Dairesi: 6. Daire
Esas No: 2019/12815
Karar No: 2022/10769
Karar Tarihi: 08.12.2022
T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2019/12815
Karar No : 2022/10769
TEMYİZ EDEN (DAVALI) : ... Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. ...
DAVALI YANINDA MÜDAHİL : ... Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. ...
KARŞI TARAF (DAVACI) : ... Odası (... Şubesi)
VEKİLİ : Av. ...
İSTEMİN KONUSU : ... İdari Dava Dairesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Gaziantep ili, Şehitkamil ilçesi, ... Mahallesi, ... , ... pafta, ... ada, ... parsel sayılı taşınmazın bulunduğu alanda 1/25.000 ve 1/5.000 ölçekli nazım imar planı değişikliği yapılmasına ilişkin ... tarih ve ... sayılı Gaziantep Büyükşehir Belediye Meclis kararı ve bu karara yapılan itirazın reddine ilişkin ... tarih ve ... sayılı Gaziantep Büyükşehir Belediye Meclis kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesince verilen ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararda; İdare Mahkemesince yerinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi neticesinde düzenlenen raporun ve dosyanın birlikte incelenmesinden; uyuşmazlık konusu 1/5.000 ve 1/25.000 nazım imar planı değişikliklerinin parsel bazında, noktasal ölçekte, rant sağlayıcı nitelikte ve plan bütünlüğüne aykırı olduğu, teknik, hukuki ve fiili olarak bu plan değişikliklerinin yapılmasını gerektirecek bir zorunluluk bulunmayan bu plan değişikliğinin bilimsel, nesnel ve teknik yönden herhangi bir gerekçesinin olmadığı, kent planlarının öngördükleri ilke strateji ve politikaları dolayısıyla kentin gelişme sistematiğini olumsuz yönde etkileyeceği, ayrıca plana olan toplum güvenini sarsacağı, plan bütünlüğüne parçacıl ve noktasal müdahalelerin teşvik edilmesine yol açacağı dikkate alındığında dava konusu işlemlerin imar mevzuatına, şehircilik ilkelerine, planlama esaslarına ve kamu yararı aykırı olduğu sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle hukuka aykırı bulunan dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve istinaf dilekçelerinde ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Mülkiyeti Şehitkamil Belediye Başkanlığına ait olan dava konusu taşınmazın 1/1000 ölçekli uygulama ve 1/5000 ölçekli nazım imar planlarında konut alanı kullanımında kaldığı, 1/25.000 ölçekli üst kademedeki nazım imar planında ise orman alanında kaldığı, anılan planlar arasındaki ve kamulaştırma sınırı ile imar planı arasındaki uyumsuzluğun giderilmesi amacıyla davaya konu belediye meclisi kararının alındığı, uyuşmazlık konusu planların hukuka uygun olduğu, davanın reddine karar verilmesi gerektiği ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ ...'IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan kararın, dava konusu nazım imar planlarının üst kademedeki 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planına aykırı olması nedeniyle imar planları arasındaki hiyerarşiye aykırı olarak planlama yapıldığından işlemde bu yönüyle de hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesi eklenmek suretiyle onanmasına karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra işin gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Gaziantep ili, Şehitkamil ilçesi, ... Mahallesi, ..., ... pafta, ... ada, ... parsel sayılı taşınmazın bulunduğu alanda, ... tarih ve... sayılı Gaziantep Büyükşehir Belediye Meclis kararı ile 1/25.000 ölçekli nazım ve 1/5.000 ölçekli nazım imar planı değişikliği yapılmıştır.
Bu plan değişikliklerinin askıda ilanı üzerine, davacı ... Odası Gaziantep Şubesi tarafından yapılan itiraz ... tarih ve ... sayılı Gaziantep Büyükşehir Belediye Meclis kararı ile reddedilmiştir.
Bunun üzerine, Gaziantep Büyükşehir Belediye Meclisinin ... tarih ve ... sayılı kararı ile ... tarih ve ... sayılı kararının iptali istemiyle görülmekte olan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
3194 sayılı İmar Kanununun 5. maddesinin dava konusu işlemin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan halinde, nazım imar planı; varsa bölge ve çevre düzeni planlarına uygun olarak hali hazır haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları gösteren ve uygulama imar planının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen detaylı bir raporla açıklanan ve raporu ile beraber bir bütün olan plan olarak, uygulama imar planı ise; tasdikli halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak nazım imar planı esaslarına göre çizilen ve çeşitli bölgelerin yapı adalarını, bunların yoğunluk ve düzenini, yolları ve uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösteren plan olarak tanımlanmıştır.
