AskeriYüksekİdareMahkemesi
Dairesi: 2. Daire
Esas No: 2010/ 809
Karar No: 2011 / 435
Karar Tarihi: 30.03.2011

(1111 S. K. Ek. m. 1, Ek. m. 3) (Dövizle Askerlik Hizmeti Uygulama Esasları Hakkında Yönetmelik m. 29)

Davacı vekili, 04.06.2010 tarihinde AYİM'de kayda geçen dava dilekçesi ile bu dilekçesinin AYİM 2'nci Dairesinin 09.06.2010 gün, 2010/727-745 E. K. sayılı kararı ile reddedilmesi üzerine 16.06.2010 tarihinde sunduğu yenileme dilekçesi ile cevaba cevap dilekçesinde özetle yurt dışında yaşayan ve çalışan müvekkilinin yaptığı başvurunun davalı idare tarafından kabul edilerek dövizle askerlik kapsamına alındığını, bu kapsamda 15.09.1995-15.10.1995 tarihleri arasında temel askerlik eğitimini tamamladıktan terhis edildiğini, 15.10.2007 tarihinde de bakiye döviz borcunu ödeyerek yükümlülüklerini tamamladığını, ancak davalı idarenin 18.05.2010 tarihli bir işlem ile davacının bir takvim yılında 6 aydan fazla süreyi Türkiye'de geçirdiği gerekçesi ile dövizle askerlik kapsamından çıkarıldığını, davacının dövizle askerlik kapsamından çıkarılması işleminin hukuka aykırı olduğunu ileri sürerek işlemin iptaline karar verilmesini yürütmenin durdurulması istemiyle birlikte talep ve dava etmiştir.

Davacı vekilinin yürütmenin durdurulmasına ilişkin talebi Dairemizin 07.09.2010 gün 2010/809 E. sayılı kararı ile kabul edilmiş, bilahare Dairemizin 03.10.2010 gün ve aynı sayılı kararı ile bu kez davalı idarenin yürütmenin durdurulması kararının kaldırılması yönündeki talebi kabul edilmiş, daha sonra davacı vekilinin tekrar yürütmenin durdurulmasına karar verilmesini talep etmesi üzerine bu kez Dairemizin 08.12.2010 gün ve aynı sayılı kararı ile bu talebin reddine karar verilmiştir.

Dava dosyasının incelenmesinde; 13.03.1995 tarihinde dövizle askerlik başvurusunda bulunan ve başvurusunun kabul edilmesi üzerine ilk taksit ödemesini yapıp 15.09.1995-15.10.1995 tarihleri arasında temel askerlik eğitimini tamamlayan ve 15.10.2007 tarihinde bakiye döviz borcunu da ödeyerek yükümlülüklerini tamamlayan davacının, Emniyet Genel Müdürlüğü Yabancılar Pasaport Hudut İltica Dairesi Başkanlığı kayıtlarına göre, dövizle askerlik hizmeti kapsamına alındıktan ve fakat yükümlülüklerini henüz tamamlamadan önce, 25.06.1999 tarihinde Türkiye'ye gelip bir daha yurt dışına çıkmadığı, bu şekilde dövizle askerlik kapsamındaki yükümlülüklerini tamamladığı 15.10.2007 tarihine kadar olan süreyi yurt içinde geçirdiği anlaşılmıştır.

1111 sayılı Askerlik Kanununun 5380 sayılı kanunla değişik EK-1 inci maddesi Oturma veya çalışma iznine sahip olarak işçi, işveren sıfatıyla veya bir meslek ya da sanatı icra ederek, yurt içinde geçirilen süreler hariç olmak üzere, toplam en az üç yıl süre ile fiilen yabancı ülkelerde bulunan bu Kanun ile 1076 sayılı Yedek Subaylar ve Yedek Askeri Memurlar Kanununa tâbi yükümlüler. 38 yaşını tamamladıkları yılın sonuna kadar durumlarını ispata yarayan belgelerle birlikte bağlı bulundukları Türk konsoloslukları aracılığı ile askerlik şubelerine başvurmaları, 5.112 Euro veya karşılığı kadar yönetmelikte belirtilecek yabancı ülke parasını, başvuru tarihinden itibaren 38 yaşını tamamladıkları yılın sonuna kadar ödemeleri ve 21 gün süreli temel askerlik eğitimine tâbi tutulmaları hâlinde muvazzaf askerlik hizmetini yerine getirmiş sayılırlar. Dövizle askerlik hizmetinden yararlanmak üzere başvuranlar; öngörülen dövizi başvuru sırasında defaten ödeyebilecekleri gibi, dörtte birini başvuru sırasında, kalanını 38 yaşını tamamladıkları yılın sonuna kadar olan süre içinde en çok üç eşit taksitte ödeyebilirler.

