Rekabet Kurumu
Karar Sayısı: 18-30/523-259
Karar Türü: Rekabet İhlali
Konu: Baymak Makina San. ve Tic. A.Ş.’nin bayileri arasında ayrımcılık yapmak ve başvuru sahibine ürün sağlamayı reddetmek suretiyle 4054 sayılı Kanun’u ihlal ettiği iddiası
Karar Tarihi: 06.09.2018

Rekabet Kurumu Başkanlığından,

REKABET KURULU KARARI
Dosya Sayısı : 2018-1-13 (Önaraştırma)
Karar Sayısı : 18-30/523-259
Karar Tarihi : 06.09.2018
A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER
Başkan : Arslan NARİN (İkinci Başkan)
Üyeler : Adem BİRCAN, Mehmet AYAN, Ahmet ALGAN
Hasan Hüseyin ÜNLÜ, Şükran KODALAK,
B. RAPORTÖRLER: Hasan ADIYAMAN, Arın Özge HİMMETOĞLU, Çiğdem KIR
C. BAŞVURUDA
BULUNAN : - Gizlilik talebi bulunmaktadır.
D. HAKKINDA İNCELEME
YAPILANLAR : - Baymak Makina San. ve Tic. A.Ş.
Orta Mah. Akdeniz Sok. No:8 Tuzla/İSTANBUL
(1) E. DOSYA KONUSU: Baymak Makina San. ve Tic. A.Ş.’nin bayileri arasında
ayrımcılık yapmak ve başvuru sahibine ürün sağlamayı reddetmek suretiyle 4054
sayılı Kanun’u ihlal ettiği iddiası.
(2) F. İDDİALARIN ÖZETİ: Rekabet Kurumu (Kurum) kayıtlarına 15.03.2018 tarih ve 2178
sayı ile giren gizlilik talepli başvuruda özetle; Baymak Makina San. ve Tic. A.Ş.
(BAYMAK) ile başvuru sahibi arasında Baymak A.Ş. (…..) Sözleşmesi (Bayilik
Sözleşmesi) imzalandığı; Bayilik Sözleşmesi’nin süresiz olduğu, başvuru sahibinin
münhasır bayi olarak çalışacağının, sözleşme ekinde yer alan ürünler haricinde marka
ve ürün satamayacağının sözleşmenin 14. maddesinde yer alan rekabet etmeme
yükümlülüğü ile hüküm altına alındığı, Bayilik Sözleşmesi’nde ürün bedellerinin fiyat
listesi ile belirleneceğinin ve toplu iş alımlarında özel fiyat ve iskonto uygulamalarının
yapılabileceğinin belirtildiği, BAYMAK’ın başvuru sahibine, dağıtıcı/toptancı bayilerin
tüketiciye satış hakkı olmaksızın sadece kendi alt bayilerine satış hakkı olduğunu,
yetkili teknik servislerin sadece ürünlerine ilişkin servis hizmeti alacak tüketicilere
hizmet vereceğini ve ürün satışı yapmayacağını taahhüt ettiği ancak uygulamada söz
konusu taahhüde aykırı davrandığı, başvuru sahibinin BAYMAK’tan izin almadan
toptancı/dağıtıcı bayilere satış yapamayacağının belirtildiği, BAYMAK’ın başvuru
sahibine karşı birçok kez ürün kısıtlaması, iskonto talebine cevap vermeme veya
reddetme ve mal vermeme gibi rekabeti kısıtlayıcı uygulamalarda bulunduğu;
BAYMAK’ın bu tutumu ile bayileri arasında ayrımcı uygulamalar gerçekleştirdiği iddia
edilerek konunun 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun (4054 sayılı
Kanun) kapsamında incelenmesi talep edilmektedir.
(3) G. DOSYA EVRELERİ: Söz konusu başvuruya istinaden hazırlanan 28.03.2018 tarih
ve 2018-1-13/İİ sayılı İlk İnceleme Raporu Rekabet Kurulunun (Kurul) 05.04.2018 tarihli
toplantısında görüşülmüş ve 18-10/191-M sayı ile dosya konusu iddialara yönelik
olarak 4054 sayılı Kanun’un 40. maddesinin birinci fıkrası uyarınca önaraştırma
yapılmasına karar verilmiştir.
(4) Önaraştırma sürecinde 31.07.2018 tarihinde BAYMAK’ta yerinde inceleme, 01.08.2018
tarihinde ise başvuru sahibi ile görüşme yapılmıştır. Ayrıca dosya kapsamında
değerlendirilmek üzere BAYMAK’tan talep edilen bilgi ve belgeler 06.08.2018 tarih ve
18-30/523-259
2/9


5563 sayı, 14.08.2018 tarih ve 5733 sayı, 17.08.2018 tarih ve 5833 sayılı yazılar ile
Kurum kayıtlarına intikal etmiştir.
