Dairesi: 8. Daire
Esas No: 2020/1652
Karar No: 2022/5071
Karar Tarihi: 22.09.2022
T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2020/1652
Karar No : 2022/5071
Kararın Düzeltilmesi İsteminde Bulunan (Davacı): …Ticaret Ve Sanayi Limited Şirketi
Vekili : Av. …
Karşı Taraf (Davalı) : … Belediye Başkanlığı
Vekili : Av. …
İstemin Özeti : Danıştay Sekizinci Dairesinin 30/10/2019 gün ve E:2015/12557, K:2019/9354 sayılı kararının hukuka aykırı olduğu öne sürülerek, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 54. maddesi uyarınca düzeltilmesi istenilmektedir.
Savunmanın Özeti : Savunma verilmemiştir.
Danıştay Tetkik Hakimi : …
Düşüncesi : Davacı tarafından yapılan karar düzeltme isteminin kabulü ile Mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Sekizinci Dairesince işin gereği görüşüldü:
Kararın düzeltilmesi istemine ilişkin dilekçede öne sürülen düzeltme nedenleri 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 54. maddesine uygun bulunduğundan düzeltme isteminin kabulü ile Danıştay Sekizinci Dairesinin 30/10/2019 gün ve E:2015/12557, K:2019/9354 sayılı kararı kaldırılarak işin esası yeniden incelendi.
Dava, davacı şirket tarafından; Bodrum İlçesi, … Mahallesi, … Caddesi … adresinde bulunan, mülkiyeti … Belediyesine ait olan dükkanın geriye dönük kira borçlarının ödenmesi şartıyla söz konusu taşınmazda kiracı olarak sadece dava dışı … Tur. Sey. İnş. Gıda. Oto. Teks. İth. İhr. Tic. ve San. Ltd. Şti.'nin kabul edilerek kira sözleşmesinin yenilenmesine ilişkin … gün ve … sayılı encümen kararının iptali istemiyle açılmıştır.
İdare Mahkemesince, davacı şirket ile belediye arasında imzalanan kira sözleşmesinin bulunmaması, davacı şirket tarafından belediyeye kira bedeli olarak herhangi bir kira bedeli ödenmemesi ve davacı şirketin söz konusu işyerinde herhangi bir faaliyet gösterdiğine dair bilgi ve belge sunamaması karşısında davalı idarece tesis olunan dava konusu işlemde hukuka aykırılık görülmediği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
03/07/2005 gün ve 5393 sayılı Belediye Kanunu'nun; ''Belediyenin Yetkileri ve İmtiyazları'' başlıklı 15. maddesinin (h) bendinde; "Mahallî müşterek nitelikteki hizmetlerin yerine getirilmesi amacıyla, belediye ve mücavir alan sınırları içerisinde taşınmaz almak, kamulaştırmak, satmak, kiralamak veya kiraya vermek, trampa etmek, tahsis etmek, bunlar üzerinde sınırlı aynî hak tesis etmek (n) bendinde; Reklam panoları ve tanıtıcı tabelalar konusunda standartlar getirmek yetkisine sahiptir" hükmüne yer verilmiştir.
2577 sayılı Kanunun 20. maddesinin 1. fıkrasında, "Danıştay ile idare ve vergi mahkemeleri bakmakta oldukları davalara ait her çeşit incelemeyi kendiliğinden yaparlar. Mahkemeler belirlenen süre içinde lüzum gördükleri evrakın gönderilmesi ve her türlü bilgilerin verilmesini isteyebilirler. Bu husustaki kararların ilgililerce süresi içinde yerine getirilmesi mecburidir" hükmü getirilmek suretiyle resen araştırma ilkesi kabul edilmiştir. Bu ilke uyarınca uyuşmazlığın çözümü için her türlü inceleme ve araştırmanın yapılması da mümkün hatta olayın niteliğine göre gereklidir.
