Dairesi: 8. İdari Dava Dairesi
Esas No: 2020/919
Karar No: 2020/1608
Karar Tarihi: 18.11.2020



(5015 S. K. m. 1, 4, 19) (2577 S. K. m. 45) (Petrol Piyasası Lisans Yönetmeliği m. 18)
 
İSTEMİN ÖZETİ: Bayilik lisansı sahibi davacı tarafından işletmekte olduğu akaryakıt istasyonunun otomasyon sisteminin sağlıklı çalışmadığının tespit edildiği bu durumun ise 5015 sayılı Kanun'un 4. maddesinin 1. ve 2. fıkrası hükümlerine, Petrol Piyasası Lisans Yönetmeliğinin 18. Maddesinin 1. ve 2. Fıkraları ile 1240 sayılı Kurul Kararının 5. maddesinin 2. Fıkrasının a,b ve c bentlerinde yer alan düzenlemelere aykırılık oluşturduğu ileri sürülerek, Petrol Piyasası Kanunun 19.maddesinin ikinci fıkrasının (e) bendinin 2 numaralı alt bendi ile (f) bendinde yer alan düzenlemeler uyarınca 2016 Yılında Uygulanacak Para Cezaları Hakkında Tebliğ gereğince 84.575,00-TL idari para cezası verilmesine ilişkin Enerji Piyasası Düzenleme Kurulunun 06.12.2018 tarihli, 8231/19 sayılı kararının iptali istemiyle açılan davada; davacıya ait akaryakıt istasyonunda 18.11.2016 tarihinde yapılan denetimlerde davacının da imzası bulunan 18.11.2016 tarihinde düzenlenen ve B-145523 sayılı tutanağa göre motorin yer altı tankında ıslak ölçümde 92 cm yakıtın olduğu ancak otomasyon sisteminde 51,6 cm yakıt görüldüğü, istasyonda bulunan tabancalardan yapılan satışların otomasyon ekranına yansımadığı, davacı otomasyon sistemi çalışmadığı halde faaliyetine devam ettiği, bu bakımdan 1240 sayılı Kurul Kararının 5 inci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan düzenleme dikkate alındığında müdahale tespiti bulunmasa dahi otomasyon sistemi sağlıklı olarak çalışmaması halinde bayilik lisansı sahibinin akaryakıt hareketine konu eylemi gerçekleştirmemesi gerektiği, ancak davacı bayilik lisansı sahibinin otomasyon sistemi sağlıklı çalışmadığı halde akaryakıt hareketine konu eylemine devam ederek ilgili mevzuat hükmüne aykırı davranıldığı, bu durumda davacı şirkete ait akaryakıt istasyonunda 18.11.2016 tarihinde gerçekleştirilen denetim sonucu tespit edilen, "Lisansı ile tanınan haklar dışında faaliyet göstererek otomasyon sistemi sağlıklı çalışmamasına rağmen bayilik faaliyeti yapılması" fiilinin sabit olduğu sonucuna varıldığından, 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanununun 4 üncü maddesinin 1 ve 2 nci fıkrasına ve 1240 sayılı Kurul Kararının 5 inci maddesinin 2 nci fıkrasının (a), (b) ve (c) bendi hükümlerine aykırı hareket ettiği gerekçesiyle hakkında 84.575,00-TL tutarında idari para cezası uygulanmasına ilişkin davalı idare kararında hukuka aykırılık bulunmadığı, öte yandan, 28.02.2019 tarih ve 30700 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 14.02.2019 tarihli ve 7164 sayılı Maden Kanunu ile Bazı Kanunlarda ve Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 32. ve 33. maddeleri ile 5015 sayılı Kanunun " İdari Para Cezaları " başlıklı 19. maddesi ve "İdari Yaptırımlar" başlıklı 20. maddesinde değişiklikler yapılmış ise de Kanunun 19. maddesinde yapılan değişiklikle idari para cezalarına getirilen asgari ceza oranlarının yükseltildiği de dikkate alındığında lehe bir durum getirilmediği gerekçesiyle davanın reddine ilişkin olarak Ankara 10. İdare Mahkemesi'nce verilen 23/01/2020 tarih ve E:2019/277, K:2020/114sayılı kararın, hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek istinaf başvurusunun kabulü ile anılan kararın kaldırılması ve dava konusu işlemin iptaline karar verilmesi istenilmektedir.
 
