Dairesi: 6. İdari Dava Dairesi
Esas No: 2019/2629
Karar No: 2020/830
Karar Tarihi: 29.09.2020



İSTEMİN ÖZETİ: Ankara ili, Çankaya ilçesi, ... Bulvarı ile Mareşal ... kesişimi (kavşak orta yuvarlağı) aydınlatma direğine baz istasyonu kurulmak suretiyle fuzulen işgal edildiğinden bahisle 15/07/2009-15/07/2014 tarihleri arasındaki dönem için 22.513,70 TL ecrimisil tahakkuk ettirilmesine ilişkin 18/10/2018 tarih ve 633 sayılı ecrimisil ihbarnamesinin iptali istemiyle açılan davada; dava konusu işlemin iptaline ilişkin olarak Ankara 8. İdare Mahkemesince verilen 09/09/2019 tarih ve E:2019/150, K:2019/1684sayılı kararın; hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek kaldırılması istenilmektedir.
 
SAVUNMANIN ÖZETİ: Mahkeme kararında hukuka aykırılık bulunmadığı ileri sürülerek, istinaf başvurusunun reddi gerektiği savunulmuştur.
 
TÜRK MİLLETİ ADINA
 
Karar veren Ankara Bölge İdare Mahkemesi 6. İdari Dava Dairesince, 2577 sayılı Yasa'nın değişik 45. maddesi uyarınca dava dosyası incelenerek gereği görüşüldü:
 
Dava; Ankara ili, Çankaya ilçesi, ... Bulvarı ile Mareşal ... kesişimi (kavşak orta yuvarlağı) aydınlatma direğine baz istasyonu kurulmak suretiyle fuzulen işgal edildiğinden bahisle 15/07/2009-15/07/2014 tarihleri arasındaki dönem için 22.513,70 TL ecrimisil tahakkuk ettirilmesine ilişkin 18/10/2018 tarih ve 633 sayılı ecrimisil ihbarnamesinin iptali istemiyle açılmıştır.
 
İdare Mahkemesince, dava konusu edilen işlemin, Ankara Büyükşehir Belediye Encümeni'nin 05/04/2018 tarih ve 670/1713 sayılı işlemi dayanak alınarak tesis edildiği ve anılan encümen kararının iptaline karar verilmesi istemiyle açılan davada, Ankara 15. İdare Mahkemesinin 31/12/2018 tarih ve E:2018/1851, K:2018/2618 sayılı kararıyla dava konusu işlemin iptaline karar verildiği görüldüğünden, dayanağı ortadan kalkmış bulunan dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
 
Davalı idare tarafından, anılan kararın hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek kaldırılması istenilmektedir.
 
2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'nun 75. maddesinde, Devletin özel mülkyetinde veya hüküm ve tasarrufu altında bulunan taşınmaz malların gerçek ve tüzel kişilerce işgali üzerine, fuzuli şagilden, bu Kanunun 9. maddesindeki yerlerden sorulmak suretiyle 13. maddesinde gösterilen komisyonca takdir ve tespit edilecek ecrimisilin isteneceği kurala bağlanmıştır.
 
13/07/2005 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 15. maddesinin 1. fıkrasının (f) bendinde, toplu taşıma yapmak, bu amaçla otobüs, deniz ve su ulaşım araçları, tünel, raylı sistem dâhil her türlü toplu taşıma sistemlerini kurmak, kurdurmak, işletmek ve işlettirmek belediyelerin görev ve yetkileri olarak düzenlenmiş, aynı maddenin 6. fıkrasında ise, belediye mallarına karşı suç işleyenlerin Devlet malına karşı suç işlemiş sayılacağı, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'nun 75. maddesi hükümlerinin belediye taşınmazları hakkında da uygulanacağı hükme bağlanmıştır.
 