(5) Önaraştırma sonucunda düzenlenen 17.08.2018 tarih ve 2018-1-13/ÖA sayılı
Önaraştırma Raporu 06.09.2018 tarihli Kurul toplantısında görüşülmüştür.
(6) Yapılan görüşmeler sonucunda, dosya konusu BAYMAK’ın bayilik sözleşmelerindeki
dikey kısıtmalara ilişkin iddialar bakımından 18-30/523-M sayı ile BAYMAK hakkında
soruşturma açılmasına karar verilmiş olup bayileri arasında ayrımcılık yapması ve
başvuru sahibine ürün sağlamayı reddetmesi gibi uygulamalarla 4054 sayılı Kanun’un
4. ve/veya 6. maddesini ihlal ettiği iddiasına ilişkin olarak işbu karar alınmıştır.
(7) H. RAPORTÖR GÖRÜŞÜ: Dosya kapsamında; BAYMAK ile farklı statüye sahip
bayileri arasında imzalanan sözleşmelerin bir kısmında, süresiz veya belirsiz süreli
rekabet etmeme yükümlülüğünün bulunması anılan sözleşmelerin tamamında yeniden
satış fiyatının tespiti niteliğinde hükümlerin yer alması; BAYMAK’ın fiili uygulamalarla
bayilerinin internet üzerinden satış yapmalarını engellemesi hususlarına ilişkin olarak
BAYMAK hakkında 4054 sayılı Kanun’un 41. maddesi uyarınca soruşturma açılması
gerektiği, diğer yandan, BAYMAK’ın bayileri arasında ayrımcılık yapmak ve başvuru
sahibine ürün sağlamayı reddetmek gibi uygulamalarla 4054 sayılı Kanun’un 4.
ve/veya 6. maddesini ihlal etmediği ifade edilmiştir.
I. İNCELEME, GEREKÇE VE HUKUKİ DAYANAK
I.1. Hakkında Önaraştırma Yapılan Teşebbüs - BAYMAK
(8) 1969 yılında İstanbul’da kurulan BAYMAK, Tepeören’de toplam 60.000 m2 alan
üzerinde kurulu iki üretim tesisi ile faaliyetlerini sürdürmektedir. Teşebbüsün %(…..)
oranındaki hissesi Baxi Holding GMBH, %(…..) oranındaki hissesi BDR Thermea
Group B.V. ve %(…..) oranındaki hissesi Baymak Makine San. ve Tic. A.Ş.’ye aittir.
Kombi, yoğuşmalı kombi, klima, panel radyatör, hidrofor, kalorifer kazanları, duvar tipi
yoğuşmalı kazanlar, merkezi kazanlar, jeneratör, şofben, termosifon, her türlü makine
tesisat ve inşaat malzemesi imalatı ile bu ürünlerin montajı, tamiri, bakımı ve servisi
konularında hizmet sunan BAYMAK, üretici bir firma olup, ürün gamında yer alan
ürünlerin satışını farklı bayilik statülerine sahip bayileri aracılığıyla gerçekleştirmektedir.
I.2. İlgili Pazar
I.2.1. İlgili Ürün Pazarı
(9) BAYMAK’ın içinde bulunduğu iklimlendirme (ısıtma-soğutma) sistemleri sektörü,
konutsal ve endüstriyel bazda merkezi ve bireysel ısıtma-soğutma ihtiyaçlarını
karşılayacak ürün ve hizmetlerin pazarlandığı bir sektördür. Isıtma, soğutma,
havalandırma ve iklimlendirme sektörü genel itibarıyla kapalı mekânlardaki havanın
fiziksel şartlarını değiştirmek amacıyla kullanılmakta olan her çeşit cihazı
kapsamaktadır. Burada sözü edilen şartlar; ortamdaki havanın sıcaklığı, nemi, temizliği
ve hareketidir.
(10) İklimlendirme (ısıtma-soğutma) sistemleri sektöründe çok sayıda ve farklı özelliklere
sahip ürünler yer almaktadır. Örneğin ısıtma cihazları sektöründe, kombi, her çeşit
kazan ve radyatör gibi mekânları ısıtmada kullanılan ürünler ile boyler ve güneş enerjisi
sistemleri gibi sıcak su sağlama amaçlı ürünler yer almaktadır. Soğutma ve
havalandırma sektöründe klima sistemleri yer almakta olup; ürünleri kullanım yerine
göre bireysel klimalar, hafif merkezli klimalar ve merkezi klimalar olarak üç gruba
ayrılmaktadır. Sektörde en çok kullanılan yan ürünleri ise pompa, vana, boru ve yalıtım
ürünleri oluşturmaktadır.
