AskeriYüksekİdareMahkemesi
Dairesi: 3. Daire
Esas No: 2009/ 44
Karar No: 2009 / 80
Karar Tarihi: 15.01.2009

(5434 S. K. m. 44, 45, 56, 72)

Davacı vekili 01.09.2008 tarihinde AYİM kayıtlarına geçen dava dilekçesinde özetle; davacının oğlu .............'ün Bingöl Kozluk Kaletepe köyü İnanlı mezrasında oturmakta iken askerlik hizmetini yapmak üzere Kozluk Askerlik Şubesinden 09.11.1993 tarihinde Isparta ilinde bulunan Eğitim birliğine sevk edildiğini, terör olaylarının yoğunluğu sebebiyle babası ile birlikte Batman'da akrabalarının yanında kalarak 10.11.1993 tarihinde Batman'dan Isparta’ya otobüs bulamadıklarını, Diyarbakır'a gittiklerini, Isparta’ya otobüs bulamadıklarını, Adana üzerinden Isparta’ya gitmek için otobüs bulduklarını, 11.11.1993 tarihinde sabaha karşı Adana'ya vardıklarını, Isparta’ya bilet aldıklarını, otobüs hareket saatini beklemek için dolaşırken otogarın yanındaki yoldan geçen aracın çarpması sonucu davacının oğlunun vefat ettiğini, davalı kurum tarafından vazife malullüğü hükümlerinin uygulanmasına imkân bulunmadığı gerekçesi ile aylık bağlanma talebinin red edildiğini, bunun hukuka aykırı olduğunu belirterek olumsuz işlemin iptaline, vazife malullüğü aylıklarının ilk başvuru tarihinden itibaren yasal faizi ile birlikte ödenmesine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.

Dosya içerisinde yer alan bilgi ve belgelerin incelenmesinden; davacının oğlu olan .............'ün Batman Kozluk Askerlik Şubesi Başkanlığı tarafından 09.11.1993 tarihinde 3 gün yol süresi verilerek Isparta ilinde bulunan eğitim birliğine sevk edildiği, davacının oğlu ile birlikte Diyarbakır'a buradan da Adana iline gittikleri, Adana ilinde bulundukları 11.11.1993 tarihinde davacının oğlu olan ...........'ün karayolunda araç çarpması sonucunda vefat ettiği, Adana 9 ncu Asliye Ceza Mahkemesinin 22.12.1994 tarih 1993/825 E., 1994/1202 K. sayılı kararı ile .........'ün ölümüne sebebiyet veren kamyon şoförü..............'in mahkumiyetine karar verildiği, davacının 08.08.2006 tarihinde kurum kayıtlarına geçen dilekçesi ile maluliyet aylığı bağlanmasını talep ettiği, davalı kurum tarafından ölüm olayının görevli olmadığı bir sırada meydana gelmesi ve ölüm olayında askerlik görevinin neden ve etkisinin bulunmadığı gerekçesi ile 5434 sayılı yasanın vazife malullüğü hükümlerinin uygulanmasına imkan bulunmadığına karar verildiği, bu işlemin iptali için dava açıldığı anlaşılmıştır.

5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanunun 44 ncü maddesinde her ne sebep ve suretle olursa olsun vücutlarında hâsıl olan arızalar ve duçar oldukları tedavisi imkânsız rahatsızlıklar yüzünden vazifelerini yapamayacak duruma giren iştirakçilere malul denileceği ve haklarında bu kanunun malullüğe ait hükümlerinin uygulanacağı, 45 nci maddesinde malullüğün iştirakçilerin vazifelerini yaptıkları sırada vazifelerinden doğmuş olursa buna vazife malullüğü denileceği, aynı kanunun 56 ncı maddesinde muvazzaf yedek ve gönüllü erlerin silahaltında bulundukları esnada veya celp ve terhislerinde (serbest şevkler dâhil) şevkleri sırasında vazife malulü olmaları halinde aylık bağlanacağı belirtilmiştir.

Tahsis dosyasında yer alan 11.11.1993 tarihli trafik kazası tespit tutanağında sürücü ..............'in sevk ve idaresinde bulunan 51 KC 986 plakalı aracın Yeni Adana otogar yanı Doğan Petrol karşısına geldiği sırada .............'e çarpması sonucu ölümlü kazanın meydana geldiği tespit edilmiştir. T.C. Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı tarafından sorulması üzerine Ulaştırma Bakanlığı Diyarbakır Ulaştırma Müdürlüğünün 25.04.2008 tarihli yazısında; 1993 yılında Öz Diyarbakır Seyahat Tic. Ltd. Şti. Firmasının güzergâh listesinde Diyarbakır-Marmaris hattında Isparta ilinin ara durak olarak kayıtlı olduğunun tespit edildiği bildirilmiştir. Diyarbakır Otobüsçüler Derneğinin tahsis dosyasında bulunan 18.04.2008 tarih 2008/05 sayılı yazısında; Öz Diyarbakır Seyahat firmasının her gün saat 13:00 de Diyarbakır Isparta istikametine otobüs seferi bulunduğu, bunun dışında diğer seyahat firmalarının bu istikamette seferlerinin olmadığı, Diyarbakır-Isparta istikametine seyahat etmek isteyen ve direk olarak bilet bulamayan yolcuların Gaziantep ve Adana'dan aktarmalı olarak seyahat etmelerinin en uygun yol olduğu belirtilmiştir.