SAVUNMANIN ÖZETİ: Mahkeme kararında hukuka aykırılık bulunmadığı ileri sürülerek istinaf başvurusunun reddi gerektiği savunulmuştur.
 
TÜRK MİLLETİ ADINA
 
Karar veren Ankara Bölge İdare Mahkemesi 8. İdari Dava Dairesince 2577 sayılı Yasanın değişik 45. maddesi uyarınca dava dosyası incelenerek gereği görüşüldü:
 
Dava; Bayilik lisansı sahibi davacı tarafından işletmekte olduğu akaryakıt istasyonunun otomasyon sisteminin sağlıklı çalışmadığının tespit edildiği bu durumun ise 5015 sayılı Kanun'un 4. maddesinin 1. ve 2. fıkrası hükümlerine, Petrol Piyasası Lisans Yönetmeliğinin 18. Maddesinin 1. ve 2. Fıkraları ile 1240 sayılı Kurul Kararının 5. maddesinin 2. Fıkrasının a,b ve c bentlerinde yer alan düzenlemelere aykırılık oluşturduğu ileri sürülerek, Petrol Piyasası Kanunun 19.maddesinin ikinci fıkrasının (e) bendinin 2 numaralı alt bendi ile (f) bendinde yer alan düzenlemeler uyarınca 2016 Yılında Uygulanacak Para Cezaları Hakkında Tebliğ gereğince 84.575,00-TL idari para cezası verilmesine ilişkin Enerji Piyasası Düzenleme Kurulunun 06.12.2018 tarihli, 8231/19 sayılı kararının iptali istemiyle açılmıştır.
 
5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu'nun 1. maddesinin birinci fıkrasında; bu Kanunun amacının; yurt içi ve yurt dışı kaynaklardan temin olunan petrolün doğrudan veya işlenerek güvenli ve ekonomik olarak rekabet ortamı içerisinde kullanıcılara sunumuna ilişkin piyasa faaliyetlerinin şeffaf, eşitlikçi ve istikrarlı biçimde sürdürülmesi için yönlendirme, gözetim ve denetim faaliyetlerinin düzenlenmesini sağlamak olduğu belirtilmiştir.
 
Aynı Kanun'un 4. maddesinin 1. fıkrasında; lisansın, sahibine lisansta yer alan faaliyetin yapılması ile bu konularda taahhütlere girişilmesi haklarını vereceği, 2. fıkrasında; lisans ile tanınan hakların; bu Kanunun, ilgili diğer mevzuatın ve lisansta yer alan kayıtlı hususların yerine getirilmesi koşuluyla kullanılacağı, hükümlerine yer verilmiştir.
 
5015 sayılı Kanun'un 19. maddesinin 2. fıkrasının (e) bendinde, "Aşağıdaki hallerde, sorumlulara üç yüz elli bin Türk Lirası idari para cezası verilir:
 
1) Lisans almaksızın hak konusu yapılan tesislerin yapımına veya işletimine başlanması ile bunlar üzerinde tasarruf hakkı doğuracak işlemlerin yapılması.
 
2) Sahip olunan lisansın verdiği haklar dışında faaliyet gösterilmesi.
 
3) 4 üncü maddenin dördüncü fıkrasının (f) bendinin bir takvim yılı içinde Kurumca yapılan uyarıya rağmen ihlali, aynı fıkranın (I) bendi haricindeki bentlerin ihlali.
 
4) 12 nci maddede yer alan hükümler dahilinde iletim ve depolama tesislerine erişimin dolaylı veya dolaysız olarak engellenmesi." hükmüne yer verilmiş,
 
Aynı maddenin(f) bendinde ise,"4 üncü maddenin dördüncü fıkrasının (I) bendi kapsamındaki ihlaller hariç olmak üzere bayiler için (e) bendinde yer alan cezanın beşte biri uygulanır." hükmü getirilmiş; 19. maddesinin 7.fıkrasında da; yukarıda belirtilenlerin dışında kalan ancak bu Kanunun getirdiği yükümlülüklere uymayanlara Kurumca bin beş yüz Türk Lirasından yetmiş bin Türk Lirasına kadar idari para cezası verileceği, hükmü yer almıştır.
 