18-30/523-259
3/9


(11) Türkiye ısıtma-soğutma ticaret hacmi 2014 yılında 12 milyar ABD Doları değerine
ulaşmıştır1. Isıtma-soğutma pazarındaki firmaların sayısı oldukça fazladır. Sektörde
Vaillant, ECA, BAYMAK, Demir Döküm, Alarko, Ferroli, Ariston, Bosch, Buderus,
Viessmann, TermoTeknik, Daikin-Airfel gibi firmalar yer almakta olup; 2015 yılı
itibarıyla kombi üretiminde 14, panel radyatör üretiminde 25, kazan üretiminde ise
157'si TSE belgeli 560 firmanın faaliyet gösterdiği tahmin edilmektedir. Ayrıca, boyler
ya da radyatörleri üreten küçük ve orta ölçekli çok sayıda teşebbüs bulunduğu ifade
edilmektedir2.
(12) Hem ısıtma hem de soğutma alanında faaliyet gösteren teşebbüslerin bir kısmı sadece
ithalatçı ya da sadece üretici olabildiği gibi bir kısmı da hem üretici hem ithalatçı
konumundadır. Gerek ısıtma gerek soğutma gerekse pompa ve basınçlı aletler
pazarlarında çok sayıda firmanın faaliyet gösterdiği, hiçbir firmanın tek başına çok
yüksek pazar paylarına sahip olmadığı ve ithal ürünlerin yarattığı rekabetçi baskı
dikkate alındığında her üç alanda da yoğunlaşmanın yüksek olmadığı görülmektedir.3
(13) Kurul’un 21.02.2007 tarih ve 07-15/142-45 sayılı kararında ilgili ürün pazarı
değerlendirmesinde, ısıtma cihazları grubu içinde yer alan belirli ürünlerin talep ikamesi
yönüyle daha homojen alt gruplara ayrılabilmesinin mümkün olduğu, ayrıca örnek
olarak bir klimanın hem ısıtma hem de soğutma amaçlı kullanımının mümkün olduğu
ya da termosifon ve şofben gibi esasen su ısıtma işlevi gören cihazların yerine merkezi
kazan ve boyler ünitesinden oluşan bir sistemle de bu sorunun çözümlenebiliyor
olmasının farklı cihazlar arasında sınırlı olsa da, kullanım amaçları bakımından talep
ikamesi olanağını gündeme getirdiği belirtilmiştir. Ancak tüketici gözünde fiyatları ve
kullanım amaçları bakımından ele alınan ürünler açısından tam bir ikamenin
olamayacağı değerlendirmesi yapılmıştır. Konu arz ikamesi boyutuyla da ele alınmıştır.
Bu noktada gerek ısıtma cihazları gerekse soğutma cihazları ve bunlara ilişkin yan
ürünler niteliğindeki pompa ve hidrofor gibi su basınçlandırma ekipmanı bakımından bu
cihazlar arasında arz ikamesinin mümkün olduğu değerlendirmesi yapılmıştır.
Nihayetinde dosya kapsamında teşebbüsün faaliyetinin bulunduğu ürün grupları
dikkate alınarak, ilgili ürün pazarları “ısıtma cihazları”, “soğutma, havalandırma, klima
cihazları”, “su basınçlandırma cihazları” ile tüm bu pazarlarda yer alan ürünlere ilişkin
“tamir ve bakım/onarım hizmetleri” pazarları olarak belirlenmiştir.
(14) Kurul’un 17.06.2004 tarih ve 04-42/494-120 sayılı BAYMAK’a ilişkin kararında;
BAYMAK’ın portföyünde yer alan her bir ürün grubunun tüketici nezdinde ikame ürünler
sayılamayacağı göz önünde bulundurularak, söz konusu ürünlerin her biri farklı ürün
pazarları altında olmak üzere, ilgili ürün pazarları "kaynatıcılar pazarı", "su ısıtıcıları
pazarı", "radyatör pazarı", "klima pazarı" ve "sıhhi tesisat pazarı" olarak belirlenmiştir.
(15) Dosya konusu iddiaların temelinde, BAYMAK’ın merkezi ısıtma ve soğutma sistemleri
sektöründe kendi markasına ait merkezi sistem cihazlarının bayilik sistemi aracılığıyla
satışı yer almaktadır. BAYMAK’ın ürün gamında merkezi ısıtma kazanı, yoğuşmalı
kalorifer kazanı, kombi kazanları ve şofben, elektrikli termosifon, sıvı yakıt brülörleri,
hidrofor, serpantinli boyler, güneş kollektörleri ve genleşme tankı gibi hemen hemen
merkezi ısıtma ve soğutma sistemleri sektöründe yer alan tüm ürünler bulunmaktadır.
