Anayasa Mahkemesi Numara 9/2009 Dava No 4/2011 Karar Tarihi 20.10.2011
Numara: 9/2009
Dava No: 4/2011
Taraflar: Casino İşletmecileri Birliği (CİB) ile KKTC Cumhuriyet Meclisi arasında
Konu: Anayasaya aykırılık - 31/2009 sayılı Şans Oyunları Yasasının bazı maddelerinin Anayasaya aykırı olduğu iddiası - Yasanın 10(4) ve 22(3) maddelerinin Anayasanın 75(2) ve(3) maddesine, 12(2) maddesinin sonunda yer alan "... ve bu teminat iade edilmez" söz dizisinin Anayasanın 1. maddesine aykırı olduklarına ve iptal edilmelerine karar verildi - Anayasaya aykırılığı ileri sürülen diğer maddelerin Anayasaya aykırı olmadıklarına karar verildi.
Mahkeme: A/M
Karar Tarihi: 20.10.2011

-D. 4/2011 Anayasa Mahkemesi: 9/2009

ANAYASA MAHKEMESİ OLARAK OTURUM YAPAN
YÜKSEK MAHKEME HUZURUNDA

Anayasanın 147. maddesi hakkında.

Mahkeme Heyeti: Nevvar Nolan, Başkan, Mustafa Özkök, Necmettin Bostancı, Talat D. Refiker, Narin F. Şefik-.


Davacı: Casino İşletmecileri Birliği (CİB) 14, Osmanpaşa Caddesi Lefkoşa.
ile-
Davalı: KKTC Cumhuriyet Meclisi, Lefkoşa
A r a s ı n d a.

Davacı tarafından Av. Serhan Çınar
Davalı tarafından Başsavcı Yardımcısı Ersoy Ölçter.

-------------
K A -R A R

KONU:
31/2009 sayılı Şans Oyunları Yasası'nın
10(4), 13(2) ve 22(3) maddelerinin Anayasanın 1,3,7 ve 75. maddelerine,
12 (2) maddesinin Anayasanın 1,7,17 ve 18. maddelerine,
15(1),15(2) ve 15(3) maddesinin Anayasanın 1,3,7,18 ve 22. maddelerin-e,
15(4) ve 38(8) maddelerinin Anayasanın 1,7 ve 19. maddelerine,
15(7) maddesinin Anayasanın 1,3,7,46(1),46(2) ve 75. maddelerine,
37. maddesinin Anayasanın 1,3,7,17 ve 18. maddelerine,
38(2), 38(3), 38(4) ve 38(6) maddesinin Anayasanın 1,3,7,17 ve 18. ma-ddelerine
aykırı olup olmadıkları.


I. OLAY:
Davacı Birlik, Cumhuriyet Meclisi tarafından kabul edilen ve 12.3.2009 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 31/2009 sayılı Şans Oyunları Yasası'nın yukarıda verilen maddelerinin Anayasanı-n yine yukarıda verilen maddelerine aykırı oldukları iddiası ile iptal edilmeleri için Anayasa Mahkemesinde işbu iptal davasını açtı.

II. İDDİANIN GEREKÇESİ:
Davacı Birliğin iddialarının özeti aşağıdaki gibidir;

Yasa koyucu Şans Oyunları Yasası'nı-n 10(2) maddesinde yıllık Şans Oyunu Salonu Ruhsat harcını, 10(3) maddesinde Şans Oyunu Masası ile Şans Oyunu Makineleri için alınacak harçları belirlemiş ancak konu Yasa'nın 10(4) maddesinde Bakanlar Kuruluna alınan harçları her yıl %20 oranını aşmamak k-aydıyla artırma yetkisi vermiştir.

Yasa koyucu konu Yasa'nın 13(1) maddesinde Şans Oyunu Salonu işletme kasasında bulundurulacak para miktarını belirlemiş ancak Yasa'nın 13(2) maddesinde Bakanlar Kuruluna bu miktarı her yıl %50 oranını aşmamak kaydı ile -artırma yetkisi vermiştir.

Yasa koyucu konu Yasa'nın 22(2) maddesinde personel lisans ücretini belirlemiş ancak Yasa'nın 22(3) maddesinde Bakanlar Kuruluna bu ücreti her yıl %10 oranını aşmamak kaydı ile artırma yetkisi vermiştir.

Anayasanın 75(2) madd-esine göre vergi, resim ve harçların yasa ile konması, Bakanlar Kuruluna bunları artırma yetkisi verilecekse yine yasada tavanın, göz önüne alınacak kriter ve kıstasların belirlenmesi gerekir, konu Yasa'nın 10(4), 13(2), 22(3) maddelerinde Bakanlar Kurulun-a yetki verilirken ne tavan ne de kriter ve kıstaslar belirlenmediğinden bu maddeler Anayasanın 75(2) ve (3) maddesine aykırıdır.

