Anayasa Mahkemesi Numara 9/2001 Dava No 5/2001 Karar Tarihi 29.12.2001
Numara: 9/2001
Dava No: 5/2001
Taraflar: Başsavcılık ile Ramadan Saadetoğlu
Konu: Keçilerin müsaderesi – Fasıl 66 Keçiler Yasasının 13. maddesinde yer alan “bu gibi keçi veya oğlak müsadere edilebilir” söz dizisinde herhangi bir sınırlama olmamasının Anayasaya aykırı olduğu iddiası
Mahkeme: A/M
Karar Tarihi: 29.12.2001

-D.5/2001 Anayasa Mahkemesi 9/2001
(Girne Ceza Dava No: 2564/2001)

Anayasa Mahkemesi Olarak Oturum Yapan
Yüksek Mahkeme Huzurunda.

Mahkeme Heyeti: Salih S. Dayıoğlu, Başkan, Celâl Karabacak,
Metin A. H-akkı, Nevvar Nolan, Mustafa H. Özkök.

Anayasanın 148. maddesi tahtında.

Girne Kaza Mahkemesi tarafından Ceza Dava No: 2564/01 sayılı davada (Davayı ikame eden Başsavcılık ile Sanık: 1. Ramadan Saadetoğlu, Çamlıbel ve diğeri arasında) sunulan konu.

Hava-leyi isteyen ve Sanıklar namına Avukat Ünsal Çağda
Başsavcılık namına Kıdemli Savcı Ersoy Ölçter.

---------

K A R A R

KONU:
Değiştirilmiş şekliyle Fasıl 66 Keçiler Yasasının 13, 17 ve 18. maddelerinin Anayasanın 1, 6, 7, 10, 11, 17, 18(1)(3)(6), 36 ve -41. maddelerine aykırı olup olmadığı.

I. OLAY:
Girne Kaza Mahkemesinde aleyhine getirilen bir dava ile Sanıklar, sair ithamlar yanında, değiştirilmiş şekliyle Fasıl 66 Keçiler Yasasının (bundan sonra İlgili Yasa olarak anılacaktır) 13, 17 ve 18. maddeler-ine aykırı harekette bulunmakla itham edildiler.

Duruşma esnasında Sanıklar, İlgili Yasanın anılan maddelerinin Anayasanın, yukarıda konu altında belirtilen, maddelerine aykırı olduğunu ileri sürdüler ve bu konuda karar vermesi için meseleyi Yüksek Mahke-meye, Anayasa Mahkemesi olarak, havale edilmesini talep ettiler.
İlk Mahkeme, sözü edilen İlgili Yasa maddelerinin taraflar arasındaki sorunun çözümünde etken olduğuna kanaat getirdi ve talep doğrultusunda karar vererek, konuyu, gereğinin yapılması için, -Mahkememize havale etti. Anayasa Mahkemesi konu hakkında karar verinceye dek, İlk Mahkeme önündeki davayı askıya aldı.

II. İDDİALARIN GEREKÇESİ:
Sanıkların iddialarının gerekçesi özetle şöyledir:
İlgili Yasanın 13. maddesinin 1. paragrafında yer alan (-müsadere edebilir) sözcükleri Anayasanın özellikle 1. maddesinde ifadesini bulan Hukukun Üstünlüğüne ve 10. maddesiyle korunan Temel Haklara aykırıdır, çünkü İlgili Yasada (müsadere edilebilir) demekle beraber müsadere edilebilecek hayvan sayısına herhangi- bir sınırlama getirilmemiştir.

İlgili Yasanın 17. maddesi ise Bakanlar Kuruluna keçilerin müsadere edilmesine ilişkin Emirname yapma yetkisi verirken, bu Emirnamenin kapsamı içine alacak keçi sayısında da herhangi bir sınırlama yoktur. Bu da Hukukun Üs-tünlüğünü ve Temel Hakları koruyan 10. maddeye ve malların toptan müsaderesini yasaklayan Anayasanın özellikle 18. maddesinin 1, 3 ve 6. bendlerine aykırıdır.

