AskeriYüksekİdareMahkemesi
Dairesi: 3. Daire
Esas No: 2012/ 1037
Karar No: 2013 / 301
Karar Tarihi: 31.01.2013

(2918 S. K. m. 49)

Davacı vekili, 27.04.2012 tarihinde AYİM kaydına geçen dava dilekçesinde özetle; müvekkilinin Öz.Kuv.Kh.Des.Gr.Ulş.Bl. K.lığında şoför olarak görev yaptığını, Ulaştırma Bölük Komutanlığınca Öz.Kuv.Kh. Des.Gr. K.lığının 19.03.2012 tarihli emri ilgi gösterilmek suretiyle nöbetçi sürücü talimatı hazırlanarak şoförlere tebliğ edildiğini, davacının ve arkadaşlarının sürücü talimatının kanunlara uygun hale getirilmesi müracaatına da Ulş.Bl. K.lığının 26.03.2006 tarihli yazısı ile olumsuz cevap verildiğini, nöbetçi sürücü talimatının, 2’nci maddesinde 24 saat çalışma esası getirildiğini, 3’üncü maddesinin (a) bendinde saat 24.00’den sonra görev çıkmasa bile en fazla 4.30 saat uyuma imkanı bulunmakta olduğunu, (b) bendinde bu talimata göre 24 saat araç kullanma görevi verilebilmekte olduğu, 4’üncü maddesinde 24 saatlik nöbet döneminde saat 24.00.’den sonra görev çıkmadığında mesaiye devam edilerek işyerinde kesintisiz çalışmanın 36 saati bulmakta olduğunu, dava konusu işlemin 153 sayılı Sözleşme, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu, Karayolları Trafik Yönetmeliğindeki hükümlere açıkça aykırı olduğunu, hem şoförlerin hem de araçta taşman personelin can güvenliğini tehdit etmekte olduğunu belirterek, öncelikle yürütmenin durdurulmasına, duruşmanın icrasıyla dava konusu işlemin iptaline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.

Dava dosyasında mevcut bilgi ve belgelerin incelenmesi sonucunda; davacının, Ankara/Gölbaşı Özel Kuvvetler Karargah Destek Grup Ulaştırma Bölük Komutanlığı emrinde şoför (sürücü) sivil memur olarak görev yapmakta iken, Ulaştırma Bölük Komutanlığınca, Özel Kuvvetler Karargah Destek Grup Komutanlığının 19.03.2012 tarihli emrine istinaden, davaya konu nöbetçi sürücü talimatının, Ulaştırma Bölük Komutanlığında görevli sivil memur ve uzman erbaşları kapsayacak şekilde düzenlendiği ve icra edilecek sürücü nöbetine ilişkin esasların talimat içeriğinde ayrıntılı olarak belirtildiği, bu talimatın davacıya 21.03.2012 tarihinde tebliğ edildiği, davacının 26.03.2012 tarihli dilekçesi ile bağlı olduğu komutanlığa müracaat ederek, söz konusu nöbetçi sürücü talimatının bir insanın biyolojik ve fizyolojik durumunun göz önünde bulundurularak kanunlara uygun hale getirilmesini talep ettiği, davacının bu dilekçesine, Ulaştırma Bölük Komutanlığının 26.03.2012 tarihli yazısı ile, nöbetçi sürücü talimatının bir insanın biyolojik ve fizyolojik durumuna uygun olduğu ve Öz.Kuv.Kh.Des.Grp.K.lığının 19.03.2012 tarihli emrine istinaden personelin çalışma süreleri göz önünde bulundurularak yazıldığı şeklinde cevap verildiği ve bu dilekçenin konuyla ilgili tensip ve emirleri için Karargah Destek Grup Komutanlığına gönderildiği, bu cevabi yazının davacıya 12.04.2012 tarihinde tebliğ edilmesi üzerine süresinde işbu davanın açılarak, nöbetçi sürücü talimatının kanunlara uygun hale getirilmesi talebinin reddi işleminin iptalinin dava konusu yapıldığı, dava açıldıktan sonra AYİM Başsavcılık düşüncesinin taraflara tebliğ edildiği anlaşılmaktadır.

Davacının yürütmenin durdurulmasına ilişkin istemi, AYİM 3’üncü Dairesinin 28.06.2012 tarih ve 2012/1037 Esas sayılı kararı ile reddedilmiştir.

Dava konusu olaydaki uyuşmazlık, davaya konu nöbetçi sürücü talimatının hukuka uygun olup olmadığı noktasındadır.

