Dairesi: 12. Daire
Esas No: 2019/6288
Karar No: 2022/3191
Karar Tarihi: 31.05.2022
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONİKİNCİ DAİRE
Esas No : 2019/6288
Karar No : 2022/3191
DAVACI : … Sendikası
(…-SEN)
VEKİLİ : Av. …
DAVALI : … Anonim Şirketi
VEKİLLERİ : Av. …, Av. …
DAVANIN KONUSU : 06/02/2019 tarihli Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi, İdari Hizmet Sözleşmeli Personelin Sözleşme Esasları, Sözleşme Ücretleri ve Fazla Çalışma Prosedürü'nün "Fazla çalışma ücreti" başlıklı 5.2.5.4 maddesinin (a) bendine, 31/07/2019 tarihinde yapılan değişiklik ile eklenen "Burada bahsi geçen çalışma süresi fiili/işbaşında geçen sürelerdir." ibaresinin ve aynı maddeye eklenen (e) bendinde yer alan "Fazla çalışma ücreti hesaplamasında; yıllık izin, mazeret izni, sıhhi izin, sendikal izin, vb. sebeplerle fiili olarak işbaşında geçmeyen süreler haftalık 40 saatin hesaplanmasında dikkate alınmaz." ibaresinin iptali istenilmektedir.
DAVACININ İDDİALARI : Yıllık izin, sıhhi izin, mazeret izni, sendikal izin ve benzeri sürelerin; çalışanlara Anayasa ve kanunlarla tanınan bir hak olduğu, dava konusu düzenlemelerle idari hizmet sözleşmeli personelin fazla mesai ücretlerinde kesintiye gidildiği, gerek İş Kanunu gerekse 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nda sıhhi izin, mazeret izni, sendikal izin vb. sebeplerle iş başında geçmeyen sürelerin çalışma süresine eklenmeyeceği yönünde bir düzenleme bulunmadığı, 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu uyarınca sendika yöneticilerine tanınmış olan idari iznin de fiili çalışma süresi olarak kabul edilmemesinin mevzuata aykırılık teşkil ettiği ileri sürülmektedir.
DAVALI İDARENİN SAVUNMASI : 4857 sayılı İş Kanunu’nda yer alan fazla çalışmaya ilişkin olarak, 13/03/1975 tarih ve 15176 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan "Fazla Çalışmanın Uygulama Esaslarını Gösterir Yönetmelik"in 4. maddesinde, "Fazla çalışmanın ücretle karşılanabilmesi için memurun kadrosuna ait görevini normal günlük çalışma saatleri dışında fiilen yapması gereklidir.'' hükmüne yer verildiği, fazla çalışmanın kural değil istisnai bir durum olduğu ve çalışma ile birebir bağlı bulunduğu, Danıştay Onikinci Dairesinin konuya ilişkin kararlarının uygulanması amacıyla Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi, İdari Hizmet Sözleşmeli Personelin Sözleşme Esasları, Sözleşme Ücretleri ve Fazla Çalışma Prosedürü'nde değişiklik yapıldığı, iptali istenilen düzenlemenin usul ve hukuka uygun olduğu savunulmaktadır.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Dairenin yürütmenin durdurulması kararında belirtilen gerekçeyle, dava konusu, Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi, İdari Hizmet Sözleşmeli Personelin Sözleşme Esasları, Sözleşme Ücretleri ve Fazla Çalışma Prosedürü'nün "Fazla çalışma ücreti" başlıklı 5.2.5.4 maddesinin (a) bendine, 31/07/2019 tarihinde yapılan değişiklik ile eklenen "Burada bahsi geçen çalışma süresi fiili/işbaşında geçen sürelerdir." ibaresinin ve aynı maddeye eklenen (e) bendinde yer alan "Fazla çalışma ücreti hesaplamasında; yıllık izin, sıhhı izin, mazeret izni, sendikal izin, vb. sebeplerle fiili olarak işbaşında geçmeyen süreler haftalık 40 saatin hesaplanmasında dikkate alınmaz." ibaresinin iptali gerektiği düşünülmektedir.
