AskeriYüksekİdareMahkemesi
Dairesi: 2. Daire
Esas No: 2008/ 154
Karar No: 2008 / 889
Karar Tarihi: 17.09.2008

(1111 S. K. m. 43, Ek m. 1, Ek m. 3) (ANY. MAH. 22.05.1987 T. 1987/3 E. 1987/13 K.)

Davacı vekili, 23.01.2008 tarihinde AYİM kayıtlarına giren dava dilekçesinde özetle; müvekkilinin 30 Kasım 2006 tarihinde 5112 Euro dövizi peşin ödeyerek 01 Aralık 2006 tarihinde dövizle askerlik hizmetinden yararlanmak üzere başvurduğunu ancak, sevke tâbi olduğu Ekim 2007 Celp döneminde yapılan kontrollerde altı aydan fazla süre ile yurtiçinde bulunduğunun anlaşılması nedeniyle sevki yapılmayıp geri çevrildiğini, davacının yurda giriş çıkış tarihlerinin incelenmesi neticesinde; 01 Aralık 2006 başvuru tarihinden itibaren 2007 yılı içerisinde yükümlülüklerini tamamlamadan toplam olarak 7 ay 21 gün süre ile yurt içinde kaldığı tespit edildiğinden dövizle askerlik hizmetinden çıkartıldığını, bu nedenle söz konusu işlemin kanuna aykırı olduğunu belirterek işlemin iptalini yürütmenin durdurulması istemiyle birlikte talep ve dava etmiştir.

AYİM 2.D.nin 06 Şubat 2008 tarih ve 2008/287 Gensek, 2008/154 Esas sayılı kararı ile yürütmenin durdurulmasına karar verilmiştir.

Dava dosyasının incelenmesinden; 01 Aralık 2006 tarihinde 1111 sayılı Askerlik Kanunun EK-1 nci maddesi kapsamında dövizle askerlik hizmetinden yararlanmak üzere müracaat eden davacının 30 Kasım 2006 tarihinde 5.112 Euro tutarındaki döviz miktarını yatırdığı, başvurusu kabul edilen davacının 01 Ekim 2007 tarihinde bir aylık temel askerlik eğitimini tamamlaması için eğitim birliğine katılması gerektiğine dair tebligat yapıldığı, 01 Ekim 2007 tarihinde eğitim birliğine katılan davacının yurda giriş-çıkış tarihlerini gösterir Emniyet Genel Müdürlüğü'nün 20 Kasım 2007 tarihli yazısı ekinde bulunan çizelgenin incelenmesinde, başvuru tarihinden itibaren 2007 yılı içerisinde, yükümlülüklerini tamamlamadan, toplam olarak 7 ay 21 gün süre ile yurt içinde bulunduğunun tespiti üzerine MSB. lığının 26 Kasım 2007 tarihli emri ile dövizle askerlik hizmeti kapsamından çıkarıldığı, söz konusu işlemin 31.12.2007 tarihinde davacıya tebliği üzerine, süresinde olmak üzere AYİM’de işbu davanın açıldığı anlaşılmıştır.

1111 sayılı Askerlik Kanunun EK-1 nci maddesi; ....Dövizle askerlik hizmetinden yararlanmak üzere yaptıkları başvuruları kabul edilen yükümlülerden, gereken şartları taşımadıkları anlaşılanlar, ödemeleri gereken yabancı ülke parasını yönetmelikte belirtilen sürelere uygun ödemeyenler, belirtilen yaş sınırı sonuna kadar temel askerlik eğitimini yapmayanlar, ücret veya maaşları yurt içinden transfer edilenler, yabancı ülkelerde resmî görevle bulunanlar, dövizle askerlik hizmetinden yararlanmak için gereken yükümlülüklerinin devamı süresince toplam olarak her takvim yılının yarısından fazlasını yurt içinde geçirenler, yurda kesin dönüş yapanlar veya dövizle askerlik hizmetinden yararlanma şartlarını kaybedenler, istekleriyle vazgeçenler, askerliğe elverişsiz olduğu tespit edilenler Millî Savunma Bakanlığı tarafından dövizle askerlik hizmeti kapsamından çıkartılarak durumlarına uygun askerlik işlemine tâbi tutulurlar.... hükmüne amirdir.

