Anayasa Mahkemesi Numara 9/2008 Dava No 4/2008 Karar Tarihi 25.12.2008
Numara: 9/2008
Dava No: 4/2008
Taraflar: KKTC Cumhurbaşkanı ile Cumhuriyet Meclisi arasında
Konu: Görüş istemi - Yetki – Sayıştay Başkanına denetçilerden 3 aday önerme yetkisi tanınması
Mahkeme: A/M
Karar Tarihi: 25.12.2008

-D.4/2008 Anayasa Mahkemesi 9/2008


ANAYASA MAHKEMESİ OLARAK OTURUM YAPAN
YÜKSEK MAHKEME HUZURUNDA
Anayasanın 146'ncı maddesi hakkında.

Mahkeme Heyeti: Nevvar Nolan, Başkan, Mustafa H.Özkök,
Seyit A. Bensen, -Şafak Öneri, Necmettin Bostancı.


Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı'nın Anayasa'nın 146'ncı maddesi altında Sayıştay (Değişiklik) Yasası'nın Anayasa'ya aykırı olup olmadığı hususunda GÖRÜŞ İSTEMİ


KKTC Cumhurbaşkanı adına KKTC Başsavcı Yardımcı-sı
Ersoy Ölçter
KKTC Meclisi adına Avukat Müjgan Irkad

----------------------

GÖRÜŞ BİLDİRİSİ

Cumhurbaşkanı, 3 Kasım 2008 tarihinde KKTC Cumhuriyet Meclisi tarafından kabul edilen ve yayımlanmak üzere ayni tarihte Cumhurbaşkanlığına gönderilen Sayışta-y (Değişiklik) Yasasını, yayımlamadan önce, Anayasanın herhangi bir kuralına aykırı veya ona uygun olup olmadığı konusunda görüşünü bildirmek üzere Anayasa Mahkemesine sunmayı uygun buldu. KKTC Başsavcısı da, 17 Kasım 2008 tarihinde, Anayasanın 146'ncı mad-desi altında, Cumhurbaşkanı adına Anayasa Mahkemesine bir görüş istemi dosyalayarak, yukarıdaki konuyu, görüş bildirmesi için Anayasa Mahkemesine sundu.

Cumhurbaşkanı, Sayıştay (Değişiklik) Yasasının belli bir maddesinin Anayasanın belli bir kuralına ayk-ırı veya ona uygun olup olmadığı hususunda görüş istememiş, konu Yasanın tümü hakkında Anayasanın herhangi bir kuralına aykırı veya uygun olup olmadığı hususunda görüş isteminde bulunmuştur.
Başsavcılık, Anayasa Mahkemesine hitabında, Sayıştay (Değişiklik-) Yasasının sadece geçici 4'üncü maddesinin Anayasanın 1 ve 8'inci maddelerine aykırı olduğunu ileri sürdü, konu Yasanın diğer maddelerinin Anayasaya aykırı olmadıkları kanaati ile bu maddelerle ilgili Anayasaya aykırılık iddiasında bulunmadı.

Sayıştay (-Değişiklik) Yasası, Geçici Madde 4 aynen şöyledir:
"4. İlk uygulamada, bu Yasanın 39'uncu maddesine bağlı Birinci Cetvelde yer alan Uzman Denetçi kadrosunda Sayıştay üyeliğine başvuracak aday bulunmaması halinde üyeler, Sayıştayda Denetçi olarak en az yirm-i yıl hizmeti olan denetçiler arasından Sayıştay Başkanınca Cumhuriyet Meclisi Başkanlığına her münhal kadro için önerilecek en az üç kişi arasından Cumhuriyet Meclisi Genel Kurulunca gizli oyla ve toplantıya katılanların salt çoğunluğuyla seçilir."