İlgili Yasanın 18. maddesinin tümü Anayasaya aykırıdır, çünkü burada hem bir sınırlama yoktur h-em de el konulan keçilerin muhafaza ve bakımının yapılmasını Kaymakamlığa vermekle keçi sahiplerinin mülkiyet hakkına tecavüz edilmiştir.

II. Başsavcılığın görüşleri özetle şöyledir:
Başsavcılığın görüş ve iddialarının dinlenmesine Mahkeme gerek görmemi-ştir.



-III. İLGİLİ YASA METİNLERİ:
-Fasıl 66 Keçiler Yasasının 13, 17 ve 18. maddeleri aynen şöyledir:

"Madde 13.
Bir yasak köyde, bu Yasanın 7'nci maddesi kurallarına aykırı olarak herhangi bir keçi veya oğlak bulunursa, bu gibi keçi veya oğlağın gerek sahibi, gerek ilgili zamanda sözkon-usu keçi veya oğlağı kontrolunda bulunduran kişi, bu Yasaya karşı bir suç işlemiş olur ve mahkûmiyeti halinde suçun işlendiği her keçi veya oğlak için 5,000,000.- TL (Beş Milyon Türk Lirası)'na kadar para cezasına çarptırılabilir ve bu gibi keçi veya oğlak- müsadere edilebilir.
Ancak, bu maddenin hiçbir kuralı aşağıdaki hallerde uygulanmaz:
12'nci madde amaçları için Sorumlu Memurun tasarrufunda bulunan herhangi bir keçi veya oğlağa;
Boğazlama amaçlarıyla köye getirilen herhangi bir keçi veya oğlağa;
Boğa-zlanmak üzere köye getirilen keçi veya oğlak, köye getirildiği tarihten başlayarak on güne kadar boğazlanır ve boğazlanacağı güne kadar kapalı bir yerde veya bağlı olarak muhafaza edilir."

Madde 17.
Bakanlar Kurulu, bu Yasa kuralları uyarınca müsader-e edilen keçilerin elden çıkarılmaları için, zaman zaman gerekli görülecek Emirnameyi isdar edebilir.

Madde 18.
Bu Yasanın 10'uncu maddesinin (1)'inci fıkrası ile 13'üncü maddesi kurallarına aykırı bir şekilde yasak köyde keçi bulundurulması, köyde -keçi edinilmesi veya satın alınması durumlarında, suça konu teşkil eden keçilere Kaymakamlıkça el konulur. Kaymakamlık, Polis, Orman Dairesi Görevlileri, Köy Muhtarı ve Kır Bekçileri işlenen suçu anında Kaymakamlığa bildirmekle yükümlüdürler.
Yukarıdaki (-1)'inci fıkra uyarınca el konulan keçilerin muhafaza ve bakımı Kaymakamlıkça yaptırılır.
Keçilerin el konulduğu süre içindeki muhafaza ve bakım masrafları, sözkonusu suçu işlediği iddia edilen kişi veya suçu işlediği iddia edilen kişi suça konu teşkil eden- keçilerin sahibi değilse onların sahibinin bu Yasanın 10'uncu ve 13'üncü maddeleri uyarınca suçlu bulunması halinde, bu kişilerce; diğer durumlarda Kaymakamlıkça karşılanır."
-
IV. İLGİLİ ANAYASA METİNLERİ:

-Anayasanın ilgili maddeleri aynen şöyledir:

"Madde 1.
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Devleti, demokrasi, sosyal adalet ve hukukun üstünlüğü ilkelerine dayanan lâik bir Cumhuriyettir.

Madde 6.
Yargı yetkisi, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti halkı adına ba-ğımsız mahkemelerce kullanılır.

Madde 7.
Yasalar Anayasaya aykırı olamaz.
Anayasa kuralları, yasama, yürütme ve yargı organlarını, Devlet yönetimi makamlarını ve kişileri bağlayan temel hukuk kurallarıdır.