1111 sayılı Askerlik Kanununun EK-3 ncü maddesi gereğince çıkartılan Dövizle Askerlik Hizmetinin Uygulanması Esasları Hakkında Yönetmeliğin 4 ncü maddesinin z bendinin 4 numaralı alt bendinde; Kesin dönüş: bulundukları yabancı ülkelerden yurda naklihane etmeyi veya dövizle askerlik hizmetinden yararlanmak için gereken yükümlülüklerini tamamlamadan her takvim yılında toplam altı aydan fazla yurt içinde bulunmayı, şeklinde tanımlanmıştır.

Yukarıda belirtilen mevzuat çerçevesinde öncelikle belirtmek gerekir ki, 1111 sayılı Askerlik Kanunu’nun EK-1 nci maddesinin 3 ncü fıkrasında dövizle askerlik hizmeti kapsamından çıkarılacak haller arasında dövizle askerlik hizmetinden yararlanmak için gereken yükümlülüklerin devamı süresince toplam olarak her takvim yılının yarısından fazlasını yurtiçinde geçirenler ile yurda kesin dönüş yapanlar ayrı ayrı gösterilmiş iken, Yönetmeliğin 4/z/4 ncü maddesinde altı aydan fazla yurt içinde kalma hali Kanundan farklı bir şekilde yurda naklihane etme ile birlikte kesin dönüş sayılmıştır. Buna göre ilgilinin dövizle askerlik hizmetinden yararlanmak için gereken yükümlülüklerini tamamlayana kadar her takvim yılında altı aydan fazla yurt içinde kalmaması gerektiği, aksi takdirde dövizle askerlik hizmeti kapsamından çıkarılacağı hususunda tereddüt bulunmamaktadır.

Davacının dövizle askerlik kapsamından çıkarılmasına sebep olarak 2007 yılında altı aydan fazla yurt içinde kaldığı, davacının diğer şartlarında herhangi bir noksanlık bulunmadığı hususunda tereddüt bulunmamaktadır.

Davacının 2007 yılında altı ayı aşan sürede yurt içinde kalmış olması ilk bakışta Kanun ve Yönetmelik hükümlerine aykırı olarak değerlendirilebilir ise de; davacının 1968 doğumlu olup 1989 tarihinden itibaren Almanya’da çalışmakta olduğu, 30.11.2006 tarihinde dövizle askerlik başvurusunda bulunduğu, 30.11.2006 tarihinde ödemesi gereken döviz miktarının ilk taksidini ödedikten sonra, davacının ibraz ettiği 21.01.2008 tarihli Dr.Hardy Stern ve Dr. Hirene Stern tarafından düzenlenmiş sağlık raporlarından, davacının Mart 2007 ile Mayıs 2007 ayları arasında şiddetli ruhsal bozukluk nedeniyle çalışamaz (Malul) durumda bulunduğunun tespiti nedeniyle Mart ayından Mayıs ayı sonuna kadar dinlenmesi ve mümkünse herhangi bir işte çalışmamasının önerildiği, Mart ayından Ağustos ayı sonuna kadar davacının üç haftada bir telefon ile aramak suretiyle tedavisinin takip edildiği, davacı tarafından ibraz edilen ve davacının ortağı bulunduğu Prezomat Sağlık Ürünleri San. Ve Tic.Ltd.Şti.nin durumuna ilişkin düzenlenen 22.01.2005 tarihli belgeye göre, söz konusu şirketin ticari ilişkilerini düzenleyebilmek için ve şirket gerektiği şekilde kuruluş amacına ulaşmadığı için ortakları ile yaşadığı sorunları çözebilmek ve şirketini iflastan kurtarabilmek için zorunlu olarak Türkiye’de bulunduğu, davacının 01.10.2007 tarihinde temel askerlik eğitimini yapmak üzere eğitim birliğine katılmasını müteakip, 6 aydan fazla yurt içinde bulunması sebebiyle dövizle askerlik hizmeti kapsamından çıkarıldığının bildirilmesi üzerine 04.10.2007 tarihinde yurt dışına çıktığı anlaşılmaktadır. Davacı vekilince de müvekkilinin 2007 yılındaki Türkiye’deki 6 aydan fazla kalışının 2007 yılında iflasın eşiğinde olan şirketini kâra geçirmesi çabası içinde olması ve bu süre içerisinde önceki rahatsızlığının tekrarlamasına bağlı sağlık sebeplerinden kaynaklandığı belirtilmiştir.

