Rekabet Kurumu
Karar Sayısı: 13-21/282-133
Karar Türü: Menfi Tespit ve Muafiyet
Konu: BP Petrolleri A.Ş. ile yeniden satıcıları arasında yapılan BP ve Castrol markalı madeni ve sentetik yağların satışına yönelik Distribütörlük Anlaşması’na muafiyet tanınması talebi
Karar Tarihi: 11.04.2013


Rekabet Kurumu Başkanlığından,

REKABET KURULU KARARI

Dosya Sayısı : 2012-1-227 (Muafiyet)
Karar Sayısı : 13-21/282-133
Karar Tarihi : 11.04.2013
A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER
Başkan : Prof. Dr. Nurettin KALDIRIMCI
Üyeler : Doç. Dr. Mustafa ATEŞ, İsmail Hakkı KARAKELLE,
Dr. Murat ÇETİNKAYA, Reşit GÜRPINAR, Kenan TÜRK, Fevzi ÖZKAN
B. RAPORTÖRLER: Meltem BAĞIŞ AKKAYA, Zeynep MADAN, Hale GÜNDÜZ
C. BİLDİRİMDE
BULUNAN : - BP Petrolleri A.Ş.
Temsilcisi: İlmutluhan SELÇUK
Ebulula Mardin Cad. No:57 Akatlar 34335 Beşiktaş/İstanbul
(1) D. DOSYA KONUSU: BP Petrolleri A.Ş. ile yeniden satıcıları arasında yapılan
BP ve Castrol markalı madeni ve sentetik yağların satışına yönelik
Distribütörlük Anlaşması’na muafiyet tanınması talebi.
(2) E. DOSYA EVRELERİ: Kurum kayıtlarına 10.12.2012 tarih ve 10383 sayı ile giren ve
eksiklikleri en son 19.03.2013 tarih ve 1674 sayılı yazı ile tamamlanan bildirim
üzerine düzenlenen 28.03.2013 tarih ve 2012-1-227/MM sayılı Muafiyet Raporu
görüşülerek karara bağlanmıştır.
(3) F. RAPORTÖR GÖRÜŞÜ: İlgili raporda; anılan Distribütörlük Anlaşması’nın 2002/2
sayılı Tebliğ ile sağlanan grup muafiyetinden yararlanması gerektiği ifade edilmiştir.
G. İNCELEME VE DEĞERLENDİRME
G.1. Taraflar
G.1.1. BP Petroleri A.Ş. (BP)
(4) Hisselerinin tamamına doğrudan veya dolaylı olarak BP Amaco plc'nin sahip olduğu
BP, Türkiye’de akaryakıt pazarlama, ticari ve endüstriyel yakıtlar, bitüm, madeni
yağlar, deniz yakıtları, kimyevi maddeler ile uçak yakıtları, petrol arama/çıkarma,
doğal gaz ve enerji alanlarında faaliyet göstermektedir.
G.1.2. Distribütörler ve Müşterileri
(5) Bildirim konusu Anlaşma uyarınca distribütörler, Anlaşma kapsamında portföylerinde
bulunan ürünleri, aşağıda sayılan müşteri gruplarının tamamına (tanımlanan bölge
içerisinde ilgili müşterinin BP'ye tahsis edilmemiş olması kaydıyla) bir kısıtlamaya tâbi
olmaksızın satmakla yükümlüdürler. Söz konusu müşteri gruplarına ve niteliklerine
aşağıda yer verilmektedir:
- Perakende Yağ Satıcısı: Çoğunlukla oto sanayi siteleri içinde yer alan, her tür
marka ve çeşit madeni yağı alan ve perakende olarak satan teşebbüslerdir. Bu tip
satış teşebbüslerin müşterileri, araç sahibi son tüketiciler, küçük tamirhane ve
servis noktaları, küçük müteahhit firmaları, fabrikalar vb. madeni yağ kullanan ve
tüketen her çeşit kişi ve kurumlardan oluşmaktadır.
13-21/282-133
2/5
- Yedek Parçacı: Çoğunlukla oto sanayi sitelerinde yer alan, ana işi olan perakende
oto yedek parça satışı yanında ağırlıklı olarak motor yağları satışı da yapan
noktalardır. Bu tip satış noktalarının müşterileri, araç sahibi son tüketiciler, küçük
tamirhane ve servis noktaları, küçük müteahhit firmaları, madeni yağ kullanan ve
tüketen her çeşit kişi ve kurumlardan oluşmaktadır.
- Özel Servisler: Çoğunlukla oto sanayi sitelerinde yer alan her çeşit binek, hafif
ticari ve ağır vasıta araçlara tamir, servis ve bakım hizmeti sunan noktalardır. Bu
noktalar satın aldıkları motor yağlarını servis hizmeti verdikleri araçlarda
kullanmaktadır.
