AskeriYüksekİdareMahkemesi
Dairesi: 2. Daire
Esas No: 2008/ 373
Karar No: 2008 / 806
Karar Tarihi: 08.10.2008

(2709 S. K. m. 125) (3269 S. K. m. 5) (Uzman Erbaş Yönetmeliği m. 4)

Davacı vekili, 03.03.2008 tarihinde Askeri Yüksek İdare Mahkemesi’nde kayda geçen dava dilekçesinde özetle; davacının 01.11.1994 tarihinde uzman erbaş olarak TSK’de hizmete başladığını ve 01.11.2004 tarihinde davacının sözleşmesinin 5 yıl süre ile davalı idarece uzatıldığını, fakat 01.11.2007 tarihinde yaş haddi sebebiyle sözleşmesinin feshedildiğini, sözleşmesinin 5 yıl süre ile uzatılması sebebiyle davacının bazı harcamalara giriştiğini, bu nedenle maddi zarara uğradığını belirterek dava tarihinden itibaren yasal faiziyle birlikte 15.000 YTL. maddi tazminatın ödenmesi, yargılamanın duruşmalı yapılması talebinde bulunmuştur.

Dava dosyasında yer alan bilgi ve belgelerden, davacının 01.11.1994 tarihinde uzman erbaş statüsünde TSK bünyesinde göreve başladığı, en son 01.11.2004 tarihinde sözleşmesinin 5 yıl süre ile uzatıldığı ve 05.06.2007 tarihinde 45 yaşına girmesi sebebiyle 01.11.2007 tarihinde yaş haddi sebebiyle sözleşmesinin feshedildiği anlaşılmıştır. Anayasanın 125’inci maddesine göre idare kendi eylem ve işlemlerinden doğan zararları ödemekle yükümlüdür. Bu açıdan idarenin sorumluluğu Anayasa prensibi olarak kabul edilmiştir. Ancak Anayasa'da idarenin sorumluluğunun hangi esaslara göre belirleneceği belirtilmemiş olup bu sorunun çözümü öğreti ve yargı kararlarına bırakılmıştır. Genel kabule göre idarenin sorumluluğu hizmet kusuru ve kusursuz sorumluluk esaslarına dayandırılmaktadır. Hangi esas üzerinde temellendirilirse temellendirilsin genel olarak idarenin tazminle sorumlu tutulabilmesi için, bir zararın varlığı, zararı doğuran eylemin idareye yüklenebilir olması, zararlı sonuç ile eylem ve işlem açısından doğrudan doğruya bir nedensellik bağının bulunması zorunludur.

Bu açıklamalar ışığında Anayasanın 125’inci maddesi uyarınca, İdarenin tazmin sorumluluğunun doğabilmesi için, idarenin bir kusur içerisinde bulunması, zarar ile idari işlem arasında uygun bir illiyet bağının bulunması ayrıca zararın haklı, makul, gerçek ve tazmini gerekli bir zarar olması gerekmektedir.

3269 Sayılı Uzman Erbaş Kanunu'nun 5’inci maddesi; Uzman erbaşlar; iki yıldan az, beş yıldan fazla olmamak şartıyla sözleşme yaparak göreve başlar ve Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı ile ilgilendirilirler. Bunlardan; istihdam edildikleri kadronun görev özelliklerine göre sınıf ve branşları ile ilgili sağlık nitelikleri uygun olanların müteakip sözleşmeleri, bir yıldan az, beş yıldan fazla olmamak şartıyla azamî kırkbeş yaşına girdikleri yıla kadar uzatılabilir. Bu yaş sınırının beş yıl fazlası uzman erbaşların askerlik çağı sonudur. Barışta ve seferde bu süreye kadar yedeğe ayrılmış uzman erbaşlar yaşı en genç olanlardan başlamak üzere hizmete çağrılabilirler. hükmünü amir bulunmaktadır. Uzman Erbaş Yönetmeliğinin 4’üncü maddesinde de; sözleşme yılı, Sözleşme başlangıç tarihinden sözleşme bitiş tarihine kadar birer yıllık süreleri, …ifade eder şeklinde tanımlanmıştır.

Açıklanan mevzuat hükümlerine göre sözleşme yılının azami 45 yaşına girilen yıla kadar uzatılabilmesi ön şartıyla en az bir yıllık, en fazla da beş yıllık süreleri ifade etmekte olduğu anlaşılmaktadır. Diğer bir ifade ile bir yıldan az olacak şekilde aylık ya da günlük vs. daha kısa sürelere tekabül edecek şekilde sözleşme yenilenmesi uygulaması mümkün bulunmamaktadır.

Davacının doğum tarihinin 05.06.1963 olması karşısında 05.06.2007 tarihinden itibaren 45 yaşına girmiş olacağı, bu tarih ve sözleşme yılı tanımı kriter alınarak uzman erbaşlık sözleşmesinin de 2007 yılına denk gelen bitim tarihi olan 01.11.2007 tarihine kadar en fazla 3 (Üç) yıl süre için yenilenebileceğinde bir tereddüt bulunmamaktadır.

Ne var ki davacının sözleşmesi bu husus gözardı edilerek sözleşme bitim tarihi 01.11.2009 olacak şekilde yenilenmiştir. Sözleşme feshi işlemi 3269 Sayılı Uzman Erbaş Kanunu ile Uzman Erbaş Yönetmeliğinde belirtilen fesih hallerinin gerçekleşmesi halinde her zaman için tesis edilen işlemlerdir. Dava konusu fesih işlemine 3269 Sayılı Uzman Erbaş Kanunu'nun 5’inci maddesinin; ... bunlardan; istihdam edildikleri kadronun görev özelliklerine göre sınıf ve branşları ile ilgili sağlık nitelikleri uygun olanların müteakip sözleşmeleri, bir yıldan az, beş yıldan fazla olmamak şartıyla azamî kırkbeş yaşına girdikleri yıla kadar uzatılabilir. ... hükmü esas alınmıştır. Belirlenecek husus davacının sözleşmesinin hangi tarihte yaş nedeniyle feshedilmesi gerektiğidir.