2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun 49’uncu maddesi; “Ticari amaçla yük ve yolcu taşıyan motorlu taşıt sürücülerinin, taşıt kullanma sürelerine aykırı olarak taşıt kullanması ve bunlara taşıt kullandırılması yasaktır. Taşıt kullanma süreleri ile ticari amaçla yük ve yolcu taşıyan motorlu taşıtları kullanacakların denetimi ve süre dışı kullanmaya devamı önleyici tedbirlerle ilgili uygulanacak esas ve usuller yönetmelikte belirtilir.” hükmünü içermekte olup, 2918 sayılı Kanuna göre çıkartılan Karayolları Trafik Yönetmeliğinin 98’inci maddesinde, ticari amaçla yük ve yolcu taşımacılığı yapan araç şoförlerinin araç kullanma ve dinlenme sürelerine uyma mecburiyeti ve denetleme esasları düzenlenmiştir.

MY 55-4 (A) Askeri Araçların Kullanılma Esasları, Karayolu Emniyeti ve Askeri Trafik Kontrol Hizmetleri Yönergesinin 5’inci bölüm 1’inci madde (a) fıkrası 13’üncü bendi; “Savaş ve olağanüstü haller dışında normal zamanlarda, sürücülere 24 saatlik herhangi bir süre içerisinde toplam olarak 9 saatten ve devamlı olarak 5 saatten fazla araç kullandırılmaz. Sürücüler ilk saatin sonunda 15 dakika, müteakiben ise iki saatte bir verilen 10 dakikalık molalarla dinlendirilir. Sürücüler 5 saatlik devamlı sürmeden sonra en az 30 dakika dinlendirilir. Araç kullanma süresi, sürücünün motor çalıştığı sürece direksiyonda geçirdiği süredir. Yollarda 30 dakikadan az olan durma ve dinlenmeler bu süreye dâhildir.” hükmünü içermektedir.

Yukarıda belirtilen mevzuat hükümleri çerçevesinde somut olay değerlendirildiğinde; Özel Kuvvetler Karargâh Destek Grup Ulaştırma Bölük Komutanlığınca, ulaştırma hizmetlerinin emniyetle yürütülmesini sağlamak, ordu malının kullanım ömrünü uzatmak ve ehil personelden daha verimli faydalanmak maksadıyla, Ulaştırma Bölük Komutanlığında görevli sivil memur ve uzman erbaşları kapsayacak şekilde davaya konu nöbetçi sürücü talimatının düzenlendiği, 153 sayılı Sözleşmede ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu ile bu kanuna göre çıkartılan Karayolları Trafik Yönetmeliğinde, ticari amaçla yük ve yolcu taşımacılığı yapan araç şoförlerinin araç kullanma ve dinlenme sürelerine uyma mecburiyeti ile denetleme esaslarının düzenlendiği görülmektedir. Türk Silahlı Kuvvetlerinde yapılan yük ve yolcu taşımacılığı ticari amaçlı olmadığından, Türk Silahlı Kuvvetlerinde yük ve yolcu taşımacılığı yapan araç şoförlerinin, ticari amaçla yük ve yolcu taşımacılığı yapan araç şoförleri için belirlenmiş araç kullanma ve dinlenme sürelerine ilişkin kurallara tabi tutulması mümkün değildir. Diğer yandan davaya konu sürücü nöbet talimatında MY 55-4 (A) Askeri Araçların Kullanılma Esasları, Karayolu Emniyeti ve Askeri Trafik Kontrol Hizmetleri Yönergesine aykırı bir düzenlemenin de bulunmadığı görülmektedir. Bu itibarla, davalı idarece, davacının, nöbetçi sürücü talimatının kanunlara uygun hale getirilmesi talebinin reddedilmesi işleminde hukuka aykırılık bulunmadığı sonuç ve kanaatine varılmıştır.

Yukarıda açıklanan nedenlerle;

Yasal dayanaktan yoksun DAVANIN REDDİNE,

31 OCAK 2013 tarihinde Üye Hakim Albay Muhittin KARATOPRAK’ın karşı oyu ve OYÇOKLUĞU ile karar verildi.

10 ŞUBAT 2012 tarihinde OYBİRLİĞİ ile karar verildi.

KARŞI OY GEREKÇESİ

Davacı vekili dilekçesinde özetle; davacının Ankara Gölbaşı Özel Kuvvetler Komutanlığı emrinde şoför olarak görev yaptığını, nöbetçi sürücü talimatının hazırlanarak kendisine tebliğ edildiğini, bu talimata göre 24 saat araç kullanma görevi verildiğini, saat 05:30 civarı kalkarak personeli iş yerine götürdüğünü, gece saat 23:30 da dönebildiğini, en fazla 4 saat uyuma imkanı bulduğunu, 24 saatlik nöbet döneminde ertesi gün mesaiye devem edeceğinin talimatta belirtildiğini, bu durumda kesintisiz 36 saat çalışma durumunda kaldığını, bu durumun 153 sayılı Uluslararası Çalışma Örgütü (İLO) Sözleşmesine aykırı olduğunu belirterek talimatın iptaline karar verilmesini talep etmiştir.

