AskeriYüksekİdareMahkemesi
Dairesi: 2. Daire
Esas No: 2008/ 1285
Karar No: 2009 / 15
Karar Tarihi: 07.01.2009

(2709 S. K. m. 157) (1602 S. K. m. 20) (Askeri Okullara Alınan Öğrenciler ile Silahlı Kuvvetler Hesabına Fakülte Ve Yüksek Okullarda Okuyan Öğrenciler İçin Yüklenme Senedi Düzenlemesine ve Bu Okullarda Çeşitli Sebeplerle Ayrılacak Öğrencilere veya Kefillerine Ödettirilecek Tazminata Dair Yönetmelik m. 7, 10) (UYM. MAH. 12.11.2001 2001/63 E. 2001/74 K.)

Davacılar vekilleri, 19.09.2008 tarihinde AYİM' de kayda geçen dava dilekçesi ile 04.11.2008 tarihinde AYİM' de kayda geçen yenileme dilekçesinin AYİM 2 nci Dairesince reddi üzerine 19.12.2008 tarihinde AYİM' de kayda geçen ikinci yenileme dilekçesinde özetle; davacılardan .........'in 2002-2006 yılları arasında Maltepe Askeri Lisesi'nde öğrenim gördükten sonra 01.09.2006 tarihinde Hava Harp Okulu' da öğrenime başladığım ve 29.08.2007 tarihinde okuldan çıkarıldığını, 18.01.2008 tarihli MLY.: 1000-14/25 sayılı Hava Harp Okulu Komutanlığı yazısında davacı .........'a hazine alacağını faizi ile birlikte tebliğ tarihinden itibaren en geç 10 gün içinde ödenmesi ve ödenmediği takdirde cebren tahsil yoluna gidileceğinin bildirildiğini, davacı ............'in, 30.01.2008 tarihli dilekçesiyle maddi zorluk içinde olduğundan taksitlendirilmesi ve yanı zamanda personel ve amortisman giderlerinin nasıl tespit edildiği konusunda bilgi verilmesi talebinde bulunduğunu, 18.02.2008 tarihli ve MLY.:1000-43-08/90 sayılı Hava Harp Okulu Komutanlığı yazısında (EK-3) talep edilen taksitlendirme isteğinin MSB Baş Hukuk Müşavirliği ve Davalar Daire Başkanlığına görüş alınmak üzere gönderilmiş olduğu bilgisinin verildiğini, aynı yazıda, hazine alacağının oluşmasında kullanılan personel giderlerinin; Hava Harp Okulu Komutanlığı'nda görev yapan tüm personele ödenen maaşların toplam öğrenci sayısına bölünmesiyle ve amortisman giderlerinin Hava Harp Okulu Komutanlığı'nda öğrenim görülen dönem içerisinde demirbaşlarda yapılan tamirat ve bakımların toplam öğrenci sayısına bölünmesiyle bulunduğu şeklinde açıklama yapılarak personel ve amortisman giderlerinin nasıl hesaplandığı konusunda bilgi verildiğini, davacının adına Hava Harp Okulu Komutanlığı'na yaptıkları başvuruyla, davacıların yüklenme ve kefalet senetlerinden dolayı hiçbir borcunun olmadığına ilişkin bir idari karar alınması, bu talebin reddedilmesi halinde ise personel ve amortisman giderlerinin tespitinde, kanun ve yönetmeliğe aykırı şekilde hesaplanması sebebiyle, tahsil işleminin hukuka aykırı olması nedeniyle bu giderlerin iptal edilerek yeniden hesaplama yapılmasını ve bu talebin reddedilmesi halinde ise Hava Harp Okulu Komutanlığı tarafından davacılardan ..........'a doğrudan yapılan personel ve amortisman giderlerinin ayrıştırılarak saptanması talep ettiklerini, 27.08.2008 tarihli PER.: 1900-14003-08 sayılı Hava Harp Okulu Komutanlığı yazısında (EK-4) yürürlükteki mevzuat ve yüklenme senedi gereğince borcun olmadığına ilişkin herhangi bir karar alınmasının mümkün olmadığı ve personel ve amortisman giderlerinin mevzuat uyarınca hesaplandığı belirtilerek taleplerinin hepsinin reddedildiğini, bunun üzerine işbu iptal davasının açılması zorunluluğunun doğduğunu, açıkça hukuka aykırı ve keyfi olarak hesaplanan personel ve amortisman giderlerinin, hukuka uygun olarak yeniden hesaplanmasına ilişkin taleplerinin reddine ilişkin Hava Harp Okulu Komutanlığı işleminin iptal edilmesi ve neticeten personel ve amortisman giderlerinin hukuka uygun olarak yeniden hesaplanması gerektiği,