DANIŞTAY SAVCISI : …
DÜŞÜNCESİ : Dava, davacı sendika tarafından, 06/02/2019 tarihli Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi, İdari Hizmet Sözleşmeli Personelin Sözleşme Esasları, Sözleşme Ücretleri ve Fazla Çalışma Prosedürü'nün "Fazla çalışma ücreti" başlıklı 5.2.5.4 maddesinin (a) bendine, 31/07/2019 tarihinde yapılan değişiklik ile eklenen "Burada bahsi geçen çalışma süresi fiili/işbaşında geçen sürelerdir." ibaresinin ve aynı maddeye eklenen (e) bendinde yer alan "Fazla çalışma ücreti hesaplamasında; yıllık izin, mazeret izni, sendikal izin, vb. sebeplerle fiili olarak işbaşında geçmeyen süreler haftalık 40 saatin hesaplanmasında dikkate alınmaz." ibaresinin iptali istemiyle açılmıştır.
Anayasa'nın ''Zorla çalıştırma yasağı'' başlıklı 18. maddesinde, ''Hiç kimse zorla çalıştırılamaz. Angarya yasaktır. Şekil ve şartları kanunla düzenlenmek üzere hükümlülük veya tutukluluk süreleri içindeki çalıştırmalar; olağanüstü hallerde vatandaşlardan istenecek hizmetler; ülke ihtiyaçlarının zorunlu kıldığı alanlarda öngörülen vatandaşlık ödevi niteliğindeki beden ve fikir çalışmaları, zorla çalıştırma sayılmaz.'' hükmüne yer verilmiş, 50. maddesinde ise, ''Çalışma şartları ve dinlenme hakkı'' düzenlenmiştir.
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 23., 99., 100., 102. ve 104. maddelerinde sırasıyla "İzin", "Çalışma saatleri", "Günlük çalışma saatlerinin tesbiti", "Yıllık izin" ve "Mazeret izni" düzenlemesi yer almıştır.
Diğer taraftan, 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu'nun 18. ve 23. maddelerinde "Sendika üyelerinin ve yöneticilerinin güvencesi" ve "İşyeri sendika temsilcileri ve sendika işyeri temsilcileri" düzenlemesine, 4857 sayılı İş Kanunu'nun 46. maddesinde ise, "Hafta tatili ücreti" düzenlemesine yer verilmiştir.
Uyuşmazlık tarihinde yürürlükte olan Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketinde Çalıştırılacak İdari Hizmet Sözleşmeli Personel Hakkında Yönetmelik'in ''Amaç ve Kapsam'' başlıklı 1. maddesinde, bu Yönetmeliğin amacının, Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketinde görev yapan idari hizmet sözleşmeli personelin hak, yükümlülük ve sorumlulukları ile işe alma, atama, görevlendirilmesi ile eğitim, terfi, görevde yükselme, unvan değişikliği, disiplin, izin, görevden alma, sözleşmenin yenilenip yenilenmemesi, sona erdirilmesine ilişkin hususlar ve diğer özlük haklarına ilişkin usul ve esasları düzenlemek olduğu belirtildikten sonra, Yönetmeliğin ''Dayanak'' başlıklı 2. maddesinde, bu Yönetmeliğin 6475 sayılı Posta Hizmetleri Kanunu'nun 27. maddesinin ikinci fıkrasına dayanarak hazırlandığı hususuna,''Tanımlar'' başlıklı 3. maddesinin (ı) fıkrasında, ''Personel: PTT'de idari hizmet sözleşmesi ile istihdam edilenleri'', (n) fıkrasında, ''Sözleşme: TT ile personel arasında imzalanan deneme sözleşmesini ve idari hizmet sözleşmesini'' ifade edeceği düzenlemelerine, ''İstihdam Şekli'' başlıklı 8. maddesinde, ''PTT Personeli, 14/07/1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ve diğer kanunların sözleşmeli personel hakkındaki hükümlerine tabi olmaksızın idari hizmet sözleşmesi ile istihdam edilir.'' düzenlemesine, ''Çalışma saatleri'' başlıklı 49. maddesinde, ''Haftalık çalışma süresi kırk saattir. İş ve işyerinin çalışma şartları dikkate alınarak tatil ve çalışma günleri, günlük çalışmanın başlama ve bitiş saatleri ile günlük sekiz saatin üzerinde çalışmayı gerektiren hizmetlerdeki çalışma şekillerinin tespitine Genel Müdür yetkilidir. Personele haftada en az bir gün istirahat hakkı verilmesi zorunludur.'' düzenlemelerine, ''Fazla çalışma'' başlıklı 50. maddesinde de, ''Yönetim kurulunun belirleyeceği usul ve esaslar çerçevesinde normal çalışma saatleri dışında veya tatil günlerinde fazla çalışma yaptırılabilir.'' kuralına, ''Ücret ve mali haklar'' başlıklı 59. maddesinin 5. fıkrasında ise, ''Fazla çalışmaya ilişkin ödenecek ücretler ile buna dair usul ve esaslar Yönetim Kurulu tarafından belirlenir.'' düzenlemesine yer verilmiştir.