Dosyanın incelenmesinden, Muğla İli, Bodrum İlçesi, … Mahallesi, … Caddesi … adresinde bulunan, mülkiyeti Bodrum Belediyesine ait işyerinin dava dışı şirket tarafından kiralandığı, Bodrum Belediyesi Encümeninin … tarih ve … sayılı kararı ile işyerine davacının ortak alınmasına karar verildiği, davacı tarafından Belediye Başkanlığı hesabına dava dışı şirketin dükkan borcuna mahsuben 37.332,00 TL'nin gönderildiği ve dosya içinde dekontunun bulunduğu, 02/05/2014 tarihinde davalı idareye başvuruda bulunarak söz konusu işyeri ile ilgili olarak bilgileri dışında ortaklıktan çıkarılıp çıkarılmadıklarının sorulduğu, … tarih ve … sayılı cevabi yazıda, işyeri ile ortaklıklarının devam etmediği, dava konusu edilen … tarih ve … sayılı Encümen kararı ile ortaklığın sona erdirildiğinin bildirildiği, zikredilen Encümen kararında, dava dışı … Taş. Tur. Sey. İnş. Gıda Oto. Teks. İth. İhc. Tic. ve San. Ltd. Şti. tarafından Belediyeye verilen 22/05/2012 tarihli dilekçe ile davacı ile şirketleri arasındaki ortaklık anlaşmasının gerçekleşmediği iddiasıyla Encümen kararının iptalinin talep edilmesinin istendiği, talebin Encümenin … tarih ve … sayılı kararı ile ortak olan kiracılardan sadece birisinin tek taraflı talebi ile diğer ortağın kiracılık sıfatına son verilmesinin uygun olmadığı gerekçesiyle reddedildiği, yine dava dışı şirket tarafından Belediyeye verilen 18/07/2012 tarihli dilekçe ile davacının ortak olarak alınmasına karar verilen Encümen kararı öncesinde, bu kararın alınmasına neden olan ve ortaklık talebini içeren dilekçenin kendi şirket yetkilileri ve şirketi temsil yetkisi olan kişiler tarafından verilmediği belirtilerek söz konusu müracaatın geçersiz olduğu, bu konuda gerekli düzenlemelerin yapılmasının talep edilmesi üzerine .... tarih ve ...sayılı Encümen kararı ile mülkiyeti davalı idareye ait dükkanın geriye dönük borçlarını ödemesi şartıyla bahse konu taşınmazda kiracı olarak sadece … Taş. Tur. Sey. İnş. Gıda Oto. Teks. İth. İhc. Tic. ve San. Ltd. Şti.'nin kabul edilerek kira sözleşmesinin yenilenmesine karar verildiği, davanın anılan Encümen kararının iptali istemiyle açıldığı anlaşılmaktadır.
İptal davaları idarî işlemlerin yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı iptalleri için menfaatleri ihlâl edilenler tarafından açılan davalardır. İdari işlem ise idarenin kamu gücü kullanarak tek taraflı olarak tesis ettiği hukuki sonuç doğuran işlemdir. İdareyi işlem yapmaya sevk eden maddi ve hukuki etkenler ise idari işlemin sebep unsurunu oluşturmaktadır.
Dava konusu işlemin sebep unsuru yönünden hukuki denetiminin yapılabilmesi; bu değerlendirmeyi haklı kılan maddi sebeplerin yargılama esnasında davalı idarece ortaya konulmasına ve izah edilmesine bağlıdır. Bu konudaki yükümlülük şüphesiz öncelikle dava konusu işlemi tesis eden davalı idareye aittir.