14/06/2014 tarihinde 29030 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliği'nin "Mekânsal planlama kademeleri ve ilişkileri" başlıklı 6. maddesinde; "(1)Mekânsal planlar kapsadıkları alan ve amaçları açısından Mekânsal Strateji Planları, Çevre Düzeni Planları ve İmar Planları olarak hazırlanır. Buna göre planlama kademeleri, üst kademeden alt kademeye doğru sırasıyla; Mekânsal Strateji Planı, Çevre Düzeni Planı, Nazım İmar Planı ve Uygulama İmar Planından oluşur.
(2) Mekânsal planlar, plan kademelenmesine uygun olarak hazırlanır. Her plan, planlar arası kademeli birliktelik ilkesi uyarınca yürürlükteki üst kademe planların kararlarına uygun olmak, raporu ile bütün oluşturmak ve bir alt kademedeki planı yönlendirmek zorundadır.
(3)Arazi kullanım ve yapılaşmada sadece mekânsal strateji planları, çevre düzeni planları ve imar planları kararlarına uyulur. (...)'' hükmü yer almıştır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
İmar planlarının, planlanan yörenin bugünkü durumunun, olanaklarının ve ilerideki gelişmesinin gerçeğe en yakın şekilde saptanabilmesi için coğrafi veriler, beldenin kullanışı, donatımı ve mali bilgiler gibi konularda yapılacak araştırma ve anket çalışmaları sonucu elde edilecek bilgiler ışığında, çeşitli kentsel işlevler arasında var olan ya da sağlanabilecek olanaklar ölçüsünde en iyi çözüm yollarını bulmak belde halkına iyi yaşama düzeni ve koşulları sağlamak amacıyla kentin kendine özgü yaşayış biçimi ve karakteri, nüfus, alan ve yapı ilişkileri, yörenin gerek çevresiyle ve gerekse çeşitli alanları arasında olan bağlantıları, halkın sosyal ve kültürel gereksinimleri, güvenlik ve sağlığı ile ilgili konular gözönüne alınarak hazırlanması gerekmektedir.
Anılan ölçütlere göre hazırlanan imar planları zamanla planlanan alandaki koşulların zorunlu kıldığı biçimde ve yasalarda öngörülen yöntemlere uygun olarak değiştirilir. Sosyal ve teknik altyapı alanlarının kaldırılması yönünde yapılan plan değişikliklerinin amaç yönünden yargısal denetimi bu değişikliği zorunlu kılan nedenlerin irdelenmesi yoluyla yapılacaktır. Bu irdelemeden sonra sadece plan değişikliği yapılan alanın değil, plan bütünlüğü gözönünde bulundurularak planlanan yörenin tümünün çevre, ulaşım, trafik gibi ilişkilerinin kapsamlı bir biçimde ele alınarak, kamu yararına uyarlık bulunup bulunmadığının araştırılması gerekmektedir.
Bununla birlikte, yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinden; alt ölçekli imar planlarının üst ölçekli imar planları ile uyumlu olması ve planlar arasındaki hiyerarşi kapsamında yapılacak olan her bir imar planının bir üst kademedeki imar planına uygun olması gerekmektedir.
Davaya konu nazım imar planlarınında yapılan değişikliğin açıklama raporunda, Şehitkamil Belediye Başkanlığı mülkiyetinde bulunan 5.452 m2 büyüklüğündeki taşınmazın, halihazırda üzerinde herhangi bir yapılaşma bulunmadığı, 1/25.000 ölçekli mer'i nazım imar planında orman alanı olarak planlandığı, alt ölçekli planlarda ise konut dışı kentsel çalışma alanı kullanım kararı getirilerek imar uygulamalarına tabi tutulduğu, ayrıca karayolları kamulaştırma sınırı ile imar planı arasında uyumsuzluk bulunduğu, bu nedenle, imar planları arasındaki ve imar planları ile kamulaştırma sınırı arasındaki bu uyumsuzlukların giderilmesi amacıyla imar planlarında değişiklik yapıldığı belirtilerek taşınmazın 1/25.000 ölçekli planda tali merkez, 1/5000 ölçekli nazım imar planında ise ticaret alanı olarak planlandığı açıklamalarına yer verildiği görülmektedir.
Dosyanın incelenmesinden, dava konusu taşınmazın bulunduğu alanda yürürlükte olan 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planında taşınmazın fonksiyonunun orman alanı olarak planlandığı, 1/25.000 ölçekli nazım imar planının dava konusu değişiklikten önceki halinde ise üst ölçekli plandaki kullanım kararına uygun olarak orman alanı olarak planlandığı görülmektedir.