Uyuşmazlığın esasının, yıllık izin, sıhhi izin, mazeret izni, sendikal izin ve benzeri sürelerin haftalık 40 saatlik çalışma süresinin hesabında değerlendirilmesine ve haftalık çalışma süresinin dikkate alınarak ödenen fazla çalışma ücretine ilişkin olduğu anlaşılmaktadır.
Bu durumda, fiili olarak işbaşında geçirilmeyen izin sürelerinin haftalık 40 saatlik çalışma süresinde ve fazla çalışma ücretinde dikkate alınmayacağına ilişkin yasal bir düzenlemenin bulunmadığı gibi aksine Anayasa ve ilgili mevzuat ile çalışanlara tanınan izin hakkının; işbaşında geçirilmiş gibi değerlendirileceğine dair yukarıda açıklanan mevzuat hükümlerinin bulunduğu, izin hakkının kamu görevlileri için Anayasal bir hak olduğu dikkate alındığında, uyuşmazlık konusu "06/02/2019 tarihli Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi, İdari Hizmet Sözleşmeli Personelin Sözleşme Esasları, Sözleşme Ücretleri ve Fazla Çalışma Prosedürü"nde yapılan değişiklikte hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, uyuşmazlığa konu düzenleme hükmünün iptali gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onikinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY VE HUKUKİ SÜREÇ :
Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi İdari Hizmet Sözleşmeli Personelin Sözleşme Esasları, Sözleşme Ücretleri ve Fazla Çalışmaya İlişkin Usul ve Esaslar'ın ''Fazla çalışma ücreti'' başlıklı 12. maddesinin birinci fıkrasında belirtilen, ''Haftalık 40 saati aşan çalışma süreleri fazla çalışmadır.'' ibaresi nedeniyle, gerek Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketinde Çalıştırılacak İdari Hizmet Sözleşmeli Personel Hakkında Yönetmelik gerekse anılan Usul ve Esaslar'da çalışılmış gibi sayılan haller için bir açıklamaya gidilmemiş olması ve söz konusu maddenin beşinci fıkrası gereğince, hizmet içi ve hizmet dışı eğitimde geçen sürelerin fazla çalışma kapsamında tutulmaması sonucunda, yıllık izin, sıhhi izin, mazeret izni, sendikal izin vb. sebeplerle görevi başında bulunmayan personel için bu sürelerin hesaba katılıp katılmayacağı veya haftalık çalışma süresinin tespitinde nasıl bir yol izlenileceğine ilişkin tereddütlerin oluşması üzerine, Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi Muhasebe Daire Başkanlığı'ndan görüş sorulmuş, uygulamada yeknesaklığın sağlanması için ilgili başkanlıkça açıklama yapılmasına ihtiyaç duyularak, söz konusu Esaslarda geçen ''Haftalık 40 saati aşan çalışma süreleri fazla çalışmadır.'' kuralından hareketle, fiili olarak işbaşında geçen haftalık 40 saati aşan çalışmaların fazla çalışma olarak dikkate alınması gerektiğinden, fazla çalışma ücreti hesaplanmasında; yıllık izin, sıhhi izin, mazeret izni, sendikal izin ve benzeri sebeplerle fiili olarak iş başında geçmeyen sürelerin haftalık 40 saatin hesaplanmasında dikkate alınmayacağına yönelik, ''Fazla çalışma saati hesaplaması'' konulu, … tarih ve E…. sayılı Genel Yazı tesis edilmiştir.