Dava dosyasında yer alan bilgi ve belgelerin incelenmesinden; davacının şoför sivil memur olarak görev yaptığı, nöbetçi sürücü talimatının değiştirilmesi için müracaat ettiği, bu talebin red edildiği anlaşılmaktadır.

Nöbetçi sürücü talimatı ilgilerin çalışma şartlarını belirleyen idari bir düzenlemedir. İdari düzenlemeler Anayasa, Kanun ve yönetmelik hükümlerine uygun olmak durumundadır. Çalışma şartlarını ve görevlilerin sorumluluklarını belirlenmesi nedeniyle bu talimatlar üst normlara aykırı olmamalıdır.

Dava dosyasından bu talimatın nasıl uygulandığı, ilgililere liste halinde aylık olarak nöbet yazılıp yazılmadığı, nöbet yazılmadan ihtiyaç halinde mi bu talimatın uygulandığı anlaşılmamış, bu hususların ara kararı ile sorulması, varsa nöbet listelerinden bir suretin gönderilmesi talep edilmiş ancak heyetin çoğunluğu tarafından ara kararına gerek görülmemesi, dosyada nöbet listelerinin bulunmaması nedeniyle mevcut duruma göre değerlendirme yapılmıştır.

Nöbetçi sürücü talimatı aylık nöbet listesi halinde uygulanıyor ise nöbetçi talimatı İç Hizmet kanununa ve İç Hizmet Yönetmeliğinin nöbetle ilgili maddelerine uygun olmalıdır. Nöbetçi sürücü talimatının 4’üncü maddesinde; “Herhangi bir görev olmaması durumunda gece 24:00 da istirahat edecek ertesi gün mesaiye devam edilecektir. Gece 24:00’dan sonra göreve gidilmesi halinde ertesi gün izinli olarak istirahat edilecektir.” şeklinde düzenlenmiştir. İç Hizmet Yönetmeliğinin 387’nci maddesinde 24 saatlik nöbet hizmetiyle görevlendirilen nöbetçi heyetinin nöbet yerinden ayrılmayacağı, her zaman vazifeye hazır bulunacağı, nöbeti tatil gününe rastlayan subay, askeri memur ve astsubayların nöbet devir ve tesliminden sonra ertesi gün ki mesaiye kadar istirahat edecekleri belirtilmiştir. Subay, astsubay gibi sivil memur îç Hizmet Yönetmeliği uyarınca nöbete dâhil edilmiş ise aynı külfete dâhil edilen sivil memurlarında aynı haklardan yararlanması gerekir. Nöbet vazifeye hazır olmak için nöbet yerinde bulunmaktır. Nöbet esnasında 24 saat birlikte hazır bekleyen personel için birlik dışına vazife çıkıp çıkmaması önemli değildir. Tatil günü nöbet tutan personel ertesi günü izinli olmalıdır. Bu nedenle talimatın 4’üncü maddesinde yer alan “Herhangi bir görev olmaması durumunda gece 24:00 da istirahat edecek ertesi gün mesaiye devam edecektir.” ibaresi İç Hizmet Yönetmeliğine uygun değildir. Nöbetçi sürücü talimatı aylık nöbet halinde uygulanmıyor ise (dosyada nöbet listeleri bulunmadığından) nöbetçi sürücü talimatı mesai çizelgesine, haftalık çalışma süresine aykırı olmamalıdır. Nöbet şeklinde uygulanmayan nöbetçi sürücü talimatı 926 sayılı Kanun ve İç Hizmet Kanununa uygun olmalıdır. 926 sayılı Kanun Ek 2’nci maddesinde Türk Silahlı Kuvvetleri personelinin haftalık çalışma süresinin 40 saat olması gerektiği, İç Hizmet Kanunun 33’üncü maddesinde nöbetçi ve vazifeli olmayan ayrıca hususi bir vazife verilmeyen personelin günlük mesai bitiminde vazife mahallinden ayrılabilecekleri belirtilmiştir. Nöbetçi olmayan ve kendisine özel bir görev vermeyen personel mesai bitiminde ayrılabilir. Hususi vazife devamlılık arz etmez. Nöbetçi sürücü talimatı aylık nöbet halinde uygulanmıyor ise haftalık 40 saatlik çalışma süresini geçtiği için kanuna uygun değildir.

Yukarıda açıklanan nedenlerle idari düzenlemenin kısmen iptaline karar verilmesi görüşü ile davanın reddi yönünde oluşan çoğunluğa katılmadım. 31.01.2013 (¤¤)

Full & Egal Universal Law Academy