Davacının yurtdışı giriş-çıkış kayıtları incelendiğinde, davacının dövizle askerlik hizmetinden yararlanmak için başvurduğu tarihten sonra, temel askerliğe sevk edileceği 2007 yılında sevke tabi olduğu 01.10.2007 tarihine kadar toplam 227 gün Türkiye’de kaldığı, bu sürenin 6 ayı aşan kısmının 44 güne tekabül ettiği, 1111 sayılı Askerlik Kanunu’nun 43’ncü maddesi uyarınca tanınması gereken 15 günlük hazırlık ve yol süresi eklendiğinde Türkiye’de fazla kalınan sürenin 25 gün kadar olduğu anlaşılmıştır.

Kanunun lafzı ve ruhunun tespiti yorumla mümkündür. Hukukta yorum,bir hukuk normunun anlamını belirlemektir.

Anayasa Mahkemesi 22 Mayıs 1987 gün ve E.1987/3, K.1987/13 sayılı kararında yasaların amacına uygun yorumlanması asıldır” görüşüne yer vermektedir.

Mahkememizce de Türk Hukukunda lafzi ve amaca bağlı yorum şeklinin benimsendiği kabul edilmektedir. (As.Yük.İd.Mah.2.D.nin 16.01.2/1991 gün ve 991/319 Esas 991/51 sayılı, 29.01.1992 gün ve 991/293 Esas 992/42 sayılı kararları) Lafzi yorum, yasanın metnine yazılış biçimine, dil bilgisi kurallarına, kullanılan ifadelere, sözcüklerin gerek günlük gerek hukuk dilindeki anlamlarına, başlık ve kenar başlıklarına göre yapılır. Kullanılan sözcüklerden yasanın anlam ve amacı tam olarak anlaşılıyorsa başka bir yorum yöntemine başvurulmasına gerek yoktur.

Kuşkusuz yasanın bu şekilde ortaya çıkarılan anlamı özüyle de çelişmemeli, tutarlı ve bağdaşır olmalıdır. Çeliştiği takdirde yasanın özüne değer vereceği ve özün araştırmasına gidileceği söz götürmez.

Uygulama ve öğretide amaca bağlı yorumda, normun, makul anlamı ve amacının araştırılmasına, yasanın gerçek amacının belirlenmesinde de, tarihi malzemeden (meclis tartışmalarından yasanın gerekçelerinden) normun çıkarılmasına esas olan fenomenlerden, toplumsal gereksinimlerinden yasanın uygulanacağı olayın özelliklerinden yararlanılması gerekmektedir. (Prof.Dr. Aydın ZEVKLİLER-Medeni Hukuk 1989-S.87-88, Prof.Dr.Kemal OĞUZMAN Medeni H.Dersleri-İstanbul 1982, Prof.Dr.Ernest HİRÇ, Pratik Hukukta Metot AÜHF. Yayınları No.:433 Doç.Dr.Bekir ÇAĞLAR Anayasa Yargısında Yorum) Gerekçesinde de açıklandığı gibi 1111 sayılı Askerlik Kanunun Ek-1’nci maddesinin amacı yurt dışında Türk Vatandaşlarının askerlik hizmetlerini yerine getirmek üzere yurda getirilmeleri ve uzun süre işlerinden uzak kalarak yurt dışındaki işlerini kaybetmelerini önlemektedir. Maddenin yorumunda bu amaç göz önünde tutulmalıdır.

Dövizle askerlik başvurusundan önce istikrarlı olarak uzun yıllardır yurt dışında çalışmakta olan davacının 30.11.2006 tarihinde 5112 Euro peşin ödeme yaparak dövizle askerlik başvurusunu yaptıktan sonra temel askerlik eğitimi için Türkiye’ye geldiği 2007 yılında, 1111 sayılı Askerlik Kanunu’nun 43 ncü maddesinde öngörülen 15 günlük hazırlık süresi ve yol süreleri nazara alındığında 25 gün civarında Türkiye’de fazla kalınan sürenin davacının bu dönemde geçirmiş olduğu rahatsızlık da dikkate alındığında, davacının yurt dışındaki işinden istirahatli olduğu dönemi yurt içinde geçirmesinin kesin dönüş iradesi olarak yorumlanmasının ve bu şekilde davacının kazanımlarının kaybettirilmesinin, Kanunun amacına, kamu yararına ve hakkaniyete aykırı olacağı sonuç ve kanaatine varıldığından, davacının dövizle askerlik kapsamından çıkarılması işleminin iptaline karar verilmiştir.

Açıklanan nedenlerle;

Davacı ……………’nın dövizle askerlik hizmeti kapsamından çıkarılması İŞLEMİNİN İPTALİNE, (¤¤)

Full & Egal Universal Law Academy