Davacı Sendika ve diğer sendikalar tarafından, Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi Muhasebe Daire Başkanlığının … tarih ve E…. sayılı, ''Fazla çalışma saati hesaplaması'' konulu Genel Yazısında, haftalık 40 saati aşan çalışma sürelerinin hesabında fiili olarak iş başında geçmeyecek süreler olarak belirlenen ''Yıllık izin, sıhhi izin, mazeret izni, sendikal izin v.b." ibarelerinin iptali ve yürütmesinin durdurulması talebiyle açılan, Dairemizin E:2018/10130, E:2018/10221 sayılı ve diğer emsal dava dosyalarında; dava konusu Genel Yazının dayanağını teşkil ettiği ileri sürülen Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi İdari Hizmet Sözleşmeli Personelin Sözleşme Esasları, Sözleşme Ücretleri ve Fazla Çalışmaya İlişkin Usul ve Esaslar incelendiğinde, anılan Esaslar'ın 12. maddesinde yer verilen ''Haftalık 40 saati aşan çalışma süreleri fazla çalışmadır.'' düzenlemesinden hareketle, 40 saatlik sürenin hesabında, fiilen çalışılmış sürenin dikkate alınacağı yönünde bir kural bulunmadığından anılan Usul ve Esaslar'daki düzenlemenin aksine, mevzuatta yer verilen hakları ihlal edici şekilde yeni bir kural tesisi yoluyla yeniden bir düzenleme getiren, dolayısıyla açıklayıcı niteliğe sahip olmayan, söz konusu Genel Yazıda yer alan haftalık 40 saati aşan çalışma sürelerinin hesabında, fiili iş başında geçmeyecek süreler olarak belirlenen ''Yıllık izin, sıhhi izin, mazeret izni, sendikal izin ve benzeri'' ibarelerinde hukuka uygunluk bulunmadığı, uygulanması hâlinde giderilmesi güç veya imkânsız zararların doğmasına yol açacağı sonucuna varılarak yürütmesinin durdurulmasına karar verilmiştir.
Bunun üzerine, PTT Yönetim Kurulunca 06/02/2019 tarihinde uygulamaya konulmuş olan Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi İdari Hizmet Sözleşmeli Personelin Sözleşme Esasları, Sözleşme Ücretleri ve Fazla Çalışma Prosedürü, Yönetim Kurulunun … tarih ve … sayılı kararı ile revize edilmiş ve "5.2.5.4. Fazla çalışma ücreti" maddesinin (a) bendi, "Hizmetlerin aksatılmadan yürütülmesini sağlamak amacıyla ihtiyaç duyulması halinde ayda 50 saati aşmamak üzere fazla çalışma yaptırılabilir. Haftalık 40 saati aşan çalışma fazla çalışmadır. Burada bahsi geçen çalışma süresi fiili / işbaşında geçen sürelerdir.” şeklinde değiştirilmiş, ayrıca ilgili maddeye, “Fazla çalışma ücreti hesaplamasında; yıllık izin, sıhhi izin, mazeret izni, sendikal izin ve benzeri sebeplerle fiili olarak işbaşında geçmeyen süreler haftalık 40 saatin hesaplanmasında dikkate alınmaz.” düzenlemesini içeren (e) bendi eklenmiş olup, revize edilmiş Fazla Çalışma Prosedürü 31/07/2019 tarihinde yayınlanmıştır.