Ayrıca davacılar aleyhine idari işlem yapılmasına sebebiyet veren Askeri Okullara Alınan Öğrenciler ile Silahlı Kuvvetler Hesabına Fakülte ve Yüksek Okullarda Okuyan Öğrenciler için Yüklenme Senedi Düzenlenmesine ve Bu Okullardan Çeşitli Sebeplerle Ayrılacak Öğrencilere veya Kefillerine Ödettirilecek Tazminata Dair Yönetmeliğin 7 ve 10. maddeleri ile Örnek-1 yüklenme senedinde ve Örnek-2'de yer alan gider kalemlerinden başta personel ve amortisman giderleri olmak üzere hesaplanmasının açıkça tespit edilmemesi Günışında Yönetim ilkelerine aykırı olduğundan belirtilen düzenlemelerin evleviyetle iptalinin gerektiğini belirterek, davacılar aleyhine idari işlem yapılmasına sebebiyet veren Askeri Okullara Alman Öğrenciler ile Silahlı Kuvvetler Hesabına Fakülte ve Yüksek Okullarda Okuyan Öğrenciler için Yüklenme Senedi Düzenlenmesine ve Bu Okullardan Çeşitli Sebeplerle Ayrılacak Öğrencilere veya Kefillerine Ödettirilecek Tazminata Dair Yönetmeliğin 7 ve 10. maddeleri ile Örnek-1 yüklenme senedinde ve Örnek-2'de yer alan gider kalemlerinden başta personel ve amortisman giderleri olmak üzere gider kalemlerinin nasıl hesaplanacağı açık bir şekilde düzenlenmediğinden ilgili düzenlemelerin iptaline, açıkça hukuka aykırı ve keyfi olarak hesaplanan personel ve amortisman giderlerinin, yukarıda belirtilen gerekçelerle hukuka uygun olarak yeniden hesaplanmasına ilişkin taleplerinin reddine ilişkin Hava Harp Okulu Komutanlığı'nın 27.08.2008 tarihli ve PER.: 1900-14003-08 sayılı işleminin iptal edilmesine ve neticeden personel ve amortisman giderlerinin hukuka uygun olarak yeniden hesaplanmasına ve yürütmenin durdurularak davacılar aleyhine yapılan tazminat takibinin durdurulmasına karar verilmesini talep ve dava etmişlerdir.

1602 sayılı Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Kanununa göre, davanın görevli yargı yerinde açılıp açılmadığı ilk inceleme sırasında davanın esasına girilmeden incelenecek hususlar arasında sayılmıştır. Zira görev kamu düzeni ile ilgili olup davanın her safhasında dikkate alınması hukuk alanında ihtilafsız kabul edilen bir keyfiyettir. Bu nedenle işin esasına girilmeden davanın görevli yargı yerinde açılıp açılmadığı hususu incelenmiştir.

Anayasanın, Askeri Yüksek İdare Mahkemesinin görevleri, üyelerinin seçimi ve özlük hakları, kuruluşu, işleyişi ile yargılama usullerine ilişkin 157 nci maddesinde Askeri Yüksek İdare Mahkemesi, askeri olmayan makamlarca tesis edilmiş olsa bile, asker kişileri ilgilendiren ve askeri hizmete ilişkin idari işlem ve eylemlerden doğan uyuşmazlıkların yargı denetimi yapan ilk ve son derece mahkemesidir. Ancak askerlik yükümlülüğünden doğan uyuşmazlıklarda ilgilinin asker kişi olması şartı aranmaz hükmü bulunmaktadır.

