AskeriYüksekİdareMahkemesi
Dairesi: 2. Daire
Esas No: 2011/ 1333
Karar No: 2012 / 192
Karar Tarihi: 22.02.2012

(1111 S. K. Ek m. 1) (Dövizle Askerlik Hizmeti Uygulama Esasları Hakkında Yönetmelik m. 29, 30)

Davacı vekili, 26.09.2011 tarihinde kayıt altına dava dilekçesi ile cevaba cevap dilekçesinde özetle yurt dışında yaşayan ve çalışan müvekkilinin yaptığı başvurunun davalı idare tarafından kabul edilerek davacının dövizle askerlik kapsamına alındığını, bu kapsamda temel askerlik eğitimini tamamladıktan terhis edildiğini, bilahare yükümlülükleri sona ermeden önce Türkiye'ye kesin dönüş yaptığı gerekçesi ile dövizle askerlik kapsamından çıkarıldığını, er olarak askere şevkinden önce davacını izin almak suretiyle Türk vatandaşlığından çıktığını ve bu suretle askerlik yükümlülüğünün de sona erdiğini, buna bağlı olarak da dövizle askerlik kapsamında ödemiş bulunduğu bedelin kendisine iadesi için yaptığı başvurunun reddedildiğini, yapılan bu işlemin hukuka aykırı olduğunu ileri sürerek işlemin iptaline karar verilmesini talep etmiştir.

Dava dosyasındaki bilgi ve belgelerin incelenmesinden; gerekli yasal şartları taşıması nedeniyle yaptığı başvuru kabul edilerek dövizle askerlik kapsamına alman ve 15.06.1997-15.07.1997 tarihleri arasında temel askerlik hizmetini yerine getiren davacının, bilahare döviz ödemesini 2006 yılında tamamlamasını müteakip kesin terhis aşamasında yapılan araştırma sonucunda Türkiye'ye kesin dönüş yaptığı gerekçesi ile dövizle askerlik kapsamından çıkarıldığı, bu işlemin iptali talebi ile açtığı davanın AYIM 2'nci Dairesinin 05.05.2010 gün, 2010160-603 E.K. sayılı ilamı ile reddedildikten sonra Türk Vatandaşlığından çıkmak için izin talep eden davacının 13.06.2011 tarihinde vatandaşlıktan izin ile çıkarıldığı, bilahare vekili marifeti ile 19.07.2011 tarihinde davalı idareye müracaat ederek, dövizle askerlik kapsamında yaptığı döviz ödemesini iadesini talep ettiği, bu talebin 06.08.2011 tarihli bir işlem ile reddedilmesi üzerine işbu davanın açıldığı anlaşılmıştır.

1111 sayılı Askerlik Kanununun işlem tarihinde yürürlükte olan 3802 sayılı Kanunla Değişik EK-1'nci maddesinde dövizle askerlik statüsünden kimlerin nasıl yararlanabilecekleri, başvuruların nasıl yapılacağı, başvuruları kabul edilenlerin hangi hallerde dövizle askerlik statüsünden çıkarılacakları hüküm altına alınmıştır. Davacının dövizle askerlik kapsamına alınması ve çıkarılması aşamalarına ilişkin olarak taraflar arasında uyuşmazlık bulunmamaktadır. Uyuşmazlık, davacının bu kapsamda yaptığı ödemenin, vatandaşlıktan izin ile çıkmasından sonra kendisine iade edilip edilmeyeceği noktasında toplanmaktadır.