10/07/2004 tarihli ve 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu'nun 7. maddesinin (f) bendinde, büyükşehir ulaşım ana plânını yapmak veya yaptırmak ve uygulamak; ulaşım ve toplu taşıma hizmetlerini plânlamak ve koordinasyonu sağlamak; kara, deniz, su ve demiryolu üzerinde işletilen her türlü servis ve toplu taşıma araçları ile taksi sayılarını, bilet ücret ve tarifelerini, zaman ve güzergâhlarını belirlemek; durak yerleri ile karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde araç park yerlerini tespit etmek ve işletmek, işlettirmek veya kiraya vermek; (g)bendinde ise, büyükşehir belediyesinin yetki alanındaki mahalleleri ilçe merkezine bağlayan yollar, meydan, bulvar, cadde ve ana yolları yapmak, yaptırmak, bakım ve onarımı ile bu yolların temizliği ve karla mücadele çalışmalarını yürütmek; kentsel tasarım projelerine uygun olarak bu yerlere cephesi bulunan yapılara ilişkin yükümlülükler koymak; ilân ve reklam asılacak yerleri ve bunların şekil ve ebadını belirlemek; meydan, bulvar, cadde, yol ve sokak ad ve numaraları ile bunlar üzerindeki binalara numara verilmesi işlerini gerçekleştirmek büyükşehir belediyelerinin görev ve yetkileri olarak düzenlenmiş; nkara İl İdare Kurulu'nun 07/07/1998 tarih ve 1070 sayılı kararı ile, meydan, bulvar, cadde, anayol ve sokakların yol genişliği ve yaya yolu 12 metre ve üstünde olan yollar ile bu yolların üzerinde bulunan meydan, saha ve alanlar Büyükşehir Belediyesinin yetkisi kapsamında kabul edilmiştir.
 
Öte yandan, 3194 sayılı İmar Kanunu'nun 11. maddesinde; "İmar planlarında; meydan, yol, su yolu, park, yeşil saha, otopark, toplu taşıma istasyonu ve terminal gibi umumi hizmetlere ayrılmış yerlere rastlayan Vakıflar Genel Müdürlüğüne ait gayrimenkuller ile askeri yasak bölgeler, güvenlik bölgeleri ile ülke güvenliği ile doğrudan doğruya ilgili ... Silahlı Kuvvetlerine ait harekat ve savunma amaçlı yerler hariç Hazine ve özel idareye ait arazi ve arsalar belediye veya valiliğin teklifi, Maliye ve Gümrük Bakanlığının onayı ile belediye ve mücavir alan sınırları içinde belediyeye; belediye ve mücavir alan hudutları dışında özel idareye bedelsiz terk edilir ve tapu kaydı terkin edilir. Ancak, bu yerlerin üzerinde bina bulunduğu takdirde, arsası hariç yalnız binanın halihazır kıymeti için takdir edilecek bedel ödenir. Bedeli ve ödeme şekli taraflarca tespit olunur. Bu suretle maledilen arazi ve arsalar belediye veya özel idare tarafından satılamaz ve başka bir maksat için kullanılamaz. Bu hususta tapu kütüğünün beyanlar hanesine gerekli şerh konur." hükmü yer almaktadır.
 