- Yetkili Servisler: Otomotiv firmalarının yetkili bakım servisleri olarak hizmet veren
noktalardır. Bu noktalar satın aldıkları motor yağlarını servis hizmeti verdikleri
araçlarda kullanmaktadır.
- Yıkama Yağlama Servisleri: Çoğunlukla araç yıkama servisi olarak hizmet veren
bunun yanında otolara yağ değişim hizmeti de sunan servis noktalarıdır. Bu
noktalar satın aldıkları motor yağlarını servis hizmeti verdikleri araçlarda
kullanmaktadır.
- Akaryakıt (Petrol) İstasyonları: BP ya da farklı markalardaki akaryakıt
istasyonlarından bazıları, perakende motor yağları satışı yanında yağ değişim
servis hizmeti de vermektedir. Bu noktalar satın aldıkları motor yağlarını perakende
satmanın yanında servis hizmeti verdikleri araçlarda kullanmaktadır.
- Araç Filo Şirketleri: Binek araç kiralama hizmeti veren ya da ağır vasıta araçlarla
nakliye hizmeti sunan firmalar kendi araç parkları için motor ve dişli yağları satın
almakta ve bu yağları kendi araçlarında kullanmaktadır.
- İnşaat, Maden ve Müteahhitlik Firmaları: Değişik ölçeklerdeki müteahhitlik, maden
ocağı, inşaat hafriyat şirketleri, hazır beton firmaları gibi tüm bu kapsama giren
şirketler her çeşit motor ve madeni yağ alımı yapmakta ve bunları kendi araç
parklarında bakım işlemlerinde kullanmaktadır.
- Fabrikalar: Endüstriyel işletmeler olup ihtiyaçları olan madeni yağları (ağırlıklı
olarak endüstriyel yağlar ve gresler) üretim makinelerinin bakım ihtiyaçlarında
kullanmaktadır.
G.2. İlgili Pazar
G.2.1. İlgili Ürün Pazarı
(6) Muafiyet tanınması talep edilen Anlaşma’ya konu ürünler BP tarafından Castrol ve
BP markası altında üretilen ve otomobil grubu araçlar ile otobüs, tır, kamyon, traktör,
maden araçları gibi ağır vasıta sınıfına giren araçlar ve iş makinelerinde kullanılan
“oto grubu madeni yağları” ve “endüstriyel grubu madeni yağları” kapsamaktadır.
Endüstriyel grubu yağlar; aktarma yağları, motosiklet ve diğer endüstriyel yağlar
olarak sınıflandırılmaktadır.
(7) Anlaşmadan etkilenmesi muhtemel pazarlar dikkate alınarak, ilgili ürün pazarı
“otomotiv madeni yağları” ve “endüstriyel madeni yağları” içerecek şekilde “madeni
yağlar” olarak tanımlanmıştır.



13-21/282-133
3/5
G.2.2. İlgili Coğrafi Pazar
(8) Sözleşme konusu madeni yağlar, sahip olunan dağıtım kanalları ve servisler
aracılığıyla tüm Türkiye’ye satılmakta ve böylelikle rekabet koşulları ülke genelinde
homojen bir görünüm arz etmektedir. Bundan dolayı, ilgili coğrafi pazar “Türkiye”
olarak belirlenmiştir.
G.3. Değerlendirme
(9) Bildirim konusu Anlaşma, genel hatlarıyla BP madeni yağlarının belirlenmiş münhasır
bölgelerde distribütörler aracılığıyla dağıtımını konu almaktadır.
(10) Bilindiği üzere, 2005/4 sayılı Motorlu Taşıtlar Sektöründeki Dikey Anlaşmalar ve
Uyumlu Eylemlere İlişkin Grup Muafiyeti Tebliği (2005/4 sayılı Tebliğ)’nin Kapsam
başlıklı 2. maddesi uyarınca; yeni motorlu taşıtların, bunların yedek parçalarının ya
da tamir ve bakım hizmetlerinin alımı, satımı veya yeniden satımı konulu dikey
anlaşmalar, dikey sınırlamalar içermeleri halinde bu Tebliğ’de düzenlenen koşullara
uymak kaydıyla, Kanun’un 4. maddesindeki yasaklamadan Kanun’un 5. maddesinin
üçüncü fıkrasına dayanılarak grup olarak muaf tutulmuştur.
