Dairesi: 10. Daire
Esas No: 2022/4379
Karar No: 2022/5126
Karar Tarihi: 10.11.2022
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2022/4379
Karar No : 2022/5126
TEMYİZ EDEN (DAVACI) : ...
VEKİLİ : Av. ...
TEMYİZ EDEN (DAVALILAR) : 1- ... Bakanlığı
VEKİLİ : Av. ...
2- ... Üniversitesi Rektörlüğü
VEKİLİ : Av. ...
İSTEMLERİN_KONUSU : ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının, taraflarca aleyhlerine olan kısımlarının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı tarafından; 22/12/2019 tarihinde yapılan Gümrük Müşavirliği Yazılı Sınavına ait A kitapçığındaki 32, 39, 51, 53, 54, 58, 77, 89 ve 91 numaralı soruların, 1 numaralı sorunun idarece iptal edilmesine ilişkin işlemin ve anılan sınavda başarısız sayılmasına dair işlemin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararıyla; uyuşmazlığın çözümü teknik bilgi gerektirdiğinden yaptırılan bilirkişi incelemesi sonucunda hazırlanan bilirkişi raporu hükme esas alınabilecek nitelikte görülerek A kitapçığındaki 39, 51, 53, 54, 77, 89 ve 91 numaralı sorularda hata bulunmadığı, 1 numaralı sorunun idarece iptal edilmesine ilişkin işlemin hukuka uygun olduğu, A kitapçığındaki 32 ve 58 numaralı soruların Mahkemelerinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararıyla iptal edildiği, davalı idarelerce hatalı olduğu tespit edilen soruların değerlendirme dışı bırakılarak geçerli soruların puan değerinin belirlenerek tüm adaylar için yeniden puanlama yapılacağı gerekçesiyle 39, 51, 53, 54, 77, 89 ve 91 numaralı sorular ile 1 numaralı sorunun idarece iptal edilmesine ilişkin işlemin iptali istemleri yönünden davanın reddine, 32 ve 58 numaralı soruların ve davacının anılan sınavda başarısız sayılmasına ilişkin işlemin iptali istemleri yönünden karar verilmesine yer olmadığına karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesince; istinaf başvurusuna konu ... İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve taraflarca ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği gerekçesiyle 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca tarafların istinaf başvurularının reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ_EDENLERİN_İDDİALARI : Davacı tarafından; sınav duyurusu ile getirilen doğru cevap sayısından yanlış cevap sayılarının dörtte biri çıkarılarak net doğru cevap sayısının hesaplanacağına dair uygulamanın hukuka ve eşitliğe aykırı olduğu, başarısız sayılmasına ilişkin işlemin ve 32 ve 58 numaralı soruların iptal edilmesi gerektiği, bazı sorular yönünden başka dosyada iptaline karar verildiğinden bahisle karar verilmesine yer olmadığına dair karar verilmesinin hukuken mümkün olmadığı, adil ve hakkaniyetli bir sonuç için yeni bir bilirkişi raporu alınması gerektiği, aleyhine yargılama gideri ve vekalet ücretine hükmedilemeyeceği ileri sürülmektedir.
Davalı Ticaret Bakanlığı tarafından; davacının başarısız sayılmasına ilişkin işlem yönünden davanın incelenmeksizin reddine karar verilmesi gerektiği, karar verilmesine yer olmadığına dair kararın ise dava konusu işlemin hukuka aykırı olduğunu gösteren bir karar türü olmadığı, bu yönüyle idarelerinin yargılama sonucunda haksız çıktığı yönünde bir tespitin bulunmaması nedeniyle aleyhine vekalet ücreti ve yargılama gideri yükletilmesinin hukuka uygun olmadığı, yargılama giderlerine hangi oranlara göre hükmedildiğinin kararda gösterilmemesinin hatalı olduğu; davalı Ankara Üniversitesi Rektörlüğü tarafından ise; hatalı soruların tespit edilerek dava açılmadan önce iptal edildiği, bunların dışında herhangi bir soruda hata bulunmadığı, davanın tümüyle reddi gerektiği ileri sürülmektedir.
TARAFLARIN_SAVUNMALARI : Davalı idareler tarafından, davacının temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmakta olup davacı tarafından savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : ...
DÜŞÜNCESİ : Bölge İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra dosyanın tekemmül ettiği görüldüğünden davalı Ankara Üniversitesi Rektörlüğünün yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY :
Davacı tarafından, 22/12/2019 tarihinde yapılan Gümrük Müşavirliği Yazılı Sınavına ait A kitapçığındaki 32, 39, 51, 53, 54, 58, 77, 89 ve 91 numaralı soruların, A kitapçığındaki 1 numaralı sorunun idarece iptal edilmesine ilişkin işlemin ve anılan sınavda başarısız sayılmasına dair işlemin iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.