Madde 10.
(1)Herkes, kişiliğine bağlı, dokunul-maz, devredilmez, vazgeçilmez temel hak ve özgürlüklere sahiptir.
(2)Devlet, kişinin temel hak ve özgürlüklerini, kişi huzuru, sosyal adalet ve hukuk devleti ilkeleriyle bağdaşmayacak biçimde sınırlayan siyasal, ekonomik ve sosyal bütün engelleri- kaldırır; insanın maddi ve manevi varlığının gelişmesi için gerekli koşulları hazırlar.
(3)Devletin yasama, yürütme ve yargı organları, kendi yetki sınırları içinde, bu Kısım kurallarının tam olarak uygulanmasını sağlamakla yükümlüdürler.

Mad-de 11.
Temel hak ve özgürlükler, özüne dokunmadan, kamu yararı, kamu düzeni, genel ahlâk, sosyal adalet, ulusal güvenlik, genel sağlık ve kişilerin can ve mal güvenliğini sağlamak gibi nedenlerle ancak yasalarla kısıtlanabilir.

Madde 17.
(1)Kimse, bu A-nayasa ile veya bu Anayasa gereğince kendisine gösterilen mahkemeye başvurmak hakkından yoksun bırakılamaz. Her ne ad altında olursa olsun adli komisyonlar veya istisnai mahkemeler oluşturulması yasaktır.
(2)Herkes, yurttaş hak ve yükümlülükl-erinin veya kendisine karşı yapılan bir suçlamanın karara bağlanmasında, yasa ile kurulan bağımsız, tarafsız ve yetkili bir mahkeme tarafından, makul bir süre içinde adil ve açık bir surette davanın dinlenmesi hakkına sahiptir. Karar gerekçeye- dayanır ve açık bir oturumda okunur.
Ulusal güvenlik, anayasal düzen, kamu düzeni, kamu güvenliği veya genel ahlâk yararına olduğu veya küçüklerin çıkarları veya tarafların özel hayatlarının korunması için gerekli olduğu ve yayının, adaletin sağlanması -için mahkemece zararlı görüldüğü özel durumlarda, mahkeme duruşmanın kısmen veya tamamen kapalı yapılmasına karar verebilir.
Herkes:
Mahkeme önüne çıkarılması nedenlerinin kendisine bildirilmesi;
Davasını mahkemeye sunmak ve bunu hazırlamak için gerekli z-amana sahip olmak;
Delillerini göstermek veya tanıkların yasaya uygun olarak doğrudan doğruya sorguya çekilmesini istemek;
(ç)Kendisinin veya yakınlarının seçtiği bir hukukçu tutmak ve adaletin sağlanması için gerekli görülüyorsa, yasanın- gösterdiği şekilde kendisine parasız bir hukukçu atanması;
(d)Mahkemede kullanılan dili anlayamadığı veya konuşamadığı takdirde, bir tercümanın yardımından parasız yararlanmak, hakkına sahiptir.

Madde 18
Kimse, işlendiği zaman -yasaca suç teşkil etmeyen bir eylem veya ihmalden dolayı suçlu sayılamaz; herhangi bir suç için, işlendiği zaman yasanın bu suç için koyduğu cezadan daha ağır bir cezaya çarptırılamaz.
................
Hiçbir yasa, suçun ağırlığı ile orantılı olmayan b-ir ceza koyamaz.
................
................
Malların toptan müsaderesi cezasının konması yasaktır.

Madde 36.
Her yurttaş, mülkiyet ve miras haklarına sahiptir. Bu haklar, kamu yararı amacıyla ve yasa ile sınırlanabilir.
Mülkiyet hakkının kullanılm-asına, kamu güvenliği, genel sağlık, genel ahlâk, kent ve ülke plânlaması veya herhangi bir malvarlığının kamu yararı için geliştirilmesi ve faydalı kılınması veya başkalarının haklarının korunması için kesin olarak gerekli kısıntı veya sınırlamalar yasa i-le konabilir.
Malvarlığının ekonomik değerini fiilen azaltan kısıntı ve sınırlandırmalar için derhal tam bir tazminat ödenir; anlaşmazlık halinde tazminatı hukuk mahkemesi saptar.
Yukarıdaki (2). ve (3). fıkra kuralları, herhangi bir verginin veya para ce-zasının tahsili, herhangi bir hükmün yerine getirilmesi, sözleşmeden doğan bir yükümün yerine getirilmesi veya can veya malın tehlikeden korunması amacı ile yasa ile konmuş kuralları etkilemez.
Devletin, 159. maddede belirtilen taşınmaz mallar üzerindek-i hakkı saklıdır.