Konu Yasa'nın 12(2) maddesine göre Devlet, Devlete karşı mali yükümlülüğünü yerine getirmeyen işletmecinin, ruhsatının iptal- edilmesi halinde, Devlete vermiş olduğu teminata el koyar ve bu teminat iade edilmez. İşletmecinin Devlete karşı yerine getirmediği mali yükümlülük verdiği teminat miktarının altında olabilir ama buna rağmen Devlet tüm teminata el koyacak ve teminat iade- edilmeyecektir, ceza nitelikli olan böyle bir düzenleme hukuk devleti niteliğine ters düşmektedir, işletmecinin hak arama özgürlüğünü elinden almaktadır.

Konu Yasa'nın 15(1) ve (2) maddesine göre ikametgahı Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetinde olan yurttaşl-arın Şans Oyunları Salonlarına girmesi yasaktır. Bu düzenleme yurttaşların gezi özgürlüğüne sahip olduğunu ve bu özgürlüğün ancak ulusal güvenliği sağlama ve salgın hastalıkları önleme amaçlarıyla sınırlandırılabileceğini ifade eden Anayasanın 22(1) madde-sine aykırıdır.

Konu Yasa'nın 15(4) maddesi Şans Oyunu Salonu bilgisayarında tutulan müşteri bilgilerinin denetime gelen Bakanlık yetkililerine verilmesini düzenler; bu düzenleme herkesin özel hayatına saygı gösterilmesini isteme hakkını düzenleyen Anaya-sanın 19(1) maddesine aykırıdır.
Konu Yasa'nın 15(7) maddesinde öngörülen her Şans Oyunu Salonu için işletmecinin günde en az 50 kişilik giriş ücreti yatırma zorunluluğu Anayasanın sözleşme hakkını düzenleyen 46. ve vergi ödevini düzenleyen 75. maddelerin-e aykırıdır.

Konu Yasa'nın 37. maddesinde bazı yükümlülüklerini yerine getirmeyen işletmeciye denetime yetkili Bakanlık müfettişleri tarafından idari para cezası kesilmesi ve cezanın Kamu Alacaklarının Tahsili Usulü Yasası uyarınca tahsil edilmesi düze-nlenmektedir, bu düzenleme hak arama özgürlüğünü düzenleyen Anayasanın 17. maddesine aykırıdır.

Konu Yasa'nın 38(2), (3),(4), (6) ve (8) maddelerinde öngörülen ceza miktarları fahiştir, suçlar ile orantılı değildir; bu düzenleme hiçbir yasanın suçun ağır-lığı ile orantılı olmayan bir ceza koyamayacağını buyuran Anayasanın 18(3) maddesine aykırıdır.

Davalının iddialarının özeti de aşağıdaki gibidir:
Ön itiraz olarak, iptali istenen yasa kuralları Davacı Birliğin varlık ve görevlerini ilgilendiren bir al-anda olmadığı cihetle Davacı Birlik Anayasanın 147. maddesi altında iptal davası açmaya ehil değildir.

Konu Yasa'nın 10(4), 13(2) ve 22(3) maddeleri Anayasanın 75(2) ve (3) maddesine aykırı değildir; Bakanlar Kuruluna verilen artırma yetkileri yas-a maddelerinde belirlenmiş tavanlarla sınırlandırılmıştır.

İşletmecinin teminatına el konulmasını ve teminatın iade edilmeyeceğini düzenleyen Yasa'nın 12(2) maddesi, hak arama özgürlüğünü düzenleyen Anayasanın 17. maddesine aykırı değildir, işletmeci yine- de mahkemeye başvurabilir; bu düzenleme sosyal adalet ve hukuk devleti kavramlarına da ters düşmemektedir.

Konu Yasa'nın 15(1) ve (2) maddesindeki düzenlemenin yurttaşın gezi özgürlüğünü kısıtladığı ve Anayasanın 22(1) maddesine ters düştüğü söylenemez-.

Konu Yasa'nın 15(4) ve (7) maddesinde, 37. maddesinde, 38(2),(3),(4),(6) ve (8) maddesinde yer alan düzenlemelerin Anayasaya aykırılığı yoktur.