BAYMAK’ın faaliyette bulunduğu ürün grupları dikkate alınarak ve yukarıda değinilen
önceki Kurul kararları ışığında, ilgili ürün pazarları “ısıtma cihazları”, “soğutma,
havalandırma, klima cihazları”, “su basınçlandırma cihazları” ile tüm bu pazarlarda yer

1 Türkiye İklimlendirme Sanayi Sektör Raporu (Kasım 2015).
2 07.07.2015 tarih ve 15-28/304-86 sayılı Kurul kararı.
3 21.02.2007 tarih ve 07-15/142-45 sayılı Kurul kararı.
18-30/523-259
4/9


alan ürünlere ilişkin “tamir ve bakım/onarım hizmetleri” pazarları olarak
belirlenebilecektir. Bununla birlikte, gerek BAYMAK’ın merkezi ısıtma ve soğutma
sistemleri sektöründe yer alan hemen hemen tüm ürünleri üretebilmesi ve servis
hizmetlerini yapabilmesi gerek dosya konusu başvurunun bahse konu sektörde
özellikle bir ürün grubuna yönelik olmaması nedeniyle, işbu dosya kapsamında ilgili
ürün pazarı “merkezi ısıtma/soğutma sistemleri ve servis hizmetleri” pazarı olarak
belirlenmiştir.
I.2.2. İlgili Coğrafi Pazar
(16) BAYMAK, ticari faaliyetini tüm Türkiye coğrafyasında bulunan bayi ve servisleri
aracılığı ile gerçekleştirmektedir. Dosya konusu ürünler bakımından pazara giriş, arz
kaynaklarına ulaşım, üretim, dağıtım, pazarlama ve satış şartlarının bölgesel bir farklılık
göstermediği göz önüne alınarak ilgili coğrafi pazar “Türkiye” olarak tespit edilmiştir.
I.3. Hukuki Değerlendirme
(17) İşbu karar kapsamında BAYMAK’ın bayileri arasında ayrımcılık yapması ve bayisi
konumunda olan başvuru sahibine mal vermeyi reddetmesi gibi uygulamalar yoluyla
pazardaki rekabeti kısıtladığı iddiaları incelenmektedir. Bu kapsamda ilk olarak
BAYMAK’ın bayilik sistemi incelenmiştir.
(18) Dosya mevcudu bilgilere göre BAYMAK bayileri, BAYMAK’tan ayrı ve bağımsız bir
tüzel kişiliğe sahip olup, satın aldıkları malların satış ve pazarlanması işlerini kendi nam
ve hesaplarına yapmaktadır. BAYMAK ürünlerinin satış kanalını temel olarak bayi
kanalı ve bayi dışı kanal oluşturmaktadır. Bayi dışı kanal, “Koçtaş”, “Vatan Bilgisayar”
gibi yapı market ve zincir mağazaların bulunduğu kanal olup bu teşebbüslerin
BAYMAK ile arasında herhangi bir bayilik ilişkisi bulunmamaktadır. BAYMAK ile bayi
kanalı oluşturan yetkili bayileri arasında imzalanan sözleşmeler incelendiğinde,
BAYMAK’ın “Dağıtıcı Bayi”, “Taahhütçü Bayi”, “Yapı Malzeme Bayi”, “Orange Store”,
“Lambert Bayi” ve “Ürün Bayi” olmak üzere değişik statülere sahip birden fazla
bayisinin bulunduğu, her bir statüde yer alan bayiler ile farklı sözleşmeler imzalandığı,
ayrıca sözleşme hükümlerinin de farklılık teşkil ettiği tespit edilmiştir.
 Dağıtıcı Bayi: BAYMAK ile arasında mevcut sözleşme kapsamında
BAYMAK dağıtıcı bayi olarak faaliyet gösteren, mal alımlarını BAYMAK’tan
yapan ve BAYMAK’a doğrudan bağlı olarak çalışan, kendi altında en az üç
alt bayi bulunan “Dağıtıcı Bayi” statülü bayiyi ifade etmektedir. Dağıtıcı
bayiler kendilerine bağlı alt bayi yapılanmasında bulunan diğer bayi
sınıflarına göre daha büyük ölçekli bayilerdir. Dağıtıcı bayilere bağlı Alt Bayi,
Karışık Taahhütçü Bayi ve Orange Store olmak üzere üç tip bayilik statüsü
bulunmaktadır. BAYMAK’ın (…..) adet “Dağıtıcı Bayi” ve (…..) adet “Alt Bayi”
statülü bayisi bulunmaktadır.
