Dairesi: 9. Daire
Esas No: 2020/2395
Karar No: 2022/3175
Karar Tarihi: 15.06.2022
T.C.
D A N I Ş T A Y
DOKUZUNCU DAİRE
Esas No : 2020/2395
Karar No : 2022/3175
TEMYİZ EDEN (DAVACI) :1- … İnş. Taah. İlet. Doğalgaz San. İth. İhr. Tic. Ltd. Şti.
2- … İnş. San. Ve Tic. A. Ş.
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVALI) : … Başkanlığı-ANKARA
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi …. Vergi Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem: Davacılar tarafından oluşturulan iş ortaklığına, Toplu Konut İdaresi Başkanlığı tarafından ihale edilen "Bursa İli Gemlik İlçesi … Mahallesi Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Projesi 224 Adet Konut ve 12 Adet Dükkan İnşaatları İle Altyapı Çevre Düzenlemesi İşi"ne ilişkin olarak hakediş ödemelerinden kesinti yapılmak suretiyle fazladan tahsil edilen damga vergisinin iadesi istemiyle düzeltme ve şikayet yoluyla yapılan başvuruların zımnen reddine ilişkin işlemin iptali ve kesinti yoluyla tahsil edilen damga vergisinin 3/4'üne isabet eden kısmının ödeme tarihinden itibaren işleyecek en yüksek tecil faiziyle birlikte iadesine karar verilmesi istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... Vergi Mahkemesi … gün ve E:…, K:… sayılı kararıyla; dava konusu işin, 5393 sayılı Kanunun 73/6. maddesi kapsamında, kentsel dönüşüm ve gelişim alanı içerisinde kalan mevcut yapıların yıkılarak yeniden yapımına değil, bu uygulama alanında inşası planan "yeni konut ve işyerleri''nin yapımına ilişkin olması karşısında, davacı iş ortaklığı tarafından yapımı üstlenilen konut ve iş yerlerinin münferit yapı niteliğini taşıdığından söz edilemeyeceği, bu durumda, davacıların anılan madde ile tanınan indirim hakkından yararlandırılmalarına olanak bulunmadığından hakediş ödemelerinden kesinti yapılmak suretiyle fazladan tahsil edilen damga vergisinin iadesi istemiyle düzeltme ve şikayet yoluyla yapılan başvuruların zımnen reddine ilişkin işlemde hukuka aykırılık görülmediği gerekçesiyle reddedilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu Vergi Mahkemesi Kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve davacı tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI: Dava konusu işin 5393 sayılı Kanun kapsamında olduğunun Başbakanlık Toplu Konut İdaresi Başkanlığı tarafından verilen ara karar cevabı ile sabit olduğu, hakediş ödemelerinin ve ödemeye ilişkin kağıtların 5393 sayılı Kanun kapsamında bulunduğu ve 3/4 lük muafiyetin uygulanması gerektiği iddiasıyla kararın bozulması istenilmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI: Savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ: Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Bölge İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Dokuzuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY: Davacılar tarafından oluşturulan iş ortaklığına, Toplu Konut İdaresi Başkanlığı tarafından ihale edilen "Bursa İli Gemlik İlçesi … Mahallesi Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Projesi 224 Adet Konut ve 12 Adet Dükkan İnşaatları İle Altyapı Çevre Düzenlemesi İşi"ne ilişkin olarak hakediş ödemelerinden kesinti yapılmak suretiyle fazladan tahsil edilen damga vergisinin iadesi istemiyle düzeltme ve şikayet yoluyla yapılan başvuruların zımnen reddine ilişkin işlemin iptali ve kesinti yoluyla tahsil edilen damga vergisinin 3/4'üne isabet eden kısmının ödeme tarihinden itibaren işleyecek en yüksek tecil faiziyle birlikte iadesine karar verilmesi istenilmektedir.
İLGİLİ MEVZUAT:
213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nun 122. maddesinde, mükelleflerin, vergi muamelelerindeki hataların düzeltilmesini vergi dairesinden isteyebilecekleri; 124. maddesinde de, vergi mahkemelerinde dava açma süresi geçtikten sonra yaptıkları düzeltme talepleri reddolunanların, şikayet yolu ile Maliye Bakanlığına müracaat edebilecekleri açıklanmıştır. Bu maddeler uyarınca düzeltilmesi vergi dairelerinden istenebilecek vergi hatasının tanımı ise aynı Kanun'un 116. maddesinde, vergiye müteallik hesaplarda veya vergilendirmede yapılan hatalar yüzünden haksız yere fazla veya eksik vergi istenmesi veya alınması olarak yapılmış, 117. maddesinde, hesap hataları olarak; matrah hataları, vergi miktarında hatalar ve verginin mükerrer olması; 118. maddesinde de, vergilendirme hataları olarak; mükellefin şahsında hata, mükellefiyette hata, mevzuda hata ve vergilendirme veya muafiyet döneminde hatalar gösterilmiş bulunmaktadır.