III. İLGİLİ YASA MADDELERİ:
31/2009 sayılı Şans Oyunları Yasası'nın ilgili maddeleri aşağıda verildiği gi-bidir.

Şans Oyunu Salonu
Ruhsat Harcı10.(1)
..........................(2)..........................(3)..........................(4)Şans Oyunu Salonu Ruhsat Harçları ile Şans Oyunu Masası ve Şans Oyunu Makineleri için alınan harçları, Ba-kanlar Kurulu her yıl %20 oranını aşmamak kaydı ile artırabilir.
Teminat
12.(1)..................................(2)Devlete karşı mali yükümlülüklerini yerine getirmeyen ruhsat sahibi tüzel kişilerin, ruhsatlarının iptali halinde, Devlet, ruhsat- sahibi İşletmecilerinin teminatına el koyar ve bu teminat iade edilmez.
Şans Oyunu Salonu İşletme Kasasında Bulundurulacak
Para13.(1)........................................(2)Bakanlar Kurulu, Şans Oyunu Salonu kasasında daimi olarak bulunduru-lması gereken nakit para miktarını her yıl %50 oranını aşmamak kaydı ile arttırabilir.

Şans Oyunu Salonuna Giriş
Ve Kayıt Kuralları15.(1)Aşağıdaki belirtilenler, 25 yaşını doldurmuş olmak ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetinde öğrenim görmekte olmamak k-oşullarıyla Şans Oyunu Salonlarına girebilir ve şans oyunu oynayabilirler:(A)İkametgahı Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetinde bulunmayan Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti yurttaşları,(B)Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti yurttaşı olmayan yabancılar.(2)Y-ukarıdaki (1)'inci fıkrada belirtilenlerin dışında kalan kişilerin Şans Oyunu Salonlarına girmesi yasaktır. Bu fıkraya aykırılığın tesbiti halinde Şans Oyunu Salonu İşletmecisine ve Şans Oyunu Salonuna yasa dışı giren kişilere cezai işlem uygulanır.(3)-Şans Oyunu Salonuna giriş sırasında kimlik belgesi sunulması şarttır. Şans Oyunu Salonu görevlisinin, müşteriyle ilgili bilgileri bilgisayara kaydetmesi zorunludur. Bu maddedeki şartların aksinin tespiti halinde Şans Oyunu Salonu işletmecisine cezai işlem- uygulanır.(4)Şans Oyunu Salonu bilgisayarında tutulan müşteri bilgileri sürekli olarak güncellenir ve bu bilgiler, denetime gelen Bakanlık yetkililerine verilir. Bilgilerin muhafazası en az 12 (oniki) yıl olmalıdır.(5)..........................-.............(6).......................................(7)Şans Oyunu Salonlarının ana girişinde bir resepsiyon bulundurulması zorunludur. Şans Oyunu Salonuna giren her kişiden Şans Oyun Salonu resepsiyonunda Bakanlık onaylı bilet karşılığı 10.00 -TL (On Türk Lirası) giriş ücreti tahsil edilir. Tahsil edilen bu para her haftanın ilk Pazartesi günü Bakanlık gelirler veznesine yatırılır. Her Şans Oyunu Salonu günlük girişlere bakılmaksızın en az 50 kişilik giriş ücretini taban olarak yatırmak zorundad-ır.
Ancak, Şans Oyunu Salonlarına haftalık giriş bildirimi 350 kişiden az olamaz. Ödenen bu paranın %70'i her yıl Devlet bütçesinde gösterilmek ve sadece turizm maksatları için kullanılmak üzere Turizm İşleri ile Görevli Bakanlığın bütçesine aktarılı-r.
Personel Lisans Belgeleri22.(1)........................................(2).........................................(3)Bakanlar Kurulu bu ücreti her yıl %10 oranını aşmamak kaydı ile artırabilir.