 Taahhütçü Bayi: BAYMAK ile arasında mevcut sözleşme kapsamında
BAYMAK ana bayi olarak faaliyet gösteren, mal alımlarını BAYMAK’tan
yapan ve BAYMAK’a doğrudan bağlı olarak çalışan “Taahhütçü Bayi” statülü
ana bayidir. BAYMAK’ın (…..) adet “Taahhütçü Bayi” statülü bayisi
bulunmaktadır.
 Yapı Malzeme Bayi: Temel olarak taahhütçü bayi gibi doğrudan BAYMAK’a
bağlı olarak çalışan bayilerden olmakla birlikte esas olarak yapı malzemeleri
satışı ile ilgilenen ancak BAYMAK ürünlerini de satan bayilerdir. BAYMAK’ın
(…..) adet “Yapı Malzeme Bayi” statülü bayisi bulunmaktadır.
18-30/523-259
5/9


 Orange Store: BAYMAK ile arasında mevcut sözleşme kapsamında
BAYMAK ana bayi olarak faaliyet gösteren, mal alımlarını BAYMAK’tan
yapan ve BAYMAK’a doğrudan bağlı olarak çalışan “Orange Store” statülü
bayilerdir. BAYMAK bayilik sistemi içerisinde özel mağaza yapılanmasına
sahip olup bayilik standart ve koşulları sözleşme ile belirlenmiştir.
BAYMAK’ın (…..) adet “Orange Store” statülü bayisi bulunmaktadır.
 Lambert Bayi: BAYMAK ile arasında mevcut sözleşme kapsamında
BAYMAK ana bayi olarak faaliyet gösteren, mal alımlarını BAYMAK’tan
yapan ve BAYMAK’a doğrudan bağlı olarak çalışan bayilerdir. “Lambert Bayi”
statülü bayiler, BAYMAK’ın sadece Lambert markalı ürünlerini satmakla
yetkilendirilmişlerdir. Bu bayiler Lambert markalı ürünler dışında rakip
markalı ürünler de satabilmektedir. BAYMAK’ın (…..) adet “Lambert Bayi”
statülü bayisi bulunmaktadır.
 Ürün Bayi: BAYMAK ile arasında mevcut sözleşme kapsamında BAYMAK
ana bayi olarak faaliyet gösteren, mal alımlarını BAYMAK’tan yapan ve
BAYMAK’a doğrudan bağlı olarak çalışan bayilerdir. Bu kapsamda faaliyet
gösteren bayiler BAYMAK’ın belirli bir ürün gamına dâhil olan ürünlerini
satmak ile yetkilendirilmişlerdir. Bu bayiler BAYMAK markalı ürünler dışında
rakip markalı ürünler de satabilmektedir. BAYMAK’ın (…..) adet “Ürün Bayi”
statülü bayisi bulunmaktadır.
(19) Yukarıda detayları verildiği üzere, BAYMAK’ın tüm bayileri birbirleriyle aynı olmayıp,
bayiler farklı statülere sahiptir. BAYMAK ile bayiler arasında yapılan sözleşmelerden,
BAYMAK’ın değişik statüdeki bayilere farklı fiyatlardan ürün temin ettiği, örneğin
toptancı seviyesinde olan “Dağıtıcı Bayi” statüsündeki bayilere daha fazla ürün satışı
yapabilmeleri ve pazarlayabilmeleri nedeniyle daha uygun fiyatlarda ürün sattığı,
statülerine göre bayilerin primlerinin farklı olduğu, bayilerin satış yapacakları bölge ve
müşterilerin statülerine göre değiştiği anlaşılmaktadır. Bunun yanı sıra her bir bayinin
statüsüne göre stoğunda bulundurabileceği veya satış yapabileceği ürün çeşidi de
değişmektedir. Yapılan incelemelerde aynı statüdeki bayiler arasında ayrımcı
uygulamalar yapıldığını gösterir nitelikte herhangi bir bulguya da rastlanmamıştır.
(20) BAYMAK’ın bayileri arasında ayrımcılık yaptığı iddiaları ilk olarak 4054 sayılı Kanun’un
4. maddesinin (e) bendi çerçevesinde değerlendirilmelidir. İlgili bentte münhasır bayilik
hariç olmak üzere, eşit hak, yükümlülük ve edimler için eşit durumdaki kişilere farklı
şartların uygulanması 4. maddenin ihlali olarak nitelendirilmektedir. Dosya kapsamında
4054 sayılı Kanun’un 4. maddesi bakımından bir ayrımcılık ihlalinden bahsedilebilmesi
için gerekli olan BAYMAK’ın başvuru sahibi aleyhine ayrımcılık yapmak konusunda
başkaca herhangi bir teşebbüs ile danışıklı ilişki içinde olduğuna dair herhangi bir bilgi,
belge ya da bulgu elde edilememiştir.