5393 sayılı Belediye Kanununun "Kentsel dönüşüm ve gelişim alanı" başlıklı 73. maddesinin birinci fıkrasında belediyelerin, belediye meclisi kararıyla; konut alanları, sanayi alanları, ticaret alanları, teknoloji parkları, kamu hizmeti alanları, rekreasyon alanları ve her türlü sosyal donatı alanları oluşturmak, eskiyen kent kısımlarını yeniden inşa ve restore etmek, kentin tarihi ve kültürel dokusunu korumak veya deprem riskine karşı tedbirler almak amacıyla kentsel dönüşüm ve gelişim projeleri uygulayabileceği ; altıncı fıkrasında kentsel dönüşüm ve gelişim alanları içinde yer alan eğitim ve sağlık alanları hariç kamuya ait gayrimenkullerin harca esas değer üzerinden belediyelere devredileceği, kentsel dönüşüm ve gelişim proje alanlarında yıkılarak yeniden yapılacak münferit yapılarda ilgili vergi, resim ve harçların dörtte biri alınacağı belirtilmiştir.
5393 sayılı Belediye Kanununun 73. maddesinin gerekçesinde de sağlıksız ve hızlı kentleşmenin ülkemizin önemli sorunlarının başında geldiği, kentlerimizin özellikle ülkemizin batı bölgelerinde aşırı şekilde büyüdüğü fakat buna uygun sosyal imkanlarla donatılmadığı, büyük kentlerde trafik, hava kirliliği, yetersiz konut, çarpık yapılaşma, alt yapı hizmetleri ve benzeri sorunların acilen çözüm beklediği, bu düşünceden hareketle büyükşehir belediyeleri ve nüfusu 50.000'in üzerinde belediyelerin kentin gelişimine uygun konut alanları, ticaret alanları, teknoloji parkları ve sosyal donatılar oluşturmak, kentin tarihi ve kültürel dokusunu korumak ve restore etmek amacıyla kentsel gelişim alanları ilan etme ve uygulayabilmelerine imkan vermenin kaçınılmaz olduğu, maddenin bu amaçla düzenlendiği yer almaktadır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıdaki maddenin ve gerekçesinin birlikte değerlendirilmesinden; yeni yapının yapılacağı alanın kentsel dönüşüm ve gelişim proje alanında yer alması ve bu alanda yer alan mevcut (eski) yapının yıkılarak yeni bir yapının inşa edilmesi koşullarının gerçekleşmesi halinde yapılacak bu yapılarla ilgili alınması gereken vergi, harç ve resmin 3/4'lük kısmının tahsil edilmeyeceğinin kurala bağlandığı ve söz konusu alan içinde yer alan eğitim ve sağlık alanları hariç kamuya ait gayrimenkullerin harca esas değer üzerinden belediyelere devredileceği belirtildikten sonra "yıkılarak yeniden yapılacak münferit yapılarda" ibaresinde yer alan "Münferit" kelimesinin yapının niteliğini belirtmek amacıyla kullanıldığı, eski yapıların hak sahipleri veya üçüncü kişiler tarafından yıktırılarak yeniden yapılması yönünden kısmi ödemeye ilişkin herhangi bir ayrıma gidilmediği anlaşılmaktadır.
Olayda, Toplu Konut İdaresi Başkanlığının … tarih ve … sayılı yazısında; Bursa İli Gemlik İlçesi … Mahallesi Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Projesi 224 Adet Konut ve 12 Adet Dükkan İnşaatları İle Altyapı Çevre Düzenlemesi İşi'ne ait bölgenin 5393 sayılı Belediye Kanunu kapsamında Kentsel Dönüşüm ve Gelişim bölgesi olarak ilan edildiğinin belirtildiği anlaşılmaktadır.
Bu durumda, dava konusu olayda 5393 sayılı Kanunun 73. maddesinde öngörülen koşulların gerçekleşmesi nedeniyle sözleşme ve hakediş damga vergilerinin 3/4'lük kısmının düzeltme şikayet hükümleri kapsamında vergilendirme hatası olarak değerlendirilmesi gerektiği sonucuna varıldığından, hakediş ödemelerinden kesinti yapılmak suretiyle fazladan tahsil edilen damga vergisinin 3/4'üne isabet eden kısmının iadesi istemiyle yapılan düzeltme şikayet başvurusunun zımnen reddine ilişkin işlemde ve davayı reddeden Bölge İdare Mahkemesi kararında hukuka uygunluk görülmemiştir.
KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin kabulüne,
2. … Bölge İdare Mahkemesi ... Vergi Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın … Bölge İdare Mahkemesi ... Vergi Dava Dairesine gönderilmesine, 15/06/2022 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.