19/06/2007 tarihli ve 26557 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmeliğin "Tespit" başlıklı84. maddesinde;"(1) Hazine taşınmazlarından kiraya verilen, irtifak hakkı kurulan veya kullanma izni verilenlerin dışında kalanların fiilî durumları, İdarece hazırlanan program dâhilinde mahallinde tespit edilir. Taşınmazların tespitleri yılda en az bir defa yapılır, ancak tespit programlarının süresi beş yıldan fazla olamaz. Bu tespitlerin yapılması konusunda illerde defterdarlar, ilçelerde ise malmüdürleri veya varsa milli emlak müdürleri gerekli tedbirleri alırlar. Tespitten önceki sürelere ait işgal ve tasarruflar sebebiyle ecrimisil takip ve tahsilatı yapılarak bu taşınmazlar denetim ve idare altına alınır. (2) Taşınmazın mahallinde düzenlenecek Taşınmaz Tespit Tutanağında (Ek-8); işgalin başlangıç tarihi, taşınmazın işgale veya kullanıma konu olan yüzölçümü, işgalcileri, kullanım amacı, ecrimisil takdirinde yararlanılabilecek bilgiler ile bilinmesinde yarar görülen diğer bilgilere yer verilir." kuralı yer almış; "Ecrimisilin tespit ve takdir edilmesi" başlıklı85. maddesinde;"(1) Hazine taşınmazlarının kişilerce işgale uğradığının tespit edilmesi hâlinde, tespit tarihinden itibaren onbeş gün içinde "Taşınmaz Tespit Tutanağı"na (Ek-8) dayanılarak, tespit tarihinden geriye doğru beş yılı geçmemek üzere bedel tespit komisyonunca ecrimisil tespit ve takdir edilir. (2) Ecrimisilin tespit ve takdirinde; İdarenin zarara uğrayıp uğramadığına ve işgalcinin kusurlu olup olmadığına bakılmaksızın, taşınmazın işgalci tarafından kullanım şekli, fiili ve hukuki durumu ile işgalden dolayı varsa elde ettiği gelir, aynı yer ve mahalde bulunan emsal nitelikteki taşınmazlar için oluşmuş kira bedelleri veya ecrimisiller, varsa bunlara ilişkin kesinleşmiş yargı kararları, ilgisine göre belediye, ticaret odası, sanayi odası, ziraat odası, borsa gibi kuruluşlardan veya bilirkişilerden soruşturulmak suretiyle edinilecek bilgiler ile taşınmazın değerini etkileyecek tüm unsurlar göz önünde bulundurulur. İşgalin şekli, Hazine taşınmazının konumu ve taşınmazdan elde edilen gelir gibi unsurlar itibariyle asgari ecrimisil tutarlarını belirlemeye Bakanlık yetkilidir." kuralına yer verilmiştir.
 
20/08/2011 tarihli ve 28031 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 336 sayılı Milli Emlak Genel Tebliğinin "Ecrimisilin tespit ve takdir edilmesi" başlıklı 5. maddesinin 10., 11. ve 12. fıkralarında, "Ecrimisilin tespit ve takdirinde; İdarenin zarara uğrayıp uğramadığına ve işgalcinin kusurlu olup olmadığına bakılmaksızın, taşınmazın işgalci tarafından kullanım şekli, fiili ve hukuki durumu ile işgalden dolayı gelir elde edilip edilmediği, gibi hususlar göz önünde bulundurulur.
 
Ecrimisil tespit ve takdir edilirken, Hazine taşınmazının değerini etkileyebilecek; a) İmar durumu, b) Yüzölçümü, c) Niteliği, ç) Verimi (tarım arazilerinde), d)Alt yapı hizmetlerinden yararlanıp yararlanmadığı, e) Konumu, f)Taşınmazın kullanım şekli ve işgalden dolayı gelir elde edilip edilmediği, gibi her türlü ölçütler dikkate alınır.
 
Ecrimisilin tespitinde ayrıca; aynı yer ve mahalde bulunan emsal nitelikteki taşınmazlar için oluşmuş kira bedelleri veya ecrimisiller, varsa bunlara ilişkin kesinleşmiş yargı kararları, ilgisine göre belediye, ticaret odası, sanayi odası, ziraat odası, borsa gibi kuruluşlardan veya bilirkişilerden soruşturulmak suretiyle edinilecek bilgiler ile taşınmazın değerini etkileyecek tüm unsurlar göz önünde bulundurulur. Ecrimisil tespit ve takdirinde göz önünde bulundurulacak bilgiler, gerektiğinde köy, mahalle, cadde ve sokak itibariyle sorulabilir." hükümleri yer almıştır.
 