Anay-asanın 1 ve 8'inci maddeleri de aşağıda verildiği gibidir:
"1. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Devleti, demokrasi, sosyal adalet ve hukukun üstünlüğü ilkelerine dayanan laik bir Cumhuriyettir.
..................................................
8.(1) He-rkes, hiçbir ayırım gözetilmeksizin, Anayasa ve
yasa önünde eşittir. Hiçbir kişi, aile, zümre veya
sınıfa ayrıcalık tanınamaz.
(2) Devlet organları ve yönetim makamları, bütün
işlemlerinde yasa önünde eşit-lik ilkesine uygun
olarak hareket etmek ve ayrıcalık yapmamak
zorundadırlar.
(3) Ekonomik bakımdan güçsüz olanların Anayasa ve
yasalar ile elde ettikleri veya edecekleri
kazanımlar, bu madde i-leri sürülerek ortadan
kaldırılamaz."

Sayıştay (Değişiklik) Yasasının 6'ncı maddesi ile Sayıştay Yasasının 7'nci maddesi yeniden düzenlendi, buna göre, Sayıştay üyeliğine uzman denetçi kadrosundan başvurulabilir ve üye, Cumhuriyet Meclisi -Başkanlığına başvuran adaylar arasından Cumhuriyet Meclisi Genel Kurulunca gizli oyla ve toplantıya katılanların salt çoğunluğuyla seçilir. Uzman denetçi kadrosu Sayıştay (Değişiklik) Yasası ile getirilen yeni bir kadrodur ve hali ile halen uzman denetçi y-oktur. Sayıştay üyelerinin sayısı ikidir ve halen Sayıştay üyeliğinin biri boştur. Bu durumu göz önüne alan yasa koyucu Sayıştay üyeliğine yapılacak ilk seçim için Geçici Madde 4'teki düzenlemeyi uygun görmüştür. Geçici Madde 4'e göre Sayıştay Başkanı dene-tçi olarak en az yirmi yıl hizmeti olan denetçiler arasından Cumhuriyet Meclisi Başkanlığına en az üç kişi önerecek, Cumhuriyet Meclisi Genel Kurulu da önerilenler arasından bir kişiyi, gizli oyla ve toplantıya katılanların salt çoğunluğuyla, Sayıştay üyel-iğine seçecektir.

Başsavcılık Geçici Madde 4'teki düzenlemenin Anayasanın 1 ve 8'inci maddelerine aykırı olduğu görüşündedir. Başsavcılığa göre Sayıştay Başkanı, kendisine tanınan yetki ile, boş olan Sayıştay üyeliği için, Cumhuriyet Meclisi Başkanlığına- denetçi olarak en az yirmi yıl hizmeti olan denetçiler arasından en az üç kişi önerecektir; Sayıştay Başkanına verilen bu yetki ile önerilenler arasında olmayan yirmi yıllık denetçilerin Sayıştay üyeliğine müracaat hakları ellerinden alınmış olmaktadır. A-ynı statüde görev yapan denetçilerin bir kısmının, aranan evsafı haiz olmalarına rağmen, müracaat haklarının ellerinden alınması, Anayasanın 8'inci maddesinde düzenlenen eşitlik ve Anayasanın 1'inci maddesinde yer verilen hukukun üstünlüğü ilkelerine aykır-ılık oluşturmaktadır.