Davacı Sendika tarafından, Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi İdari Hizmet Sözleşmeli Personelin Sözleşme Esasları, Sözleşme Ücretleri ve Fazla Çalışma Prosedürü'nün "Fazla çalışma ücreti" başlıklı 5.2.5.4 maddesinin (a) bendine, 31/07/2019 tarihinde yapılan değişiklik ile eklenen "Burada bahsi geçen çalışma süresi fiili/işbaşında geçen sürelerdir." ibaresinin ve aynı maddeye eklenen (e) bendinde yer alan "Fazla çalışma ücreti hesaplamasında; yıllık izin, mazeret izni, sıhhi izin, sendikal izin, vb. sebeplerle fiili olarak işbaşında geçmeyen süreler haftalık 40 saatin hesaplanmasında dikkate alınmaz." ibaresinin iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
Anayasa'nın ''Zorla çalıştırma yasağı'' başlıklı 18. maddesinde, ''Hiç kimse zorla çalıştırılamaz. Angarya yasaktır. Şekil ve şartları kanunla düzenlenmek üzere hükümlülük veya tutukluluk süreleri içindeki çalıştırmalar; olağanüstü hallerde vatandaşlardan istenecek hizmetler; ülke ihtiyaçlarının zorunlu kıldığı alanlarda öngörülen vatandaşlık ödevi niteliğindeki beden ve fikir çalışmaları, zorla çalıştırma sayılmaz.''; ''Çalışma şartları ve dinlenme hakkı'' başlıklı 50. maddesinde ise, ''...Dinlenmek, çalışanların hakkıdır. Ücretli hafta ve bayram tatili ile ücretli yıllık izin hakları ve şartları kanunla düzenlenir.'' hükümleri yer almaktadır.
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 23. maddesinde, "Devlet memurları, bu kanunda gösterilen süre ve şartlarla izin hakkına sahiptirler." ; 64. maddesinde, "...Yıllık izinde geçirilen süreler fiilen çalışılmış sayılır..." ; 99. maddesinde, "Memurların haftalık çalışma süresi genel olarak 40 saattir..." ; 104. maddesinde, "...Yıllık izin ve mazeret izinleri sırasında fiili çalışmaya bağlı her türlü ödemeler hariç malî haklar ile sosyal yardımlara dokunulmaz." ; "Fazla çalışma ücreti" başlıklı 178. maddesinde, "(A) 99 ve 100 üncü maddeler hükümleri uyarınca tespit olunan günlük çalışma saatleri dışında, a) Salgın hastalık ve tabii afetler gibi olağanüstü hallerin olması (Bu hallerin devamı süresince), b) Fabrika, atelye, şantiye, işletme gibi yerlerde İş Kanununa tabi olarak işçi çalıştıran kurumlarca hizmetin gereği olarak işçi ile birlikte çalışma saatleri ve günü dışında çalışmanın zorunlu bulunması hallerine münhasır olmak üzere, yapılan fazla çalışmalar ücretle karşılanır... (B) Kurumlar gerektiği takdirde personelini günlük çalışma saatleri dışında fazla çalışma ücreti vermeksizin çalıştırabilirler. Bu durumda personele yaptırılacak fazla çalışmanın her sekiz saati için bir gün hesabı ile izin verilir..." hükümlerine yer verilmiştir.
4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu'nun "Sendika üyelerinin ve yöneticilerinin güvencesi" başlıklı 18. maddesinin dördüncü fıkrasında, "(...) Söz konusu yöneticiler sendika tüzüğünde belirtilen hükümlere göre, ayrıca yazılı talepte bulunmaları halinde bu görevleri süresince aylıksız izine ayrılırlar. Talepte bulunmayanlar ise kurumlarındaki görevlerine devam ederler. İzine ayrılmayan yönetim kurulu üyeleri haftada bir gün kurumlarından izinli sayılırlar. ...İldeki üye sayısı 100 ve daha fazla olan sendikanın il temsilcisi ile ilçedeki üye sayısı 50 ve daha fazla olan sendikanın ilçe temsilcisi haftada dört saat izinli sayılır."; "İşyeri sendika temsilcileri ve sendika işyeri temsilcileri" başlıklı 23. maddesinin ikinci fıkrasında, "İşyeri sendika temsilcileri bu görevlerini işyerinde, haftada dört saat olmak üzere yerine getirirler ve bu sürede izinli sayılırlar. ...Kamu işvereni, yönetim ve hizmetin işleyişini engellemeyecek biçimde sendika temsilcilerine çalışma saatleri içinde ve dışında görevlerini yapabilmeleri için imkânlar ölçüsünde kolaylıklar sağlar." yolunda düzenlemeler yapılmıştır.
