AskeriYüksekİdareMahkemesi
Dairesi: 3. Daire
Esas No: 2013/ 770
Karar No: 2014 / 358
Karar Tarihi: 13.03.2014

(6413 S. K. m. 12, 15, 19) (211 S. K. m. 6, 12, 13) (Türk Silahlı Kuvvetleri İç Hizmet Yönetmeliği m. 83, 84)

Davacı vekili, 14.05.2013 tarihinde AYİM kayıtlarına geçen dava dilekçesinde özetle; müvekkiline Hava Teknik Okulları Komutanlığı Kurslar Tabur Komutanı Kur. Bnb. M.... tarafından 24.04.2013 tarihinde Kurslar Subay Bölük Komutanlığının idari bürosu önünde karşılaşıldığında müvekkilinin saç ve favorilerinin uzun olduğu ve elbisesinin yakasının dikkat çekecek ölçüde açık olduğu gerekçesiyle iki gün hizmet yerini terk etmeme cezası verildiğini, verilen cezanın usul ve yasaya aykırı olduğunu, müvekkilinin suçun hangi unsuru bakımından bu cezanın muhatabı olduğunun anlaşılamadığını, yüzeysel bilgiler verilerek müvekkilinin cezalandırıldığını, emrin hangi hususlarının müvekkil tarafından yerine getirilmediğinin belirtilmediğini, tesis edilen idari işlemin sakat olduğunu belirterek, disiplin cezası verilme işleminin iptaline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.

Dava dosyasının ve ekindeki savunma belgelerinin incelenmesinden; davacının Hava Teknik Okullar Komutanlığında Hv.Uçk.Bkm.Tğm. olarak subay temel eğitiminde bulunduğu, 24.04.2013 tarihinde davacının Kursiyer Bölük Komutanı odası önünde Kurslar Tabur Komutanı ve ikinci disiplin amiri olan Kur. Yb. M.... ile karşılaştığı, Tabur Komutanı tarafından davacının saç ve favorilerinin uzun olduğu, elbisesinin yakasının açık olduğu tespiti yapılarak daha önceden davacının aynı hususlarda benzer defalar uyarılmasına rağmen kasıtlı davrandığı gerekçesiyle aynı gün savunmasının istendiği, davacının savunmasını verdiği tarih belli olmamasına rağmen savunmasını yaptığı, 26.04.2013 tarihli ceza kararı ile davacıya ikinci disiplin amiri tarafından savunması yetersiz görülerek daha önce yapılan kılık kıyafetle ilgili ikazlarda nazara alınarak eylemi 6413 sayılı Disiplin Kanununun 19/1-a maddesi uyarınca emre itaatsizlik olarak değerlendirilerek davacıya 2 gün hizmet yerini terk etmeme cezası verildiği, ceza kararının davacıya 26.04.2013 tarihinde tebliğ edildiği, davacının bu karara itiraz etmediği, davacı vekilinin süresinde 09.05.2013 tarihinde iş bu davayı açtığı ve Başsavcılık düşüncesinin taraflara tebliğ edildiği anlaşılmıştır.

Dava konusu ile ilgili mevzuata bakıldığında; 211 sayılı TSK İç Hizmet Kanununun 13’üncü maddesinde disiplin, kanunlara, nizamlara ve amirlere mutlak itaat ve astının ve üstünün hukukuna riayet etmektir şeklinde tanımlandıktan sonra askerliğin temelinin disiplin olduğu ve disiplinin muhafazası ve idamesi için özel kanunlarla cezai ve özel kanun ve nizamlarla idari tedbirler alınacağı belirtilmiştir. Aynı kanunun astın vazifeleri başlıklı 14’üncü maddesinde astların amir ve üstlerine, umumi adap ve askeri usullere uygun tam bir hürmet göstermeye, amirlerine mutlak surette itaate ve kanun ve nizamlarda gösterilen hallerde de üstlerine mutlak itaate mecbur oldukları belirtilmiştir.

6413 sayılı TSK Disiplin Kanununun 19’uncu maddesinde hizmet yerini terk etmeme cezasını gerektiren disiplinsizlikler sayılmıştır. Maddenin l/a fıkrasında emre itaatsizlik disiplinsizliği düzenlenmiştir. Maddede emre itaatsizlik; “kasıtlı olarak hizmete ilişkin bir emri tam yapmamak ya da değiştirerek veya sınırını aşmak suretiyle yapmaktır." şeklinde tanımlanmıştır.

6413 sayılı Kanunun üst disiplin amirlerinin disiplin cezası verebileceği haller 12’nci maddesinde düzenlenmiştir. Bu madde "bu kanunda belirlenmiş istisnalar hariç, aşağıdaki hallerde disiplin soruşturması yapma ve disiplin cezası verme görev ve yetkisi üst disiplin amirleri tarafından da kullanılabilir. ………… b) Disiplinsizliğe bizzat şahit olmuş ise; hükmüne amirdir.