1111 sayılı Kanunun işlem tarihinde yürürlükte olan EK-1'nci maddesinin 5'nci fıkrasında; Yükümlülerin ödemiş oldukları dövizler, dövizle askerlik hizmeti kapsamından çıkartılmaları halinde tabi oldukları statüde askerlik hizmetini tamamladıktan sonra temel askerlik eğitimi sırasında veya daha önce; ölmeleri, askerliğe elverişsiz hale gelmeleri, Türk vatandaşlığından çıkmalarına izin verilmesi veya Türk vatandaşlığını kaybetmeleri durumunda ise, talepleri halinde kendilerine, vekillerine veya kanuni mirasçılarına iade tarihindeki kurdan Yeni Türk Lirası olarak yurt içinde gösterecekleri banka hesabına ödenir. Temel askerlik eğitimini tamamladıktan sonra; ölenlere, askerliğe elverişsiz hale gelenlere, Türk vatandaşlığından çıkmalarına izin verilenlere, Türk vatandaşlığı kaybettirilenlere, yükümlülüklerini tamamladıktan sonra dövizle askerlik hizmeti kapsamından çıkartılmalarını talep edenlere geri ödeme yapılmaz. hükmüne,

30.11.2011 tarih ve 6252 sayılı Kanunla değişik EK-1'nci maddesinin 5'nci fıkrasında; Yükümlülerin ödedikleri dövizler, dövizle askerlik hizmeti kapsamından çıkartılmaları halinde tabi oldukları statüde askerlik hizmetini tamamladıktan sonra; ödemesini tamamlamadan Türk vatandaşlığından çıkmalarına izin verilen veya Türk vatandaşlığını kaybeden, askerliğe elverişsiz hale gelen ya da vefat edenlerin ödedikleri dövizler ise talepleri halinde kendilerine, vekillerine veya mirasçılarına iade tarihindeki kura göre Türk Lirası olarak yurt içinde gösterecekleri banka hesabına iade edilir. Ödemesini tamamladıktan sonra, dövizle askerlik hizmeti kapsamından çıkartılmalarını talep edenlere, askerliğe elverişsiz hale gelenlere, vefat edenlere, Türk vatandaşlığından çıkmalarına izin verilenler ile Türk vatandaşlığını kaybedenlere geri ödeme yapılmaz hükmüne yer verilmiştir.

Dövizle Askerlik Hizmetinin Uygulanması Esasları Hakkındaki Yönetmeliğin Dövizle askerlik hizmetinden çıkarılma başlığını taşıyan 29'uncu maddesinde; (1) Aşağıda durumları belirtilen yükümlüler dövizle askerlik hizmeti kapsamından çıkarılır ve bunların askerlik hizmetleri, tabi olacakları diğer askerlik hizmet şekillerinden biri ile tamamlattırılır.

a) Kanunda belirtilen temel askerlik eğitimini yapmış ve ödeme yükümlülüğünü yerine getirmiş olsalar dahi; Kanunda ve bu Yönetmelikte belirtilen şartlara sahip olmadıkları halde, dövizle askerlik hizmetinden yararlandıkları daha sonra anlaşılanlar.

b) 38 yaş sınırı içinde başvuranlardan;

1) Her ne sebeple olursa olsun 38 yaşını doldurdukları yılın sonuna kadar ödemelerini tamamlamayanlar.

2) 38 yaş sınırı içinde öngörülen dövizin tamamını ödemiş olsalar dahi, 39 yaşını doldurdukları yıl içindeki en son celp döneminde de temel askerlik eğitimini yapmayanlar.

c) 38 yaş sınırını aşanlardan başvuru işlemlerini tamamladıkları tarihi takip eden ilk veya ikinci celp döneminde temel askerlik eğitimini tamamlamayanlar.

ç) Dövizle askerlik hizmetinden yararlanılmasına esas teşkil eden süre içinde ve dövizle askerlik hizmeti kapsamında yükümlülüklerinin devamı süresince;

1) Ücret veya maaşları yurtiçinden transfer edilenler.

2) Yabancı ülkelerde resmi görevle bulunanlar.

d) Dövizle askerlik hizmetinden yararlanmak için gereken yükümlülüklerinin devamı süresince;

1) Temel askerlik eğitiminde geçen süre hariç olmak üzere, her takvim yılının toplam olarak yarısından fazlasını yurtiçinde geçirenler.

