Dairesi: 6. Daire
Esas No: 2019/11953
Karar No: 2022/11667
Karar Tarihi: 20.12.2022
T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2019/11953
Karar No : 2022/11667
TEMYİZ EDEN (DAVACILAR) : 1- ...
2- ...
3- ...
VEKİLİ : Av. ...
4- ...
KARŞI TARAF (DAVALI) : ... Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. ...
İSTEMİN KONUSU : Danıştay Altıncı Dairesinin 14/11/2017 tarihli E:2015/252, K:2017/8914 sayılı bozma kararına uyularak, ... İdare Mahkemesince verilen ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararın temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Adana ili, Seyhan ilçesi, ... Mahallesi, ... ada, ... ve ... parsel sayılı taşınmazların imar planı değişikliği yapılarak yol ve yeşil alandan (park alanı) çıkarılması ve imara açılması, bunun mümkün olmaması halinde rayiç bedel üzerinden kamulaştırılması istemiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin ... tarih ve ... sayılı işlemin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: Temyize konu kararda; imar planı değişikliği yapılması istemiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin işlemin iptali istemi yönünden; mahallinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucunda düzenlenen rapor ile dava dosyasında yer alan diğer tüm bilgi ve belgelerin birlikte değerlendirilmesinden, uyuşmazlık konusu taşınmazların tamamının park, imar yolu ve otopark kullanıma ayrılmasının bölgedeki mevcut ve öngörülen yapılaşma dokusu, konut alanları için öngörülen yoğunluk kararları ve yapılaşma koşulları göz önünde bulundurulduğunda şehircilik ilkelerine, planlama esaslarına, kamu yararına uygun olduğu, mevcut planlar arasında ölçekler arası tutarlılığın sağlandığı sonucuna ulaşıldığı gerekçesiyle davanın bu kısım yönünden reddine, imar planında değişiklik yapılmadığı takdirde, taşınmazların kamulaştırılması istemiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin işlemin iptali istemi yönünden ise, yargı yerlerinin idarenin takdir yetkisini kısıtlayacak şekilde kamulaştırma kararı veremeyeceği, davalı idarenin tasarrufunda bulunan bir konuda yargı yoluyla kamulaştırma yapmaya zorlanamayacağı, bu hususun yargılama faaliyetine girmediği sonucuna ulaşıldığı gerekçesiyle davanın bu kısmının incelenmeksizin reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : İmar planlarında yaklaşık yirmi yılı aşkın bir süredir yeşil alan ve yol olarak planlanan taşınmazlarının bugüne kadar planlama amacına uygun kullanılmadığı, davalı idarece bu alanda imar planı değişikliğine gidilmediği gibi kamulaştırılma da yapılmadığı, bu nedenle mülkiyet hakkının süresi belirsiz şekilde kısıtlandığı, taşınmazlarının imar planı değişikliği yapılarak yol ve yeşil alandan (park alanı) çıkarılması ve imara açılması, bunun mümkün olmaması halinde rayiç bedel üzerinden kamulaştırılması istemiyle yaptığı başvurunun reddedilmiş olmasının mülkiyet hakkının açık ihlali niteliğinde olduğu, imar planlarının onaylanmasından itibaren beş yıl geçmesine karşın ilgili idarelerce kamunun kullanımına ayrılan taşınmazların kamulaştırılmaması durumunda mülkiyet hakkı kullanımının belirsizliğe itildiği, dolayısıyla kamu yararının gerekleri ile mülkiyet hakkı arasında gözetilmesi gereken adil dengenin bozulduğu, başvurusu üzerine 3194 sayılı İmar Kanunu'nun 10. maddesi uyarınca maliki olduğu taşınmazların davalı belediyece imar programına alınarak bu program dahilinde geciktirilmeksizin kamulaştırılmasının zorunlu olduğu ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ ... 'NİN DÜŞÜNCESİ : İdare Mahkemesi kararının, imar planlarında değişiklik yapılması istemiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin kısmına yönelik davanın reddine ilişkin kısmının onanmasına, taşınmazların kamulaştırması istemiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin kısmına yönelik incelenmeksizin reddine ilişkin kısmının bozulmasına karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY :
Uyuşmazlık konusu taşınmazların, 01.12.2017 tarihinde onaylanan 1/25.000 ölçekli nazım imar planında; yüksek yoğunlukta meskun konut alanı, 14.02.2013 tarihinde onaylanan 1/5000 ölçekli nazım imar planında; kısmen yeşil alan (park alanı), kısmen otopark alanı, kısmen 15 metre enkesitli yol, 16.02.2018 tarihinde onaylanan 1/5000 ölçekli revizyon nazım imar planında; kısmen yeşil alan (park alanı), kısmen 15 metre enkesitli yol, yürürlükteki 1/1000 ölçekli uygulama imar planında ise kısmen yeşil alan (park alanı), kısmen 10 ve 15 metre enkesitli yol olarak planlandığı görülmüştür.