İdari Para Cezaları





37. Bu Yasan-ın 14'üncü maddesindeki, 15'inci maddesinin (7)'nci fıkrasındaki, 16'ncı, 19'uncu, 22'nci, 23'üncü maddesindeki ve 24'üncü maddesinin (3)'üncü fıkrasındaki yükümlülüklerini yerine getirmeyen Şans Oyunu Salonunun Ruhsat sahibi veya Şans Oyunu Salonu İzni sa-hibi veya Şans Oyunu Salonu işletmecisine, denetime yetkili Bakanlık Müfettişleri tarafından 5,000.- € (Beş Bin Euro) karşılığı Türk Lirası idari para cezası kesilir. Kesilen para cezası Kamu Alacaklarının Tahsili Usulü Yasası uyarınca tahsil edilir.D-ava Konusu Suç ve Cezalar38.(1)............................................(2)Bu Yasanın 8'inci maddesinin (15)'inci fıkrasına aykırı olarak ruhsatını birden fazla tesis veya yerde kullanan veya başka bir kişiye satan, devreden veya ödünç veren bir- kişi bir suç işlemiş olur ve mahkumiyeti halinde 200,000.- € (İki Yüz Bin Euro) karşılığı Türk Lirasına kadar para cezasına veya 5 (beş) yıla kadar hapis cezasına veya her iki cezaya birden çarptırılabilir.(3)Bu Yasanın 13'üncü maddesinin (1)'inci fı-krasına aykırı bir yöntemle şans oyununda kazananlara ödeme yapan veya teklif eden bir kişi bir suç işlemiş olur ve mahkumiyeti halinde 100,000.- € (Yüz Bin Euro) karşılığı Türk Lirasına kadar para cezasına veya 5 (beş) yıla kadar hapis cezasına veya her i-ki cezaya birden çarptırılabilir.(4)Bu Yasanın 15'inci maddesinin (1)'inci fıkrasında belirtilenler dışında bir kişinin Şans Oyunu Salonuna girmesi halinde Şans Oyunu Salonu Ruhsatı sahibi ve Şans Oyunu Salonu İzni sahibi ve Şans Oyunu Salonu İşletmec-isi bir suç işlemiş olur ve mahkumiyeti halinde 5,000.- € (Beş Bin Euro) karşılığı Türk Lirasına kadar para cezasına veya 2 (iki) yıla kadar hapis cezasına veya her iki cezaya birden çarptırılabilir.(5)......................................(6)Bu -Yasanın 15'inci maddesinin (3)'üncü veya (4)'üncü fıkralarına aykırı davranılması halinde Şans Oyunu Salonu Ruhsatı sahibi ve Şans Oyunu Salonu İzni sahibi ve Şans Oyunu Salonu işletmecisi bir suç işlemiş olur ve mahkumiyeti halinde 100,000.- € (Yüz Bin E-uro) karşılığı Türk Lirasına kadar para cezasına veya 5 (beş) yıla kadar hapis cezasına veya her iki cezaya birden çarptırılabilir.(7).......................................(8)Bu Yasanın 17'nci, 18'inci veya 20'nci maddeleri uyarınca denetime gel-en yetkililere gerekli bilgi, kayıt, şifre ve belgeleri vermekten kaçınan bir kişi ve söz konusu Şans Oyunu Salonunun Ruhsat sahibi ve Şans Oyunu Salonu İzni sahibi ve Şans Oyunu Salonu İşletmecisi bir suç işlemiş olur ve mahkumiyeti halinde 200,000.- € -(İki Yüz Bin Euro) karşılığı Türk Lirasına kadar para cezasına veya 5 (beş) yıla kadar hapis cezasına veya her iki cezaya birden çarptırılabilir.

IV. İLGİLİ ANAYASA MADDELERİ

Devletin Şekli ve Nitelikleri
Madde 1

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Devle-ti, demokrasi, sosyal adalet ve hukukun üstünlüğü ilkelerine dayanan laik bir Cumhuriyettir.

Egemenlik
Madde 3
(1)Egemenlik, kayıtsız şartsız Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti yurttaşlarından oluşan halkındır.
(2)Halk, egemenliğini, Anayasanın koyduğu i-lkeler çerçevesinde, yetkili organları eliyle kullanır.
(3)Halkın hiçbir zümresi, kesimi ve kişisi, egemenliği kendine mal edemez.
(4)Hiçbir organ, makam veya merci, kaynağını bu Anayasa'dan almayan bir yetki kullanamaz.

Anayasanın Üstünlüğü ve Bağl-ayıcılığı
Madde 7
(1)Yasalar Anayasaya aykırı olamaz.
(2)Anayasa kuralları, yasama, yürütme ve yargı organlarını, Devlet yönetimi makamlarını ve kişileri bağlayan temel hukuk kurallarıdır.

Hak Arama Özgürlüğü ve Yasal Yargı Yolu
Madde 17
(1)Kimse, b-u Anayasa ile veya bu Anayasa gereğince kendisine gösterilen mahkemeye başvurmak hakkından yoksun bırakılamaz. Her ne ad altında olursa olsun adli komisyonlar veya istisnai mahkemeler oluşturulması yasaktır.

Madde 18
(1).................................-.......
(2)........................................
(3)Hiçbir yasa, suçun ağırlığı ile orantılı olmayan bir ceza koyamaz.

Özel Hayatın Gizliliği
Madde 19
(1)Herkes, özel hayatına ve aile hayatına saygı gösterilmesini isteme hakkına sahiptir. Özel haya-tın ve aile hayatının gizliliğine dokunulamaz. Adli kovuşturmanın gerektirdiği istisnalar saklıdır.

Gezi ve Yerleşme Özgürlüğü
Madde 22
(1)Her yurttaş, gezi özgürlüğüne sahiptir; bu özgürlük ancak ulusal güvenliği sağlama ve salgın hastalıkları önleme- amaçlarıyla ve yasa ile sınırlanabilir.

Sözleşme Hakkı
Madde 46
(1)Herkes, sözleşme hukukunun genel ilkelerince konan koşullara, kısıntılara, sınırlandırmalara ve yürürlükteki yasalara uymak kaydıyla, serbestçe sözleşme yapma hakkına sahiptir. Ekonom-ik bakımdan güçlü kişilerin diğer kişileri istismarı yasa ile önlenir.
(2)Sözleşmelerden doğan hak ve yükümlülükler kamu yararı, kamu düzeni, sosyal adalet ve ulusal güvenlik gibi nedenlerle yasa ile düzenlenebilir ve kısıtlanabilir.