4857 sayılı İş Kanunu'nun "Hafta tatili ücreti" başlıklı 46. maddesinin üçüncü fıkrasında; çalışılmadığı halde kanunen çalışma süresinden sayılan zamanlar ile günlük ücret ödenen veya ödenmeyen kanundan veya sözleşmeden doğan tatil günleri, Ek 2. maddede sayılan izin süreleri ve bir haftalık süre içinde kalmak üzere işveren tarafından verilen diğer izinlerle hekim raporuyla verilen hastalık ve dinlenme izinlerinin, çalışılmış günler gibi hesaba katılacağı hükme bağlanmıştır.
Diğer taraftan, 6475 sayılı Posta Hizmetleri Kanunu, 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin ek 27. maddesi ile 4 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 391. maddesine dayanılarak hazırlanmış olan Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketinde Çalıştırılacak İdari Hizmet Sözleşmeli Personel Hakkında Yönetmeliğin ''Çalışma saatleri'' başlıklı 49. maddesinde, ''Haftalık çalışma süresi kırk saattir. İş ve işyerinin çalışma şartları dikkate alınarak tatil ve çalışma günleri, günlük çalışmanın başlama ve bitiş saatleri ile günlük sekiz saatin üzerinde çalışmayı gerektiren hizmetlerdeki çalışma şekillerinin tespitine Genel Müdür yetkilidir. Personele haftada en az bir gün istirahat hakkı verilmesi zorunludur.''; ''Fazla çalışma'' başlıklı 50. maddesinde, ''Yönetim kurulunun belirleyeceği usul ve esaslar çerçevesinde normal çalışma saatleri dışında veya tatil günlerinde fazla çalışma yaptırılabilir.''; ''Ücret ve mali haklar'' başlıklı 59. maddesinin dördüncü fıkrasında, ''Fazla çalışmaya ilişkin ödenecek ücretler ile buna dair usul ve esaslar Yönetim Kurulu tarafından belirlenir.'' hükümleri yer almıştır.
Posta ve Telgraf Teşkilatı Yönetim Kurulunun 04/09/2016 tarih ve 258 sayılı kararıyla yürürlüğe konulan ''Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi İdari Hizmet Sözleşmeli Personelin Sözleşme Esasları, Sözleşme Ücretleri ve Fazla Çalışmaya İlişkin Usul ve Esaslar''ın ''Fazla Çalışma Ücreti'' başlıklı 12. maddesinde;
''1- Hizmetlerin aksatılmadan yürütülmesini sağlamak amacıyla zorunlu durumlarda, ayda 50 saati aşmamak üzere fazla çalışma yaptırılabilir. Haftalık 40 saati aşan çalışma süreleri fazla çalışmadır.
2- Yaptırılan fazla çalışmanın her saati için, personele ödenen temel ücretin saat başına düşen miktarının 1,5 katı kadar; hafta sonu, resmi ve dini bayram tatillerinde 2 katı kadar fazla çalışma ücreti ödenir. Saat başına düşen miktar temel ücretin 240'a bölünmesi suretiyle bulunur.
3- Merkez Teşkilatında Genel Müdüre doğrudan bağlı olarak çalışan birimlerin Yöneticileri için Genel Müdür, Daire Başkanları için ilgili Genel Müdür Yardımcısı, diğer personel için ilgili daire başkanı ve ilgili birim yöneticisi, Taşra Teşkilatında Başmüdür onayı ile personele fazla çalışma yaptırılabilir.
4- Çalışma saatlerinin içinde ve dışında yürütülen nöbet hizmetleri fazla çalışma sayılmaz. Taşra teşkilatında nöbetli çalışan personelin aylık çalışma süresinin 192 saati aşması halinde, aşan süreler için fazla çalışma ücreti ödenir.