Dövizle askerlik hizmetinden yararlanmak üzere yaptıkları başvuruları kabul edilen yükümlülerden, gereken şartları taşımadıkları anlaşılanlar, ödemeleri gereken yabancı ülke parasını yönetmelikte belirtilen sürelere uygun ödemeyenler, belirtilen yaş sınırı sonuna kadar temel askerlik eğitimini yapmayanlar, ücret veya maaşları yurt içinden transfer edilenler, yabancı ülkelerde resmi görevle bulunanlar, dövizle askerlik hizmetinden yararlanmak için gereken yükümlülüklerinin devamı süresince toplam olarak her takvim yılının yarısından fazlasını yurt içinde geçirenler, yurda kesin dönüş yapanlar veya dövizle askerlik hizmetinden yararlanma şartlarını kaybedenler, istekleriyle vazgeçenler, askerliğe elverişsiz olduğu tespit edilenler Milli Savunma Bakanlığı tarafından dövizle askerlik hizmeti kapsamından çıkartılarak durumlarına uygun askerlik işlemine tâbi tutulurlar.

Her ne sebeple olursa olsun 38 yaşını tamamladıkları yılın sonuna kadar dövizle askerlik hizmetinden yararlanmak üzere başvurmayanlar ile başvurdukları hâlde döviz ödemelerini veya yönetmelikte belirtilen süre içinde temel askerlik eğitimlerini yapmadıkları için dövizle askerlik hizmeti kapsamından çıkartılanlar, 7.668 Euro veya karşılığı kadar yönetmelikte belirtilecek yabancı ülke parasını, başvuru sırasında defaten ödemeleri ve 21 gün süreli temel askerlik eğitimine tâbi tutulmaları kaydıyla bu Kanun hükümlerinden yararlanırlar.

Yukarıda belirtilen döviz miktarlarını yarısına kadar indirmeye veya bir katına kadar artırmaya Bakanlar Kurulu yetkilidir. Euro dışındaki diğer paralarla yapılacak ödemelerin miktarı, her yıl başındaki çapraz kurlar esas alınarak Milli Savunma Bakanlığı tarafından tespit ve ilân edilir.

Yükümlülerin ödemiş oldukları dövizler, dövizle askerlik hizmeti kapsamından çıkartılmaları hâlinde tâbi oldukları statüde askerlik hizmetini tamamladıktan sonra temel askerlik eğitimi sırasında veya daha önce; ölmeleri, askerliğe elverişsiz hâle gelmeleri, Türk vatandaşlığından çıkmalarına izin verilmesi veya Türk vatandaşlığını kaybetmeleri durumunda ise, talepleri hâlinde kendilerine, vekillerine veya kanuni mirasçılarına iade tarihindeki kurdan Yeni Türk Lirası olarak yurt içinde gösterecekleri banka hesabına ödenir. Temel askerlik eğitimini tamamladıktan sonra; ölenlere, askerliğe elverişsiz hâle gelenlere, Türk vatandaşlığından çıkmalarına izin verilenlere, Türk vatandaşlığı kaybettirilenlere, yükümlülüklerini tamamladıktan sonra dövizle askerlik hizmeti kapsamından çıkartılmalarını talep edenlere geri ödeme yapılmaz.

Savaş veya savaşı gerektirecek bir durumun baş göstermesi hâlinde, bu Kanuna tâbi yükümlülerin askerlik hizmetini yerine getirmek üzere silâhaltına alınmalarının esasları Bakanlar Kurulu tarafından belirlenir. hükmünü içermektedir.

Kanunda belirtilen esaslara göre dövizle askerlik hizmetinden istifade edebilecek veya edemeyecek yükümlüler ile ilgili şartların, ödeme işlemlerinin, toplanan dövizin kullanılmasının, celp, sevk, eğitim, izin, sağlık, özlük haklan, geçici ve kesin terhis işlemlerinin, geri ödeme ile ilgili işlemlerin, hizmet hesabının, olağanüstü hallerde göreve çağırmanın, beyan edilen bilgi ve belgelerin doğruluğunun araştırılmasının, yurt içinde ve yurt dışında yürütülen faaliyetlerin denetlenmesi usulleri ile diğer işlemlerin, Bakanlar Kurulunca çıkarılacak yönetmelikte düzenleneceği 3802 sayılı Kanunla değiştirilen 1111 Sayılı Askerlik Kanunun EK-3 üncü maddesinde belirtilmiştir.