Petrol Piyasası Lisans Yönetmeliğinin 18. maddesinin 1. fıkrasında; lisansın; sahibine, lisansta yer alan faaliyetin yapılması ile bu konularda taahhütlere girişilmesi haklarını vereceği, 2. fıkrasında da; lisans ile tanınan hakların, ilgili ve diğer mevzuatta kayıtlı hususların yerine getirilmesi koşuluyla kullanılabileceği, kuralı yer almıştır.
 
1240 sayılı Kurul Kararının 5 inci maddesinin ikinci fıkrasında; bayilik lisansı sahibinin, a) Akaryakıt istasyonlarında kurulu olan istasyon otomasyon sisteminin güvenliğinden sorumlu olduğu, b) İstasyon otomasyon sistemine izinsiz müdahalede bulunamayacağı, c) istasyon otomasyon sistemi çevrim içi olmayan yerlerde (tank, geçici tank. pompa vs.) akaryakıt hareketine konu eylem (satış, dolum vs.) gerçekleştiremeyeceği, kuralına, 14. fıkrasında; bayilik lisansı sahiplerinin, istasyonlarında kurulu olan istasyon otomasyon sisteminin güvenliğinden sorumlu oldukları, bayilerin, bağlı olduğu dağıtıcı lisansı sahibinin yazılı izni olmadan istasyon otomasyon sistemine müdahale edemeyeceği, bayinin, istasyon otomasyon sisteminin işleyişini engelleyen veya devre dışı bırakan her türlü fiilinin, izinsiz müdahale olarak değerlendirileceği, bayilerin istasyon otomasyon sisteminde meydana gelen arızaları en geç 24 saat içerisinde dağıtıcı lisans sahibine bildireceği, kuralına yer verilmiştir.
 
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinin değerlendirilmesinden, piyasada faaliyet gösteren bayilik lisansı sahiplerinin, dağıtıcıların, akaryakıt istasyonlarında kurmakla yükümlü oldukları istasyon otomasyon sistemine izinsiz müdahele edemeyecekleri, stok hareketleri ve akaryakıt alım satım işlemlerinin elektronik ortamda, günlük olarak izlenebilmesini teminen istasyonlarında kurulu olan otomasyon sisteminin güvenliğinden sorumlu oldukları ve istasyon otomasyon sisteminin çevrim içi olmayan yerlerinde(tank, pompa v.s) akaryakıt satışı ve dolum yapamayacakları, buna aykırı fiilide bulunduğu tespit olunan bayilik lisansı sahiplerine 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu'nun 19. maddesinin 7. fıkrası uyarınca idari para cezası uygulanabileceği görülmektedir.
 
Dava dosyasında yer alan bilgi ve belgelerin incelenmesinden; A1 adresinde faaliyet gösteren bayilik lisansı sahibi olan davacıya ait akaryakıt istasyonunda 18.11.2016 tarihinde yapılan denetimde, motorin yer altı tankında ıslak ölçümde 92 cm yakıtın olduğu ancak otomasyon sisteminde 51,6 cm yakıt görüldüğü, istasyonda bulunan tabancalardan yapılan satışların otomasyon ekranına yansımadığı ve otomasyon sisteminin çalışmadığının tespit edilmesi üzerine idari soruşturma açıldığı, 12/10/2018 tarihli 1552 sayılı soruşturma raporunun düzenlendiği, raporda yer alan tespit, görüş ve teklifin ise Kurul tarafından görüşülüp değerlendirilmesi sonucu, davacı şirketin "Lisansı ile tanınan haklar dışında faaliyet göstererek otomasyon sistemi sağlıklı çalışmamasına rağmen bayilik faaliyetinde bulunduğu" fiilinin gerçekleştirildiği bu fiilin de 5015 sayılı Kanunun 4.maddesinin 1 ve 2. fıkrasına ve 1240 sayılı Kurul Kararının 5. maddesinin 2. Fıkrasının (a), (b), (c) bentlerinde yer alan düzenlemelere aykırılık oluşturduğu gerekçesiyle dava konusu Kurul kararının alınmasından sonra, görülmekte olan davanın açıldığı anlaşılmıştır.
 