(21) 4054 sayılı Kanun’un 6. maddesinin (b) bendinde eşit durumdaki alıcılara aynı ve eşit
hak, yükümlülük ve edimler için farklı şartlar ileri sürerek, doğrudan veya dolaylı olarak
ayrımcılık yapılması yasaklanmaktadır. Bu bakımdan başvuruda belirtilen, BAYMAK’ın
bayileri arasında ayrımcılık yapması ve bayisi konumunda olan başvuru sahibine mal
vermeyi reddetmesi gibi uygulamalar yoluyla pazardaki rekabeti kısıtladığı iddialarının,
Kanun’un 6. maddesi kapsamında da incelenmesi gerekmektedir.
(22) 4054 sayılı Kanun’un 3. maddesinde hâkim durum, belirli bir piyasadaki bir veya birden
fazla teşebbüsün, rakipleri ve müşterilerinden bağımsız hareket ederek fiyat, arz,
üretim ve dağıtım miktarı gibi ekonomik parametreleri belirleyebilme gücü olarak
tanımlanmıştır.
18-30/523-259
6/9


(23) 4054 sayılı Kanun’un 6. maddesi kapsamında incelenen bir davranışın ihlal teşkil
edebilmesi için davranışı gerçekleştiren teşebbüsün ilgili pazarda hâkim durumda
olması ve davranışın bir kötüye kullanma niteliği taşıması gerekmektedir. Bu iki temel
unsurdan birinin bulunmadığı durumlarda, diğer unsura ilişkin analize yer verilmesine
gerek bulunmamaktadır.
(24) Hâkim durum değerlendirmesinde göz önünde bulundurulan temel unsurlar; incelenen
teşebbüsün ve rakiplerinin ilgili pazardaki konumu, pazara giriş ve pazarda büyüme
engelleri, alıcıların pazarlık gücüdür. İncelenen bir teşebbüsün hâkim durumda
olmasının birincil göstergesi, teşebbüsün sahip olduğu pazar payıdır. Bir teşebbüsün
hâkim durumda bulunduğuna dair delil teşkil eden belirli bir pazar payı eşiği
bulunmamakla birlikte, aksini gösterecek bir durum söz konusu değilse, Kurul’un
yerleşik uygulamasında %40’ın altında pazar payına sahip olan teşebbüslerin hâkim
durumda olması ihtimalinin düşük olduğu kabul edilmektedir.
(25) BAYMAK’ın üretim ve satışını yaptığı temel ürünler bazında pazar payı ve sektördeki
rakip teşebbüslerin pazar payları aşağıdaki gibidir:
Tablo 1: BAYMAK ve Rakip Teşebbüslerin 2017 Yılı Pazar Payları (%)
Marka
Duvar tipi
yoğuşmalı kazan
Klima Kombi
Panel
radyatör
Termosifon
Yoğuşmalı
kombi
BAYMAK/DOLCEVİTA (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
BUDERUS (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
VIESSMANN (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
DAIKIN - AİRFEL (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
ECA (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
GASSERO (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
EKOSTAR (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
TERMOTEKNİK (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
REMEHA (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
DEMİRDÖKÜM (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
ALARKO/TOSHIBA/CARRIER (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
AKTES (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
ARISTON (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
VAILLANT-PROTHERM (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
ERENSAN (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
RİMA (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
ARÇELİK/BEKO/ALTUS (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
VESTEL/REGAL/SEG (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
BOSCH/SİEMENS (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
SAMSUNG (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
IKLIMSA SIGMA/
MITSUBISHI HEAVY (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
MITSUBISHI ELECTRIC (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
LG (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
18-30/523-259
7/9


Tablo 1’in devamı:
Marka
Duvar tipi
yoğuşmalı kazan
Klima Kombi
Panel
radyatör
Termosifon
Yoğuşmalı
kombi
MİDEA (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
IMMERGAS (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
WARMHAUS (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
FERROLI (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
COPA (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
ÇELİKPAN (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
SÜSLER (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
TERMODİNAMİK (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
BLYSS (…..) (…..) (…..) (…..) (…..) (…..)