Davacı tarafından, 1984 yılında kabul edilen imar planında "yol ve yeşil alan" olarak belirlenen taşınmazlarının, bu tarihten itibaren herhangi bir uygulama işlemine konu edilmediği, bu nedenle mülkiyet hakkının kısıtlandığı belirtilerek, imar planı değişikliği yapılarak taşınmazlarının yol ve yeşil alandan (park alanı) çıkarılarak imara açılması, bunun mümkün olmaması halinde rayiç bedel üzerinden kamulaştırılması istemiyle 23.09.2013 tarihinde Seyhan Belediye Başkanlığı'na yapılan başvurunun reddi üzerine, bu kez aynı istemle 03.10.2013 tarihinde davalı Büyükşehir Belediye Başkanlığı'na yapılan başvurunun zımnen reddi üzerine bakılan davanın açıldığı görülmüştür.
İLGİLİ MEVZUAT :
3194 sayılı İmar Kanununun işlem tarihinde yürürlükte olan haliyle 5. maddesinde; nazım imar planı; varsa bölge veya çevre düzeni planlarına uygun olarak halihazır haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları göstermek ve uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen, detaylı bir raporla açıklanan ve raporuyla beraber bütün olan plan; uygulama imar planı da; tasdikli halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak nazım imar planı esaslarına göre çizilen ve çeşitli bölgelerin yapı adalarını, bunların yoğunluk ve düzenini, yolları ve uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösteren plan olarak tanımlanmıştır.
3194 sayılı İmar Kanunu'nun 10. maddesinde, "Belediyeler; imar planlarının yürürlüğe girmesinden en geç 3 ay içinde, bu planı tatbik etmek üzere 5 yıllık imar programlarını hazırlarlar. Beş yıllık imar programlarının görüşülmesi sırasında ilgili yatırımcı kamu kuruluşlarının temsilcileri görüşleri esas alınmak üzere Meclis toplantısına katılır. Bu programlar, belediye meclisince kabul edildikten sonra kesinleşir. Bu program içinde bulunan kamu kuruluşlarına tahsis edilen alanlar, ilgili kamu kuruluşlarına bildirilir. Beş yıllık imar programları sınırları içinde kalan alanlardaki kamu hizmet tesislerine tahsis edilmiş olan yerleri ilgili kamu kuruluşları, bu program süresi içinde kamulaştırırlar. Bu amaçla gerekli ödenek kamu kuruluşlarının bütçelerine konulur. İmar programlarında, umumi hizmetlere ayrılan yerler ile özel kanunları gereğince kısıtlama konulan gayrimenkuller kamulaştırılıncaya veya umumi hizmetlerle ilgili projeler gerçekleştirilinceye kadar bu yerlerle ilgili olarak diğer kanunlarla verilen haklar devam eder" hükmüne yer verilmiştir.
2942 sayılı Kamulaştırma Kanununa 07.09.2016 tarihinde yürürlüğe giren 6745 sayılı Yatırımların Proje Bazında Desteklenmesi İle Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 33. maddesi ile eklenen Ek 1. maddesinde; '' Uygulama imar planlarında umumi hizmetlere ve resmî kurumlara ayrılmak suretiyle mülkiyet hakkının özüne dokunacak şekilde tasarrufu hukuken kısıtlanan taşınmazlar hakkında, uygulama imar planlarının yürürlüğe girmesinden itibaren beş yıllık süre içerisinde imar programları veya imar uygulamaları yapılır ve bütçe imkânları dâhilinde bu taşınmazlar ilgili idarelerce kamulaştırılır veya her hâlde mülkiyet hakkını kullanmasına engel teşkil edecek kısıtlılığı kaldıracak şekilde imar planı değişikliği yapılır/yaptırılır. (İptal: Anayasa Mahkemesinin 20/12/2018 tarihli ve E.: 2016/181 K.: 2018/111 sayılı Kararı ile) (Ek cümle:16/11/2022-7421/3 md.) Bu süre içinde belirtilen işlemlerin yapılmaması halinde taşınmazların malikleri tarafından mülkiyet hakkından kaynaklı bedele ilişkin açılacak davalar, adli yargıda görülür.'' hükmüne yer verilmiştir.