İdare Mahkemesince, anılan sınava ilişkin A kitapçığındaki 39, 51, 53, 54, 77, 89 ve 91 numaralı soruların, 1 numaralı sorunun idarece iptal edilmesine ilişkin işlemin iptali istemleri yönünden davanın reddine karar verilmiştir. Dava konusu 32 ve 58 numaralı soruların, Mahkemelerinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararıyla iptal edildiği, işbu davada bu sorular yönünden değerlendirme yapılmasına gerek olmadığı gerekçesiyle karar verilmesine yer olmadığına; sınavda yargı kararıyla iptal edilen ve davalı idarece hatalı olduğu saptanan soruların değerlendirme dışı bırakılarak geçerli sorular bakımından yeniden puanlama yapılacağı dikkate alındığında, davacının anılan sınavda başarısız sayılmasına ilişkin işlem yönünden bu aşamada karar verilmesine yer olmadığına karar verilmiş, tarafların söz konusu karara yaptıkları istinaf başvuruları ise reddedilmiştir.
İLGİLİ MEVZUAT:
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 2. maddesinde, idari dava türleri, idari işlemler hakkında yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı açılan iptal davaları; idari işlem ve eylemlerden dolayı kişisel hakları doğrudan muhtel olanlar tarafından açılan tam yargı davaları; kamu hizmetlerinden birinin yürütülmesi için yapılan her türlü idari sözleşmelerden dolayı açılan davalar olarak sayılmış; idari yargının idari eylem ve işlemlerin hukuka uygunluğunun denetimini yapmakla görevli olduğu kurala bağlanmıştır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
A) Temyize Konu Kararın, İdare Mahkemesi Kararının, Gümrük Müşavirliği Yazılı Sınavına Ait A Kitapçığındaki 32 ve 58 Numaralı Sorular Yönünden Karar Verilmesine Yer Olmadığına İlişkin Kısmı Yönünden İncelenmesi:
İdare Mahkemesince, Gümrük Müşavirliği Yazılı Sınavına ait A kitapçığındaki 32 ve 58 numaralı soruların iptali istemiyle açılan başka bir davada, Mahkemelerinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararıyla iptaline karar verildiğinden, işbu davada anılan sorular yönünden davanın konusunun kalmadığı gerekçesiyle bahse konu sorular yönünden karar verilmesine yer olmadığına karar verilmiştir.
2577 sayılı Kanun uyarınca, idari yargı yerleri, Kanun'un 14. maddesinde sayılan ve ilk inceleme sorunu olarak ifade edilen haller (görev, yetki, idari merci tecavüzü, ehliyet, idari davaya konu olacak kesin ve yürütülmesi gereken bir işlem olup olmadığı, süre aşımı, husumet, dilekçe ret sebepleri) ile aynı Kanun'un 31. maddesiyle Hukuk Muhakemeleri Kanunu'na yapılan atıf gereği davayı sonlandıran taraf işlemlerinin (feragat, kabul) gerçekleştiği haller haricinde, kural olarak (aksi yöndeki özel kanun hükümleri vb. dışında), davanın esasını inceleyip sonuçlandırmakla görevli bulunmaktadır.
Bununla birlikte, 2577 sayılı Kanun'da idari yargı mercilerince verilecek bütün karar sonuçlarına ilişkin kısıtlayıcı bir hükme yer verilmediğinden ve uygulamada anılan Kanun'da sayılan haller dışında uyuşmazlığın esasının karara bağlanmasını engelleyen haller (örneğin derdestlik, işlemin geri alınması/kaldırılması, sulh vb.) ile karşılaşıldığından, mahkemelerce, "incelenmeksizin ret" ya da "karar verilmesine yer olmadığı" şeklinde uyuşmazlığı esastan çözümlemeyen hükümler kurulmakta ve bu yöndeki nihai kararlar da genel itibarıyla usul ve hukuka uygun bulunarak ilgili Danıştay dairelerince onanmaktadır. Başka bir ifadeyle, bu gibi hallerde, idari yargı yerlerince uyuşmazlığın esası incelenerek hukuka uygunluk denetimi yapılmadığından "iptal" ya da "ret" yönünde hüküm kurulamamakta, bu nedenle söz konusu yaklaşım idari yargının en üst organı olan Danıştayca da benimsenmektedir.
Bu bağlamda, idari yargı yerlerince, uygulamada sıklıkla, davanın konusuz kaldığı gerekçesiyle uyuşmazlığın esasına girilmeksizin konusu kalmayan dava hakkında "karar verilmesine yer olmadığı" yolunda karar verilmekte olup; söz konusu kararın verildiği hallerden birisini de "dava konusu işlemin dava aşamasında başka bir mahkeme kararıyla iptal edilmiş olması" teşkil etmektedir. Buna göre, farklı kişilerin menfaatini etkileyen bir (bireysel veya düzenleyici) idari işlemin, aynı mahkemede veya farklı mahkemelerde ayrı ayrı dava konusu edilmesi ve mahkemelerden birinin iptal kararı vermesi halinde, diğer davaların konusuz kaldığı gerekçesiyle konusu kalmayan dava hakkında karar verilmesine yer olmadığına dair kararlar verilmektedir. Ancak karar verilmesine yer olmadığına dair karara dayanak alınan, işlemin iptali yolundaki kararın verildiği ana davada, kanun yolu aşamasında, tarafların kişilik ve/veya niteliğinde değişiklik ya da davadan feragat, davayı kabul gibi öngörülmeyecek ve uyuşmazlığın esastan çözümüne engel olacak hallerin gerçeklemesi durumunda, ana davada verilen iptal kararının istinaf veya temyiz merci tarafından ortadan kaldırılacağı, dolayısıyla iptal kararının hukuki etki ve sonuçlarını yitireceği açıktır. Dolayısıyla, ana davada verilen iptal kararının -kesin hüküm teşkil etmediği sürece- belirtilen sebeplerle hukuk aleminde varlığını sürdürmeme ihtimali karşısında, diğer uyuşmazlıkların, ana davada verilen iptal kararına bağlı kalınmamak suretiyle esasının çözümlenmesi gerekmektedir.
