AskeriYargıtay
Dairesi: 2. Daire
Esas No: 2017/ 13
Karar No: 2017 / 26
Karar Tarihi: 18.01.2017

(2803 S. K. m. 3, 4, 7, 8, 15) (2802 S. K. m. 82)

Sanıkların, 6-7.11.2013 tarihlerinde ihmal suretiyle görevi kötüye kullanmak suçunu işlediği iddiasıyla açılan kamu davasının sürdürülen yargılaması sonucunda, delil yetersizliğinden dolayı beraatlerine karar verilmiştir.

Hükümler; Komutan tarafından, sanıklar aleyhine temyiz edilmiştir.

Tebliğnamede; hükümlerin görev yönünden ayrı ayrı bozulmalarına karar verilmesi gerektiği hususunda görüş bildirilmiştir.

Yapılan incelemede; Askeri Mahkemece yapılan yargılama neticesinde sanıkların, atılı suçlardan yukarıda yazılı olduğu şekilde ayrı ayrı beraatlerine karar verilmiş ise de;

Dairemizin 24.8.2016 tarihli, 2016/452-487 Esas ve Karar sayılı ilamında da ayrıntıları ile izah edildiği üzere;

Mahkemelerin görev durumları kamu düzenini ilgilendirmekte olup, “Tabii hâkim” ilkesi ile de doğrudan bağlantılı bulunmakta, adil yargılamaya ilişkin temel bir hak olarak karşımıza çıkmaktadır. Yargılamanın her aşamasında “Görev” durumunun dikkate alınması gerekmektedir.

Suç tarihlerinde ….. İl Jandarma Komutanlığı emrinde jandarma subay ve jandarma astsubay statüsünde bulunan sanıklara isnat edilen suçların yargılamasını yapmaya Askeri Mahkemenin görevli olup olmadığının, 2803 sayılı Jandarma Teşkilat, Görev ve Yetkileri Kanunu’nun, 25.7.2016 tarihli ve 668 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile değişikliğe uğramadan önceki ve sonraki hâlinin mukayese edilerek, irdelenmesi suretiyle ortaya konulması gerekmektedir.

1) 2803 sayılı Jandarma Teşkilat, Görev ve Yetkileri Kanunu’nun “Tanım” başlıklı 3’üncü maddesi ;“ Türkiye Cumhuriyeti Jandarması emniyet ve asayiş ile kamu düzeninin korunmasını sağlayan ve diğer kanun ve nizamların verdiği görevleri yerine getiren silahlı, askeri bir güvenlik ve kolluk kuvvetidir.” şeklinde iken;

25.7.2016 tarihli ve 668 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 5’inci maddesi ile yapılan değişiklikle; “Türkiye Cumhuriyeti Jandarması, emniyet ve asayiş ile kamu düzeninin korunmasını sağlayan ve diğer kanunların verdiği görevleri yerine getiren silahlı genel kolluk kuvvetidir.” şeklini almıştır.

2) 2803 sayılı Jandarma Teşkilat, Görev ve Yetkileri Kanunu’nun “Bağlılık” başlıklı 4’üncü maddesi “ Jandarma Genel Komutanlığı, Türk Silahlı Kuvvetlerinin bir parçası olup, Silahlı Kuvvetlerle ilgili görevleri, eğitim ve öğrenim bakımından Genelkurmay Başkanlığına, emniyet ve asayiş işleriyle diğer görev ve hizmetlerin ifası yönünden İçişleri Bakanlığına bağlıdır. Ancak Jandarma Genel Komutanı, Bakana karşı sorumludur.” şeklinde iken;

25.7.2016 tarihli ve 668 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 6’ncı maddesi ile yapılan değişiklikle; “Jandarma Genel Komutanlığı İçişleri Bakanlığına bağlıdır.” şeklini almıştır.

3) 2803 sayılı Jandarma Teşkilat, Görev ve Yetkileri Kanunu’nun “Jandarmanın genel olarak görevleri” başlıklı 7’nci maddesinin “Askeri Görevleri” başlıklı “c” bendi; “ Askeri kanun ve nizamların gereği görevlerle Genelkurmay Başkanlığınca verilen görevleri yapmak.” şeklinde iken;

25.7.2016 tarihli ve 668 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 9’uncu maddesi ile yapılan değişiklikle; “Kanunlarla verilen askeri hizmetleri yerine getirmek” şeklini almıştır.