(11) Anılan Tebliğ’e göre motorlu taşıt “karayollarında kullanım amaçlı, üç veya daha fazla
tekerlekli motorlu taşıt aracı”; yedek parça ise “bir aracın parçalarını değiştirmek
amacıyla aracın üzerine veya içine takılabilen, yakıt hariç olmak üzere, motorlu
taşıtın kullanımı için gerekli olan yağlar gibi ürünlerin de dâhil olduğu mallar” olarak
tanımlanmıştır. Dolayısıyla, Tebliğ’de yer alan yedek parça tanımından hareketle,
motorlu taşıtın kullanımı için gerekli olan yağların anılan Tebliğ kapsamında olması
mümkündür. Diğer taraftan, 2005/4 sayılı Tebliğ’in Açıklanmasına Dair Kılavuz’un 2.
maddesinde madeni yağ gibi ürünlerin hangi hallerde yedek parça kabul edileceği
açıklanmıştır. Buna göre, motor yağlarının yedek parça tanımı kapsamında olması
nedeniyle, bu türden ürünlerin dağıtımına ilişkin anlaşmaların 2005/4 sayılı Tebliğ
kapsamında olduğu; ancak anlaşmaya konu motor yağının hangi tip araçta ve ne
amaçla kullanılacağı konusunda makul belirlilik bulunmaması halinde ilgili ürünlerin
2005/4 sayılı Tebliğ kapsamı dışında bırakılacağı anlaşılmaktadır.
(12) Bildirime konu Anlaşma’ya bakıldığında, Anlaşma’nın oto yağlarının ve endüstriyel
yağların dağıtımına ilişkin olarak yapıldığı görülmektedir. Bu ürünlerden endüstriyel
yağlar, motorlu taşıt sınıfına girmeyen araçlarda, aktarma parçalarında, fabrika tipi
tesislerin makinelerinde, dişlilerde kullanılmakta olup, aktarma yağları, motosiklet ve
diğer endüstriyel yağlar olarak sınıflanmaktadır. Bu sınıflama dikkate alındığında
"endüstriyel" grubu madeni yağların 2005/4 sayılı Tebliğ kapsamında
değerlendirilemeyeceği anlaşılmıştır.
(13) Öte yandan oto yağlar olarak tanımlanan ürünler; otomobil grubu araçlarda kullanılan
madeni yağlar yanında, ağır vasıta ve iş makinelerinde, otobüs, tır, kamyon, traktör,
deniz araçları (yatlar), maden araçları, ağır iş makineleri gibi araçlarda kullanılan
yağları içermektedir. Dolayısıyla, oto grubu madeni yağların, sadece motorlu taşıt
sektöründe değil, motosiklet ve traktör gibi 2005/4 sayılı Tebliğ’in motorlu taşıt
tanımına girmeyen araçlarda ve endüstrilerde de kullanılabileceği anlaşılmaktadır. Bu
noktada alıcının ve müşterilerinin bu ürünleri hangi amaçla aldığı önem
kazanmaktadır. Yukarıda yer verilen distribütörlerin satış yapacağı müşteri gruplarına
bakıldığında, bunlar arasında oto yağları yedek parça olarak kullanabilecek yetkili
servis, özel servis gibi alıcıların yanında filo şirketi, yıkama yağlama servisi gibi
motorlu taşıt onarım sektöründe faaliyet göstermeyen teşebbüslerin de olduğu
görülmektedir. Dolayısıyla, alıcıların motorlu taşıt onarım sektöründe faaliyet
13-21/282-133
4/5
göstermesi ve anlaşma konusu ürünleri motorlu taşıt onarım sektörüne sağlaması
yönünde bir belirlilik bulunmamaktadır. Bu bakımdan, söz konusu madeni yağların
yalnızca bir motorlu taşıtın içine ya da üzerine monte edileceklerinin genel olarak
kabul edilemeyeceği ve bildirim konusu sözleşmenin 2005/4 sayılı Tebliğ’in değil,
2002/2 sayılı Tebliğ kapsamında değerlendirilmesi gerektiği sonucuna ulaşılmıştır1.
(14) 2002/2 sayılı Tebliğ’in “Kapsam” başlıklı 2. maddesinde dikey anlaşmalar “Üretim
veya dağıtım zincirinin farklı seviyelerinde faaliyet gösteren iki ya da daha fazla
teşebbüs arasında belirli mal veya hizmetlerin alımı, satımı veya yeniden satımı
amacıyla yapılan anlaşmalar” şeklinde tanımlanmaktadır. Mevcut bildirimde muafiyet
verilmesi talep edilen Anlaşma, BP ile yeniden satıcıları arasında BP ve Castrol
markalı madeni ve sentetik yağların yeniden satılmasına ilişkindir. Söz konusu
Anlaşma, Tebliğ’in “Kapsam” başlıklı 2. maddesindeki dikey anlaşmalar tanımına
uymaktadır.
