AskeriYüksekİdareMahkemesi
Dairesi: 2. Daire
Esas No: 2009/ 32
Karar No: 2009 / 531
Karar Tarihi: 29.09.2009

(2709 S. K. m. 18, 128) (657 S. K. m. 86, 152, 175) (190 S. KHK. m. 2) (657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu Ve Aynı Kanunun Ek Geçici 9 Uncu Maddesi Kapsamına Giren Kurumlardan Aylık Alanlara, 2005 Yılında Ne Miktarda Zam Ve Tazminat Verileceğine İlişkin Karar m. 9) (Milli Savunma Bakanlığı, Genelkurmay Başkanlığı ve Kuvvet Komutanlıklarında Görevli Devlet Memurlarının Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Yönetmeliği m. 7)

Davacı 03.12.2008 tarihinde kayda geçen dava dilekçesi ile özetle; 5.P.Eğt.Tug.K.lığı Askeri Mahkemesinde zabıt katibi olarak görev yapmakta iken As.Mah. Kıdemli Hakimi tarafından 23.10.2007 tarihinden itibaren As. Mah. Yazı İşleri Md.lüğüne vekaleten görevlendirildiğini ve halen bu görevi vekaleten yürütmekte olduğunu, yüksek okul mezunu olmadığı için kendisine fiilen vekaleten yürütmekte olduğu Yazı İşleri Müdürlüğüne ait özlük haklarının ödenmediğini, Anayasanın 18 nci maddesiyle angaryanın yasaklandığını, bu nedenle Anayasanın 18 nci maddesi gereğince yürütmekte olduğu Yazı İşleri Müdürlüğü görevinin vekalet aylığına eşdeğer tutardaki meblağın kendisine ödenmesi için 22.09.2008 tarihinde idareye yapmış olduğu müracaatının hukuka aykırı olarak reddedildiğini belirterek, kendisine Yazı İşleri Müdürlüğüne vekalet ücretine eşdeğer tutarda bir meblağın ödenmemesi işleminin iptaline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.

Dava dosyasında mevcut bilgi ve belgelerin incelenmesi sonucunda; davacının SİVAS 5.P.Eğt.Tug.K.lığı As.Mah. Zabıt Katipliği kadrosunda görev yapmakta iken Yazı İşleri Müdürlüğü kadro görevini yürütmekte olan Makbule ERDEM'in emekliye ayrılarak 22.10.2007 tarihinde ilişiğinin kesilmesi nedeniyle 5.P.Eğt.Tug.K.lığı As.Mah.nin 23.10.2007 gün ve EVRAK NO: 2007/832 sayılı görevlendirme emriyle Yazı İşleri Müdürlüğüne vekalet göreviyle görevlendirildiği ve halen de bahse konu vekalet görevini yürütmekte olduğu, davacıya söz konusu vekalet görevi nedeniyle davalı idarece Yazı İşleri Müdürlüğü vekalet aylık ve ücretinin ödenmediği, davacının 22.09.2008 tarihli dilekçesi ile davalı idareye başvurarak Anayasanın 18 nci maddesi gereğince halen fiilen yürütmekte olduğu Yazı İşleri Müdürlüğü kadrosuna ait özlük haklarına eşdeğer miktarda bir meblağın kendisine ödenmesini talep ettiği, bu talebinin reddi üzerine işbu davanın açıldığı anlaşılmıştır.

T.C. Anayasasının 128 nci maddesinin 2 nci fıkrası Memurların ve diğer kamu görevlilerinin nitelikleri, atanmaları, görev ve yetkileri, hakları ve yükümlülükleri, aylık ve ödenekleri ve diğer özlük işleri kanunla düzenlenir. hükmünü amirdir.

657 sayılı DMK'nun Vekalet görevi ve aylık verilmesinin şartları başlıklı 86 nci maddesi; Memurların kanuni izin, geçici görev, disiplin cezası uygulaması veya görevden uzaklaştırma nedenleriyle işlerinden geçici olarak ayrılmaları halinde yerlerine kurum içinden veya diğer kurumlardan veya açıktan vekil atanabilir.

Bir görevin memurlar eliyle vekaleten yürütülmesi halinde aylıksız vekalet asıldır.

