Anayasa Mahkemesi Numara 9/1977 Dava No / Karar Tarihi 23.12.1977
Numara: 9/1977
Dava No: /
Taraflar: Ahmet H. Soyer ile Amme Hizmeti Komisyonu
Konu: 10/1970 Sayılı Öğretmenler Yasasının 38. maddesinin Anayasaya aykırılığı konusu
Mahkeme: A/M
Karar Tarihi: 23.12.1977

- ANAYASA MAHKEMESİ 9/77
(Y.İ.M. 18/77; Yüksek Mahkeme)
ANAYASA MAHKEMESİ OLARAK OTURUM YAPAN
YÜKSEK MAHKEME HUZURUNDA.
Mahkeme Heyeti: M.Necati Münir Ertekün (Başkan), Ülfet Emin,
Ahmed İzzet, Şakir Sıdkı İlkay ve Salih S. Dayıo-ğlu.
Anayasa'nın 114. maddesi hakkında.
Yüksek İdare Mahkemesi tarafından Y.İ.M. 18/77 sayılı (Ahmed Hüseyin Soyer ile Âmme Hizmeti Komisyonu arasında) İstidada sunulan konu.
Müstedi namına: Fuat Veziroğlu ve Abdullah Alpay.
Müstedaaleyh namına: Yaşar Cema-l Boran.

----------
H Ü K Ü M
KONU:
28/1975 sayılı Yasa ile değiştirilen 10/1970 sayılı 1970 Öğretmenler Yasası'nın 38. maddesinin Anayasa'nın 93 ve 131. maddelerine aykırı olduğu öne sürülmüştür.

I. OLAY:
Y.İ.M. 18/77 sayılı İstida'da müstedinin 28/19-75 sayılı Yasa ile değiştirilen 10/1970 sayılı 1970 Öğretmenler Yasası'nın 38. maddesinin öğretmenlerin atanma ve terfilerini "Bakanın önerisi"ne bağlı tutan kısmının Anayasa'nın 93 ve 131. maddelerine aykırı olduğunu öne sürmesi üzerine Yüksek İdare Mahke-mesi öne sürülen iddianın İstida'nın karara bağlanmasında etkisi olabileceğine kanaat getirerek konuyu, karara bağlamak üzere, Anayasa'nın 114. maddesi altında, Yüksek Mahkemeye, Anayasa Mahkemesi olarak sunmuştur.

II. İLGİLİ YASA METİNLERİ:
28/1975 sayı-lı 1975 Öğretmenler (Değişiklik) Yasası'nın 5. maddesi ile değiştirilen 10/1970 sayılı 1970 Öğretmenler Yasası'nın 38. maddesi aynen şöyledir:
"Atama, Terfi, Nakil ve Disiplin İşlemleri.38. Öğretmenlerin atanmaları, onaylanmaları, sürekli veya emeklilik -hakkı veren kadrolara yerleştirilmeleri, terfileri, nakilleri, emekliye sevkleri ve kat'i azil dışındaki disiplin işlemleri ilgili Öğretmen sendikaları ile istişare edildikten sonra Bakanın önerisi üzerine Âmme Hizmeti Komisyonu tarafından yapılır."

III-. İLGİLİ ANAYASA METİNLERİ:
"Kamu Görevlileri ile İlgili Kurallar:
Madde 93.
(1)Devletin ve diğer kamu kuruluşlarının, genel yönetim ilkelerine göre yürütmekle yükümlü oldukları kamu hizmetlerinin gerektirdiği asıl ve sürekli görevler, kamu görevlileri -eliyle yürütülür.
(2)Kamu görevlilerinin nitelikleri, atanmaları, ödev ve yetkileri, hakları ve yükümleri, aylık ve ödenekleri ve diğer özlük işleri yasayla düzenlenir.
(3)Kamu görevlilerinin atanmalarını, onaylanmalarını, sürekli veya emeklilik hakkı -veren kadrolara yerleştirilmelerini, terfilerini, nakillerini, emekliye sevklerini, azil ve görevden uzaklaştırma da dahil olmak üzere, disiplin işlemlerini yapmak üzere, tarafsız ve bağımsız organ veya organlar kurulur. Bu organ veya organların kuruluşu -ve işleyişi yasa ile düzenlenir; Anayasanın bu konudaki diğer kuralları saklıdır.
(4)Kamu görevlileri hakkında yapılacak disiplin kovuşturmalarında, isnat olunan hususun ilgiliye açıkça ve yazılı olarak bildirilmesi, yazılı savunmasının istenmesi ve sa-vunma için belli bir süre tanınması gereklidir. Bu ilkelere uyulmadıkça disiplin cezası verilemez.
Disiplin kararları, yargı mercilerinin denetimi dışında bırakılamaz.
(5)Güvenlik kamu görevlilerinin, özel yasa ile düzenlenen kuralları saklıdır.
(6)Ü-st kademe yöneticiliği yapan kamu görevlileri, ilgili bakan, Başbakan ve Devlet Başkanının imzalarını taşıyan kararname ile atanır. Bu konudaki kurallar yasa ile düzenlenir."