Bu durumda, bakılan davada Gümrük Müşavirliği Yazılı Sınavına ait A kitapçığındaki dava konusu 32 ve 58 numaralı sorular yönünden esasa girilerek bir karar verilmesi gerekmekte olup, İdare Mahkemesi kararının Mahkemelerinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararıyla iptal edildiği gerekçesiyle işbu davada anılan sorular yönünden davanın konusunun kalmadığı gerekçesiyle karar verilmesine yer olmadığına ilişkin kısmına davacı tarafından yapılan istinaf başvurusunun reddine dair Bölge İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet görülmemiştir.
B) Temyize Konu Kararın, İdare Mahkemesi Kararının Gümrük Müşavirliği Yazılı Sınavına Ait A Kitapçığındaki 39, 51, 53, 54, 77, 89 ve 91 Numaralı Sorular ile 1 Numaralı Sorunun İdarece İptal Edilmesine İlişkin İşlemin İptali İstemleri Yönünden Davanın Reddine; Davacının Anılan Sınavda Başarısız Sayılmasına İlişkin İşlemin İptali İstemi Yönünden Karar Verilmesine Yer Olmadığına Dair Kısımları Yönünden İncelenmesi:
Bölge idare mahkemelerinin nihai kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen kararın, İdare Mahkemesi kararının Gümrük Müşavirliği Yazılı Sınavına ait A kitapçığındaki 39, 51, 53, 54, 77, 89 ve 91 numaralı sorular ile 1 numaralı sorunun idarece iptal edilmesine ilişkin işlemin iptali istemleri yönünden davanın reddine; davacının anılan sınavda başarısız sayılmasına ilişkin işlemin iptali istemi yönünden karar verilmesine yer olmadığına ilişkin kısımlarına yapılan istinaf başvurularının reddine dair kısımları usul ve hukuka uygun olup, taraflarca ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bu kısımlarının bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemektedir.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının TEMYİZ İSTEMİNİN KISMEN KABULÜNE, KISMEN REDDİNE,
2. Davalı idarelerin TEMYİZ İSTEMİNİN REDDİNE,
3. Davanın kısmen reddine, kısmen karar verilmesine yer olmadığına ilişkin ... İdare Mahkemesi kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurularının reddi yolundaki temyize konu ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının, İdare Mahkemesi kararının davanın reddine ilişkin kısmı bakımından oy birliğiyle; davacının anılan sınavda başarısız sayılmasına ilişkin işlem yönünden karar verilmesine yer olmadığına dair kısmı bakımından oy çokluğuyla ONANMASINA, 32 ve 58 numaralı sorular yönünden karar verilmesine yer olmadığına ilişkin kısmı bakımından oy birliğiyle BOZULMASINA,
4. Bozulan kısım hakkında yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 10/11/2022 tarihinde kesin olarak karar verildi.
(X)-KARŞI OY :
Mahkemece, davacının katıldığı Gümrük Müşavirliği Yazılı Sınavında, bazı soruların iptal edildiği, hatalı olduğu tespit edilen bu soruların değerlendirme dışı bırakılarak geçerli sorular üzerinden tüm adayların puanı yeniden hesaplanacağından bu aşamada davacının başarısız sayılmasına ilişkin işlem hakkında karar verilmesine yer olmadığı yolunda karar verilmiştir.
Ancak anılan sınavda, bazı soruların iptal edildiği dikkate alındığında, geçerliliğini koruyan sorular üzerinden davacının puanı yeniden belirleneceğinden davacının başarılı olup olmadığının bu aşamada belirsiz olduğu açıktır. Dolayısıyla, puanının yeniden belirlenecek olması karşısında, anılan sınavda başarılı olmak için Yönetmelikle belirlenen yetmiş puanın altında puan aldığından bahisle davacının başarısız sayılmasına ilişkin işlem hukuka aykırı hale gelmiştir. Aksi yöndeki bir karar hukuka aykırılığı tespit edilmiş işlemin ayakta kalması sonucunu doğuracaktır.
Bu durumda, davacının, Gümrük Müşavirliği Yazılı Sınavında başarısız sayılmasına ilişkin işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna varıldığından, davacının bu kısma yönelik temyiz isteminin kabulü ile temyize konu kararın bu kısmının bozulması gerektiği oyuyla Daire kararının anılan kısmına katılmıyorum.