(15) 2002/2 sayılı Tebliğ uyarınca dikey anlaşmalar, sağlayıcının anlaşma konusu mal
veya hizmetleri sağladığı ilgili pazardaki pazar payının %40’ı aşmaması koşuluyla
Kanun’un 4. maddesinden muaf tutulabilmekte ve beş yıla kadar grup muafiyeti
kapsamında değerlendirilebilmektedir. BP’nin madeni yağ pazarında (oto ve
endüstriyel madeni yağlarla birlikte) son üç yıla ilişkin BP ve Castrol markaları ile elde
ettiği toplam pazar payına bakıldığında ise sırasıyla %(…..), %(…..) ve %(…..)
olduğu tespit edilmiştir. Bu itibarla, sağlayıcının ilgili ürün pazarındaki payı 2002/2
sayılı Tebliğ’de belirtilen %40 eşiğini aşmadığı için Anlaşma’nın grup muafiyeti
kapsamında incelenmesi mümkündür. Bu kapsamda anılan Anlaşma, 2002/2 sayılı
Tebliğ’in 4. maddesinde yer alan “Anlaşmaları Grup Muafiyeti Kapsamı Dışına
Çıkaran Sınırlamalar” ve 5. maddesi ile getirilen “Rekabet Etmeme Yükümlülüğü”
başlıkları altında bulunan düzenlemeler çerçevesinde değerlendirilmiştir.
(16) 2002/2 sayılı Tebliğ’in 4. maddesi kapsamında ele alınan sınırlamaların varlığı
açısından inceleme yapıldığında; Anlaşma’da “MADDE II-ANLAŞMANIN KONUSU”
başlığının 1., 5(a). ve 7. maddeleri bütününde yer alan aktif satış yasağı ile “MADDE
VIII- ÜRÜNLERİN FİYATI VE ÖDEME” başlığında düzenlenen tavsiye niteliğindeki
yeniden satış fiyatının tespiti dikkat çekmektedir.
(17) Aktif satış yasağı açısından 2002/2 sayılı Tebliğ’in 4. maddesinin (b) bendi hükmüne
göre; sağlayıcı, kendisine veya bir alıcıya tahsis edilmiş münhasır müşteri grubuna
yapılacak aktif satışları kısıtlayabilecektir. 2002/2 sayılı Tebliğ’in 4. maddesinin (a)
bendi gereğince, yeniden satış fiyatının tespiti açısından sabit veya asgari satış
fiyatına dönüşmemesi koşuluyla sağlayıcının, alıcının azami satış fiyatını belirlemesi
veya alıcıya satış fiyatını tavsiye etmesi mümkündür. Bu çerçevede bildirim konusu
Anlaşma’nın 2002/2 sayılı Tebliğ’in 4. maddesinde yer alan sınırlamalara aykırılık
teşkil etmediği anlaşılmıştır.
(18) Rekabet etmeme düzenlemesi içeren Anlaşma, 2002/2 sayılı Tebliğ’in 5. maddesi ile
getirilen “Rekabet Etmeme Yükümlülüğü” başlığı altında incelendiğinde ise anılan
yükümlülüğün süresi ön plana çıkmaktadır. Süresi beş yıldan uzun olan rekabet
etmeme yükümlülüğünün grup muafiyetinden yararlanması bazı istisnai haller
dışında mümkün değildir. Dosya mevcudu bilgilerden; rekabet etmeme
yükümlülüğünün süresinin, anlaşmanın süresinin düzenlendiği “Madde XVI”
çerçevesinde beş yılla sınırlandırıldığı, dolayısıyla 2002/2 sayılı Tebliğ’in 5.

1 Kurulun 24.4.2007 tarihli 07-34/345-125 ve 07-34/346-126 sayılı; 22.04.2010 tarihli ve 10-33/530-189
sayılı kararında da anlaşmalar 2002/2 sayılı Tebliğ kapsamında değerlendirilmiştir.
13-21/282-133
5/5
maddesinde öngörülen beş yıllık sürenin aşılmadığı görülmüştür. Bu çerçevede
Anlaşma’nın, 2002/2 sayılı Tebliğ ile getirilen düzenlemelere aykırılık taşımadığı
kanaatine varılmıştır.
H. SONUÇ
(19) Düzenlenen rapora ve incelenen dosya kapsamına göre, BP Petrolleri A.Ş. ile
yeniden satıcıları arasında yapılan BP ve Castrol markalı madeni ve sentetik yağların
satışına yönelik bildirim konusu Distribütörlük Anlaşması'nın 2002/2 sayılı Tebliğ
kapsamında grup muafiyetinden yararlandığına OYBİRLİĞİ ile karar verilmiştir.




Full & Egal Universal Law Academy