T.C. BAKIRKÖY 3. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ
ESAS NO: 2019/367 Esas
KARAR NO: 2022/1161
DAVA: İstirdat (Ticari Satımdan Kaynaklanan)
DAVA TARİHİ: 21/05/2019
KARAR TARİHİ: 29/11/2022
K.YAZIM TARİHİ: 26/12/2022
Mahkememizde görülmekte olan İstirdat (Ticari Satımdan Kaynaklanan) davasının yapılan açık yargılaması sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
TALEP:
Davacı vekili tarafından mahkememize sunulan 22/05/2019 havale tarihli dava dilekçesinde özetle; müvekkili lehine düzenlenen ve müvekkilinin yetkili hamil oldğu 3 adet çekin İzmir'den İstanbul'a gönderilmek üzere ..... şirketi yetkilisi .... tarafından 09/01/2018 tarihinde ..... Kargo çıkış merkezi görevlisine teslim edildiğini, sonrasında ..... Kargo'nun ..... plakalı 2009 model ... renk kamyonette iken araçta meydana gelen hırsızlık sonucunda araçtan çalındığını, çalınan çekler hakkında 26/01/2018 tarihinde Küçükçekmece Cumhuriyet Başsavcılığı'na ..... soruşturma numarası ile şüpheli/şüpheliler hakkında hırsızlık suçu nedeniyle suç duyurusunda bulunulduğunu ve çekler hakkında ödemeden men yasağı ve çeklerin iptaline ilişkin talepte bulunulduğunu ve soruşturmanın halen devam ettiğini, savcılığa hırsızlık ile çalınan çekler hakkında suç duyurusunda bulunulduğunu ve zayii edilen çeklerin üçüncü kişilerin eline geçmesini önlemek amaçlı 26/01/2018 tarihinde mahkememizde ..... Esas sayılı dosyasından “çeklerin iptali ve iptal kararı verilinceye kadar ihtiyati tedbir talepli olarak ödemeden men yasağı kararı verilmesi” talepli dava açıldığını ve ödemeden men yasağı kararı alındığını, davalının ilgili çeki tahsil etmek için bankaya ibraz ettiğini ve bankadan çek hakkında mahkememizce verilmiş ödemeden men yasağı kararı alındığını gördüğünü, ödemeden men yasağı veren mahkemeden 2 adet çek hakkında zayi sebebiyle iptaline karar verildiğini, bu davaya konu çekin hamilinin bankadan gelen yazı cevabı sonrasında ..... olduğu tespit edildiğinden çekin .....'dan istirdatını talep ettiklerini, çeklerin çalıntı olması sebebiyle hamil tarafına müvekkilinin herhangi bir borcu ve ticari ilişkisi olmadığını ve çeklerle ilgili kambiyo takibi yapılamayacağını, .....'ın bu çekle ilgili hiçbir talepte bulunma hakkı olmadığını, yetkili hamil olmadığını, ..... Pazarlama ve Dış Ticaret Ltd. Şti. emrine keşide edilen çek müvekkili şirketin cirosu olmadan, müvekkili şirkete ait olmayan sahte kaşe ve imza ile doldurulup tedavüle çıkarıldığını, iptal edilen çekler hakkında .. tarafından takip başlatıldığını, yargılama esnasında yapılan bilirkişi incelemesinde kaybolan çekin arkasındaki imzanın müvekkili şirket yetkilisinin eli ürünü olmadığının tespit edildiğini, müvekkili ..... Paz.ve Dış Tic.Ltd.Şti.'nin işbu çek nedeniyle, çeki haksız iktisap yoluyla elinde bulunduran .....'a karşı borçlu olmadığının tespiti ile çekin hamili olduğu tespit edilen (yetkisiz hamil) ....'dan istirdadının gerektiğini, sonuç olarak davalı nezdinde bulunduğu tespit edilen ...bank ..... Şubesine ait, ..... no.lu hesaba keşideli, .... çek no.lu, keşidecisi ... olan 30/06/2018 keşide tarihli, 2.575,00 TL bedelli çekin, davalıya borçlu olmadığımızın tespiti ile müvekkiline iadesine yönelik istirdatına karar verilmesini, yargılama giderleri ile vekalet ücretinin karşı tarafa yükletilmesine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
CEVAP:
Davalı ..... vekili tarafından mahkememize sunulan 31/07/2019 havale tarihli cevap dilekçesinde özetle; Davaya konu 2575 TL bedelli çek hakkında Bakırköy .... İcra Müdürlüğü'nün .... Esas sayılı dosyasından takibe geçildiğini ve yetkisizlik kararı ile gönderildiğini, ..... İcra Dairesi'nin ... Esas sayılı icra dosyasından takibe devam edildiğini, müvekkilinin davaya konu çekte son hamil durumunda olduğunu, çekin veriliş koşullarını ve verilme sebebini araştırma durumunun, bunu bilecek durumda olmadığını, kaybolan ve rızası dışında elden çıkan çekin istirdanının ancak çeki elinde bulunduran kişinin kötü niyetli veya ağır kusurlu olması halinde istenebileceğinin hüküm altına alındığını, müvekkilinin iyi niyetli meşru hamil olduğunu, davacının aksi yönde iddiası olması halinde bu iddiasını ispatlamakla yükümlü olduğunu, Yargıtay'ın yerleşik içtihatları uyarınca müvekkilinin çeki edinme nedenini kanıtlama yükümlülüğünün bulunmadığını, davalının çekin yetkili hamili olduğunu savunduğunu, bunun mahkemenin kabulünde olduğunu, davaya konu çekteki ciro silsilesinin düzgün olduğunu, aksinin ispatlanamadığı için davalı tarafın iyi niyetli yetkili hamil durumunda olduğunu, müvekkilinin davacının isnat edilen olayı bilmesinin çekin ödeme aracı niteliğinden dolayı kendisinden beklenemeyeceğini sonuç olarak keşideci lehdar ciranta arasındaki şahsi def'iler hamile karşı ileri sürülemeyeceğini bu nedenle iyi niyetli hamil müvekkiline karşı açılan davanın reddini, davalının %20'den aşağı olmamak üzere kötüniyet tazminatına mahkum edilmesini, yargılama gideri ve ücreti vekaletin karşı tarafa yükletilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
DELİLLER VE GEREKÇE:
Tarafların aktif ve pasif dava ehliyetleri denetlenip uyuşmazlık konuları re'sen belirlenerek taraflarca gösterilen deliller toplanmış ve konunun incelenmesinde uzmanlık gerektiren yönler olduğundan bilirkişi incelemesi yaptırılmak suretiyle dava sonuçlandırılmıştır.
Bilirkişi Prof.Dr. ... tarafından mahkememize sunulan 25/04/2022 tarihli bilirkişi raporunda; İnceleme konusu çekte 1. Ciro ... Dış Tic. Ltd. Şti. kaşesi üzerindeki imza ile .....'ın karşılaştırma belgelerindeki imzaları arasında grafolojik ve grafometrik tanı unsurları açısından benzerlik noktasında bir ilişki saptanmaması nedeni ile ... bank ..... Şubesine ait keşidecisi ..., alacaklısı ... Dış Tic. Ltd. Şti., keşide yeri ve tarihi Dkili 30/06/2018 olan, 2.575 TL bedelli, ... nolu çekteki 1. ciro ... Dış Tic. Ltd. Şti. kaşesi üzerindeki imzanın, karşılaştırma belgelerindeki imzalarına kıyasla,.....'ın eli ürünü olmadığı kanaati ile rapor sunmuştur.
Huzurda görülen dava, menfi tespit davasıdır.
TTK'nın 792. maddesine göre;
"Çek, herhangi bir suretle hamilin elinden çıkmış bulunursa, ister hamile yazılı, ister ciro yoluyla devredilebilen bir çek söz konusu olup da hamil hakkını 790 ıncı maddeye göre ispat etsin, çek eline geçmiş bulunan yeni hamil ancak çeki kötüniyetle iktisap etmiş olduğu veya iktisapta ağır bir kusuru bulunduğu takdirde o çeki geri vermekle yükümlüdür."
Söz konusu düzenleme uyarınca rızası hilafına elden çıktığı ileri sürülen çekin istirdatına yahut söz konusu çeke ilişkin menfi tespite karar verilebilmesi için davacının dava konusu yaptığı çekin yetkili hamili olduğunu kanıtlaması yanında, çeki elinde bulunduran yeni hamilin çeki kötü niyetle iktisap ettiğini ya da iktisapta ağır kusuru bulunduğunu ispat etmesinin gerekmektedir. Bu durum karşısında davada ispat yükü, çekin istirdatına ya da çek nedeniyle borçlu olmadığının tespitine karar verilmesini talep eden davacıya ait olup aksinin kabulünün kıymetli evrakın mücerretlik ilkesini ortadan kaldıracağı açıktır.
İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi ..... Hukuk Dairesi'nin Esas No: ..., Karar No: ... Sayılı kararına göre;
"Dosya kapsamı incelendiğinde davacının taraf olduğu ve dava konusu edilmeyen farklı çeklerin de benzer ciro silsileleriyle davalıya geçtiği ve davalı tarafından bankaya ibraz edildiği görülmüş, bunun üzerine UYAP’nda yapılan tespitler itibariyle, davalı taraf hakkında farklı hırsızlık suçlarına konu çok sayıda çeki elinde bulundurması nedeniyle başlatılan ceza soruşturmalarının ve ceza davasının henüz sonuçlanmadığı görülmüş ise de, davalının farklı çok sayıda olayda, hırsızlık yoluyla elden çıkan çekleri benzer cirantalardan ciro yoluyla devralıp, bir çoğunu son hamil olarak farklı kişiler/firmalar aleyhine icra takiplerine konu ettiği sabittir.Bu durumda bir tacir olarak basiretli davranması gereken davalının, keşidecileri ve lehdar-cirantaları farklı olan çok sayıda hırsızlık iddiasına konu çeki yeterli araştırmayı yapmadan iktisabında ağır kusurlu olduğunun kabulü gerekmiştir. O halde ilk derece mahkemesince ağır kusurlu olarak iktisap edilen çekin davalıdan istirdatına karar verilmesi gerekirken..."
İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi .... Hukuk Dairesi'nin Esas No: ..., Karar No: ... Sayılı kararına göre;
"Dosya kapsamı ve dosyaya yansıyan deliller üzerine UYAP’nda yapılan tespitler neticesinde davalı ....A.Ş'nin hırsızlık sonucu elinden çıktığını iddia ettiği 2 ayrı senedi yine aynı ciro silsilesindeki şirketler ile davalı ..Ltd.Şti'nin hamil olarak Konya .. İcra Dairesinde .... ve ... eses sayılı dosyalar ile takip başlattığı ve davalı .... Ltd.Şti hakkında hırsızlık suçlarına konu çok sayıda çeki elinde bulundurması nedeniyle başlatılan ceza soruşturmalarının bulunduğu ve birçok olayda, hırsızlık yoluyla elden çıkan çekleri benzer ve farklı cirantalardan ciro yoluyla devralıp, son hamil olarak farklı kişi veya şirketler aleyhine icra takiplerine konu edildiği sabittir. Bu durumda davalının, keşidecileri ve lehdar-cirantaları farklı olan çok sayıda hırsızlık iddiasına konu çeki yeterli araştırmayı yapmadan iktisabında ağır kusurlu olduğunun kabulü gerekir. İlk derece mahkemesince ağır kusurlu olarak iktisap edilen çekin nedeniyle davacının borçlu olmadığı kabul edilerek çek nedeniyle icra dosyasına yapılan ödemenin istirdatına karar verilmesinde bir isabetsizlik bulunmadığı sonuç ve kanaatine varılmış olup, açıklanan nedenlerle davalı vekilinin istinaf başvusunun esastan reddine karar verilmiştir."
İstanbul BAM .... Hukuk Dairesi'nin Esas No: ...., Karar No: ... Sayılı kararı, Yargıtay incelemesinden geçerek Yargıtay ..... Hukuk Dairesi'nin Esas No: ..., Karar No: ... sayılı kararı ile aynı gerekçelerle onanmıştır.