Uyuşmazlığa konu plan açıklama raporunda ve belediye meclisi kararlarında, nazım imar planlarındaki değişikliklerin imar planları arasındaki uyumsuzluğun giderilmesi maksadıyla yapıldığı belirtilmekte ise de bu uyumsuzluğun 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planından kaynaklandığı açıktır. Bu nedenle, 1/25.000 ve 1/5.000 ölçekli plan kararlarında taşınmazın fonksiyonunun birbirine uyumlu hale getirilmesi, bu imar planlarının 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planına aykırılığını ortadan kaldırmayacaktır. Diğer bir deyişle, dava konusu nazım imar planı değişiklikleri öncesinde 1/5.000 ve 1/1.000 ölçekli imar planları, 1/25.000 ölçekli nazım imar planına ve 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planına aykırı iken uyuşmazlık konusu belediye meclisi kararları neticesinde, 1/25.000, 1/5.000 ve 1/1.000 ölçekli imar planlarının 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planına aykırılığı devam etmektedir.
Bu durumda, 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planına aykırı olduğu anlaşılan 1/25.000 ve 1/5.000 ölçekli dava konusu nazım imar planlarında hukuka uyarlık bulunmamıştır.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairelerince verilen kararların temyiz yolu ile incelenerek bozulabilmeleri 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 49. maddesinde belirtilen nedenlerden birinin bulunması halinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar usul ve hukuka uygun olup dilekçede ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalının temyiz isteminin reddine,
2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle reddi yolundaki ... İdari Dava Dairesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı temyize konu kararının belirtilen gerekçe eklenmek suretiyle ONANMASINA,
3. 2577 sayılı Kanunun (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren onbeş gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere 08/12/2022 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi.
KARŞI OY (X): Dava, Gaziantep ili, Şehitkamil ilçesi, ... Mahallesi, ..., ... pafta, ... ada, ... parsel sayılı taşınmazın bulunduğu alanda 1/25.000 ve 1/5.000 ölçekli nazım imar planı değişikliği yapılmasına ilişkin ... tarih ve ... sayılı Gaziantep Büyükşehir Belediye Meclis kararı ve bu karara yapılan itirazın reddine ilişkin ... tarih ve ... sayılı Gaziantep Büyükşehir Belediye Meclis kararının iptali istemiyle açılmıştır.
Davaya konu plan değişikliğinin açıklama raporunda, 5.452 m2 büyüklüğündeki taşınmazın Şehitkamil Belediye Başkanlığı mülkiyetinde bulunduğu, halihazırda üzerinde herhangi bir yapılaşma bulunmadığı, 1/25.000 ölçekli mer'i nazım imar planında orman alanı olarak planlandığı, alt ölçekli planlarda ise konut dışı kentsel çalışma alanı kullanım kararı getirilerek imar uygulamalarına tabi tutulduğu, ayrıca karayolları kamulaştırma sınırı ile imar planı arasında uyumsuzluk bulunduğu, bu nedenle, imar planları arasındaki ve imar planları ile kamulaştırma sınırı arasındaki bu uyumsuzlukların giderilmesi amacıyla imar planlarında değişiklik yapıldığı belirtilerek taşınmazın 1/25.000 ölçekli planda tali merkez, 1/5000 ölçekli nazım imar planında ise ticaret alanı olarak planlandığı açıklamalarına yer verildiği görülmektedir.
Uyuşmazlığın çözümlenebilmesi için, dava konusu taşınmazın niteliğinin orman alanı olup olmadığının ve davaya konu nazım imar planlarının üst kademedeki 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planı bakımından plan hiyerarşisine ve planların kademeli birlikteliği ilkesine aykırılık oluşturup oluşturmadığının ortaya konulması gerekmektedir.
Olayda, davaya konu taşınmazın tapudaki kullanım amacının orman olmadığı, böylelikle özel mülkiyete konu edildiği ve taşınmazın özel mülkiyete konu olması hususunda bir ihtilaf bulunmadığı görülmektedir. Bununla birlikte, taşınmazın, 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planında orman alanı olarak gösterilmesinin bölgenin baskın karakterinin orman olmasından kaynaklandığı ve çevre düzeni planında parsel bazlı planlama yapılmasının mümkün olmadığı değerlendirilmektedir.
İdare Mahkemesince, taşınmazın tapudaki durumu, 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planının leke plan oluşu hususları gözetilerek somut gerekçelere dayanarak karar verilmesi gerekirken soyut ve genel nitelikteki gerekçelere dayanarak dava konusu işlemlerin iptali yolunda verilen kararda isabet bulunmadığı, uyuşmazlık hakkında bir karar verilebilmesi için şehircilik ve planlama ilkeleri, imar planında gösterilen yapılaşma koşulları, imar planlarının bütünlüğü ve taşınmazda getirilen kullanım kararının uygunluğu bakımından somut ve ayrıntılı değerlendirme yapılmasını teminen gerekirse yeniden keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.
Bu itibarla, dava konusu 1/25.000 ve 1/5.000 ölçekli nazım imar planlarının iptali yolunda verilen İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği oyuyla Dairemiz kararına katılmıyorum.