Dairesi: 9. İdari Dava Dairesi
Esas No: 2020/1477
Karar No: 2020/1705
Karar Tarihi: 11.11.2020



(2577 S. K. m. 45) (5393 S. K. m. 15) (3572 S. K. m. 1, 3, 4) (İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik m. 5, 6)
 
İSTEMİN ÖZETİ: Davacı tarafından, sahibi olduğu Eskişehir ili, Tepebaşı ilçesi, …. adresinde bulunan "…" isimli işyerine ekmek satış ruhsatı verilmesi istemiyle yapılan 16.09.2019 tarihli başvurunun, Zabıta Yönetmeliği'nin 47/2.maddesine uyarınca "anılan ruhsatın yalnızca bakkal ve marketlere verilebildiği" ileri sürülerek reddine ilişkin 19.09.2019 tarih 519 sayılı Tepebaşı Belediye Başkanlığı işleminin iptali istemiyle açılan davada; Eskişehir ili, Tepebaşı ilçesi, …….. adresinde bulunan "…." isimli "pasta, börek imal ve satış" ana faaliyet konulu işyerinin sahibi olan davacının, işyerinde ayrıca ekmek satışına izin verilmesi istemiyle Tepebaşı Belediyesi Ruhsat ve Denetim Müdürlüğü'ne başvuruda bulunduğu, söz konusu başvurunun, Tepebaşı Belediyesi Zabıta Uygulama Yönetmeliğinin 47.maddesinin 2.fıkrası uyarınca Tepebaşı Belediye Başkanlığı'nın 19.09.2019 tarih 519 sayılı işlemi ile reddi üzerine, anılan işlemin iptaline karar verilmesi istemiyle bakılan davanın açıldığı, Mahkemenin 04.06.2020 tarihli ara kararına cevaben davacı ve davalı idarece dava dosyasına sunulan bilgi ve belgelerden; davacının sahibi olduğu ve yukarıda adresine yer verilen "……" isimli iş yerine ait 05.07.2019 tarih ve 2785 ruhsat nolu İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı'nda iş yerinin ana faaliyet konusunun "pasta, börek imal ve satışı" olarak düzenlendiği, davacı tarafından söz konusu alanda faaliyet yürüten iş yeri için, 16.09.2019 tarihli başvuru beyan formu tanzim edilerek "Ekmek satış ruhsatı" talebiyle davalı idareye başvuruda bulunulduğu ve anılan başvurunun, Tepebaşı Belediyesi Zabıta Uygulama Yönetmeliğinin 47.maddesinin 2.fıkrası uyarınca ekmek satışının yalnızca bakkal ve marketlerde yapılabileceği gerekçesiyle reddedildiği anlaşılmakla birlikte, iş yeri açma ve çalışma ruhsatında faaliyet konusu "pasta, börek imal ve satış" olarak düzenlenen uyuşmazlığa konu iş yerinin, faaliyet alanı itibariyle İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmeliğin Ek-2 listesi kapsamında üçüncü sınıf gayri sıhhi müessese niteliğini taşıdığı, davacının başvurusunun iş yerinde ekmek imalatına ilişkin olmadığı, yalnızca ekmek fırınından ekmek alınmak suretiyle iş yerinde ekmek satışına izin verilmesi istemine yönelik olduğu, Eskişehir Tepebaşı Belediyesi Zabıta Yönetmeliği'nin yukarıda yer verilen 47.maddesinin 2.fıkrasında, "fırından başka yerlerde" perakende ekmek, ancak hususi ekmek satışı dükkanları ile bakkallar ve marketlerde satılabilir düzenlemesi dava konusu işleme dayanak alınmış ise de, ne anılan yönetmelikte ne de İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelikte "fırın"ın tanımına açıkça yer verildiği, fakat üretim konusu, yöntemi ve 3.sınıf gayrisıhhi müessese niteliğinde olduğu hususları bir arada düşünüldüğünde, işyerinin "fırın" olarak nitelendirilmesinin kabulü gerekirken, aksi kabulle ekmek satışı yapılabilmesi maksadıyla yapılan başvurunun, fırından başka yerlerde yalnızca bakkal ve marketlerde ekmek satışı yapılabileceği gerekçesiyle reddedilmesinde mevzuata uyarlık bulunmadığı, öte yandan; dava dosyası içerisinde yer alan, dava konusu iş yerine ilişkin vergi levhası, oda kayıt sicil sureti ve ticaret sicil tasdiknamesi gibi belgelerde de; dava konusu iş yerinin faaliyet konusu başlığı altında perakende ekmek ticareti yapılabileceğine ilişkin belirlemede bulunulduğu, bu durumda, yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri uyarınca ana faaliyet konusu "pasta, börek imal ve satışı" olan davacıya ait iş yerinde ayrıca ekmek satışına izin verilmesi istemiyle yapılan başvurunun, anılan iş yerinin "fırından başka yer" olarak nitelendirilmesi suretiyle reddine dair dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline ilişkin olarak Eskişehir 1. İdare Mahkemesi'nce verilen 26/06/2020 gün ve E: 2020/112, K: 2020/289 sayılı kararın, dava konusu işyerinde pasta, börek imal ve satış ruhsatının bulunmadığı, yönetmelik hükümlerine göre, ekmek fırını ruhsatlı işyeri olmadığı, ekmek fırınlarının özel yapı şekli gerektiren yerler olduğu, dava konusu işlemin yasaya uygun olarak tesis edildiği ileri sürülerek kaldırılması istenilmektedir.
 