Yukarıda yer alan mevzuat hükümlerinin birlikte değerlendirilmesinden, 5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 15. ve 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu'nun 7. maddesine göre belde sakinlerinin mahalli müşterek nitelikteki ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla görevli ve yetkili kılınan belediyelerin, toplu taşıma, ulaşım sistemi ve yol yapımı konusundaki görevleri de dikkate alındığında yollar ile ilgili olarak belediyelerin tasarruf yetkilerinin bulunması;3194 sayılı Kanun'un 11. maddesine göre de imar planında meydan, yol, su yolu, park, yeşil saha, otopark, toplu taşıma istasyonu ve terminal olarak düzenlenen taşınmazların belediyeye terk edilmesinde yasal zorunluluk bulunması karşısında,5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 15. ve 2886 sayılı Yasanın 75. maddeleri uyarınca belediyelerin tasarruf ve yetkisinde bulunduğu kabul edilen ve büyükşehir belediyesinin yetki alanına giren yerlerden büyükşehir belediyesince ecrimisil alınması gerekeceği kuşkusuzdur.
 
Dava dosyasının incelenmesinden; davalı Büyükşehir Belediyesi elemanlarınca düzenlenen 16/05/2018 tarihli tutanakta, şehrin muhtelif yerlerinde bulunan ve ... Elektirik A.Ş. tarafından GSM operatörlerinden ..., ... Telekom ve ...'a baz istasyonu kurmak amacıyla kiralanan elektrik aydınlatma direklerine yönelik mahallinde inceleme yapılarak her bir baz istasyonunun koordinatlarının ve adreslerinin tespit edildiğinin belirtildiği, kıymet takdir komisyonun kararı uyarınca da ... Telekomünikasyon A.Ş. ile ... Elektrik Dağıtım A.Ş. arasında aydınlatma direğine konu bir baz istasyonu için düzenlenen kira sözleşmesinde 1 direk için 2,500 USD/yıl kira bedeli alındığından bahisle anılan kira bedelinin ... Lirasına çevrilerek ve Y-ÜFE oranları uygulanarak 15/07/2009 ila 15/07/2014 tarihleri arasındaki dönem için GSM operatörlerinden istenecek ecrimisil miktarlarının belirlendiği, akabinde de 27/03/2018 tarihli ecrimisil tespit raporunda, 15/07/2009 ila 15/07/2014 dönemi için hazırlanan ecrimisil tespit raporundaki bedellerin yıllar itibariyle Y-ÜFE oranında hesaplanması nedeniyle 15/07/2014 ila 15/03/2018 dönemi için de Y-ÜFE oranının uygulanmasının uygun görüldüğü, Ankara Büyükşehir Belediye Encümeni'nin 05/04/2018 tarihli ve 670 sayılı kararıyla, ... Telekomünikasyon A.Ş. ile ... Elektrik Dağıtım A.Ş. arasında aydınlatma direğine konu bir baz istasyonu için düzenlenen 01/07/2011 tarihli kira sözleşmesinde, USD hesabı TL'ye çevrilerek ... Lirası cinsinden yeniden belirlenen bedeller üzerinden her bir baz istasyonu için ecrimisil alınmasına karar verildiği, Ankara Büyükşehir Belediye Encümeni'nin 05/04/2018 tarihli ve 671 sayılı kararıyla da, her bir baz istasyonu için 15/07/2014 ila 15/03/2018 tarihleri arasındaki dönem için ecrimisil tespit raporunda belirtildiği şekilde ecrimisilin belirlenmesine karar verildiği, anılan kararlara göre de Ankara ili, Çankaya ilçesi, ... Bulvarı ile Mareşal ... kesişimi (kavşak orta yuvarlağı) aydınlatma direğine baz istasyonu kurulmak suretiyle fuzulen işgal edildiğinden bahisle 15/07/2009-15/07/2014 tarihleri arasındaki dönem için 22.513,70 TL ecrimisil tahakkuk ettirilmesine ilişkin 18/10/2018 tarih ve 633 sayılı ecrimisil ihbarnamesinin tesis edildiği anlaşılmaktadır.
 