Askeri Yüksek İdare Mahkemesinin görevlerini belirleyen, 1602 sayılı Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Kanununun 2508 sayılı Kanunla değişik 20 nci maddesinde, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Türk Milleti adına askeri olmayan makamlarca tesis edilmiş olsa bile, asker kişileri ilgilendiren ve askeri hizmete ilişkin idari işlem ve eylemlerden doğan uyuşmazlıkların ilk ve son derece mahkemesi olarak yargı denetimini ve diğer kanunlarda gösterilen görevleri yapar. Ancak, askerlik yükümlülüğünden doğan uyuşmazlıklarda, ilgilinin asker kişi olması şartı aranmaz. Bu kanunun uygulanmasında asker kişiden maksat, Türk Silahlı Kuvvetlerinde görevli bulunan veya hizmetten ayrılmış olan subay, askeri memur, astsubay, askeri öğrenci, uzman çavuş, uzman jandarma çavuş, erbaş ve erler ile sivil memurlardır hükmü, aynı kanunun idari davalar ve yargı yetkisinin sınırı başlığı taşıyan 21 nci maddesinde de, 20 nci madde de belirtilen kişileri ilgilendiren ve askeri hizmete ilişkin idari işlemi ve eylemden dolayı açılacak iptal ve tam yargı davalarının doğrudan doğruya ve kesin olarak Askeri Yüksek İdare Mahkemesinde çözümlenip karar bağlanacağı hükmü yer almaktadır.

Anayasanın ve 1602 sayılı Kanunun bu hükümleri karşısında bir davaya Askeri Yüksek İdare Mahkemesinde bakılabilmesi için;

1. İdari işlemin bir asker kişi göz önünde tutularak tesis edilmesi veya idari eylemin bir asker kişiye yönelmiş olması, yahut uyuşmazlığın askerlik yükümlülüğünden doğmuş olması,

2. Dava konusu idari işlem ve eylemin askeri hizmete ilişkin bulunması şartlarının birlikte gerçekleşmiş olması gerekir.

Açıklanan mevzuat çerçevesinde dava konusu işlemler incelendiğinde Askeri Okullara Alınan Öğrenciler ile Silahlı Kuvvetler Hesabına Fakülte ve Yüksek Okullarda Okuyan Öğrenciler İçin Yüklenme Senedi Düzenlenmesine ve Bu Okullardan Çeşitli Sebeplerle Ayrılacak Öğrencilere veya Kefillerine Ödettirilecek Tazminata Dair Yönetmeliğin 7, 10. maddeleri ile Örnek-1 yüklenme senedinde ve Örnek-2'de yer alan gider kalemlerinden personel ve amortisman giderlerinin iptali istemi yönünden;

İptali istenen Yönetmeliğin, Milli Savunma Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı ve Maliye Bakanlığı tarafından yürütüldüğü, öz itibariyle askeri okullardan çıktıklarından/çıkartıldıklarından askeri öğrenci dolayısıyla asker kişi sıfatı kalmayan sivil şahısların, yüklenme senedine uygun olarak kendilerine yapılan harcamaların tahsiline yönelik olduğu, bu anlamda askeri hizmete ilişkin olma şartının da gerçekleşmediği, anılan Yönetmeliğin uygulanmasından kaynaklanan uyuşmazlıkların da Adliye Mahkemelerinde çözümlendiği göz önünde bulundurulduğunda (U.M.;12.11.2001/63 E., 2001/74 K.) Yönetmeliğin anılan maddelerinin iptali istemli davanın görülmesi ve çözüm yerinin AYİM olmadığı, Genel İdari Yargı yerinin görevli olduğu, dava konusu öğrenim giderlerinin yeniden hesaplanması talebinin reddine ilişkin işlemin iptali yönünden;

Öğrenim giderlerinin hesaplanması ve tahsili işleminin özel hukuk ilişkisinden doğan bir alacak borç ilişkisi olduğu ve davacılar ile davalı idare tarafından düzenlenen Yüklenme Senedi ve Kefalet Senedi ne dayandığı, düzenlenen bu Yüklenme ve Kefalet Senedinde çıkacak ihtilaflarda Ankara Mahkemeleri ile İcra Dairelerinin yetkili olduğunun belirtildiği, buna göre davacıların bu talebi yönünde görevli mahkemenin AYİM değil, Adliye Mahkemeleri olduğu sonuç ve kanaatine varılmıştır.

Açıklanan nedenlerle; DAVANIN GÖREV YÖNÜNDEN REDDİNE, (¤¤)

Full & Egal Universal Law Academy