SAVUNMANIN ÖZETİ: Savunma verilmemiştir.
 
TÜRK MİLLETİ ADINA
 
Hüküm veren Ankara Bölge İdare Mahkemesi 9. İdari Dava Dairesi'nce 2577 sayılı Yasa'nın değişik 45. maddesi uyarınca dosya incelenerek işin gereği görüşüldü:
 
Dava, davacı tarafından, sahibi olduğu Eskişehir ili, Tepebaşı ilçesi, …… adresinde bulunan "….." isimli işyerine ekmek satış ruhsatı verilmesi istemiyle yapılan 16.09.2019 tarihli başvurunun, Zabıta Yönetmeliği'nin 47/2.maddesine uyarınca "anılan ruhsatın yalnızca bakkal ve marketlere verilebildiği" ileri sürülerek reddine ilişkin 19.09.2019 tarih 519 sayılı Tepebaşı Belediye Başkanlığı işleminin iptali istemiyle açılmıştır.
 
5393 sayılı Belediye Kanunu'nun "Belediyelerin yetkileri ve imtiyazları" başlıklı 15. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendinde, "Gerçek ve tüzel kişilerin faaliyetleri ile ilgili olarak kanunlarda belirtilen izin veya ruhsatı vermek" belediyenin görev ve yetkileri arasında sayılmıştır.
 
3572 sayılı İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulüne Dair Kanun'un 1. maddesinde, kanunun amacının, sanayi, tarım ve diğer işyerleri ile her türlü işletmelere, işyeri açma ve çalışma ruhsatlarının verilmesi işlerinin basitleştirilmesi ve kolaylaştırılması olduğu belirtilmiş; aynı Kanunun 3. maddesinde, "İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatını vermeye yetkili olan merciler" sıralanmış ve söz konusu Kanunun 4. maddesinde de, "İznin verilmesi için yapılacak beyan ve incelemelerde, insan sağlığına zarar vermemek, çevre kirliliğine yol açmamak, yangın, patlama, genel güvenlik, iş güvenliği, işçi sağlığı, trafik ve karayolları, imar, kat mülkiyeti ve doğanın korunması ile ilgili düzenlemelere aykırı davranmamak şeklinde öngörülen genel kriterlere göre düzenlenecek yönetmeliğin esas alınacağına" vurgu yapılmıştır.
 