5- Hizmetiçi ve dışı eğitimde geçen süreler fazla çalışma kapsamında değildir.'' düzenlemelerine yer verilmiştir.
Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi Yönetim Kurulunun … tarih ve … sayılı kararı ile onaylanarak 31/07/2019 tarihinde yürürlüğe konulan, Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi İdari Hizmet Sözleşmeli Personelin Sözleşme Esasları, Sözleşme Ücretleri ve Fazla Çalışma Prosedürü'nün revize edilmiş olan 5.2.5.4 "Fazla Çalışma ücreti" başlıklı maddesinin (a) bendinde, "Hizmetlerin aksatılmadan yürütülmesini sağlamak amacıyla ihtiyaç duyulması halinde ayda 50 saati aşmamak üzere fazla çalışma yaptırılabilir. Haftalık 40 saati aşan çalışma fazla çalışmadır. Burada bahsi geçen çalışma süresi fiili / işbaşında geçen sürelerdir.” düzenlemesi yer almakta olup, (e) bendi ile, “Fazla çalışma ücreti hesaplanmasında; "yıllık izin, sıhhi izin, mazeret izni, sendikal izin v.b sebeplerle fiili olarak işbaşında geçmeyen süreler haftalık 40 saatin hesaplanmasında dikkate alınmaz.” düzenlemesi getirilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Uyuşmazlık, Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketinde görev yapan idari hizmet sözleşmeli personele, haftalık 40 saati aşan çalışma süreleri için fazla çalışma ücreti ödenmesi sırasında; yıllık izin, sıhhi izin, mazeret izni, sendikal izin ve benzeri izin sürelerinin haftalık 40 saatlik çalışma süresinin tespitinde dikkate alınıp alınmayacağından kaynaklanmaktadır.
Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketinde Çalıştırılacak İdari Hizmet Sözleşmeli Personel Hakkında Yönetmeliğin 49. maddesinde, haftalık çalışma süresinin 40 saat olduğu, iş ve işyerinin çalışma şartları dikkate alınarak tatil ve çalışma günleri, günlük çalışmanın başlama ve bitiş saatleri ile günlük sekiz saatin üzerinde çalışmayı gerektiren hizmetlerdeki çalışma şekillerinin tespitine genel müdürün yetkili olduğu; 50. maddesinde, yönetim kurulunun belirleyeceği usul ve esaslar çerçevesinde normal çalışma saatleri dışında veya tatil günlerinde fazla çalışma yaptırılabileceği; 59. maddesinde de, fazla çalışmaya ilişkin ödenecek ücretler ile buna dair usul ve esasların yönetim kurulunca belirleneceği hükme bağlanmıştır.
Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi İdari Hizmet Sözleşmeli Personelin Sözleşme Esasları, Sözleşme Ücretleri ve Fazla Çalışmaya İlişkin Usul ve Esaslar'ın 12. maddesinde; hizmetlerin aksatılmadan yürütülmesini sağlamak amacıyla zorunlu durumlarda, ayda 50 saati aşmamak üzere fazla çalışma yaptırılabileceği ve haftalık 40 saati aşan çalışma sürelerinin fazla çalışma sayılacağı, hizmet içi ve dışı eğitimlerde geçen sürelerin fazla çalışma kapsamına dahil olmadığı belirtilmiş; bununla birlikte, çalışma günlerinde personelin kullandığı izinlerin haftalık 40 saatlik çalışma süresinin tespitinde dikkate alınıp alınmayacağı yönünde herhangi bir düzenlemeye yer verilmemiştir.
Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi Yönetim Kurulunca 06/02/2019 tarihinde uygulamaya konulan ve … tarih ve … sayılı Yönetim Kurulu kararı ile 31/072019 tarihi itibarıyla revize edilen Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi İdari Hizmet Sözleşmeli Personelin Sözleşme Esasları, Sözleşme Ücretleri ve Fazla Çalışma Prosedüründe ise; dava konusu "5.2.5.4. Fazla çalışma ücreti" maddesinin (a) bendinde, "...Burada bahsi geçen çalışma süresi fiili/işbaşında geçen sürelerdir." ibaresine yer verildikten sonra (e) bendinde, fazla çalışma ücreti hesaplamasında; yıllık izin, sıhhi izin, mazeret izni, sendikal izin ve benzeri sebeplerle fiili olarak işbaşında geçmeyen sürelerin haftalık 40 saatin hesaplanmasında dikkate alınmayacağı belirtilmiştir.