Ancak, ilkokul öğretmenliği (Yaz tatili hariç), tabiplik, diş tabipliği, eczacılık, köy ve beldelerdeki ebelik ve hemşirelik, mühendis ve mimarlık, veterinerlik, köy ve kasaba imamlığına ait boş kadrolara Maliye Bakanlığının izni (mahalli idarelerde izin şartı aranmaz) ile, açıktan vekil atanabilir.

Aynı kurumdan birinci fıkrada sayılan ayrılmalar dolayısıyla atanan vekil memurlara vekalet görevinin 3 aydan fazla devam eden süresi için, kurum dışından veya açıktan atananlarla kurum içinden ilkokul öğretmenliğine atanan öğretmenler ile veznedarlık görevine atananlara göreve başladıkları tarihten itibaren vekalet aylığı ödenir.

Bu Kanuna tabi kurumlarda çalışan veteriner hekim veya hayvan sağlık memurları, veteriner hekim veya hayvan sağlık memuru bulunmayan belediyelerin veterinerlik veya hayvan sağlık memurluğu hizmetlerini ifa etmek üzere bu hizmetlerle ilgili kadrolara vekalet aylığı verilmek suretiyle atanabilirler.

Yukarıda sayılan haller dışında, boş kadrolara ait görevler lüzum görüldüğü takdirde memurlara ücretsiz olarak vekaleten gördürülebilir.

Bu Kanuna tabi kurumlarda, mali, nakdi ve ayni sorumluluğu bulunan saymanlık kadrolarının boşalması halinde bu kadrolara işe başladıkları tarihten itibaren vekalet aylığı verilmek suretiyle memurlar arasından atama yapılabilir. hükmüne,

Vekalet ikinci görev aylık ve ücretleri ile diğer ödemeler başlıklı 175 nci maddesinin 2 nci fıkrası da; Ancak, kurum içinden veya diğer kurumlardan vekalet edenlere vekalet aylığı ödenebilmesi için, vekilin asilde aranan şartları taşıması zorunludur. hükmüne amir bulunmaktadır.

657 sayılı Devlet Memurları Kanununun Zam ve Tazminatlar başlıklı 152'nci maddesi uyarınca yürürlüğe konulan 14 Şubat 2005 tarihli ve 2005/8501 sayılı Bakanlar Kurulu kararma ekli kararın 9'uncu maddesinde; 1) Kurumlarınca bir göreve kurum içinden veya diğer kurumlardan vekalet ettirilenlere;

a) Vekaletin, 657 sayılı kanunun 86'ncı maddesine binaen yapılması ve bu hususun onayda belirtilmiş olması,

b) Vekaletin, Bakanlar Kurulu kararı veya müşterek karar ile atama yapılması gereken kadro veya görevler için ilgili bakan, diğer kadro ve görevler için asili atamaya yetkili amir tarafından verilmesi,

c) Vekillerin, genel ve ilgili özel mevzuatı uyarınca asaleten atanmada aranan tüm şartları (asaleten atanmada sınav şartı aranılan kadro veya görevler için bu sınavlara girebilme hakkının elde edilmiş olması dahil) bir arada taşımaları kaydıyla; vekalet ettikleri kadro veya görevler için bu karar uyarınca öngörülen zam ve tazminatların toplam net tutarının, asli kadro veya görevleri karşılığında fiilen aldıkları zam ve tazminatların toplam net tutarından fazla olması halinde, aradaki fark; 657 sayılı kanunun 175'inci maddesindeki oranlar dikkate alınmaksızın, vekalet görevine başlanıldığı tarihten itibaren ve vekalet görevinin fiilen yapıldığı sürece ödenir.

2- a) Esas ve usule ilişkin olarak yukarıda belirtilen şartları bir arada taşımayanlara,

b) Mehil müddeti, yıllık izin, mazeret izni, hastalık izni, geçici görev, görevden uzaklaştırma, tutuklanma, gözaltına alınma, hizmet içi eğitim, kurs veya seminer nedeniyle görevlerinden ayrılanlara vekalet edenlere,

c) Vekaletleri esnasında yıllık izin, mazeret izni, hastalık izni, vekalet görevine ilişkin olmayan geçici görev, görevden uzaklaştırma, tutuklanma, gözaltına alınma, hizmet içi eğitim, kurs veya seminer ve benzeri nedenlerle vekalet görevine ara verenlere (ara verdikleri günler için),

d) Diğer personel kanunlarına tabi olanlardan bu kararname uyarınca zam ve tazminat ödenmesi öngörülen kadro veya görevlere vekalet edenlere,