Bununla birlikte, 10.08.2005 tarih ve 25902 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmeliğin "İşyeri Açılması" başlıklı 6. maddesinin 1. fıkrasında, yetkili idarelerden usulüne uygun olarak işyeri açma ve çalışma ruhsatı alınmadan işyeri açılamayacağı ve çalıştırılamayacağı, işyerlerine bu Yönetmelikte belirtilen yetkili idareler dışında diğer kamu kurum ve kuruluşları ile ilgili meslek kuruluşları tarafından özel mevzuatına göre verilen izinler ile tescil ve benzeri işlemlerin bu Yönetmelik hükümlerine göre ruhsat alma mükellefiyetini ortadan kaldırmayacağı, işyeri açma ve çalışma ruhsatı alınmadan açılan işyerlerinin yetkili idareler tarafından kapatılacağı, hüküm altına alınmıştır.
 
İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik'in "İşyerlerinde aranacak genel şartlar" başlıklı 5. maddesinde, "c) Özel yapı şeklini gerektiren sinema, tiyatro, düğün salonu, otel, hamam, sauna; ekmek fırını ile akaryakıt, sıvılaştırılmış petrol gazı, sıvılaştırılmış doğal gaz ve sıkıştırılmış doğal gaz istasyonu için yapı kullanma izin belgesinin alınmış olması" hükmü yer almaktadır.
 
Anılan Yönetmelik'in 5. maddesinin 1. fıkrasının (m) bendinde "Büyükşehir belediyesi ile nüfusu 100.000'i geçen belediye sınırları içinde açılacak ekmek fırınlarının bu amaca tahsisli ayrık nizamda müstakil binalarda açılmış olması (Ancak, alışveriş merkezleri içinde bulunan 1000 m² ve üstü alana sahip hipermarket, süpermarket, grosmarket ve megamarket gibi adlarla açılan işyerleri bünyesinde yer alan fırınlarda ayrık nizamda müstakil bina şartı aranmaz.)" hükmü yer almakta iken; Danıştay Sekizinci Dairesinin 25/06/2014 tarih ve E:2010/9072, K:2014/5707 sayılı kararıyla anılan bendin iptaline karar verilmiş; 26/11/2014 ve 29187 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe giren İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik'in 1. maddesi ile anılan Yönetmelik'in 5. maddesinin 1. fıkrasının (m) bendi, "Ekmek fırınlarının bu amaca tahsisli ayrık nizamda müstakil binalarda açılmış olması (Ancak, alışveriş merkezleri içinde bulunan 1000 m² ve üstü alana sahip hipermarket, süpermarket, grosmarket ve megamarket gibi adlarla açılan işyerleri bünyesinde yer alan fırınlarda ayrık nizamda müstakil bina şartı aranmaz.)"şeklinde değiştirilmiştir. Ruhsatlandırılma şartları arasında sayılmaya devam edilmekle birlikte, Yönetmelik'e eklenen geçici 3. madde ile bu maddenin yayımı tarihinden önce yapı ruhsatı ve yapı kullanma izin belgesi özel yapı şekline uygun olarak düzenlenen ve bu haliyle tapu kütüğüne tescil edilen yapılarda açılacak fırınlarda ayrık nizamda müstakil bina şartı aranmayacağı, iş yeri açma ve çalışma ruhsatı bulunan ancak ayrık nizamda müstakil binada bulunmayan ekmek fırınlarının devredilemeyeceği düzenlenmiştir.
 
Öte yandan, aynı Yönetmelik'in 2 no'lu ekinde ise gayrisıhhî müesseseler listelenmiş olup buna göre "C) Üçüncü Sınıf Gayrisıhhî Müesseseler" başlığının 6. maddesinde, "Gıda Maddeleri, İçkiler, Yemler ve Tarımsal Ürünler Sanayii" kapsayan iş yerleri belirtilmiş, 6.18 sırasında ise; sanayi bölgeleri ile mesken amacıyla kullanılmayan müstakil binalarda kurulan süpermarket, hipermarket, grossmarket ve megamarketlerin bünyesinde, kendi müşterilerine satış yapan ve işyerinin bütünlüğünden duvar, bölme, bölüm ve benzeri şekilde ayrılmış bir şekilde üretim yapılan, elektrik enerjisi veya doğalgaz kullanılarak ekmek ve ekmek çeşitleri üreten iş yerlerine yer verilmiştir.
 