Vergi Ödevi
Madde 75-
(1)..............................
(2)Vergi, resim ve harçlar ve benzeri mali yükümler ancak yasa ile konulur.
(3)Yasanın belli ettiği yukarı ve aşağı hadler içinde kalmak, ölçü ve ilkelere uygun olmak koşuluyla, vergi, resim ve harçların bağışıklık ve -istisnalarıyla oran ve hadlerine ilişkin kurallarda değişiklik yapmakla Bakanlar Kurulu yetkili kılınabilir.
(4).............................
V. İNCELEME:

Davalı tarafından ileri sürülen ön itiraz tarafların istemi ve Mahkemenin uygun görmesi üzerine da-vanın esası ile birlikte dinlenmiştir.

Davalıya göre iptali istenen yasa kuralları Davacı Birliğin varlık ve görevlerini ilgilendiren bir alanda olmadığı cihetle Davacı Birlik Anayasanın 147. maddesi altında iptal davası açmaya ehil değildir. Davacı B-irliğe göre ise iptali istenen yasa kuralları kendi varlık ve görevlerini ilgilendiren bir alandadır ve iptal davası açmaya ehildir.

Anayasanın 147. maddesi altında kurum, kuruluş veya sendikalar, sadece kendi varlık ve görevlerini ilgilendiren alanlarda- bir yasa kuralının Anayasaya aykırı olduğu gerekçesi ile iptal davası açabilirler. Anayasa Mahkemesi, AMK 11/95 (D.8/95) sayılı davasında verdiği kararda "Böyle bir kısıtlamanın nedeni kurum veya kuruluşlarca kendilerini ilgilendirmeyen konularda Anayasa- Mahkemesine yapmaları muhtemel gereksiz başvuruları önlemek olduğuna kuşku yoktur" demiştir. Anayasa Mahkemesi aynı görüşü AMK 12/95 (D.5/96) sayılı davada verdiği kararda da tekrarlamıştır. 31/2009 sayılı Şans Oyunları Yasası'nın iptali istenen maddele-rinin Casino İşletmecileri Birliğini ilgilendirmeyen alanlarda, konularda olduğunu söylemek, yasanın isminden de rahatlıkla anlaşılabileceği gibi oldukça zordur; bu nedenle Davacı Birliğin işbu iptal davasını açmaya ehil olmadığı yönündeki ön itiraz redded-ilir.

Konu ileri sürülen iddialar ışığında incelendi ve gereği düşünüldü.

Yasa koyucu, Anayasanın 75(2) maddesine uygun olarak 31/2009 sayılı Şans Oyunları Yasası'nın 10(2) maddesinde yıllık Şans Oyunu Salon Ruhsat harcını, 10(3) maddesinde Şans Oyunu -Masası ile Şans Oyunu Makineleri için alınacak harçları belirledi, ancak konu Yasa'nın 10(4) maddesinde Bakanlar Kuruluna harçları her yıl %20 oranını aşmamak kaydı ile artırma yetkisi verdi.

Vergi, resim ve harçlar yasa ile konulur. Yasa koyucu vergi, -resim ve harçların bağışıklık ve istisnaları ile oran ve hadlerine ilişkin kurallarda Bakanlar Kurulunu değişiklik yapmaya yetkili kılabilir, ancak bu yetkilendirmenin geçerli olabilmesi yasa koyucunun yasada yukarı ve aşağı hadleri, ölçü ve ilkeleri belir-lemesi koşulu ile mümkündür.


Anayasanın 75(2) ve (3) maddesi ile getirilen kural budur. Bakanlar Kurulu ancak yasanın belli ettiği yukarı ve aşağı hadler içinde kalmak, ölçü ve ilkelere uygun olmak koşuluyla vergi, resim ve harçların oran ve hadlerin-e ilişkin kurallarda değişiklik yapmaya yetkili kılınabilir. Konu Yasa'nın 10(4) maddesinde yasa koyucu Bakanlar Kurulunu harçları her yıl %20 oranını aşmamak kaydı ile artırmaya yetkili kılmıştır. Bakanlar Kurulu her yıl bir önceki yılda belirlediği har-cı %20'sine kadar artırabilecektir, ancak bu yetkiyi kullanıp harçları artırırken hangi ölçü ve ilkelere uyacaktır, hangi kriter ve kıstaslar gözönünde bulundurulacaktır, yasa koyucu bu hususları belirlememiştir. Harçları artırmada her yıl için izin veril-en orandan ayrı bir üst tavanın belirlenmemiş olması bir yana, harçlar artırılırken uyulacak ölçü ve ilkelerin, kriter ve kıstasların belirlenmemiş olması Bakanlar Kuruluna harçları belirlemede keyfi davranma olanağı sağlamaktadır. Böyle bir düzenleme Ana-yasa Mahkemesinin AMK 5/97 (D. 1/98) sayılı davasında ifade edildiği gibi Anayasanın 75(2) ve (3) maddesine aykırıdır.