2) Yurda kesin dönüş yapanlar.

3) Dövizle askerlik hizmetinden yararlanmak için oluşturulması gereken şartları kaybedenler.

4) Yabancı ülkede oturma veya çalışma iznine sahip olsalar dahi meslek ve sanatlarını yurtiçinde icra edenler.

5) Dövizle askerlik hizmetinden kendi istekleriyle vazgeçenler.

6) Askerliğe elverişsiz olduğu tespit edilenler.

(2) Dövizle askerlik hizmeti kapsamından birinci fıkranın (b) bendinde yazılı sebeplerden dolayı çıkartılanlar hariç olmak üzere, diğer sebeplerle kapsamdan çıkartılanlar, gereken şartları tekrar oluştursalar dahi, bir daha dövizle askerlik hizmetinden yararlanamazlar, bunlar yurtiçinde durumlarına uygun askerlik işlemine tabi tutulurlar. hükmü,

Geri ödeme ile ilgili esaslar başlığını taşıyan 30'uncu maddesi ise (1) Dövizle askerlik hizmeti kapsamında ödenen ve dövizle askerlik özel döviz hesabına alınmış olan dövizler, geri ödeme yapılması gerektiğinde Yeni Türk Lirası olarak ödenir.

(2) Yükümlülerin dövizle askerlik hizmetinden yararlanmak için ödedikleri dövizler aşağıdaki hallerde iade edilir.

a) 29'uncu maddede yazılı nedenlerden dolayı dövizle askerlik hizmeti kapsamından çıkarılanlara; askerlik görevlerini, tabi oldukları statülerden biri ile yerine getirmelerinden veya getirmiş sayılmalarından sonra,

b) Temel askerlik eğitimi sırasında veya daha önce Türk vatandaşlığından çıkmalarına izin verilen veya Türk vatandaşlığı kaybettirilenlere talepleri halinde,

c) Temel askerlik eğitimi sırasında veya daha önce ölen veya askerliğe elverişsiz hale gelenlere, bu durumlarının belirlenmesi durumunda kendilerine, vekillerine veya kanuni mirasçılarına talep etmeleri halinde.

(3) Temel askerlik eğitimini tamamladıktan sonra; ölenlere, askerliğe elverişsiz hale gelenlere, izin almak suretiyle Türk vatandaşlığından çıkanlara veya Türk vatandaşlığı kaybettirilenlere ya da yükümlülüklerini tamamladıktan sonra dövizle askerlik hizmeti kapsamından çıkartılmalarını talep edenlere geri ödeme yapılmaz. hükmünü içermektedir.

Yukarıda belirtilen mevzuat hükümlerine göre, dövizle askerlik hizmeti kapsamında ödenen bedelin geri ödemesinin yapılabilmesi için, yükümlülerin dövizle askerlik hizmeti kapsamından çıkartılmaları halinde tabi oldukları statüde askerlik hizmetini tamamlamaları, Türk vatandaşlığından çıkmalarına izin verilenlerin ise temel askerlik hizmetini tamamlamadan önce Türk Vatandaşlığından çıkmaları gerekmektedir. Dava konusu olayda da, davacıya bedelin geri iade edilebilmesi için gerekli şartlar olan dövizle askerlik hizmeti kapsamından çıkartılma halinde tabi olunan statüde askerlik hizmetini tamamlaması veya temel askerlik hizmeti sırasında veya öncesinde Türk vatandaşlığından çıkma durumu söz konusu olmadığından, dövizle askerlik kapsamında ödediği meblağın kendisine iadesine kanunen imkan bulunmadığından, dava konusu olan idari işlemde hukuka aykırı bir yön bulunmadığı sonuç ve kanaatine varılmıştır.

Açıklanan nedenlerle;

Yasal dayanaktan yoksun DAVANIN REDDİNE,

22 ŞUBAT 2012 tarihinde OYBİRLİĞİ ile karar verildi. (¤¤)

Full & Egal Universal Law Academy