e) Kurumların 190 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye ekli cetvellerinde kadrosunda bulunmayan okul müdürlüğü, okul müdür başyardımcılığı ve okul müdür yardımcılığı görevlerini yürütenlere,

f) Bu kararname uyarınca zam ve tazminat ödenmesi öngörülen kadro veya görevlere vekalet eden her statüden sözleşmeli personele (6.2.1997 tarihli ve 97/9021 sayılı Bakanlar Kurulu kararı kapsamındaki kadro karşılığı sözleşmeli personel hariç), vekalet nedeniyle öngörülen zam ve tazminatlar ödenmez. hükmüne yer verilmiştir.

Davanın konusu Yazı İşleri Müdürü olarak vekaleten görevlendirilen davacıya bu görevi nedeniyle vekalet aylığına eşdeğer bir meblağın tazminat olarak ödenmemesi işleminin iptali istemlidir.

Açıklanan mevzuat hükümleri incelendiğinde; 657 sayılı Kanunun 86 ncı maddesinin 2. fıkrasına göre bir görevin memurlar eliyle vekaleten yürütülmesi halinde aylıksız vekateletin asıl olduğu, aynı maddenin müteakip fıkralarında istisnai olarak kimlere hangi hallerde vekalet aylığı verileceğinin düzenlenmiş olduğu, 6 ncı fıkrasında da vekalet aylığı ödeneceğine ilişkin sayılan haller dışındaki boş kadrolara ait görevlerin memurlara ücretsiz olarak gördürülebileceği hüküm altına alınmıştır. Tüm bunların dışında, aynı Kanunun 175 nci maddesinin 2 nci fıkrasıyla da vekalet edenlere vekalet ücretinin ödenebilmesi için vekilinin asilde aranan şartları taşıması zorunluluğu getirilmiş bulunulmaktadır.

Diğer taraftan, MSB. lığı, Genkur Bşk.lığı ve Kuvvet Komutanlıklarında Görevli Devlet Memurlarının Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Yönetmeliğinin Görevde yükselme suretiyle atanacaklarda aranacak özel şartlar başlıklı 7 nci maddesinin (b) fıkrasında Yazı İşleri müdürü ve yazı işleri müdür yardımcısı kadroları için fakülte, 4 yıllık yüksek okul veya Adalet Meslek Yüksek Okulu mezunu olunması aranacak şartlar arasında sayılmıştır.

Davanın lise mezunu olması nedeniyle Yazı işleri Müdürlüğü kadrosuna atanma şartlarını taşımadığı bu nedenle kendisine bir kişiye vekalet aylığı ödenebilmesinin mümkün olmadığı, Anayasanın 128/2 nci maddesi gereğince Yasada düzenlenmeyen başka bir ödencenin de devlet memurlarına ödenemeyeceği, bu nedenle vekalet gereğince Yazı İşleri Müdürüne ödenen özlük haklarına eşdeğer bir meblağın davacıya ödenmemesi işleminde hukuka aykırılık bulunmadığı sonuç ve kanaatine varılmıştır.

Her ne kadar davacı dava dilekçesinde Anayasanın 18 nci maddesine göre angaryanın yasak olduğunu bu nedenle fiilen yürütülen görev karşılığında bu görevi yürütenlerin bazı maddi haklar kazanmaları gerektiğini iddia etmiş ise de; Anayasanın 18 nci maddesinin başlığının Zorla çalıştırma yasağı olduğu ve anılan fıkranın da Hiç kimse zorla çalıştırılamaz. Angarya yasaktır. şeklinde olduğu, angaryanın ise; bir kimseye veya topluluğa zorla ücret vermeden yaptırılan iş (Türk Dil Kurulu Türkçe Sözlük s.98, Ankara 2005) olarak tanımlandığı, davacının kendi rızasıyla bu işi yaptığı, zorla çalıştırılmadığı ve yaptığı iş karşılığında yasal mevzuata uygun olarak bir ücretin ödendiği bu nedenle yapılan işin angarya veya zorla çalıştırma olarak kabul edilemeyeceği değerlendirildiğinden davacının bu yöndeki iddialarına itibar edilmemiştir.

Açıklanan nedenlerle;

Yasal dayanaktan yoksun DAVANIN REDDİNE, (¤¤)

Full & Egal Universal Law Academy