Konu Yasa'nın 22(2) maddesinde personel lisans ücreti belirlenmiş 22(3) maddesi ile de Bakanlar Kurulu bu ücreti her yıl %10 oranını aş-mamak kaydı ile artırmaya yetkili kılınmıştır. Yasa'nın 10(4) maddesi ile ilgili yukarıda ifade ettiklerimiz Yasa'nın 22(3) maddesi için de aynen geçerlidir.

Konu Yasa'nın 13(1) maddesinde Şans Oyunu Salonu işletmecisinin, kazananların ödenebilmesi amac-ıyla, Şans Oyunu Salonu kasasının günlük açılış miktarı olarak nakit en az yüz bin Euro veya karşılığı Türk Lirası bulundurmak zorunda olduğu ifade edilmektedir; Yasa'nın 13(2) maddesinde de Bakanlar Kurulu, Şans Oyunu Salonu kasasında daimi olarak bulund-urulması gereken nakit para miktarını her yıl %50 oranını aşmamak kaydı ile artırmaya yetkilendirilmiştir. Şans Oyunu Salonu kasasında bulundurulması gereken nakit para Anayasanın 75(2) maddesinde ifadesini bulan vergi, resim ve harç olmadığı gibi bunlar -benzeri bir mali yüküm de değildir, bu nedenle Bakanlar Kurulunu kasada bulundurulması gereken nakit para miktarını her yıl %50 oranını aşmamak kaydı ile artırmaya yetkili kılan Yasa'nın 13 (2) maddesinin Anayasanın 75(2) ve (3) maddelerine aykırı olduğu s-öylenemez. Şans Oyunu Salonu kasasında bulundurulacak nakit para miktarının yasa ile belirlenmesini gerekli kılan bir Anayasa kuralı yoktur. Konu Yasa'nın 13(2) maddesinin Anayasanın 1, 3 ve 7. maddelerine de bir aykırılığı görülmemektedir.

Konu Yasa'n-ın 12(1) maddesine göre Devlet her Şans Oyunu Salonu işletmecisinden olası alacaklarına karşılık her Şans Oyunu Salonu için takdir edilen toplam Şans Oyunu Salonu Ruhsat Harcı kadar bir teminat ister ve bu teminat bir bankadan alınacak teminat mektubu ile -verilir. Yasa'nın 12(2) maddesinde ise devlete karşı mali yükümlülüklerini yerine getirmeyen işletmecinin teminatına, ruhsatının iptali halinde, Devletin el koyacağı ve bu teminatın iade edilmeyeceği ifade edilmektedir. İşletmecinin Devlete karşı yerine -getirmediği mali yükümlülük işletmecinin Devlete verdiği banka teminat mektubundaki rakamın çok altında bir rakam olabilir, buna rağmen Yasa'nın 12(2) maddesine göre Şans Oyunu Salonu Ruhsatının iptali halinde, Devlet işletmecinin teminatına el koyacak ve -bu teminat iade edilmeyecektir. Yasa'nın 12(2) maddesinin sonunda yer alan "...... ve bu teminat iade edilmez" ifadesi bu düzenlemenin ceza mahiyetini ön plana çıkarmaktadır. Devletin işletmeciden banka teminatı istemesi, işletmecinin yerine getirmediği -mali yükümlülüğü banka teminatına el koyarak bu teminattan tahsil etmesi anlaşılabilir, akla uygun bir yöntemdir, ancak bunun ötesine gidilmesi ve yerine getirilmeyen mali yükümlülük miktarına bakılmaksızın tüm teminata el konması ve teminatın iade edil-mez kılınması, düzenlemeyi, Devletin alacağını teminat altına almasının ötesine taşımakta, işletmeciyi cezalandırmaya yöneltmektedir. Yasa'nın 12(2) maddesinin sonunda yer alan ".... ve bu teminat iade edilmez" söz dizisi, Devletin, sosyal adalet ve huk-ukun üstünlüğü ilkelerine dayalı bir Cumhuriyet olduğuna yer veren Anayasanın 1. maddesine aykırı görülmektedir.