Başsavcılığın bu görüşünü paylaşmıyor, bu görüşe katılmıyoruz. Geçici Madde 4, ancak uzman denetçi kadrosu doldurulmadan Sayıştay üyeliği seçimine gidilmesi halinde uygulanabilir olacaktır. Uzman denetçi kadrosunda Sayıştay üyeliğin-e başvuracak aday bulunmaması halinde, Geçici Madde 4'teki düzenlemeye göre, denetçi olarak en az yirmi yıl hizmeti olan tüm denetçiler bu madde altında otomatik Sayıştay üyeliğine aday kabul edilirler ve Sayıştay üyeliği için Cumhuriyet Meclisi Başkanlığı-na başvurmaları gereği yoktur. Görülebileceği gibi Geçici Madde 4, denetçi olarak yirmi yıl hizmet yapmış bir denetçinin Sayıştay üyeliğine başvurma hakkını elinden almamaktadır, aksine denetçi olarak yirmi yıl hizmeti bulunan tüm denetçileri Sayıştay üyel-iği için, herhangi bir işlem yapma gereği getirmeden, otomatik olarak aday statüsüne koymuştur. Geçici Madde 4, ilk uygulamada, Sayıştay üyeliği için iki kademeli bir seçim düzenlemesi getirmiştir; ilk aşamada Sayıştay Başkanına, üyelik için tüm yirmi yıll-ık denetçiler arasından en az üç kişiyi belirleyip Cumhuriyet Meclisi Başkanlığına önerme yetkisi vermiş, ikinci aşamada ise, Cumhuriyet Meclisi Genel Kuruluna, önerilen kişiler arasından gizli oyla ve toplantıya katılanların salt çoğunluğuyla üyeyi seçme -yetkisi verilmiştir. Geçici Madde 4'te yer alan bu düzenlemenin Anayasanın 8'inci maddesinde yer alan genel eşitlik ilkesine aykırılığı görülmemektedir. Denetlenen norm Sayıştay (Değişiklik) Yasasının geçici 4'üncü maddesi, ölçü norm ise genel eşitlik ilke-sine yer veren Anayasanın 8'inci maddesidir; Anayasaya aykırılığa karar verilebilmesi için denetlenen normun içeriğinin bir Anayasa kuralı ile, burada Anayasanın 8'inci maddesindeki kural ile, çatışması gerekmektedir, burada geçici 4'üncü maddenin içeriğin-in Anayasanın 8'inci maddesi ile çatışması, Anayasanın 8'inci maddesine bir aykırılığı görülmemektedir.

Sayıştay (Değişiklik) Yasasının geçici 4'üncü maddesi, Sayıştay üyeliği için, önce tüm yirmi yıllık denetçileri, aralarında bir ayrım yapmaksızın, ada-y statüsüne koymakta sonra Sayıştay Başkanını, adaylar arasında bir değerlendirme yaparak ayrım yapmaya ve en az üç kişi önermeye yetkili kılmakta ve son olarak da Cumhuriyet Meclisi Genel Kuruluna, önerilen kişiler arasından gizli oyla seçim yaparak Sayış-tay üyesini belirleme yetkisi vermektedir. Bu bir seçimdir ve mutlaka adaylar arasında ayrım yapılması gerekecektir, seçim kavramının içeriğinde kaçınılmaz olarak değerlendirme ve ayrım vardır; Anayasanın 8'inci maddesinde yer verilen genel eşitlik ilkesi -ile yasaklanması amaçlanan ayrım bu değildir. Yasa önünde eşitlik ilkesi ile hukuksal eşitlik öngörülmektedir. Eşitlik ilkesinin amacı hukuksal konumları aynı olan, aynı durumda bulunan kişilerin yasalarca aynı işleme bağlı tutulmalarını sağlamak ve kişile-re yasa karşısında ayrım yapılmasını ve ayrıcalık tanınmasını önlemektir. Sayıştay (Değişiklik) Yasasının geçici 4'üncü maddesi yirmi yıllık denetçilerin tümünü aynı işleme bağlı tutmakta, herhangi bir denetçiye ayrıcalık tanımamaktadır.