Eskişehir Tepebaşı Belediyesi Zabıta Uygulama Yönetmeliği'nin "Fırınlar ve Ekmek Fabrikaları" başlıklı 44.maddesinde, yeni açılacak olup, kapanıp yeniden faaliyete devam etmek isteyen ve belediye tarafından işletilen fırın ve ekmek fabrikalarının taşımaları gereken şartlar sıralanmış, anılan maddenin 24.fıkrasında, "Francala, simit, çavdar ekmeği yapan fırınların da bu madde hükümlerine tabi olduğu belirtilmiş, aynı yönetmeliğin "Ekmek Nakil ve Satışı" başlıklı 47.maddesinin 2.fıkrasında ise, "Fırından başka yerlerde perakende ekmek ancak hususi ekmek satışı dükkanları ile bakkallar ve marketlerde satılabilir. İçinde diğer maddeler de bulunabilen satış yerlerinde ekmekler her tarafı camekanla kapalı hususi hücrelerde ve raflar üzerinde bulundurulacaktır." hükmüne yer verilmiştir.
 
Dava dosyasının incelenmesinden; Eskişehir ili, Tepebaşı ilçesi, A1 adresinde bulunan "F1" isimli "pasta, börek imal ve satış" ana faaliyet konulu işyerinin sahibi olan davacının, işyerinde ayrıca ekmek satışına izin verilmesi istemiyle Tepebaşı Belediyesi Ruhsat ve Denetim Müdürlüğü'ne başvuruda bulunduğu, söz konusu başvurunun, Tepebaşı Belediyesi Zabıta Uygulama Yönetmeliğinin 47.maddesinin 2.fıkrası uyarınca Tepebaşı Belediye Başkanlığı'nın 19.09.2019 tarih 519sayılı işlemi ile reddi üzerine, anılan işlemin iptaline karar verilmesi istemiyle bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
 
Yukarıda belirtilen mevzuat hükümleri uyarınca ekmek fırınlarının ekmek imalatına ilişkin belirtilen özelliklere sahip olması gerekmekte olup davacının ruhsatının ise pasta, börek, simit imalat ve satışına ilişkin olup ekmek fırını statüsünde bulunmadığı açıktır. Kaldı ki davacının ekmek imal etmeye yönelik bir başvurusu bulunmadığı, başvurusunun hazır ekmek satışı yapmak istemli olduğu açıktır.
 
Bu nedenle işyerinin ekmek imal eden fırın statüsünde bulunmadığından İdare Mahkemesince simit, pasta, börek imal eden işyerinin Eskişehir Tepebaşı Zabıta Uygulama Yönetmeliğinin 44. maddesi uyarınca fırın olarak nitelendirilmesi gerektiğine ilişkin gerekçesinde hukuki isabet bulunmamaktadır.
 
Öte yandan, ekmek imal etmeyerek sadece hazır ekmek satışına yönelik başvurunun, anılan yönetmeliğin 47/2 maddesi uyarınca sadece bakkal ve marketlerde ekmek satışı yapılabileceği gerekçesiyle reddine ilişkin dava konusu işlemde de hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
 
Dayandığı hukuki ve kanuni nedenlerle, gerekçesi yukarıda açıklanan Eskişehir 1. İdare Mahkemesi'nce verilen 26/06/2020 gün ve E:2020/112, K:2020/289 sayılı karar, sonucu itibariyle Dairemizce uygun görülmüş olup, istinaf istemine ilişkin dilekçede ileri sürülen iddialar, sözü geçen kararın kaldırılmasını sağlayacak durumda bulunmadığından istinaf isteminin yukarıda yer verilen gerekçe ile reddine, aşağıda dökümü yapılan 221,60 TL yargılama giderinin başvuruda bulunan üzerinde bırakılmasına, posta gideri avansından artan miktarın istenilmesi halinde başvuruda bulunana iadesine, 2577 sayılı Yasa'nın değişik 45. maddesinin 6. fıkrası uyarınca kesin olmak üzere, 11/11/2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi. (¤¤)


Full & Egal Universal Law Academy