Karar düzeltme dilekçesinde davacı şirket tarafından, iptali istenen … tarih ve … sayılı Encümen kararına ilişkin olarak, Belediye Encümenin daha önce aldığı … tarih ve … sayılı kararı ile dava dışı ... Tur. Sey. İnş. Gıda Oto. Teks. İth. İhc. Tic. ve San. Ltd. Şti.'nin davacının ortak kiracılıktan çıkarılması talebini reddederken, bu tarihten yaklaşık iki ay sonra 18/07/2012 tarihinde yapmış olduğu aynı talepli başvurunun kabul edilmesinin mümkün olmadığı, davacı şirketin ileride ödeyeceği kira borcuna karşılık dava dışı şirketin daha önce Belediyeye olan borcunun ödendiği, adı geçen şirketle aralarında yapılan anlaşmaya göre, davacının ortaklıktan kaynaklanan kira borcunun, daha önce ödediği miktarı buluncaya kadar dava dışı olan şirket tarafından ödeneceğinin belirtildiği, ortak kiracılık için yapılan başvurudaki imzanın şirketin yetkili kişileri tarafından yapılmadığı iddiası ile Belediye Encümeninin herhangi bir bilgi ve belge olmadan kabulünün mümkün olmadığı, İdare Mahkemesince imza konusunda gerekli evrakların getirtilerek bilirkişi incelemesi yaptırılması gerektiği, Mahkeme tarafından davacının kiralanan taşınmaza ilişkin olarak herhangi bir kira bedelinin ödenmediğinin kabul edildiği ancak davacının kiralanan taşınmaza ortak olmak maksadıyla ödeme yaptığı ve bununda dava dosyasında bulunan ödeme dekontu ile delilendirildiği, zira bunun dışında yapılan bir ödemenin dava dışı şirketle herhangi bir bağı olmayan davacı açısından hayatın olağan akışına aykırı olduğu işyerinin fiili olarak kullanımının dava dışı şirket tarafından engellendiğinin iddia edilerek kararın düzeltilmesinin istenildiği anlaşılmaktadır.
Temyize konu Mahkeme kararı ile davacı şirket ile belediye arasında imzalanan kira sözleşmesinin bulunmaması, davacı şirket tarafından belediyeye kira bedeli olarak herhangi bir bedelin ödenmemesi ve davacı şirketin söz konusu işyerinde herhangi bir faaliyet gösterdiğine dair bilgi ve belge sunamaması gerekçe gösterilerek davanın reddine karar verilmiş ise de; … Belediyesine ait … Mahallesi … Caddesi No:… adresinde bulunan işyerinin dava dışı şirket tarafından kiralandığı sonrasında ise Bodrum Belediyesi Encümeninin … tarih ve … sayılı kararı ile işyerine davacının ortak alınmasına karar verildiği ve kiralanan işyerinde Encümen Kararı ile ortak olarak bulunduğu dava dosyasında bulunan bilgi ve belgelerden anlaşılmakla birlikte dava dışı şirket tarafından yapılan başvuru ile davacının söz konusu işyerinde bulunan ortaklığının sona erdirilmesine ilişkin istemin Bodrum Belediye Encümeni tarafından … tarih ve … sayılı kararı ile reddedildiği halde, yine aynı istemle ikinci defa olmak üzere ve gerekçe olarak ortaklık talebini içeren dilekçenin kendi şirket yetkilileri ve şirketi temsil yetkisi olan kişiler tarafından verilmediği belirtilerek yapılan başvurunun Belediye Encümeni tarafından kabulü ile davacının ortaklıktan çıkarılarak dava dışı şirketin tek kiracı olarak bırakılmasına ilişkin dava konusu Belediye Encümeni kararının, idari işlemin sebep unsuru yönünden hukuka uygunluğunun idari yargı yerlerince denetleneceği ve idari yargı yerlerince dava konusu edilen işlemlere ilişkin somut vakıayı ortaya çıkarabilmek ve uyuşmazlığı sona erdirmek maksadıyla gerekli olan her türlü bilgi ve belgeyi ilgililerden talep ederek dava dosyasına dahil ettikten sonra karar verilmesi gerektiği hususu göz önüne alındığında, davacı tarafından öne sürülen iddialar ile birlikte davalı idareyi dava konusu edilen idari işlemin tesisine yönelten saiklerin neler olduğu, dava dışı şirket tarafından Belediye Encümenine kararın alınması için sunulan gerekçenin bulunup bulunmadığı, dava dışı şirket tarafından Belediyeye verilen 18/07/2012 tarihli dilekçe ile davacının ortak olarak alınmasına karar verilen Encümen kararı öncesinde, bu kararın alınmasına neden olan ve ortaklık talebini içeren dilekçenin kendi şirket yetkilileri ve şirketi temsil yetkisi olan kişiler tarafından verilmediği hususlarının araştırılması gerekmektedir.