TOPLAM ~100,00 ~100,00 ~100,00 ~100,00 ~100,00 ~100,00
(26) BAYMAK’ın merkezi ısıtma ve soğutma sistemleri sektöründe yer alan hemen hemen
tüm ürünleri üretebilmesi ve servis hizmetlerini yapabilmesi ve de dosya konusu
başvurunun bahse konu sektörde özellikle bir ürün grubuna yönelik olmaması
nedenleriyle, işbu dosya kapsamında ilgili ürün pazarı “merkezi ısıtma/soğutma
sistemleri ve servis hizmetleri” pazarı olarak belirlenmiştir. Yukarıda yer verilen Tablo 1
incelendiğinde; merkezi ısıtma/soğutma sistemleri ve servis hizmetleri pazarında yer
alan ürünlerden; inceleme tarafı BAYMAK’ın 2017 yılı için duvar tipi yoğuşlamalı kazan
pazarında pazar payının yaklaşık %(…..), klima pazarında %(…..), kombi pazarında
%(…..), panel radyatör pazarında %(…..), termosifon pazarında %(…..) ve yoğuşmalı
kombi pazarında %(…..) olarak gerçekleştiği, BAYMAK’ın herhangi bir ürün pazarında
yüksek düzeyde ve hakim duruma işaret edebilecek bir pazar payına sahip olmadığı,
duvar tipi yoğuşlamalı kazan pazarı hariç diğer ürünlerde BAYMAK’tan daha yüksek
pazar payına sahip rakiplerin bulunduğu, her bir ürün için pazarın oldukça rekabetçi bir
pazar olarak değerlendirilebileceği anlaşılmaktadır.
(27) BAYMAK’ın Türkiye’de ilgili ürün pazarı olan merkezi ısıtma/soğutma sistemleri ve
servis hizmetleri pazarında yer alan her bir ürün için sahip olduğu pazar payı, pazarda
rekabetçi baskı yaratabilen rakiplerin varlığı ve pazara giriş engelinin bulunmadığı
dikkate alınarak, BAYMAK’ın dosya kapsamında belirlenen ilgili ürün pazarında ve
daha dar pazar tanımlamalarında hâkim durumda olmadığı kanaatine varılmaktadır.
(28) Yukarıda da ifade edildiği üzere, 4054 sayılı Kanun’un 6. maddesi kapsamında ihlal
teşkil eden bir davranıştan bahsedebilmek için, bu davranışı gerçekleştiren teşebbüsün
ilgili pazarda hâkim durumda olması ve davranışın bir kötüye kullanma niteliği taşıması
gerekmektedir. Esasen, inceleme konusu BAYMAK’ın ilgili pazarda hâkim durumda
olmadığı tespitinden sonra davranışının kötüye kullanma niteliği taşıyıp taşımadığına
ilişkin analize gerek bulunmamaktadır. Buna rağmen, bir an için BAYMAK’ın ilgili
pazarda hâkim durumda olduğu kabul edilerek davranışlarının kötüye kullanma
niteliğinde olup olmadığı değerlendirilecektir.
(29) Başvuru konusu iddialar arasında, BAYMAK’ın bayileri arasında ayrımcılık yapması ve
bayisi konumunda olan başvuru sahibine mal vermeyi reddetmesi gibi uygulamalar
yoluyla pazardaki rekabeti kısıtladığı iddiaları yer almaktadır.
(30) Ayrımcılık kavramı Avrupa Birliği’nin İşleyişine Dair Anlaşma’nın 102. maddesinin ikinci
fıkrasının (c) bendinde “Ticari taraflar arasında eşit işlemler için farklı koşullar
18-30/523-259
8/9


uygulayarak onları rekabetçi açıdan dezavantajlı konuma düşürmek” kötüye kullanma
hali olarak sayılmıştır. Öte yandan ayrımcılık kavramı 4054 sayılı Kanun’un 6.
maddesinin ikinci fıkrasının (b) bendinde ise “Eşit durumdaki alıcılara aynı ve eşit hak,
yükümlülük ve edimler için farklı şartlar ileri sürerek, doğrudan veya dolaylı olarak
ayrımcılık yapılması” şeklinde ifade edilmiştir.
(31) Ayrımcılığa neden olabilecek farklı uygulamalarda bulunulan tarafların ya da işlemlerin
eşitliği değerlendirilirken farklı uygulamaya konu edinilen mal ya da hizmetler arasında
fiziksel ya da işlevsel benzerliklerin bulunması, işlemlerin ticari içeriklerinin benzer
olması, benzer ticari koşullarda gerçekleşmesi gibi unsurların ele alındığı
görülmektedir. Öncesinde de ifade edildiği üzere, BAYMAK’ın farklı şartlar altında,
farklı kapasitede mal alımı yapan ve farklı dağıtım kanallarını kullanan bayileri
bulunmaktadır. Başvuruda yer alan ayrımcılık iddiasının, aynı dağıtım seviyesinde yer
almayan ve farklı miktarlarda alım yapan bayilere BAYMAK’ın farklı fiyat politikası
uygulamasının ticari gerekçesinin bulunması nedeniyle, rekabet hukuku kapsamında
ihlal olarak değerlendirilemeyeceği kanaatine ulaşılmıştır.