Geçici Madde 4'-teki düzenlemenin Anayasanın 1'inci maddesinde yer alan hukukun üstünlüğü ilkesine aykırı olduğu iddiası da yapılmıştır, ancak hemen belirtelim ki bu iddianın altı doldurulmamıştır. Geçici Madde 4'teki düzenleme hangi yönü ile, nasıl hukukun üstünlüğü kura-lına aykırılık oluşturur, bunu ortaya koyabilecek bir açıklama yapılmamıştır. Bu maddede Sayıştay Başkanına tanınmış olan yetki mi hukukun üstünlüğü kuralına aykırılık oluşturur? Sayıştay Başkanına bir yetki tanınmıştır; Sayıştay Başkanına yetki tanınmış o-lması mı yoksa takdir yetkisi tanınması mı hukukun üstünlüğü kuralına aykırılık oluşturur? Bu konuda Anayasa Mahkemesi önünde bir açıklama yoktur, şekillenmiş bir iddia da yoktur. Buna rağmen şu kadarını söylemekte bir sakınca görmüyoruz; ilk uygulamada, S-ayıştay Başkanına bir takdir yetkisi tanınmıştır, bu takdir yetkisinin adli ve akla uygun, kamu düzenin gereği, kamu yararı doğrultusunda kullanılması yerleşmiş hukukun kaçınılmaz bir zorlamasıdır ve Sayıştay Başkanına tanınan bu yetki yargı yerinin deneti-mine açıktır. Sayıştay (Değişiklik) Yasasının geçici 4'üncü maddesinin, Anayasanın 1'inci maddesinde yer verilen hukukun üstünlüğü ilkesi ile çatıştığı, bu ilkeye bir aykırılığı görülmemektedir.
Anayasa Mahkemesi önünde, yukarıda da belirtildiği gibi, Say-ıştay (Değişiklik) Yasasının geçici 4'üncü maddesi dışında başka herhangi bir maddesinin Anayasanın herhangi bir kuralına aykırı olduğu iddiası ileri sürülmemiş, aksine Anayasaya uygun oldukları görüşü dile getirilmiştir. Bu durumda konu yasanın geçici 4'ü-ncü maddesi dışındaki tüm maddeleri üzerinde tarafların görüş birliği olduğu görülmektedir. Anayasaya aykırı olmadığı konusunda üzerinde görüş birliği olan bir yasa maddesinin, Anayasanın bir kuralına aykırı olup olmadığı konusunda görüşünü bildirmesi için-, Anayasa Mahkemesine sunulması Anayasa Mahkemesi tarafından benimsenmemektedir. Anayasa Mahkemesi herşeyden önce bir yargı yeridir ve yargı yeri hukuki uyuşmazlıkların çözümlendiği yerdir. Anayasa Mahkemesine görüş istemi ile başvurmadan önce, Anayasaya a-ykırı olup olmadığı konusunda Anayasa Mahkemesinden görüş istenecek olan yasa maddesi ile ilgili taraflar arasında uyuşmazlık olmalı, tarafların çatışan iddia ve görüşleri olmalıdır. Anayasanın 146'ncı maddesi Anayasa Mahkemesinin Cumhurbaşkanı ve Cumhuriy-et Meclisi adına ileri sürülen iddiaları dinledikten sonra konu hakkındaki görüşünü karara bağlayacağını düzenlemektedir. Anayasa Mahkemesi, önünde Anayasaya aykırılığı ileri sürülmeyen, tartışılmayan herhangi bir yasa maddesinin Anayasanın bir kuralına ay-kırı veya uygun olup olmadığı konusunda görüş verir konumda olmamalıdır. Anayasa Mahkemesi hem doğal adalet hem de Anayasanın 146'ncı maddesi gereği, önünde hukuki bir uyuşmazlık, bir görüş çatışması olduğu zaman ve tarafların uyuşmazlıkla ilgili iddiaları-nı dinledikten sonra, uyuşmazlığa, çatışmaya konu olan yasa maddesinin Anayasaya aykırı veya uygun olup olmadığı konusunda görüş vermelidir.

Sayıştay (Değişiklik) Yasasının geçici 4'üncü maddesi dışındaki maddelerinin Anayasaya aykırı oldukları doğrultus-unda herhangi bir iddia ileri sürülmediğini, aksine tarafların bu maddelerin Anayasaya aykırı olmadıkları konusunda görüş birliği olduğunu değerlendiren Anayasa Mahkemesi, Sayıştay (Değişiklik) Yasasının geçici 4'üncü maddesi dışındaki maddelerinin Anayasa-ya aykırı veya uygun olup olmadıkları konusunda görüş bildirmeyi uygun görmemektedir. Sayıştay (Değişiklik) Yasasının geçici 4'üncü maddesinin Anayasanın 1 ve 8'inci maddelerine aykırılık iddiasını ve Cumhuriyet Meclisinin karşı iddialarını değerlendiren A-nayasa Mahkemesi, yukarıda daha önce verilen gerekçelerle, konu maddenin Anayasanın 1 ve 8'inci maddelerine aykırı olmadığı görüşündedir.



(Nevvar Nolan) (Mustafa H. Özkök)
Başkan Yargıç



(Seyit A. Bensen) (Şafak- Öneri) (Necmettin Bostancı)
Yargıç Yargıç Yargıç


25 Aralık, 2008



7






Full & Egal Universal Law Academy