Kanunilik ilkesi, ortaya çıkan sonuca ceza uygulanabilmesini, fiilin kanunlarda açık bir şekilde kabahat veya suç olarak tanımlanması şartına bağlamaktadır. Tipiklik unsuru olarak da ifade edilen kanunî unsur, somut fiilin kanunda belirlenmiş soyut hukuk normuna uygun olmasını ifade etmektedir.
 
5015 sayılı Kanun'un 4. maddesindeki düzenlemenin, lisans sahiplerinin genel nitelikli hak, kısıtlama ve yükümlülüklere ilişkin olduğu, anılan maddenin birinci ve ikinci fıkrasının, lisans sahiplerine, lisans hangi faaliyete (rafinerici, taşıma, iletim, bayilik v.b) ilişkin olarak verilmişse, sadece buna ilişkin alanda piyasa faaliyetinde bulunabilecekleri ve bu hakkın lisansta kayıtlı hususlar dahilinde kullanılabileceğine ilişkin koşulları düzenlediği açıktır.
 
Bu itibarla, dava konusu idari para cezasının tesis edilmesine sebep olan olayın, bayilik lisansı sahibi olan davacı şirkete ait istasyonda otomasyon sisteminin sağlıklı ve düzenli çalışmaması ve akaryakıt dolum ve satışlarının otomasyon sistemine tam yansımaması olduğu, anılan eylemin karşılığında ise "sahip olunan lisansın verdiği haklar dışında faaliyet gösterilmesi" fiilinin karşılığı olan idari para cezasının tesis edildiğinin görüldüğü, ancak dava dosyasında mevcut olan tespite göre faaliyetin usulüne uygun yürütülmediği açık olmakla birlikte, mevzuatın belirlediği kurallara uygun olarak bir başka deyişle usulüne uygun yürütülmemesinden dolayı davacıya idari yaptırım uygulanması mümkün ise de, davacıya isnat edilen; Lisansı ile tanınan haklar dışında faaliyet göstererek otomasyon sistemi sağlıklı çalışmamasına rağmen bayilik faaliyetinde bulunduğu şeklindeki fiilin karşılığının 19. maddesinde idarî yaptırım olarak belirlenmediği anlaşıldığından, lisansın verdiği haklar dışında faaliyetin yürütüldüğünün kabulü ile 5015 sayılı Kanun'un 4. maddesinin 1. ve 2. fıkraları ile Petrol Piyasası Lisans Yönetmeliğinin 18. maddesinin 1.ve 2. fıkraları ayrıca 1240 sayılı Kurul Kararının 5 inci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan düzenlemelerin ihlal edildiği gerekçeleriyle 5015 sayılı Kanun'un 19. maddesinin 2. fıkrasının (e) bendi ile (f) bendinde yer alan düzenlemeler uyarınca verilen dava konusu idari para cezasında hukuka uyarlık, davanın reddi yolunda verilen İdare Mahkemesi kararında ise hukuki isabet bulunmamaktadır.
 
Açıklanan nedenlerle, davacı tarafın istinaf başvurusunun KABULÜ ile Ankara 10. İdare Mahkemesi'nce verilen 23/01/2020 tarih ve E:2019/277, K:2020/114 sayılı kararın KALDIRILMASINA; 2577 sayılı Yasanın değişik 45. maddesinin 4. fıkrası uyarınca esastan incelenen davada, dava konusu işlemin İPTALİNE; aşağıda dökümü yapılan, mahkeme ve istinaf safhasına ait toplam 430,65 TL yargılama giderinin ve yürürlükteki Avukatlık Asgari Ücret Tarifesine göre 1.700,00 TL avukatlık ücretinin davalı idareden alınarak davacı tarafa verilmesine, posta gideri avansından artan miktarın istenilmesi halinde istinaf başvurusunda bulunan tarafa iadesine, 2577 sayılı Yasanın değişik 46. maddesi uyarınca kararın tebliğini izleyen günden itibaren 30 gün içerisinde Danıştay ilgili Dairesine temyiz yolu açık olmak üzere, 18/11/2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi. (¤¤)


Full & Egal Universal Law Academy