(32) Başvuruda yer alan bir diğer iddia mal vermenin reddine ilişkindir. BAYMAK’ın hâkim
durumda olmadığı tespiti yapılmış ise de anılan teşebbüsün hâkim durumda olduğu
varsayımı altında davranışının mal vermenin reddi suretiyle kötüye kullanma niteliği
taşıyıp taşımadığı da incelenecektir. Mal vermeyi reddetme eylemi, temel olarak, bir
teşebbüsün mal teminini doğrudan ve herhangi bir gerekçe olmaksızın reddetmesi
şeklinde ya da yüksek fiyat ve/veya düşük kalitede mal temin etmek gibi olumsuz ticari
koşullarda mal vermeyi teklif etmesi/mal vermesi şeklinde ortaya çıkabilmektedir. Mal
vermeyi reddetme eyleminin rekabet hukuku kapsamında ihlal olarak
nitelendirilebilmesi için birtakım şartların varlığı gerekmektedir.
(33) “Hâkim Durumdaki Teşebbüslerin Dışlayıcı Kötüye Kullanma Niteliğindeki
Davranışlarının Değerlendirilmesine İlişkin Kılavuz”da, reddetmenin alt pazarda
rekabet etmek için vazgeçilmez bir ürüne ya da hizmete ilişkin olması, reddetmenin alt
pazarda etkin rekabeti ortadan kaldırmasının muhtemel olması ve reddetmenin tüketici
zararına yol açmasının muhtemel olması şartlarının birlikte varlığı aranmaktadır.
(34) Başvuruya konu iddiaların yukarıdaki ölçütler çerçevesinde değerlendirilmesine
geçilmeden önce önemle belirtilmelidir ki, rekabet hukuku mal vermeyi reddetme
eyleminin değerlendirilmesinde temel olarak hâkim durumdaki bir firmanın alıcısı
konumundaki bir teşebbüsü dışlamak için bu teşebbüsün belli bir girdiye erişimini
reddetmesi durumuna ve özellikle de bu teşebbüsün girdinin gerekli olduğu ekonomik
faaliyet bakımından hâkim durumdaki teşebbüsün rakibi olduğu olaylara
yoğunlaşmaktadır. Nitekim mal vermeyi reddetme eylemi sonucunda anti-rekabetçi
etkilerin bu durumla ortaya çıkması beklenmekte ve yukarıda değinilen ölçütler temel
olarak bu durumları analiz etmeye yönelmektedir. Oysa dağıtım ya da yeniden satış
seviyesindeki bir mal vermeyi reddetme eylemi bakımından aynı şeyleri söylemek
mümkün değildir. Talebe konu mala herhangi bir katma değer katmayan, hâkim
durumdaki firmanın ürünlerini sadece yeniden satan teşebbüs ile hâkim durumdaki
teşebbüs arasında anlamlı bir rekabet bulunmamaktadır. Mevcut dosya kapsamında
incelenen taraflar arasındaki ilişkinin de, bir sağlayıcının alt pazarda kendisine rakip
olan bir teşebbüse belli bir girdiyi sağlamasını içeren bir ilişkiden ziyade, tarafları
arasında doğrudan rekabet olmayan bir bayilik ilişkisi olduğu anlaşılmaktadır. İlaveten,
BAYMAK ürünlerinin, şikâyetçi bayinin faaliyetlerini rekabetçi bir şekilde sürdürebilmesi
için vazgeçilmez nitelikte olduğundan bahsedilmesi, ilgili ürün pazarının rekabetçi
yapısı göz önünde bulundurulduğunda mümkün görülmemektedir. Dolayısıyla, iddia
18-30/523-259
9/9


edilen mal vermenin reddi eyleminin 4054 sayılı Kanun’un 6. maddesi çerçevesinde bir
kötüye kullanma olarak değerlendirilemeyeceği sonucuna ulaşılmıştır.
(35) Yukarıdaki değerlendirmeler ışığında, BAYMAK’ın bayileri arasında ayrımcılık yapmak
başvuru sahibine ürün sağlamayı reddetmek yoluyla 4054 sayılı Kanun’u ihlal ettiğine
dair herhangi bilgi, belge ya da bulgunun söz konusu olmadığı kanaatine ulaşılmıştır.
J. SONUÇ
(36) Düzenlenen rapora ve incelenen dosya kapsamına göre, 4054 sayılı Kanun’un 41.
maddesi uyarınca soruşturma açılmamasına, gerekçeli kararın tebliğinden itibaren 60
gün içinde Ankara İdare Mahkemelerinde yargı yolu açık olmak üzere, OYBİRLİĞİ ile
karar verilmiştir.


Full & Egal Universal Law Academy