1111 Sayılı Askerlik Kanununun EK-3 üncü maddesi gereğince çıkartılan 2008/13171 sayılı Dövizle Askerlik Hizmeti Uygulanma Esasları Hakkında Yönetmeliğin 29 uncu maddesinde Dövizle askerlik hizmetinden çıkarılma koşulları düzenlenmiş olup buna göre;

(1) Aşağıda durumları belirtilen yükümlüler dövizle askerlik hizmeti kapsamından çıkarılır ve bunların askerlik hizmetleri, tabi olacakları diğer askerlik hizmet şekillerinden biri ile tamamlattırılır.

a) Kanunda belirtilen temel askerlik eğitimini yapmış ve ödeme yükümlülüğünü yerine getirmiş olsalar dahi; Kanunda ve bu Yönetmelikte belirtilen şartlara sahip olmadıkları halde, dövizle askerlik hizmetinden yararlandıkları daha sonra anlaşılanlar.

b) 38 yaş sınırı içinde başvuranlardan;

1) Her ne sebeple olursa olsun 38 yaşını doldurdukları yılın sonuna kadar ödemelerini tamamlamayanlar.

2) 38 yaş sınırı içinde öngörülen dövizin tamamını ödemiş olsalar dahi, 39 yaşını doldurdukları yıl içindeki en son celp döneminde de temel askerlik eğitimini yapmayanlar.

c) 38 yaş sınırını aşanlardan başvuru işlemlerini tamamladıkları tarihi takip eden ilk veya ikinci celp döneminde temel askerlik eğitimini tamamlamayanlar.

ç) Dövizle askerlik hizmetinden yararlanılmasına esas teşkil eden süre içinde ve dövizle askerlik hizmeti kapsamında yükümlülüklerinin devamı süresince;

1) Ücret veya maaşları yurtiçinden transfer edilenler.

2) Yabancı ülkelerde resmi görevle bulunanlar.

d) Dövizle askerlik hizmetinden yararlanmak için gereken yükümlülüklerinin devamı süresince;

1) Temel askerlik eğitiminde geçen süre hariç olmak üzere, her takvim yılının toplam olarak yarısından fazlasını yurtiçinde geçirenler.

2) Yurda kesin dönüş yapanlar.

3) Dövizle askerlik hizmetinden yararlanmak için oluşturulması gereken şartlan kaybedenler.

4) Yabancı ülkede oturma veya çalışma iznine sahip olsalar dahi meslek ve sanatlarını yurtiçinde icra edenler.

5) Dövizle askerlik hizmetinden kendi istekleriyle vazgeçenler.

6) Askerliğe elverişsiz olduğu tespit edilenler.

(2) Dövizle askerlik hizmeti kapsamından birinci fıkranın (b) bendinde yazılı sebeplerden dolayı çıkartılanlar hariç olmak üzere, diğer sebeplerle kapsamdan çıkartılanlar, gereken şartları tekrar oluştursalar dahi, bir daha dövizle askerlik hizmetinden yararlanamazlar, bunlar yurtiçinde durumlarına uygun askerlik işlemine tabi tutulurlar. hükmüne amirdir.

İşlem tarihinde yürürlükte olan Dövizle Askerlik Hizmetinin Uygulanması Esasları Hakkında Yönetmeliğin Tanımlar başlıklı 4'ncü maddesinin (Z) fıkrasının 4 ncü bendinde aynen Kesin dönüş: bulundukları yabancı ülkelerden yurda naklihane etmeyi veya dövizle askerlik hizmetinden yararlanmak için gereken yükümlülüklerini tamamlamadan her takvim yılında toplam altı aydan fazla yurt içinde bulunmayı ifa eder biçimindedir.

Mevzuatın amir hükümleri karşısında davacının son taksit ödemesini yaptığı 05.10.2007 tarihine kadar yükümlülükleri devam ettiğine göre 25.06.1999 tarihinde yurda kesin dönüş yapmış bulunan davacının dövizle askerlik kapsamından çıkarılmasında hukuka aykırılık bulunmadığı sonuç ve kanaatine ulaşılmıştır.

Açıklanan nedenlerle;

Yasal dayanaktan yoksun DAVANIN REDDİNE,

30 MART 2011 tarihinde OYBİRLİĞİ ile karar verildi. (¤¤)

Full & Egal Universal Law Academy