Rekabet Kurumu
Karar Sayısı: 14-08/159-69
Karar Türü: Rekabet İhlali
Konu: Coca Cola Satış Dağıtım A.Ş.’nin pek çok satış noktasında Damla marka dışındaki paketlenmiş suların satışını engellediği iddiası
Karar Tarihi: 26.02.2014


Rekabet Kurumu Başkanlığından,
REKABET KURULU KARARI
Dosya Sayısı : 2013-3-65 (Önaraştırma)
Karar Sayısı : 14-08/159-69
Karar Tarihi : 26.02.2014
A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER
Başkan : Prof. Dr. Nurettin KALDIRIMCI
Üyeler : Kenan TÜRK, Dr. Murat ÇETİNKAYA, Reşit GÜRPINAR,
Dr. Metin ARSLAN, Doç. Dr. Tahir SARAÇ
B. RAPORTÖRLER: Burak BÜYÜKKUŞOĞLU, Neyzar ÜNÜBOL, İ. Hilmi KOÇAK,
Hatice ODABAŞ BUBA
C. BAŞVURUDA
BULUNAN : Hikmet TIKNAZTEPE
İAOSB 10002 Sokak No: 19 Çiğli/İzmir
D. HAKKINDA ÖNARAŞTIRMA
YAPILAN : Coca Cola Satış Dağıtım A.Ş.
Esentepe Mah. Deniz Feneri Sok. No: 4 Ümraniye 34776
İstanbul
(1) E. DOSYA KONUSU: Coca Cola Satış Dağıtım A.Ş.’nin pek çok satış noktasında
Damla marka dışındaki paketlenmiş suların satışını engellediği iddiası.
(2) F. DOSYA EVRELERİ: Rekabet Kurumu kayıtlarına 05.09.2013 tarih ve 6279 sayı ile
giren başvuru üzerine hazırlanan İlk İnceleme Raporu Rekabet Kurulu’nun
09.10.2013 tarihli toplantısında görüşülmüş ve bu toplantıda alınan 13-57/815-M
sayılı karar ile şikayet hakkında 4054 sayılı Kanun’un 40/1. maddesi uyarınca
önaraştırma açılmasına karar verilmiştir. Bunun üzerine hazırlanan 17.02.2014 tarih
ve 2013-3-65/ÖA sayılı rapor görüşülerek karara bağlanmıştır.
(3) G. İDDİALARIN ÖZETİ: Başvuruda özetle, Coca Cola Satış Dağıtım A.Ş.’nin (CCSD)
pek çok noktada kendi ürettiği ve dağıttığı Damla marka dışındaki şişelenmiş suların
satışını çeşitli nedenlerle engellediğine dair duyumların olduğu, CCSD’nin satış
noktalarında Damla suyu bedava verme ya da Damla su alınmazsa diğer ürünlerden
satmama gibi yöntemler uygulamasının tüketici tercihlerini sınırladığı iddia edilmiştir.
(4) H. RAPORTÖRLERİN GÖRÜŞÜ: İlgili raporda özetle, önaraştırma konusu iddialar ile
ilgili olarak soruşturma açılmasına gerek bulunmadığı ifade edilmiştir.
I.İNCELEME VE DEĞERLENDİRME
I.1. Taraf: Coca-Cola Satış Dağıtım A.Ş. (CCSD)
(5) Ülkemizde Coca Cola ürünlerinin şişeleme ve dağıtım faaliyetlerini yürütmekte olup
2012 yılı itibarıyla (…..) TL ciroya sahiptir.
I.2. İlgili Pazar
I.2.1. İlgili Ürün Pazarı
(6) “İlgili Pazarın Tanımlanmasına İlişkin Kılavuz”da (Kılavuz) yer alan açıklamalar ve
“2002 sayılı Dikey Anlaşmalara İlişkin Grup Muafiyeti Tebliği”nin 3. maddesinde yer
verilen tanım göz önüne alındığında bir ürünün diğer bir ürünle aynı pazarda yer
alabilmesi için bu ürünlerin tüketici gözünde nitelikleri, kullanım amaçları ve fiyatları
açısından benzer olmaları ve birbirleriyle ikame edilmeleri gerekmektedir. Bununla
14-08/159-69
2/5
birlikte talep ikamesine eşdeğer etki yarattığı durumlarda arz yönlü ikame edilebilirlik
de pazarın tanımlanmasında dikkate alınabilir.
(7) CCSD, kolalı içeceklerden, bitki çayına içecek sektörünün pek çok alt segmentinde
faaliyet gösteren bir teşebbüstür.