Hizmetin tanımı İç Hizmet Kanununun 6'ncı maddesinde yapılmıştır. Bu maddeye göre hizmet "kanunlarla nizamlarla yapılması veyahut yapılmaması yazılmış olan hususlarla, amir tarafından yazı veya sözle emredilen veya yasak edilen işlerdir", şeklinde tanımlanmıştır. Emrin tanımı ise aynı kanunun 8'inci maddesinde yapılmıştır. Bu maddeye göre emir, "Hizmete ait bir talep veya yasağın sözle, yazı ile ve sair surette ifadesidir." şeklinde tanımlanmıştır.

İç Hizmet Yönetmeliğinin "Kıyafet" başlıklı 72'nci maddesinin son fıkrasında her askerin kıyafet kararnamesine göre giyinmeye ve her amir ve üstün de bu kararnamenin muhteviyatını itina ile yerine getirmeye mecbur olduğu belirtilmiştir. Yine İç Hizmet Yönetmeliğinin 73'üncü maddesi "Elbise, eşya ve teçhizatta sökük, yırtık bulunması hiç bir veçhile caiz değildir. Bütün düğme ve kopçalar tam ve ilikli bulunacaktır." hükmünü amirdir.

İç Hizmet Yönetmeliğinin 83'üncü maddesinin ikinci fıkrasında, erkek subayların şapka, bere veya kep giydikleri zaman saçları dışarı taşmayacak şekilde traş olacakları ve aynı Yönetmeliğin 84'üncü maddesinde ise, erkek subayların favori, sakal ve bıyık bırakmalarının yasak olduğu belirtilmiştir.

Yerleşik Askeri Yargıtay İçtihatlarına göre askerliğe ait kanunlar ve diğer genel düzenleyici işlemler (Tüzük, Yönetmelik vs.) hizmete ait olmakla birlikte, hizmete ilişkin bir emir oluşturmazlar. Herhangi bir yasa ya da genel düzenleyici işlemin düzenlediği bir konu; amirler tarafından emir haline getirilip astta yöneltilmedikçe hizmete ilişkin bir emir haline gelemezler.

Davalı idare tarafından savunmalarında; davacının 17.04.2013 tarihinde icra edilen subay temel mezuniyet töreni sırasında gömleğinin yakasının açık olduğu tespitinin yapıldığı, törenden bir gün önce 16.04.2013 tarihindeki provalarda davacının aynı konuda uyarıldığı, davacının bu disiplinsizliği nedeniyle emre itaatsizlikten savunmasının alındığı ve ceza verildiği, buna rağmen davacının emre itaatsizlik konusunda kasıtlı davranışlar sergilediği, 24.04.2013 tarihinde de Tabur Komutanı tarafından davacının saç ve favorilerinin uzun, yakasının açık olduğu tespiti yapıldığı beyan edilmiştir. Davacının mahkememizde karara bağlanan bir başka dosyasında; 09.04.2013 tarihinde yapılan takdim ve tören geçişi sırasında saç traşının uygun olmadığı tespitiyle davacıya emre itaatsizlik disiplinsizliğinden ceza verildiği ve bu cezanın dayanağının de davacıya 08.04.2013 tarihinde yazılı olarak tebliğ edilen saç traşının uygun olması yönündeki emrin olduğu anlaşılmıştır. Tüm bu hususlar değerlendirildiğinde, davacının 24.04.2013 tarihinde saç ve favorilerinin uzun ve kılık kıyafetinin bozuk olması nedeniyle savunmasının alınmasının dayanağını da davacının daha önce aynı hususlarda ikaz edilmesi, savunmasının alınması ve ceza verilmesi olduğu görülmektedir.

Somut olaya dönecek olursak; davacı, 24.04.2013 tarihinde Kurslar Tabur Komutanı ile kursiyer subay bölük Komutanlığı idari bürosu önünde karşılaşmış, elbisesinin yakasının açık, saç ve favorilerinin uzun olduğu görülerek hemen aynı gün davacıdan bu konuda savunması istenmiştir. Davacıya o gün itibariyle kılık kıyafetini düzeltmesi, saç ve favorilerinin kesilmesi emri verilmemiş ve emri yerine getirmesi için de bir süre tanınmamıştır. Dolayısıyla İç Hizmet Yönetmeliğinin saç ve kıyafetle ilgili düzenlediği hususlar bir emir haline getirilip somutlaştırılmamış ve davacıya yöneltilmemiştir. Davacının daha önce aynı konularda ikaz edilmesi, emir verilmesi, savunmasının alınması ve ceza verilmesi durumu değiştirmemektedir. Her somut olay kendi içinde değerlendirilmelidir. Aksi halde, somutlaştırılmayan, asta yöneltilmeyen, düzenleyici işlemlerin düzenlediği her konu emre itaatsizlik disiplinsizliğine konu olabilecektir.