4) 2803 sayılı Jandarma Teşkilat, Görev ve Yetkileri Kanunu’nun “Jandarmanın sıkıyönetim, seferberlik ve savaş hâlindeki görevleri” başlıklı 8’inci maddesi; “Jandarma birlikleri; Genelkurmay Başkanlığınca lüzum görülen hallerle sıkıyönetim, seferberlik ve savaş hallerinde gerekli olan bölümü ile Kuvvet Komutanlıkları emrine girer, kalan bölümü ile Jandarma Genel Komutanlığı emrinde normal görevlerine devam eder.” şeklinde iken;

25.7.2016 tarihli ve 668 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 10’uncu maddesi ile yapılan değişiklikle; “Jandarma birlikleri; sıkıyönetim, seferberlik ve savaş hâllerinde, Bakanlar Kurulu kararıyla belirlenecek bölümleriyle Kuvvet Komutanlıkları emrine girer, kalan bölümüyle normal görevlerine devam eder.

Ayrıca, Jandarma birlikleri; Genelkurmay Başkanlığının talebi üzerine İçişleri Bakanının, illerde ise garnizon komutanının talep etmesi halinde valinin onayıyla kendilerine verilen askeri görevleri de yaparlar.” şeklini almıştır.

5) 2803 sayılı Jandarma Teşkilat, Görev ve Yetkileri Kanunu’nun “Disiplin ve soruşturma usulleri” başlıklı 15’inci maddesi; “ Jandarma personeli hakkında disiplin ve soruşturma işlemleri aşağıdaki usullere göre yapılır.

a) Subay, astsubay, uzman jandarma, askeri öğrenci, erbaş ve erlerle sivil memurların disiplin yolu ile cezalandırılmaları; Garnizon komutanlarının yetkileri saklı kalmak kaydıyla kendi yetkili disiplin amirlerince, işçilerle sözleşmeli ve geçici personelin cezalandırılmaları ise yürürlükte olan sözleşme hükümlerine göre yapılır.

(Ek fıkra: 20/08/1993-KHK-507/2 md.) Jandarmanın mülki görevlerini ilgilendiren ve disiplin cezasını gerektiren fiilleri ortaya çıktığında valiler, il jandarma alay komutanından; kaymakamlar, ilçe jandarma bölük komutanından gereken cezanın verilmesini talep ederler. Alay ve bölük komutanları bunlar hakkında, askeri mevzuat çerçevesinde gerekli işlemi yaparlar.

b) Jandarma personelinin işledikleri disiplin suçları için 477 sayılı "Disiplin Mahkemeleri Kuruluşu, Yargılama Usulü ve Disiplin Suç ve Cezaları Hakkında Kanun" hükümleri uygulanır.

Jandarma personelinin askeri yargıya tabi suçlarında, 353 sayılı "Askeri Mahkemeler Kuruluşu ve Yargılama Usulü Kanunu" na göre işlem yapılarak haklarında 1632 sayılı "Askeri Ceza Kanunu" ile 765 sayılı "Türk Ceza Kanunu" hükümleri tatbik olunur.

d) Jandarma personelinin mülki hizmetten doğan veya bu tür hizmeti yaparken işlenen suçlarında; 15/05/1930 gün ve 1609 sayılı "Bazı Cürümlerden Dolayı Memurlar ve Şerikleri Hakkında Takip ve Muhakeme Usulüne Dair Kanun" hükümleri saklı kalmak şartıyla 04/02/1913 tarihli "Memurin Muhakematı Hakkında Kanunu Muvakkat" hükümlerine göre işlem yapılır.

e) Adli hizmetlerden doğan suçlarda; ilçe ve merkez ilçe jandarma bölük komutanları ile bu hizmetleri vekaleten yürütenler hakkında 1412 sayılı "Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu" nun 154/4 üncü maddesi gereğince 24/02/1983 gün ve 2802 sayılı "Hakimler ve Savcılar Kanunu" nun 82 ve müteakip maddelerinde gösterilen hakim ve savcıların tabi oldukları muhakeme usulü uygulanır.

f) Jandarma personelinin kişisel suçlarında genel hükümlere göre işlem yapılır.” şeklinde iken;

25.7.2016 tarihli ve 668 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 15’inci maddesi ile yapılan değişiklikle; “Jandarma personeli hakkında disiplin ve soruşturma işlemleri aşağıdaki usullere göre yapılır.