Madde 41.
(1)Devlet, belediyeler, yasanın kendilerine kamulaştırma hakkı tanıdığı kamu tüzel kişileri veya kamu yararı güden kuruluşlar:
(a)Genel bir kamulaştırma yasasında özel olarak gösterilen ve kamu yararına olan bir amaç -için; ve
(b)Bu amacın, kamulaştırma yapan makamın, kamulaştırma ile ilgili yasa kurallarına uygun olarak verdiği ve kamulaştırma nedenlerini açıkça bildiren bir kararı ile gösterilmesi halinde; ve
(c) Anlaşmazlık çıktığı -takdirde, bir hukuk mahkemesince saptanacak tam ve hakkaniyete uygun bir tazminatın hemen veya yasanın belirleyeceği beş yılı aşmayan taksitlerle ödenmesi koşuluyla,
herhangi bir taşınır veya taşınmaz malı veya bu gibi mal üzerindeki herhangi bir h-ak veya yararı kamulaştırmaya yetkilidirler.

(2)Kamulaştırma bedelinin hesaplanma biçim ve usulleri yasa ile düzenlenir.
(3)Kamulaştırılmış herhangi bir taşınmaz mal veya bu gibi bir mal üzerindeki herhangi bir hak veya yarar, sadece bu kamulaştırma a-macı için kullanılabilir. Bu amaç, kamulaştırma tarihinden başlayarak üç yıl içinde gerçekleşmediği takdirde, kamulaştırmayı yapan makam, bu üç yıllık sürenin sonunda kamulaştırılan malı, kamulaştırma bedeline eski sahibine geri vermeyi önerir. Bu öneriy-i alan kişi kabul veya ret cevabını bu öneriyi aldığı tarihten başlayarak üç ay içinde bildirir; kabul ettiğini bildirdiği takdirde, kabul tarihinden başlayarak yine üç ay içinde, kamulaştırma bedelini geri vermesi üzerine, kamulaştırılan mal hemen kendis-ine geri verilir.
(4)Yukarıdaki (1). fıkra kuralları, herhangi bir verginin veya para cezasının tahsili, herhangi bir hükmün yerine getirilmesi, sözleşmeden doğan bir yükümün yerine getirilmesi veya can veya malın tehlikeden korunması amacı ile konmuş bir- yasanın kurallarını etkilemez.
(5)Devlet:
(a)Genel bir el koyma yasasında özel olarak gösterilen kamu yararına bir amaç için; ve
(b)Bu amacın, el koymayı yapan makamın genel el koyma yasasının kurallarına uygun olarak verdiği ve el koyma nedenlerini aç-ıkça bildiren bir kararı ile gösterilmesi halinde; ve
(c)Üç yılı geçmeyen bir süre için; ve
(ç)Anlaşmazlık çıktığı takdirde bir hukuk mahkemesince saptanacak tam ve hakkaniyete uygun bir tazminatın hemen veya yasanın belirleyeceği beş yılı aşmayan ta-ksitlerle ödenmesi koşuluyla,
herhangi bir taşınır veya taşınmaz mala el koyma yetkisine sahiptir.
İlgili kişi, bu madde kuralları ile ilgili olarak mahkemeye başvurma hakkına sahiptir ve böyle bir başvurma kamulaştırma işlemini durdurur.
Mahkemenin b-u fıkra kurallarına göre vereceği her karar istinaf edilebilir."
-

V. İNCELEME:
-Sanıklar tarafından ileri sürülen iddia ve görüşler ile İlgili Yasa ve Anayasa metinleri incelenerek gereği düşünüldü.

Sanıkların, İlgili Yasanın 13. maddesine ilişkin yakınmaları söz konusu maddenin birinci paragrafının sonunda yer alan "bu gibi keçi v-eya oğlak müsadere edilebilir" söz dizisinde herhangi bir sınırlama olmayışından ibarettir.