5434 sayılı kanun uyarınca vazife malulü sayılabilmek için vazifenin ifası sırasında, vazifenin sebep ve tesiri ile ilgilinin malul hale gelmiş olması gerekmektedir. Somut olayda davacının oğlu askerlik hizmetinin sebep ve tesiri ile vefat etmemiştir. Ancak 5434 sayılı kanunun 56 ncı maddesinde kanun koyucu özel düzenleme ile muvazzaf, yedek ve gönüllü erlerin askere sevk anından itibaren birliklerine katılmak için toplu sevk ve serbest yolculuklar esnasında malul hale gelmesini vazife malulü olarak kabul etmiştir. Burada maluliyete sebep olan hadisenin sevk işleminden sonra yol süresi ve yol güzergâhı içerisinde başka bir anlatımla birliğine katılmak üzere toplu veya serbest sevk esnasında meydana gelmesi gerekir. Davacının oğlu Yemlihan BÜLBÜL 09.11.1993 tarihinde Kozluk Askerlik Şubesinden üç gün yol süresi verilerek Isparta 3 ncü P. Er Eğt. Tug. 40 ncı P. Er Eğt. A. K.lığı emrine sevk edilmiş, yol süresi içerisinde 11.11.1993 tarihinde Adana otogar yanında bulunan karayolunda trafik kazası sonucu babasının yanında vefat etmiştir.

Olay tarihi itibarı ile Diyarbakır Öz Seyahat firmasından Isparta istikametine her gün bir otobüs seferi düzenlendiği bildirilmiş ise de bu yöne hareket eden tek firmada sevk zamanı yoğunluk nedeniyle yer bulunmayabilir. Diyarbakır Otobüsçüler Derneğinin 18.04.2008 tarihli yazısında da Diyarbakır Isparta istikametine seyahat etmek isteyen ve direk olarak bilet bulamayan yolcular için en uygun yolun Gaziantep ve Adana'dan aktarmalı gitmek olduğu bildirilmiştir. Bu yazıdan da davacı ve oğlunun birliğine katılmak için uygun güzergâhta olduğu, sonuç olarak birliğine katılmak üzere yola çıkmasına rağmen serbest sevk esnasında vefat etmek suretiyle malul olduğu sonucuna varılmıştır. 5434 sayılı kanunun 56 ncı maddesi uyarınca vazife malulü kabul edilmesi gerekir, aksine tesis edilen işlem hukuka aykırı bulunarak iptaline karar verilmiştir.

Vazife malullüğünden dolayı ilgililere ve aylık bağlanabilmesi için maluliyetin vazifeden doğduğunun kabulü ile ilgili hakkında vazife malullüğüne ilişkin hükümlerin uygulanmasına karar verilmesi, daha sonra aylık bağlanmaya ilişkin şartların olup olmadığının değerlendirilmesi gerekmektedir. Maluliyetin vazifeden doğduğunun kabul Edilmesinden sonra vefat edenin yakınlarına maaş bağlanma şartları 5434 sayılı kanunun 72 nci maddesinde düzenlenmiştir. Davacının oğlunun ölüm olayı hakkında vazife malullüğü hükümlerinin uygulanamayacağı yolunda işlem tesis edildiğinden maaş bağlanma şartları konusunda tahsis dosyasında bir araştırma yapılmadığı, bu konuda bir işlem tesis edilmediği anlaşılmaktadır. Davacının müracaat tarihinden itibaren aylıkların yasal faizi ile birlikte ödenmesine karar verilmesi talep edilmiş ise de bu konuda bir işlem tesis edilmediğinden denetlenecek işlem bulunmaması nedeniyle bir karar verilmemiştir. Vazife malullüğünün kabul edilmemesi işleminin iptaline dair karardan sonra 5434 sayılı kanunun 72 nci maddesinde belirtilen şartların olup olmadığı veya hangi tarihten itibaren oluştuğu konusunda bir işlem tesis edilmesi gerekmektedir. Bu işlem tesis edildiğinde aylıkların başlangıcı ve faiz hususunda uyuşmazlık halinde bu taleplerin yeniden dava konusu yapılması mümkündür.

Yukarıda açıklanan nedenlerle;

Davacının oğlunun vazife malulü kabul edilmemesi İŞLEMİNİN İPTALİNE, (¤¤)

Full & Egal Universal Law Academy