Bu durumda, Mahkeme tarafından dava konusu işlemin sebep unsuruna yönelik olarak gerekli olan bilgi ve belgelerin getirtilerek davacının iddiaları da göz önüne alınmak suretiyle davalı idareyi, daha önceki iradesinin aksi istikametinde işlem tesis etmeye zorlayan nedenler ile bu nedenlerin bulunup bulunmadığı, davacı tarafından Belediye Başkanlığı hesabına yatırılan 37.332,00 TL'nin akıbetinin ne olduğu, davacının Bodrum Belediye Encümeninin 10/05/2012 tarihli kararı ile işyerine ortak olarak alınması amacıyla verilen dilekçenin dava dışı şirket ortakları veya şirketi temsil yetkisine sahip kişilerce verilip verilmediğinin dilekçe ve imza sirküleri de karşılaştırılarak yapılacak bir araştırma ve incelemeden sonra dava konusu edilen encümen kararı hakkında yeniden bir karar verilmesi gerekmektedir.
Diğer taraftan, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 31. maddesinde; "Bu Kanunda hüküm bulunmayan hususlarda; hakimin davaya bakmaktan memnuiyeti ve reddi, ehliyet, üçüncü şahısların davaya katılması, davanın ihbarı, tarafların vekilleri, feragat ve kabul, teminat, mukabil dava, bilirkişi, keşif, delillerin tespiti, yargılama giderleri, adli yardım hallerinde ve duruşma sırasında tarafların mahkemenin sükûnunu ve inzibatını bozacak hareketlerine karşı yapılacak işlemler ile elektronik işlemlerde Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu hükümleri uygunlanır. Ancak, davanın ihbarı ve bilirkişi seçimi Danıştay, mahkeme veya hakim tarafından re'sen yapılır." hükmü yer almaktadır.
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 447/2 maddesinde, "Mevzuatta, yürürlükten kaldırılan 18/6/1927 tarihli ve 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununa yapılan yollamalar, Hukuk Muhakemeleri Kanununun bu hükümlerin karşılığını oluşturan maddelerine yapılmış sayılır.
" hükmü uyarınca 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununu ek ve değişiklikleri ile birlikte tümüyle yürürlükten kaldıran ve 01/10/2011 tarihinde yürürlüğe giren 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 61. maddesinde, "Taraflardan biri davayı kaybettiği takdirde, üçüncü kişiye veya üçüncü kişinin kendisine rücu edeceğini düşünüyorsa, tahkikat sonuçlanıncaya kadar davayı üçüncü kişiye ihbar edebilir. Dava kendisine ihbar edilen kişinin de aynı şartlarda bir başkasına ihbarda bulunması mümkündür ve bu şekilde ihbar tevali ettirilebilir." hükmü, 63. maddesinde ise; "Dava kendisine ihbar edilen kişi, davayı kazanmasında hukuki yararı olan taraf yanında davaya katılabilir." hükmüne yer verilmiştir.
Dava konusu edilen … tarih ve … sayılı encümen kararının iptali istemi ile açılan dava sonucu verilen karar menfaatini etkileyebileceğinden, dava dışı … Tur. Sey. İnş. Gıda. Oto. Teks. İth. İhr. Tic. ve San. Ltd. Şti. yönünden, yukarıda belirtilen Kanun hükümlerinde öngörülen davanın ihbarı için geçerli koşulların oluştuğu anlaşılmakta olup, Mahkemece yeniden karar verilirken davanın res'en dava dışı şirkete ihbar edilmesi gerekmektedir.
Açıklanan nedenlerle, ... İdare Mahkemesinin … tarihli ve E:…, K:… sayılı kararının bozulmasına, dosyanın yeniden bir karar verilmek üzere anılan mahkemeye gönderilmesine, 22/09/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.