Sanıkların bu yakınmalarında hiçbir mesnet görülmemiştir. Değişikliğe uğramadan önce, 13. maddede yer alan ilgili sözcükler "müsadere edilir" şeklinde idi. 53/9-5 sayılı Keçiler (Değişiklik) Yasası ile bu sözcük "müsadere edilebilir" şeklinde değiştirilerek, Mahkemelere daha geniş bir takdir yetkisi tanımıştır. Müsadere edilebilir keçi veya oğlak adedine sınır getirilmemesi Mahkemeye, ceza verirken, daha esnek da-vranmasına yardımcı olabileceği gibi methaldar olan keçi veya oğlakların gereğinde tümü için müsadere emrinin verilmesine olanak tanımakla yasa koyucunun amacına da uygun düşmektedir. Bu nedenle İlgili Yasanın 13. maddesinin Anayasanın herhangi bir maddes-ine aykırılığı yoktur.

İlgili Yasanın 17. maddesi keçilerin elden çıkarılması konusunda Bakanlar Kuruluna zaman zaman Emirname isdar etme yetkisi vermektedir. Bu madde Sanıklar aleyhine getirilen davanın hallinde etken değildir, çünkü Sanıklar aleyhine -düzenlenen ithamnamede Emirname konu dahi edilmemektedir.

İlgili Yasanın 18. maddesi sair hususlar yanında, yasak bölgeye keçi getirilmesi veya bir köyün yasak köy ilân edilmesine rağmen orada keçi bulundurmaya devam edilmesi durumunda böyle bir yerde ke-çi bulundurulduğu veya böyle bir yere keçi getirildiği takdirde bu gibi hayvanlara dava sonuçlandırılıncaya dek Kaymakamlıkça el konulacağını öngörmektedir. Sanıklar keçilere el konulmasının onları mülkiyet hakkından yoksun bırakmak olduğunu savundu ve ay-rıca burada da bir sınırlama getirilmediğinden yakındı. Sınırlamanın olmaması ile ilgili olarak daha önce söylenenler bu madde için de geçerlidir.

Yasaya aykırı hareket sonucu işlendiği iddia edilen bir suçun yetkili Mahkeme tarafından karara bağlanması-na değin, keçilerin gözetim altında tutulmasına yönelik olarak bunlara el konulması, Anayasanın 36. maddesinde ifadesini bulan mülkiyet hakkı ile uzaktan veya yakından bir ilgisi yoktur. İşlediği iddia edilen bir suçun kanıtlanmasında, olayda methaldar ol-arak görülen keçilere, dava sonuçlanıncaya kadar, el konulması kadar normal bir şey olamaz. Böyle bir el koymanın Anayasanın 41. maddesi ile düzenlenen kamulaştırma ve el koyma veya Anayasanın 18(1)(3) ve (6) maddesinde ifadesini bulan sırasıyle bir kişin-in Yasanın öngördüğü suçtan daha ağır bir cezaya çarptırılamıyacağı, işlenen bir suçun ağırlığı ile orantılı olmayan bir cezanın verilemiyeceği ve malların toptan müsaderesi cezasının Yasa ile konamıyacağı ilkeleri ile hiç bir ilgisi yoktur.

Ayrıca haval-e konusu edilen İlgili Yasanın ilgili maddelerinin havalede konu edilen Anayasanın diğer maddelerinin de herhangi bir ilgisi ve dolayısıyle bunların Anayasaya aykırılığı görülmemiştir.

VI. SONUÇ:
Sonuç olarak Fasıl 66 Keçiler Yasasının 13, 17 ve 18. madd-elerinin, Anayasanın 1, 6, 7, 10, 11 ,17, 18(1)(3)(6), 36 ve 41. maddelerine aykırı olmadıklarına, oybirliği ile, karar verildi.




Salih S. Dayıoğlu Celâl Karabacak
Başkan Yargıç





Metin A. Hakkı Nevvar Nolan - Mustafa H. Özkök
Yargıç Yargıç Yargıç

29 Aralık, 2001


-


9



-


Full & Egal Universal Law Academy