(8) Kurul’un, CCSD’yi ilgilendiren diğer kararlarına da paralel olacak şekilde, ilgili ürün
pazarı “kolalı içecek”, “aromalı gazoz”, “sade gazoz” ve “paketlenmiş su” pazarları
olarak belirlenmiştir.
I.2.2. İlgili Coğrafi Pazar
(9) İlgili Pazarın Tanımlanmasına İlişkin Kılavuz’da coğrafi pazar teşebbüslerin mal ve
hizmetlerinin arz ve talebi konusunda faaliyet gösterdikleri, rekabet koşullarının yeteri
derecede homojen ve özellikle rekabet koşulları komşu bölgelerden hissedilir
derecede farklı olduğu için bu bölgelerden kolayca ayrılabilen bölgeler olarak
tanımlanmıştır.
(10) Bu bağlamda CCSD’nin Türkiye’nin bütün bölgelerini kapsayan geniş bir dağıtımı
olduğu ve rekabet koşullarında bölgesel farklılıklar olmadığı göz önüne alındığında,
ilgili coğrafi pazar “Türkiye” olarak tanımlanmıştır.
I.3. İlgili Pazarlarda CCSD’nin Konumu
(11) CCSD, faaliyette bulunduğu pazarlardan özellikle gazlı içeceklerde yüksek pazar
paylarına sahiptir. Kolalı içecekler pazarında CCSD’nin 2013 yılı pazar payı %75-80
iken, en yakın rakibi olan ve Pepsi markası ile kolalı içecek satışı yapan PEPSİCO
ise 2013 yılında %15-20 pazar payı elde etmiştir. Pazara Temmuz 2003’te Cola
Turka markasıyla giren Ülker Grubu’nun ise kolalı içecekler pazarındaki varlığı
giderek küçülmekte olup 2013 yılı pazar payı %0-5 olarak gerçekleşmiştir.
(12) CCSD, aromalı gazoz pazarında ise Fanta markası ile yer almaktadır. CCSD’nin
Türkiye genelinde 2013 yılı pazar payı %60-65 iken en yakın rakibi PBG’nin pazar
payı ise %20-25’tir. ULUDAĞ ve ÜLKER ise 2013 yılında %0-5 pazar payı elde
etmiştir.
(13) CCSD’nin gazlı içecekler pazarında en düşük pazar payına sahip olduğu ve pazar
lideri olmadığı alt pazar ise sade gazoz pazarıdır. Bu pazarda CCSD’nin 2013 yılı
pazar payı %15-20’dir.
(14) İnceleme bakımından önemli bir diğer pazar paketlenmiş su pazarı olmuştur. Bu
pazarda CCSD’nin ve rakiplerinin pazar paylarına bakıldığında, pazar lideri
NESTLE’nin 2013 yılı pazar payı %15-20 iken son 4 yılda teşebbüsün pazar payının
yaklaşık %20 arttığı görülmüştür. CCSD ise 2013 yılında %5-10 pazar payı ile ikinci
sırada olup onu %5-10 pay ile DANONE takip etmiştir. Pazardaki ilk beş marka 2013
yılında pazarın toplam %40-45’ini oluşturmuş, %55-60 ise pek çok su üreticisi
arasında dağılmıştır.
I.4. Değerlendirme
(15) Başvuru sahibi, CCSD’nin pek çok noktada Damla marka dışındaki paketlenmiş
suların satışını çeşitli nedenlerle engellediğine dair duyumların olduğunu, CCSD’nin
satış noktalarında Damla suyu bedava verme ya da Damla su alınmazsa CCSD
tarafından dağıtılan diğer ürünlerden satmama gibi yöntemler uyguladığını iddia
etmiştir.
(16) Söz konusu başvuru rekabet hukuku kapsamında iki yönü ile incelenebilecektir.
Birinci iddia, CCSD’nin paketlenmiş su pazarında satış noktaları ile sadece Damla
14-08/159-69
3/5
markalı paketlenmiş su satışı yapmasını şart koştuğu, diğer bir deyişle münhasırlık
koşulu ile çalıştığı şeklindedir. 10.09.2007 tarih, 07-70/864-327 sayılı karar ile
CCSD’nin gazlı içecekler pazarında münhasırlık içeren sözleşmeler yapması ve fiili
münhasırlığa yol açacak uygulamaları yasaklanmıştır. CCSD’nin gazsız içecekler
pazarında münhasırlığa yönelik uygulamaları ise söz konusu karar ile getirilen
yasaklama kapsamında değildir. Üstelik CCSD’nin satış noktaları ile yapacağı
sözleşmelerde gazsız içecekler bakımından 5 yılı aşmayan rekabet yasağı
bulunması, CCSD’nin söz konusu pazarlar bakımından pazar payının %40’ın altında
olması nedeniyle 2002/2 sayılı Tebliğ’in 2. maddesi uyarınca grup muafiyetinden
yararlanmaktadır. Zira Coca-Cola’nın paketlenmiş su pazarındaki payının 2013 yılı
için % 5-10 düzeyinde olup anılan pazar payı eşiğinin çok altında olduğu tespit
edilmiştir. Dolayısıyla CCSD’nin paketlenmiş su pazarında Damla markalı su lehine
münhasırlık içeren sözleşme yapması 2002/2 sayılı Tebliğ’in 2. maddesi uyarınca
grup muafiyetinden yararlanmaktadır.