Olayda, umumi hizmetlerin yerine getirilmesi amacıyla, imar planında yol olarak ayrılan ve Ankara İl İdare Kurulu'nun 07/07/1998 tarih ve 1070 sayılı kararına göre Büyükşehir Belediyesinin yetki alanında bulunan söz konusu taşınmazın fuzulen işgali söz konusu olduğundan davalı Büyükşehir Belediyesince ecrimisil bedeli istenilmesinde hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
 
Ancak; yukarıda yer verilen düzenlemeler gereği Hazinenin özel mülkiyetinde veya Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan taşınmazların işgal edilmesi hâlinde, bu işgal nedeniyle ilgililer adına ecrimisil tahakkuk ettirileceği kuşkusuz olmakla birlikte, fuzuli işgal sebebiyle ecrisimisil takdir edilebilmesi için öncelikle işgalin Yönetmelikte öngörülen usule uygun şekilde, taşınmaz mahallinde düzenlenecek olan ve işgalin başlangıç tarihi, taşınmazın işgale veya kullanıma konu olan yüzölçümü, işgalcileri, kullanım amacı, ecrimisil takdirinde yararlanılabilecek bilgiler ile bilinmesinde yarar görülen diğer bilgilere yer verilmek suretiyle tespit edilmesi, ardından da bu tutanağa dayalı olarak mevzuatta öngörülen şekilde araştırma yapılmak suretiyle ecrimisil tutarının tespit ve takdir edilmesi gerekmektedir.
 
Uyuşmazlıkta, dava konusu ecrimisil tahakkukuna dayanak oluşturan 16/05/2018 tarihli tutanağın, Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmeliğin ekinde yer alan Taşınmaz Tespit Tutanağındaki bilgileri içermediği, davacı şirketten istenilen ecrimisil bedelinin belirlenmesinden önce kıymet takdir komisyonunca; aynı yer ve mahalde bulunan emsal nitelikteki taşınmazlar için oluşmuş kira bedellerine veya ecrimisillere, varsa bunlara ilişkin kesinleşmiş yargı kararlarına, belediye, ticaret odası, sanayi odası, ziraat odası, borsa gibi kuruluşlardan veya bilirkişilerden soruşturulmak suretiyle edinilecek bilgilere ve taşınmazın değerini etkileyecek tüm unsurlara ilişkin herhangi bir araştırma ve değerlendirme yapılmadığı, sadece ... Telekomünikasyon A.Ş. ile ... Elektrik Dağıtım A.Ş. arasında aydınlatma direğine konu bir baz istasyonu için düzenlenen kira sözleşmesinde 1 direk için 2,500 USD/yıl kira bedeli alındığından bahisle anılan kira bedelinin ... Lirasına çevrilerek ve Y-ÜFE oranları uygulanarak dava konusu ecrimisil miktarının belirlendiği görülmektedir.
 
Bu durumda; davalı idarece, fuzulen işgal edildiği belirtilen taşınmazın tespitinin Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmeliğinin 85. maddesine uygun şekilde tutanak düzenlenmek suretiyle yapılmadığı, bütün taşınmazlara ilişkin tek tutanak ve eki liste düzenlendiği, listede çelişkili tespitlere yer verildiği, yine ecrimisil takdir ve tespitinin de mevzuatta öngörülen şekilde araştırma yapılmaksızın belirlendiği anlaşıldığından, usule aykırı şekilde tesis edilen dava konusu ecrimisil ihbarnamesinde anılan gerekçeyle hukuka uyarlık görülmemiştir.
 
Açıklanan nedenlerle, Ankara 8. İdare Mahkemesince verilen 09/09/2019 tarih ve E:2019/150, K:2019/1684 sayılı karar sonucu itibarıyla usul ve hukuka uygun olduğundan, İstinaf Başvurusunun yukarıda yer verilen gerekçeyle REDDİNE, yargılama giderlerinin başvuruda bulunan taraf üzerinde bırakılmasına, posta gideri avansından artan miktarın istenilmesi halinde istinaf başvurusunda bulunana iadesine, 29/09/2020 tarihinde oybirliğiyle 2577 sayılı Yasa'nın değişik 45. maddesinin 6. fıkrası uyarınca kesin olarak karar verildi. (¤¤)


Full & Egal Universal Law Academy