olması halleri şeklinde açıkça sayılmak suretiyle üstün kamu yararının ve kamu düzeninin korunmasının gerçekleştirilmesi amacıyla acele kamulaştırma yoluna gidilebileceği belirtilmiştir.
Bu kapsamda, üçüncü koşul olan aceleliğine Cumhurbaşkanınca karar verilebilmesi için de, kamu yararı ve kamu düzenine ilişkin olma halinin, maddede yer alan diğer iki koşula paralel nitelik taşıması gerektiği açıktır.
Nitekim, anılan maddenin gerekçesinde de, acele ve istisnai hallerde, Kanunun önceki hükümlerine uyulması çeşitli sakıncalar yaratabileceği gibi, kamunun büyük zararlara uğramasının da muhtemel olabileceği belirtilerek, maddede belirtilen şartların varlığına bağlı olarak kıymet takdiri dışındaki bazı kanuni işlemler sonraya bırakılarak, maddede öngörülen süre ve şekilde taşınmaza el konulması düzenlenmiştir.
Dolayısıyla, kamu yararının gerekli kıldığı durumlarda, kamulaştırmanın 2942 sayılı Kanun'un 27. maddesi uyarınca gerçekleştirilebilmesi için, yukarıda da açıklandığı üzere acele kamulaştırmanın özel ve istisnai koşullarının gerçekleşmiş olduğunun açıkça ortaya konulması gerekmektedir.
Uyuşmazlıkta, davalı idarelerce, Yozgat İli, Köseoğlu ve Medrese Mahalleleri sınırları içinde bulunan taşınmazların, "Çapanoğlu (Büyük) Camii Çevre Düzenleme Projesi" kapsamında, cami çevresindeki gecekonduların kaldırılması ve caminin ön plana çıkarılması amacıyla yeşil alan ve modern görünümlü bir park yapılmak üzere kamulaştırılacağı ve normal kamulaştırma prosedürünün uzun sürmesi nedeniyle, bahsi geçen projenin öngörülen sürede bitirilebilmesi için taşınmaza el konulmasına imkan veren dava konusu Cumhurbaşkanı Kararının alındığı belirtilmekte ise de, anılan karar incelendiğinde, acele kamulaştırma yapılmasını gerektiren nedenlerin ortaya konulmadığı, acelelik halinin, özel mülkiyet hakkının korunmasından üstün tutulması gereken kamu yararının ve kamu düzeninin korunmasını gerektiren hallerin açıklanmadığı görülmektedir.
Bu durumda, acele kamulaştırmaya ilişkin olarak 2942 sayılı Kanun'da aranan özel ve istisnai koşullar bulunmadan ve idarelerce ortaya konulmadan, salt belirtilen nedenlerle acele kamulaştırma yapılması hukuken olanaklı değildir.
Bu itibarla, 2942 sayılı Kanun'un 27.maddesinde öngörülen şartların gerçekleşmediği anlaşıldığından, dava konusu Cumhurbaşkanı Kararında hukuka uyarlık bulunmamamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, davacının temyiz isteminin kabulü ile davanın reddi yolunda verilen temyize konu Daire kararının bozularak, acele kamulaştırmaya ilişkin dava konusu Cumhurbaşkanı Kararının, …Mahallesi, …ada, …parsel sayılı taşınmaz yönünden iptaline karar verilmesi gerektiği oyuyla, karara katılmıyoruz.





























Full & Egal Universal Law Academy