Davacının doğum tarihi 05.06.1963 olduğundan sözleşmesinin azami olarak uzatılabileceği yıl 2007 olup hangi şekilde olursa olsun sözleşmesinin hukuki sonuç doğuracağı son tarih ise 31.12.2007 tarihidir.

Bir diğer ifade ile 01.11.2009 tarihine kadar yapılmış olan uzman erbaş sözleşmesi 3269 Sayılı Uzman Erbaş Kanunu'nun 5’inci maddesinin .......... sözleşmeleri, bir yıldan az, beş yıldan fazla olmamak şartıyla azamî kırkbeş yaşına girdikleri yıla kadar uzatılabilir..... hükmü nedeniyle 31.12.2007 tarihine kadar hukuksal geçerliliğe sahip olacağı bu tarihten itibaren ise yasal dayanaktan yoksun kalacağından 31.12.2007 tarihi itibariyle fesih işlemi ile sözleşmenin sonlandırılması gerekmektedir.

Davacı yönünden kırkbeş yaşına girdikleri yıla kadar ibaresi 01.01.2007 ile 31.12.2007 tarihleri arasında herhangi bir tarihi ifade etmektedir. Bu tarihin somut olarak belirlenmesi yapılan işlemin mahiyeti ile ilgili olacaktır. Davacı hakkında 2004 yılındaki sözleşme yenilenme işlemi mevzuata uygun şekilde en fazla 3 yıl süre ile yapılsaydı 01.11.2007 tarihinden sonra sözleşmenin yenilenmesine hukuken imkan bulunmayacaktı. Ancak, davada sözleşme 01.11.2009 tarihine kadar yapıldığından kırkbeş yaşına girdikleri yıla kadar ibaresinin karşılığı 31.12.2007 tarihi olmaktadır. Davacının sözleşmesinin, 31.12.2007 tarihi yerine 01.11.2007 tarihinde feshedilmiş olması hukuka aykırıdır. Dairemizin 25.12.2007 gün ve 2007/709 E. 2007/246 K. sayılı kararı da bu doğrultudadır. Diğer taraftan, sözleşmesinin 45 yaşına girdiği yılı da aşacak şekilde 01.11.2004 tarihinden itibaren 5 (beş) yıl süreyle yenilenmiş olması, hukuki dayanağı bulunmadığından, sözleşmenin 31.12.2007 tarihinden sonraki kısmı yönünden (31.12.2007-01.11.2009) davacı lehine bir hak doğurmayacaktır.

Bu açıklamalar ışığında; bahsekonu ayırma işlemi nedeniyle davalı idarenin hizmet kusuru içinde bulunduğu, davacının maddi zararının olduğu ve hizmetin iyi işlememesi nedeniyle hizmet kusuru içinde bulunan davalı idarenin tazmin yükümlülüğünün doğduğu açıktır. Ayırma işlemi nedeniyle davacının uğradığı maddi zararın davalı idarece hizmet kusuru esasına göre tazmininin gerektiği sonucuna varılmıştır.

Davacının uğradığı maddi zararın tespiti bakımından Kurulumuzca alınan ara kararıyla davacının 01.11.2007-31.12.2007 tarihleri arasında göreve devam etmesi halinde alacağı aylık ve ödemelerin tutarı araştırılmış, 2.456,78 YTL. aylık ile 378,40 YTL. ilave ikramiyenin toplamı olan 2835,18 YTL (İki Bin Sekiz Yüz Otuz Beş Yeni Türk Lirası On Sekiz Yeni Kuruş) maddi zararının bulunduğu belirlenmiştir.

Dolayısıyla hukuka aykırı ayırma işlemi nedeniyle 01.11.2007-31.12.2007 tarihleri arasında ödenmesi gerekli toplam 2.456,78 + 378,40 = 2835,18 YTL (İki Bin Sekiz Yüz Otuz Beş Yeni Türk Lirası On Sekiz Yeni Kuruş) paranın taleple bağlılık ilkesi gereği dava tarihi olan 03.03.2008 tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte 15.000.YTL (On Beş Bin Yeni Türk Lirası)nı geçmemek üzere maddi tazminat olarak davacıya ödenmesi gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.

Davacı vekili, dava dilekçesinde yargılamanın duruşmalı yapılmasını istemişse de, bilahare 16.05.2008 tarihinde Askeri Yüksek İdare Mahkemesi’nde kayda geçen aynı tarihli dilekçesi ile duruşma isteminden feragat ettiğinden duruşma yapılmaksızın karara gidilmiştir.

Açıklanan nedenlerle;

Hukuka aykırı olan ayırma işlemi nedeniyle davacıya 2835,18YTL (İki Bin Sekiz Yüz Otuz Beş Yeni Türk Lirası On Sekiz Yeni Kuruş) paranın taleple bağlılık ilkesi gereği dava tarihi olan 03.03.2008 tarihinden itibaren işletilecek yasal faiziyle birlikte 15.000.YTL (On Beş Bin Yeni Türk Lirası)nı geçmemek üzere maddi tazminat ÖDENMESİNE, fazlaya ilişkin istemlerinin REDDİNE, (¤¤)

Full & Egal Universal Law Academy