6413 sayılı Disiplin Kanunun 19/1-a maddesine baktığımızda, "kasıtlı olarak hizmete ilişkin bir emri tam yapmamak ya da değiştirerek veya sınırını aşmak suretiyle yapmaktır" disiplinsizlik eyleminin emre itaatsizlik olarak tanımlandığı ve eylemin emre itaatsizlik disiplinsizliğine vücut vereceği belirtilmiştir. Emre itaatsizlik disiplinsizliğinin oluşması için hizmete ilişkin emrin tam yapılmaması, emrin değiştirilerek yapılması veya sınırı aşılmış olmalıdır. Davacının Disiplin Kanunun 15/1-d maddesi uyarınca kılık kıyafeti bozuk olmak eyleminden dolayı uyarma cezası ile cezalandırılma gerekir. Somut olayda 24.04.2013 tarihinde davacıya yöneltilmiş, somutlaştırılmış bir emir bulunmadığından davacının eyleminin emre itaatsizlik disiplinsizliğini oluşturmadığı kanaatine varıldığından davacıya verilen 2 gün hizmet yerini terk etmeme disiplin cezasının iptaline karar verilmesi yoluna gidilmiştir.

2 gün hizmet yerini terk etmeme cezasının İPTALİNE,

13 MART 2014 tarihinde Üye J.Kur.Alb. Şerif BEK ve Üye P.Kur.Yb. Ahmet UÇAR’ın karşı oyları ve OYÇOKLUĞU ile karar verildi.

KARŞI OY GEREKÇESİ

2 gün hizmet yerini terk etmeme disiplin cezasının iptali istemi istemiyle açılan ve iptaline karar verilen davada, aşağıda belirtilen nedenlerle karşı oy kullandık.

Davacının, Hava Teknik Okullar Komutanlığında Hv.Uçk.Bkm.Tğm. olarak subay temel eğitiminde bulunduğu, 24.04.2013 tarihinde davacının Kursiyer Bölük Komutanı odası önünde Kurslar Tabur Komutanı ve ikinci disiplin amiri olan Kur. Yb. M., ile karşılaştığı, Tabur Komutanı tarafından davacının saç ve favorilerinin uzun olduğu, elbisesinin yakasının açık olduğu tespiti yapılarak daha önceden davacının aynı hususlarda benzer konularda defalarca uyarılmasına rağmen kasıtlı davrandığı gerekçesiyle savunmasının alındığı, 26.04.2013 tarihli ceza kararı ile davacıya ikinci disiplin amiri tarafından savunması yetersiz görülerek daha önce yapılan kılık kıyafetle ilgili ikazlar da nazara alınarak eylemi 6413 sayılı Disiplin Kanununun 19/1-a maddesi uyarınca emre itaatsizlik olarak değerlendirildiği ve davacıya 2 gün hizmet yerini terk etmeme cezası verildiği dosyadan anlaşılmıştır.

Davacı, sınıf okulu mezuniyet töreninden bir gün önce 16.04.2013 tarihinde düzenlenen provalarda saç ve favorilerinin uzun olduğu ve elbisesinin yakasının açık olduğu için uyarılmış, aynı aksaklıkların tekrarlanmaması, aksi halde böyle bir durumun emre itaatsizlik olarak değerlendirileceği davacı ile birlikte törene katılan tüm personele bildirilmiştir. Tüm ikazlara rağmen davacının, 17.04.2013 tarihinde icra edilen tören esnasında gömleğinin yakasının açık ve saçının uzun olduğu bizzat Sınıf Okul Komutanı tarafından tespit edilmiş ve bu konu hakkında savunması alınmıştır. Davacıya ikazlar yapılmış ve konu ile ilgili savunması alınmış olmasından dolayı çok daha dikkatli olması gerekirken, en basit askeri kurallara ve disiplin hükümlerine riayet etmeyerek olaydan sadece bir hafta sonra 24.04.2013 tarihinde kursiyer bölük komutanı odası önünde günlük kıyafetinin yakası açık, saç ve favorileri uzun bir şekilde olduğu tespit edilmiştir.

Amir tarafından verilen hizmete yönelik bir emri, ikazlara rağmen ısrarlı bir şekilde yerine getirmeyen astın bu davranışının emre itaatsizlik suçunu oluşturduğu görülmektedir.

Davacının defalarca ikaz edilmesine rağmen emirlere riayet etmemeyi alışkanlık haline getirdiği ve emre itaatsizlik konusunda kasıtlı davranışlar sergilediği aşikârdır. Bu nedenle dava konusu işlemin iptali isteminin reddine karar verilmesi gerektiği görüşünde bulunduğumuzdan aksi yöndeki sayın çoğunluğun iptal kararına katılmadık. 13.03.2014 (¤¤)

Full & Egal Universal Law Academy