Yukarıda yer verilen mevzuatın birlikte değerlendirilmesinden; dinlenmenin çalışanlar için anayasal bir hak olduğu; ücretli hafta ve bayram tatilleri ile izin haklarının kanunla düzenlenmesi gerektiği; gerek 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nda gerekse 4857 sayılı İş Kanunu'nda çalışanların izin haklarına yönelik getirilen düzenlemelerle, ücretli izinlerde çalışanların mali ve sosyal haklarının korunduğu ve bu izinlerde geçirilen sürelerin fiilen çalışılmış sayılmasının öngörüldüğü; ücretli izinde geçen sürelerin, çalışma ve emeklilik hizmet sürelerine dahil edildiği; ayrıca fiili olarak işbaşında geçirilmeyen izin sürelerinin haftalık çalışma süresinden sayılmayacağına ilişkin yasal bir düzenlemenin de bulunmadığı dikkate alındığında; Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi'nde görev yapan personelin haftalık 40 saatlik çalışma süresinin tespitinde, çalışma günlerinde kullanılan yasal izin sürelerinin de dikkate alınması ve çalışma günlerindeki izin süreleriyle birlikte haftalık 40 saati aşan çalışmalarına karşılık fazla çalışma ücreti ödenmesi gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.
Aksi yaklaşımın kabulü halinde, çalışma günlerinde (kural olarak hafta içi) yasal izin hakkını kullanan personelin, çalışma günleri dışında (kural olarak hafta sonu) mesaiye çağrılması halinde, haftalık 40 saatlik çalışma süresini dolduramaması nedeniyle, fazla çalışma ücretinden yararlanamayacağı; bu durumun, çalışma günlerinde izin hakkını kullanan personelin, çalışma günleri dışında mesai yaptırılmak ve bu mesaisine karşılık fazla çalışma ücreti ödenmemek suretiyle, Anayasal ve yasal düzenlemelerle tanınan izin ve dinlenme hakkının ortadan kaldırılması sonucunu doğuracağı açıktır.
Bu durumda; fiili olarak işbaşında geçen ve haftalık 40 saati aşan çalışmaların fazla çalışma olarak dikkate alınmasını; yıllık izin, sıhhi izin, mazeret izni, sendikal vb. sebeplerle fiili olarak iş başında geçmeyen sürelerin ise haftalık 40 saatlik çalışma süresinin hesabında dikkate alınmamasını öngören dava konusu düzenlemelerde, üst hukuk normlarına ve hukuka uygunluk bulunmamaktadır.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi, İdari Hizmet Sözleşmeli Personelin Sözleşme Esasları, Sözleşme Ücretleri ve Fazla Çalışma Prosedürü'nün "Fazla çalışma ücreti" başlıklı 5.2.5.4 maddesinin (a) bendine, 31/07/2019 tarihinde yapılan değişiklik ile eklenen "Burada bahsi geçen çalışma süresi fiili/işbaşında geçen sürelerdir." ibaresinin ve aynı maddeye eklenen (e) bendinde yer alan "Fazla çalışma ücreti hesaplamasında; yıllık izin, mazeret izni, sıhhi izin, sendikal izin, vb. sebeplerle fiili olarak işbaşında geçmeyen süreler haftalık 40 saatin hesaplanmasında dikkate alınmaz." ibaresinin İPTALİNE,
2. Ayrıntısı aşağıda gösterilen ve davacı tarafından yapılan toplam …-TL yargılama giderinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine; davalı idare tarafından yürütmenin durdurulmasına itiraz aşamasında yapılan toplam …-TL yargılama giderinin davalı idare üzerinde bırakılmasına,
3. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca öngörülen …-TL vekâlet ücretinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine,
4. Posta giderleri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra taraflara iadesine,
5. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere, 31/05/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.