Dosyada ve tüm deliller birlikte değerlendirildiğinde; dava konusu çekin davacının rızası hilafına elden çıktığı dosyamız arasına celp edilen savcılık dosyasından anlaşılmaktadır. Davacı tarafından dava konusu çek üzerindeki imzanın kendisine ait olmadığı iddia edildiğinden mahkememizce söz konusu çek üzerinde imza yönünden bilirkişi incelemesi yapılmış olup ... bank ..... Şubesine ait keşidecisinin .... , alacaklısının ... Dış Tic. Ltd. Şti., keşide yeri ve tarihi Dkili 30/06/2018 olan, 2.575 TL bedelli, ... nolu çekteki 1. ciro .... Dış Tic. Ltd. Şti. kaşesi üzerindeki imzanın, karşılaştırma belgelerindeki imzalarına kıyasla, .....'ın eli ürünü olmadığı kanaatine varıldığı belirtilmiştir. Yerleşik yargıtay uygulamalarına göre TTK'nın 792. maddesine göre menfi tespit talebinin kabul edilebilmesi ya da çekin istirdatına karar verilebilmesi için davacının, çeki elinde bulunduran yeni hamilin çeki kötü niyetle iktisap ettiğini ya da iktisapta ağır kusuru bulunduğunu da ispat etmesi gerekmektedir. Davacı vekili tarafından huzurda görülen davanın davalısı aleyhine menfi tespit ve istirdat istemli olarak bir çok davanın açılmış olduğunun belirtilmesi üzerinde bilgileri verilen bir kısım dosyalar dosyamız arasına celp edilmiştir. UYAP sistemi üzerinden yapılan sorgulamada huzurda görülen davanın davacısından farklı bir çok davacı tarafından davalı hakkında menfi tespit ve istirdat istemli olarak farklı hırsızlık olaylarına dayanılarak menfi tespit ve istirdat davalarının açıldığı görülmüştür. Mahkememizce davacı tarafından huzurda görülen davanın açılmasından çok daha önce davalı aleyhine; Aksaray ... Asliye Hukuk Mahkemesi'nde .... E., İzmir .. Asliye Ticaret Mahkemesi'nin ..... E., İzmir ... Asliye Ticaret Mahkemesi'nin .... E. Sayılı dosyaları ile menfi tespit ve istirdat istemli olarak davaların açıldığı, davalara konu çeklerin aynı ya da benzer nitelikte ciro silsileleri ile davalı .....'a geçtiği tespit edilmiştir. Her ne kadar davalı ..... tarafından dava konusu çekin meşru hamili olduğu iddia edilmiş ise de İstanbul BAM .... Hukuk Dairesi'nin ve Yargıtay ..... Hukuk Dairesi'nin yukarıda alıntılanılan kararlarında da belirtildiği üzere huzurda görülen davanın davalısının, farklı hırsızlık olayları yoluyla elden çıkan çekleri benzer cirantalardan ciro yoluyla devralarak son hamil olarak farklı kişiler/firmalar aleyhine icra takiplerine konu etmiş olması karşısında basiretli bir tacir gibi davranmayan davalı .....'ın çekin iktisabında ağır kusurlu olduğu kabul edilerek davalının aksi yöndeki savunmalarına itibar edilmemiştir. Açıklanan nedenlerle açılan davanın kabulüne karar verilerek aşağıdaki şekilde hüküm kurmak gerekmiştir.
HÜKÜM : Yukarıda açıklanan nedenlerle;
1-AÇILAN DAVANIN KABULÜ ile davacının dava konusu ... bank ..... Şubesi'nden verilen ... seri numaralı, 30/06/2018 keşide tarih ve 2.575,00 TL bedelli çek nedeni ile davalıya borçlu olmadığının tespitine,
2- Dava konusu ...bank ..... Şubesi'nden verilen ... seri numaralı, 30/06/2018 keşide tarih ve 2.575,00 TL bedelli çekin davalıdan İSTİRDATINA,
3-Harçlar Kanunu gereğince hesaplanan ve tahsili gereken 175,90 TL karar ve ilam harcının peşin alınan 44,40 TL nispi harçtan mahsubu ile bakiye 131,50 TL harcın davalıdan alınarak hazineye irat kaydına,
4-Davacı tarafından sarf olunan (1.000,00 TL bilirkişi ücreti + 296,90 TL posta ücreti tebligat, müzekkere masrafından ibaret) 1.296,90 TL yargılama giderinin davalıdan alınarak davacıya verilmesine;
5-Davacı tarafından yatırılan 6,40 TL vekalet harcı, 44,40 TL başvurma harcı ve 44,40 TL peşin harcın davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
6-Sarf olunmayan delil/gider avanslarının karar kesinleştiğinde ilgili tarafa iadesine,
7-Kendisini vekil ile temsil ettiren davacı taraf lehine yürürlükte bulunan Avukatlık Kanunu ve Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi'nin 13/1. maddesi gereğince kabul edilen miktar üzerinden hesaplanan 2.575,00 TL vekalet ücretinin davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
Dair; 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 341. ile 360. madde hükümleri uyarınca dava değeri karar tarihindeki istinaf sınırı altında kalmakla KESİN olmak üzere davacı vekilinin yüzüne karşı davalının yokluğunda verilen karar açıkça okunup usulen anlatıldı. 29/11/2022
Katip ....
☪e-imzalıdır.☪



Hakim .....
☪e-imzalıdır.☪





Full & Egal Universal Law Academy