(17) Başvuruda yer alan ikinci iddia ise CCSD’nin satış noktalarına Damla su alınmazsa
diğer ürünlerden satmama yönünde bir uygulaması olduğuna ilişkindir. Söz konusu
iddianın 4054 sayılı Kanun’un 6. maddesi kapsamında incelenmesi mümkündür.
(18) 4054 sayılı Kanun’un hâkim durumun kötüye kullanılmasını düzenleyen 6.
maddesinin (c) bendi, hâkim durumdaki bir teşebbüsün bir mal veya hizmetle birlikte,
diğer mal veya hizmetin satın alınmasını veya aracı teşebbüsler durumundaki
alıcıların talep ettiği bir malın veya hizmetin, diğer bir mal veya hizmetin de alıcı
tarafından teşhiri şartına bağlanması ya da satın alınan bir malın belirli bir fiyatın
altında satılmaması gibi tekrar satış halinde alım satım şartlarına ilişkin sınırlamalar
getirmesini yasaklamaktadır. Bir pazarda hakim durumda olan teşebbüsün hakim
durumda olduğu ürünün satışını hakim durumda olmadığı başka bir ürünün satışına
bağlaması ve bu şekilde hakim durumda olmadığı pazarda rekabeti kısıtlaması söz
konusu olabilmektedir.
(19) Rekabet Hukununda bağlamanın rekabet ihlali sayılmasında iki koşulun varlığı
araştırılmaktadır: i) bağlayan ve bağlı ürünlerin iki farklı ürün olması ii) bağlama
uygulamasının rekabet karşıtı piyasa kapamaya sebep olmasının muhtemel olması.
Rekabet Kurumu tarafından hazırlanan ve kamuoyu görüşüne açılan “Hâkim
Durumdaki Teşebbüslerin Dışlayıcı Kötüye Kullanma Niteliğindeki Davranışlarının
Değerlendirilmesine İlişkin Kılavuz Taslağı” da Komisyon Kılavuzuna paralel bir
yaklaşım benimsemektedir.
(20) Şikayet konusu iddia bakımından da CCSD’nin kolalı ve aromalı gazozlar
pazarlarındaki yüksek payı ve Kurul’un geçmiş kararlarındaki hakim durum tespitleri
ışığında CCSD’nin kolalı ve aromalı gazoz pazarındaki ürünlerini bağlayıcı ürün,
Damla’yı ise bağlanan ürün olarak sunup sunmadığı, diğer bir deyişle CCSD’nin
Coca-Cola ve Fanta markalı ürünlerinin satışını, Damla markalı paketlenmiş suyun
satın alınması şartına bağlı olarak yapıp yapmadığının incelenmesi gerekmektedir.
(21) Önaraştırma kapsamında CCSD’nin Genel Merkezi, Avrupa Satış Merkezi, İzmir
Satış Merkezi, Ankara Satış Merkezi ve Bursa Satış Merkezinde yerinde incelemeler
yapılmıştır. Yapılan yerinde incelemelerde kolalı ve aromalı gazoz pazarındaki
ürünlerinin satışını Damla markalı paketlenmiş su alımına bağladığına ilişkin
herhangi bir kanıt bulunamamıştır.
(22) Diğer yandan paketlenmiş su pazarının oldukça rekabetçi bir pazar olduğu, pek çok
oyuncunun yer aldığı ve pazar paylarının yıllar içerisinde değişkenlik gösterdiği
anlaşılmıştır. Paketlenmiş su pazarı bakımından dikkat çeken bir diğer husus ise
14-08/159-69
4/5
indirim marketlerinde satılan paketlenmiş suların önemli bir pazar payı büyüklüğüne
ulaştığıdır. Nitekim, 2013 yılında indirim marketleri arasında yer alan, A 101 ve
BİM’de satılan sular paketlenmiş su pazarının %20-25’ini oluşturmuştur. Bu
marketlerde satılan paketlenmiş suların markaları da bölgelere göre farklılık
gösterebilmektedir.