Konu Yasa'nın 15(1) ve (2) maddesine göre sadece yurttaş olmayanlarla, ikametgahı KKTC'de bulunmayan yurttaşlar Şans Oyunu Salonlarına girebi-lir ve şans oyunu oynayabilir, ikametgahı bu ülkede bulunan yurttaşların Şans Oyunu Salonlarına girmesi yasaktır. Bu düzenlemenin, aslında anladığımız kadarı ile ikametgahı bu ülkede olan yurttaşların Şans Oyunu Salonlarına girmesini yasaklayan Yasa'nın -15(2) maddesindeki düzenlemenin, yurttaşların gezi özgürlüğünü düzenleyen Anayasanın 22(1) maddesine aykırı olduğu ileri sürülmektedir. İkametgahı bu ülkede bulunan yurttaşların Şans Oyunu Salonlarına girmesini yasaklayan bu düzenlemeyi yurttaşların gezi -özgürlüğü ile ilişkilendirmeyi doğru bulmuyoruz; yurttaşların Şans Oyunu Salonu İzni olan tesislere girişleri dahi yasaklanmamıştır, yasaklanan bu tesislerde yer alan Şans Oyunu Salonlarına girmeleridir.

Konu Yasa'nın 15(4) maddesi Şans Oyunu Salonu bi-lgisayarında tutulan müşteri bilgilerinin denetime gelen Bakanlık yetkililerine verilmesini düzenlemektedir, Yasa'nın 38(8) maddesinde de denetime gelen yetkililere bilgi verilmemesinin suç olduğu ve suç için öngörülen cezalar yer almaktadır. Bu düzenleme-nin, herkesin özel hayatına saygı gösterilmesini isteme hakkına sahip olduğunu ifade eden Anayasanın 19(1) maddesine aykırı olduğu ileri sürülmektedir. Şans Oyunu Salonu herkesin giremeyeceği özellikli bir yerdir, özellikli bir yerin müşteri bilgilerinin -denetime gelen Bakanlık yetkililerine verilmesinin, Anayasanın 19(1) madddesinde ifadesini bulan özel hayata saygı gösterilmesini isteme hakkını ihlal ettiği kanısında değiliz.

Konu Yasa'nın 15(7) maddesindeki düzenlemeye göre Şans Oyunu Salonuna giren h-er kişiden işletme Bakanlık onaylı bilet karşılığı On Türk Lirası giriş ücreti tahsil eder ve bu parayı Bakanlık gelirler veznesine yatırır, ancak her Şans Oyunu Salonu için günlük girişlere bakılmaksızın günlük en az 50 kişilik giriş ücreti yatırılması zo-runludur; bu paranın %70'i sadece turizm maksatları için kullanılmak üzere Turizm İşleri ile görevli Bakanlığın bütçesine aktarılır. Davacı Birlik bu düzenlemenin Anayasanın sözleşme hakkını düzenleyen 46. ve vergi ödevini düzenleyen 75. maddelerine aykı-rı olduğunu ileri sürmektedir. Şans Oyunu Salonuna girişin ücretli, ücretin de On Türk Lirası olacağı, her Şans Oyunu Salonu için işletmecisinin Devlete günde en az 50 kişilik giriş ücreti yatıracağı, Yasa'nın 15(7) maddesi ile yasa koyucu tarafından kur-ala bağlanmıştır. Şans Oyunu Salonuna giren kişilerden giriş ücreti alınmasının, işletmeciden günlük bir taban müşteri sayısı aranmasının Anayasaya bir aykırılığı olmadığı kanısındayız. Bu düzenlemenin Anayasanın ne kişilerin sözleşme hakkını düzenleyen -46. ne de vergi ödevini düzenleyen 75. maddelerine bir aykırılığı görülmektedir.

Konu Yasa altındaki bazı yükümlülüklerini yerine getirmeyen Şans Oyunu Salonu işletmecisine denetime yetkili Bakanlık müfettişleri tarafından idari para cezası kesilmesini v-e cezanın Kamu Alacaklarının Tahsili Usulü Yasası uyarınca tahsil edilmesini düzenleyen Yasa'nın 37. maddesinin hak arama özgürlüğünü düzenleyen Anayasanın 17. maddesine aykırı olduğu ileri sürülmüştür. Yasa'nın 37. maddesinde idari para cezasına karşı m-ahkemeye başvurulamayacağına dair bir ifade yoktur, denetime yetkili Bakanlık müfettişleri tarafından kendisine idari para cezası kesilen tüzel kişinin bu madde ile mahkemeye başvurmak hakkından yoksun bırakıldığı söylenemez; maddenin ne sözü ne de Yasa'n-ın düzenleniş amacında görülecek ruhu, özü idari para cezasına karşı tüzel kişinin mahkemeye başvuramayacağı çıkarımına açık değildir.

Konu Yasa'nın 38(2), (3), (4), (6) ve (8) maddesinde öngörülen cezaların fahiş olduğu, bu düzenlemenin hiçbir yasanın- suçun ağırlığı ile orantılı olmayan bir ceza koyamayacağını buyuran Anayasanın 18(3) maddesine aykırı olduğu ileri sürülmüştür. Suçlar ve öngörülen cezalar yukarıda İlgili Yasa Maddeleri başlığı altında görülmektedir.