5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun 7. maddesinin 1. fıkrasının (m) bendinde; ”Büyükşehirin bütünlüğüne hizmet eden sosyal donatılar, bölge parkları, hayvanat bahçeleri, hayvan barınakları, kütüphane, müze, spor, dinlence, eğlence ve benzeri yerleri yapmak, yaptırmak, işletmek veya işlettirmek” büyükşehir belediyesinin görev, yetki ve sorumlulukları arasında sayılmıştır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Kararın, imar planı değişikliği yapılması istemiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin kısmına yönelik davanın reddine ilişkin kısmı yönünden,
İdare ve vergi mahkemelerinin nihai kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı halinde mümkündür.
Temyizen incelenen kararın redde ilişkin kısmı usul ve hukuka uygun olup dilekçede ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bu kısmının bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
Kararın, taşınmazların kamulaştırılması istemiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin kısmına yönelik incelenmeksizin reddine ilişkin kısmına gelince,
Dava konusu imar planlarının incelenmesinden, uyuşmazlık konusu taşınmazlara isabet eden park alanının büyüklüğü ve yol alanlarının enkesitleri (10 ve 15 metre) itibariyle 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun "Büyükşehir Belediyesinin Görev, Yetki ve Sorumlulukları" başlıklı 7/1 maddesinin (m) bendi uyarınca büyükşehir belediyesinin yetki alanındaki teknik altyapı alanları işleri veya büyükşehir bütünlüğüne hizmet eden sosyal donatılar olmaması nedeniyle, büyükşehir belediyesinin taşınmazları kamulaştırma zorunluluğunun bulunmadığı, bu yetkinin ilçe belediyesine ait olduğu sonucuna ulaşıldığından, davacı tarafından taşınmazlarının kamulaştırılması istemiyle davalı Adana Büyükşehir Belediye Başkanlığı'na yapılan başvurunun reddine ilişkin dava konusu işlemde bu yönüyle hukuka aykırılık görülmemiştir.
Öte yandan, davacı tarafından uyuşmazlık konusu taşınmazların imar planı değişikliği yapılarak yol ve yeşil alandan (park alanı) çıkarılması ve imara açılması, bunun mümkün olmaması halinde rayiç bedel üzerinden kamulaştırılması istemiyle 23.09.2013 tarihinde Seyhan Belediye Başkanlığı'na yapılan başvurunun reddine ilişkin ... tarih ve ... sayılı işlemin iptali istemiyle açılan davada, dava konusu işlemde yetki yönünden hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle iptali yolunda ... İdare Mahkemesince verilen ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararın, Danıştay Altıncı Dairesi'nin 17.06.2019 tarih ve E:2015/3020, K:2019/5789 sayılı kararı ile bozulduğu, bu karara karşı yapılan karar düzeltme isteminin ise Danıştay Altıncı Dairesi'nin 20.12.2022 tarih ve E:2019/21082, K:2022/11666 sayılı kararı ile reddine karar verildiği görüldüğünden, bu dosyada yapılacak yargısal denetim sonucunda taşınmazların kamulaştırılması istemiyle yapılan başvurunun ilçe belediyesince reddine ilişkin işlem hakkında karar verileceği tabidir.
2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu 7. maddesi uyarınca Plan İnceleme ve Değerlendirme Kurulu'nun ... tarihli ve ... sayılı kararı ile uygun görülerek Kültür ve Turizm Bakanlığınca 12.10.2017 tarihinde onaylanan
KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin reddine,
2. ... İdare Mahkemesinin ... tarih ve E:... , K:... sayılı temyize konu kararının redde ilişkin kısmının ONANMASINA, incelenmeksizin redde ilişkin kısmının yukarıda belirtilen gerekçe ile ONANMASINA,
3. 2577 sayılı Kanunun (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren onbeş gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere 20/12/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.