(23) Diğer yandan 4054 sayılı Kanun’un 6. maddesinin (d) bendi kapsamında bir
piyasadaki hakimiyetin yaratmış olduğu finansal, teknolojik ve ticari avantajlardan
yararlanarak başka bir piyasadaki rekabeti bozan eylemler hakim durumun kötüye
kullanılması olarak değerlendirilebilecektir. Ancak CCSD’nin gazlı içecekler
pazarındaki gücünü kullanarak paketlenmiş su pazarında pazar payı elde ettiğine
dair bir tespitte bulunmak da mümkün olmamış, yapılan yerinde incelemelerde bu
konuya ilişkin herhangi bir belge ve belgeye ulaşılamamıştır. Üstelik CCSD’nin
paketlenmiş su pazarındaki payı 2010 yılında %5-10 iken, 2013 yılında bu pay %5-
10’a düşmüştür. CCSD’nin ve rakiplerinin paketlenmiş su pazar payları organize
kanal ve geleneksel kanal ayrımına bakıldığında ise, CCSD’nin organize kanalda
hızlı bir şekilde pay kaybettiği ve pazar payının 4 yıl içinde %10-15’ten %5-10’a indiği
görülmüştür. Aynı dönem içinde NESTLE’nin pazar payı %10-15 artış göstermiştir.
Geleneksel kanalda ise organize kanalın tersine CCSD’nin pazar payında artış
olmuştur. Geleneksel kanalda 2011 yılında CCSD’nin pazar payı %5-10 iken 2013’te
pazar payı %5-10’a yükselmiş ve dört yıl içinde % 15-20 oranında bir artış
gerçekleşmiştir. Bununla birlikte CCSD’nin paketlenmiş su pazarında faaliyet
gösteren en büyük üç rakibinin pazar paylarının da aynı dönemde artmakta olduğu
anlaşılmıştır. NESTLE bu dönemde en fazla pazar payı artışı sağlayan teşebbüs
olmuş ve geleneksel kanaldaki pazar payını %30-35 artırmıştır.
(24) Paketlenmiş su pazarında modern kanal olarak da adlandırılan organize satış
kanalında ortalama 6, geleneksel kanalda ise ortalama 3 markanın bulunduğu CCSD
tarafından Kurumumuza gönderilen 29.01.2014 tarih ve 595 sayılı yazıda Nielsen
verilerine atıf yapılarak bildirilmiştir. Ayrıca teşebbüs tarafından hazırlanan ve Kurum
kayıtlarına 12.02.2014 tarih ve 915 sayıyla giren yazıda Damla suyun bulunduğu bir
satış noktasında bir başka marka suyun bulunma oranını gösteren ve bağımsız bir
araştırma şirketinin hazırladığı bir çalışmaya göre sadece Damla markalı su bulunan
noktaların toplam örnekleme oranı sadece %0-5’dir. Bununla birlikte, Damla ile
birlikte başka paketlenmiş su markalarının bulunduğu noktaların toplam örnekleme
oranı %40-45 iken, noktaların %55-60’ı Damla markalı suyu bulundurmamaktadır.
Dolayısıyla paketlenmiş su pazarının oldukça rekabetçi bir pazar olduğu anlaşılmıştır.
(25) Bununla birlikte su pazarının rekabetçi yapısının bu pazara yönelik yapılan
analizlerde dikkate alınması gerekmektedir. Çok sayıda aktörün faaliyet gösterdiği
pazarda, pazar payları hızla değişmekte ve piyasada çok sayıda teşebbüs düşük
pazar paylarıyla rekabet etmektedir. Diğer teşebbüslere ait pazar paylarının
büyüklüğü bu açıdan önemlidir. Ayrıca piyasada 2. konumda olan Damla’nın yalnızca
%5-10’luk bir paya sahip olması da bu açıdan değerlendirilmelidir. Son olarak çok
sayıda yerel teşebbüsün de faaliyet gösterdiği söz konusu pazara belirgin bir giriş
engelinin olmaması potansiyel rekabet açısından da kritiktir.
(26) Yerinde incelemede CCSD’ın çeşitli yollarla su pazarındaki rekabetçi yapıyı rekabete
aykırı davranışlarla bozduğuna yönelik herhangi bir kanıtın bulunmaması ve pazar
verilerinin incelenmesi neticesinde de pazarın rekabetçi yapısı dikkate alındığında
şikayet konusu iddiaların temelsiz olduğu kanaatine varılmıştır.

14-08/159-69
5/5
J.SONUÇ
(27) Düzenlenen rapora ve incelenen dosya kapsamına göre, 4054 sayılı Kanun’un 41.
maddesi uyarınca şikayetin reddi ile soruşturma açılmamasına OYBİRLİĞİ ile karar
verilmiştir.





Full & Egal Universal Law Academy