Anayasa Mahkemesi yakın bir geçmiş-te AMK 11/2007 (D.1/2009) sayılı 19 Mart 2009 tarihli kararında Anayasanın 18(3) maddesini incelemiştir. Anayasa Mahkemesi, bu kararında, yasa koyucunun, suçun ağırlığını ölçen, belirleyen kriterlerin tümünü değerlendirmeye aldıktan sonra suçun ağırlığı i-le ilgili takdirini kullandığının ve konu suç için azami cezayı belirlediğinin kabul edilmesi gerektiğini ifade ettikten sonra kararın devamında aşağıdaki değerlendirmeleri yapmıştır:

"...... suç için öngörülen ceza, aşırı, ölçüsüz bir ceza mıdır? Bu n-oktada takdir ilk aşamada yasa koyucunundur. Anayasa Mahkemesi suçun ağırlığını belirlemekte yararlanılan kriterler ışığında değerlendirme yaparken, ilke olarak yasa koyucuya geniş bir takdir yetkisi tanımalı, yasa koyucunun takdirine saygı göstererek ola-bildiğince müdahaleden kaçınmalıdır. Anayasa Mahkemesi, ancak yukarıda verilen kriterler çerçevesinde ortaya çıkacak değerlendirmesi sonucu, cezanın oldukça çarpıcı bir şekilde, tartışılmayacak kadar ölçüsüz, insafsız olduğu kanaatine varması halinde, bun-u ortaya koyan normun Anayasamızın 18(3) maddesine aykırı olduğu kararına varabilmelidir.
.......................................................
Anayasanın 18(3) maddesinin, yukarıda ifade ettiğimiz gibi, doğrudan muhatabı yasama organı, yasa koyucudur,- ancak suçluya ceza saptayan yargı yeri de, bu madde ile konan kuralı yansıtan, bu kuralın özüne uyan bir ceza saptamak durumundadır. Hukuk sistemimizde, bir suçtan suçlu bulup mahkum ettiği bir sanığa ceza saptayacak olan mahkemenin, ceza saptamada olduk-ça geniş bir takdir yetkisi vardır. Yasalarımız bir suç için tavan cezayı belirlemekte ve bunun aşılmaması kaydı ile mahkemeye uygun cezayı takdir etme yetkisi vermektedir. ............. Hukuk sistemimizde suç için öngörülen cezanın emredici olmadığını, s-adece tavanın belirlenip, mahkemeye, suçluya ceza saptamada geniş bir takdir yetkisi tanındığını dikkate aldığımızda, bir yasanın suçun ağırlığı ile orantılı olmayan bir ceza koyduğundan yakınmanın oldukça güç olacağını görürüz. Yasanın suçun ağırlığı ile- orantılı olmayan bir ceza koyduğu kararına varılabilmesi için, suç için öngörülen tavan cezanın sağduyulu, makul bir insanın insaf ölçülerine sığdırılamayacak bir ceza olduğundan hiç kuşku duyulmaması, hiçbir koşulda suçun ağırlığı ile orantılı olamayacağ-ının açık ve çarpıcı bir şekilde görülmesi gerekir."


Anayasa Mahkemesinin AMK 11/2007 (D. 1/2009) sayılı kararında ifade edilenleri aynen benimser ve tekrarlarız. 31/2009 sayılı Şans Oyunları Yasası'nın 38(2),(3),(4),(6) ve (8) maddesinde öngörülen cez-alar için, bu cezaların insaf ölçülerine sığdırılamayacak cezalar olduklarını, hiçbir koşulda öngörüldükleri suçların ağırlığı ile orantılı olamayacaklarını söyleyebilecek durumda değiliz.

VI. SONUÇ:

Yukarıda ifade edilenler ışığında;
31/2009 sayılı Şan-s Oyunları Yasası'nın,
10(4) ve 22(3) maddelerinin Anayasanın 75(2) ve (3) maddesine,
12 (2) maddesinin sonunda yer alan "...... ve bu teminat iade edilmez" söz dizisinin Anayasanın 1. maddesine
aykırı olduklarına ve iptal edilmelerine,
c) Anayasaya -aykırılığı ileri sürülen ve Konu başlığı altında verilen diğer maddelerinin yine Konu başlığı altında verilen Anayasa maddelerine aykırı bulunmadıklarına,
Bu Kararın Resmi Gazete'de yayımlanmasına,
oybirliği ile karar verildi.



Nevvar NolanMust-afa H. Özkök
BaşkanYargıç



Necmettin Bostancı Talat D. Refiker Narin F. Şefik
YargıçYargıç Yargıç



20 Ekim 2011











13






Full & Egal Universal Law Academy