AskeriYargıtay
Dairesi: Daireler Kurulu
Esas No: 2010/ 49
Karar No: 2010 / 39
Karar Tarihi: 29.04.2010

(1632 S. K. m. 12, 85) (AYDK. 09.10.2003 T. 2003/76 E. 2003/76 K.)

Daire ile Başsavcılık arasında ortaya çıkan ve Daireler Kurulu’nca çözümlenmesi gereken uyuşmazlık; kendisini nöbete hazırlanması için ikaz eden nöbetçi onbaşıya karşı hakaret içeren sözler sarf eden sanığın eyleminin, ASCK.'nın 85/1'inci maddesinin 1'inci cümlesinde düzenlenen basit üste hakaret suçunu mu yoksa aynı fıkranın 2'nci cümlesinde düzenlenen nitelikli (hizmete müteallik muameleden dolayı) üste hakaret suçunu mu? oluşturduğuna ilişkindir.

Daire; önce mağdurun sanığa karşı sarf ettiği hakaret niteliğindeki Lan sözüyle aralarındaki hizmet ilişkisinin ortadan kalkması nedeniyle sanığın eyleminin üste hakaret suçunun basit halini oluşturduğunu kabul ederken;

Başsavcılık; sanığın eyleminin, mağdurun hizmete ilişkin muamelesinden kaynaklanması nedeniyle nitelikli (hizmete müteallik muameleden dolayı) üste hakaret suçunu oluşturduğunu ileri sürerek Daire kararma itiraz etmiştir.

Dosyanın incelenmesinde; sanığın, 15.02.2009 tarihinde 21.00-23.00 saatleri arasında garaj nöbetçisi olduğu, saat 20.45 sıralarında yemekhanede maç seyrederken, nöbetçi onbaşı olup, nöbetçileri değiştirmek ve nöbet yerlerine götürmekle görevli olan mağdur nöbetçi onbaşı P. Çvş. Ö.K. tarafından nöbete hazırlanması için ikaz edildiğinde, maç seyrettiğini ve 5 dakika kala geleceğini söylediği, mağdurun bir süre sonra tekrar sanığın yanma giderek Hadi lan çabuk, nöbet takılıyor diyerek tekrar ikaz etmesi üzerine, bu kez sanığın mağdura Ağzına s.ç.rım, 5 dakika beklesen ne olur, s.k.rim nöbetini, s.kt.r git başımdan şeklinde sözler sarf ettiği anlaşılmaktadır.

Asker kişilerin üstlerine veya amirlerine karşı işledikleri hakaret suçları, ASCK.'nın 85'inci maddesinde düzenlenmiştir. Maddenin 1'inci fıkrasının 1'inci cümlesi, suçun basit halini düzenleyip yaptırım altına alırken; ikinci cümlesi, hakaretin hizmet esnasında veya Hizmete müteallik bir muameleden dolayı işlenmesi, yani nitelikli halini düzenlemektedir.

İkinci cümlede kastedilen Hizmet Askeri hizmet olup, ASCK.'nın 12'nci maddesinde, ... Gerek malum ve muayyen olan ve gerek bir amir tarafından emredilen vazifenin madun tarafından yapılması hali olarak tanımlanmaktadır.

ASCK.'nın 85'inci maddesi, bahse konu Hizmete müteallik muamele kavramını belirlerken, kanun koyucunun amacına uygun olarak, Hizmet'i somut, bilinen, belirli bir görev şeklinde dar anlamda ele almak, metni bu şekilde yorumlamak gerekmektedir.

Hizmete müteallik bir muameleden dolayı üste veya amire hakaret suçunun oluşması için, taraflar arasında hizmet münasebetinin veya hizmet halinin doğması, yapılmasına tevessül edilen veya yapılan işlemin hizmet gereği olarak yapılmış olması, failin özellikle bu işleme tevessül edilmesinden veya yapılmasından dolayı hakaret etmesi gerekir (Askeri Yargıtay Daireler Kurulunun 06.11.2008 tarihli, 2008/165-179; 26.12.1996 tarihli, 1996/194-191 ve 26.12.1969 tarihli, 1969/194-191 Esas ve Karar sayılı kararları bu yöndedir).

Üste yöneltilen hakaretin, üst ile ast arasında cereyan eden hizmet ilişkisinden doğması, icra edilen askeri hizmet ile hakaret suçunun işlenmesine neden olan sebep ve saikinin fiili bir irtibat içerisinde bulunması gerekmekte olup, bu husus pek çok durumda üst ve astın hizmet halinde olmasını zorunlu kılmaktadır (Askeri Yargıtay Daireler Kurulu’nun 09.10.2003 tarihli, 2003/76-76 Esas ve Karar sayılı kararı bu yöndedir).

Bu açıklamalar ışığında somut olaya baktığımızda; dosya dizi 6'da bulunan nöbet çizelgesinden 15.02.2009 tarihinde 21.00-23.00 saatleri arasında nöbetçi onbaşı olduğu anlaşılan mağdur P. Çvş. Ö.K.'nın, nöbet talimatına göre nöbete gidecek personelin hazırlanmasını sağlamak ve nöbet değişimini yapmakla görevli olması nedeniyle sanığı nöbete götürmek istemesinin hizmete müteallik bir muamele olduğunda kuşku bulunmamaktadır.

Ancak, nöbetçi onbaşının, bu görevin kendisine tanıdığı itibari korumadan yararlanabilmesi için, nöbetçi onbaşılık görevine ilişkin hizmetin ifası sırasında yersiz ve gereksiz davranışlarda bulunmaması, görev ve yetki sınırlarını aşmaması gerekmektedir. Aksi halde, nöbetçi onbaşılık görevinin itibari korumasından yararlanması mümkün değildir.

Nöbetçi onbaşılık görevini yürüten mağdur P. Çvş. Ö.K.'nın, görevi gereğince nöbete gitmekte geç kalan sanığı, askeri usul çerçevesinde ve kanuni sınırlar içerisinde kalarak uyarması gerekirken, hakaret niteliği taşıyan Hadi lan çabuk, nöbet takılıyor şeklinde sözlerle hitap ederek keyfi davrandığı ve bulunduğu statüyü kötüye kullandığı, mağdurun bu eyleminin sanık lehine haksız tahrik oluşturduğunun kabul edildiği, bu nedenle sanığın hakaret teşkil eden sözlerinden önce mağdur ile arasındaki hizmet ilişkisinin sona erdiği anlaşılmaktadır.

Açıklanan nedenlerle; 15.02.2009 tarihinde 21.00-23.00 saatleri arasında garaj nöbetçisi olan sanığın, nöbetçi onbaşı olan mağdur tarafından nöbete hazırlanması için ikaz edildiğinde, maç seyrettiğini ve nöbete 5 dakika kala geleceğini söylemesi, bir süre sonra Hadi lan çabuk, nöbet takılıyor diyerek tekrar uyaran mağdura, Ağzına s.ç.nın, 5 dakika beklesen ne olur, s.k.rim nöbetini, s.kt.r git başımdan şeklinde sözler sarf etmesi eyleminin, mağdurun hakaret niteliğindeki sözüyle aralarındaki Hizmet ilişkisinin ortadan kalkması nedeniyle ASCK'nın 85/1'inci maddesinin 1'inci cümlesinde düzenlenen Üste hakaret suçunun basit halini oluşturduğu sonucuna varıldığından; Başsavcılık itirazının reddine karar verilmiştir. (¤¤)

Full & Egal Universal Law Academy