a) Disiplin işleri özel kanun hükümlerine göre yürütülür.

b) Jandarma personelinin mülki görevlerinden doğan suçlarında; özel kanunların hükümleri saklı kalmak şartıyla 2/12/1999 tarihli ve 4483 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun hükümlerine göre işlem yapılır.

c) Adli görevlerinden doğan suçlarda; 4/12/2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 161 inci maddesinin beşinci fıkrası hükmü uygulanır.

d) Jandarma personeline askeri görev verildiği takdirde bu görevlerden doğan suçlarda 25/10/1963 tarihli ve 353 sayılı Askeri Mahkemeler Kuruluşu ve Yargılama Usulü Kanunu hükümleri uygulanır. Bu suçların muhakemesi, Jandarma personelinin emrine verildiği askeri birlik personelini muhakeme etmekle görevli ve yetkili olan askeri mahkemede görülür.

e) Jandarma personelinin kişisel suçlarında genel hükümlere göre işlem yapılır.” şeklini almıştır.

6) Yukarıda yer alan mevzuat değişikliklerinin yanı sıra, 668 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 19’uncu maddesi ile 2803 sayılı Jandarma Teşkilat, Görev ve Yetkileri Kanunu’na ilave edilen Ek 7’nci maddenin 1’inci fıkrasında; “Diğer kanunlarda bu Kanuna aykırı hükümler bulunması hâlinde bu Kanun hükümleri uygulanır.” hükmü yer almaktadır.

Yukarıda belirtilen yasal mevzuat hükümleri ışığında; 2803 sayılı Jandarma Teşkilat, Görev ve Yetkileri Kanunu’nda, 25.7.2016 tarihli ve 668 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile yapılan değişiklikler sonucunda; Jandarmanın askeri bir güvenlik kuvveti olmaktan çıkarıldığı ve kural olarak Türk Silahlı Kuvvetleri bünyesinden ayrıldığı, Jandarma personelinin askeri görevlerinin sınırlandırıldığı, Jandarma personeline askeri görev verilmesinin istisnai olduğu ve belirli şartlar gerçekleştiğinde, ancak askeri görev verilebileceği, Askeri Mahkemelerin Jandarma personelini yargılama görevinin sadece askeri görev verildiği takdirde söz konusu olabileceği anlaşılmaktadır. 2803 sayılı Jandarma Teşkilat, Görev ve Yetkileri Kanunu’nun 7’nci maddesine göre, Jandarmaya sadece Kanunlarla askeri görev verilebilecek ve aynı Kanunun 15/d maddesine göre, Jandarma personeli sadece askeri görev verildiği takdirde askeri mahkemelerde yargılanabilecektir.

Jandarma personelinin sadece askeri görev verildiği takdirde askeri mahkemelerde yargılanabileceğini düzenleyen, 2803 sayılı Jandarma Teşkilat, Görev ve Yetkileri Kanunu’nun, 25.7.2016 tarihli ve 668 sayılı KHK ile değişik, 15’inci maddesinin “d” bendi, askeri mahkemelerin Jandarma personeli üzerindeki yargılama görevini düzenleyen bir usul hükmüdür ve tüm usul hükümleri gibi, yürürlüğe girdiği tarihten sonra, derdest olan davalarda uygulanması gereklidir.

Bu durumda, suç tarihlerinde Bursa İl Jandarma Komutanlığında görevli olan sanıklar hakkında, 2803 sayılı Jandarma Teşkilat, Görev ve Yetkileri Kanunu’nun 15’inci maddesinin “d” bendine göre, atılı suçlardan yargılama yapmaya askeri mahkemelerin görevli olmadığı sonucuna varıldığından, beraat hükümlerinin görev yönünden ayrı ayrı bozulmasına karar verilmiştir.

Sonuç Ve Karar: Açıklanan nedenlerle;

Komutan temyizine atfen ve resen, Askeri Mahkemece sanıklar hakkında tesis edilen beraat hükümlerinin, 353 sayılı Kanun’un 221/1’inci maddesi gereğince görev yönünden ayrı ayrı BOZULMASINA;

18.1.2017 tarihinde, tebliğnamedeki görüşe uygun olarak, oybirliği ile karar verildi. (¤¤)

Full & Egal Universal Law Academy