"Kamu Görevlilerinin Haklarının Saklı Tutulması:
Madde 131.
(1)Anayasa-nın yürürlüğe girdiği tarihten önce kamu görevlisi bulunan herhangi bir kişi, bu tarihten sonra, kendisine bu tarihe kadar uygulanan aynı hizmet koşullarına bağlı olmak hakkına sahiptir. Bu hizmet koşulları, Anayasanın yürürlüğe girdiği tarihte veya ondan- sonra, Kıbrıs Türk Federe Devletinin kamu görevlisi bulunduğu sürece, herhangi bir kişi aleyhine değiştirilemez.
Bu maddede belirtilen kamu görevlileri yeni bir atama işlemine gerek olmaksızın görevlerine devam ederler.
(2)Bu madde bakımından, kamu gör-evlisi, Anayasanın yürürlüğe girdiği tarihten önce, Kıbrıs Türk Federe Devletinin kamu hizmetinde herhangi bir hizmeti gören kişiyi kapsar.
Yüksek Mahkeme Başkan ve üyeleri ile tüm yargıçlar, Başsavcı ve savcılar, Başmurakıp ve güvenlik kuvvetlerindeki gö-revliler de kamu görevlisi tanımının kapsamına girer ve tüm hakları saklıdır.
(3)Bu madde bakımından, hizmet koşulları, 16 Ağustos 1960 tarihli Anayasaya; bu Anayasaya uygun olarak 21 Aralık 1963 tarihine kadar kabul edilmiş mevzuata; 28 Aralık 1967 tari-hli Kıbrıs Türk Yönetimi Temel Kuralları ve tâdillerine, bunlara uygun olarak kabul edilmiş mevzuat ve ilkelere; Otonom Kıbrıs Türk Yönetimi Yürütme Kurulu ve Meclisinin 13 ve 18 Şubat 1975 tarihlerinde birleşik olarak yaptıkları toplantıda alınan kararlar-a; bunlara uygun olarak kabul edilmiş mevzuata göre saptanmış ücret, izin, azil, görevden uzaklaştırma, emeklilik maaşı, ikramiyeleri ve benzeri hakları kapsar."


IV. İDDİANIN GEREKÇESİ:
Müstedinin iddiasının gerekçesi:
Müstedinin iddiasının gerekçesi şöy-le özetlenebilir:
Öğretmenler Anayasa'nın 93. maddesi anlamında kamu görevlisidirler. Anayasa'nın 93. maddesinin (3). fıkrası, kamu görevlilerinin atanmalarının, onaylanmalarının, sürekli veya emeklilik hakkı veren kadrolara yerleştirilmelerinin, terfi-lerinin, nakillerinin, emekliye sevklerinin, azil ve görevden uzaklaştırma da dahil olmak üzere, disiplin işlemlerinin tarafsız ve bağımsız organ veya organlar tarafından yapılmasını öngörmektedir. Bu organ veya organların kuruluş ve işleyişini düzenleyen- Anayasa'nın 93. maddesinin öngördüğü yasa veya yasalar henüz yapılmadığına göre, Anayasa'nın 1. Geçici Maddesi uyarınca Anayasa yürürlüğe girdiği tarihte görev yapmakta olan Âmme Hizmeti Komisyonu 93. maddenin (3). fıkrasında öngörülen tarafsız ve bağımsı-z organın görevini halen yapmaktadır. Âmme Hizmeti Komisyonunun, Anayasa uyarınca kamu görevlilerinin, atanmaları, terfileri ve diğer özlük işleri ile ilgili görevini yaparken tamamen tarafsız ve bağımsız hareket etmesi gerekir. Bu görevleri yaparken Âmm-e Hizmeti Komisyonunun Bakandan veya dıştan gelen herhangi bir öneri ile bağlı olmaması ve Anayasa'nın kendisine vermiş olduğu yetki ve takdir hakkını serbest ve bağımsız olarak kullanabilmesi gerekir. Müstedinin iddiasına göre, ilgili Yasa'nın 38. maddes-inde yer alan "Bakanın önerisi üzerine" deyimi Âmme Hizmeti Komisyonunu, öğretmenlerin atanma ve terfi işleri hususunda işlem yaparken bağlıyorsa o zaman Âmme Hizmeti Komisyonunun bağımsızlığına ve takdir yetkisini kullanma hakkına tecavüz edilmiş olur ve -bu nedenle ilgili Yasa'nın 38. maddesinin o kısmı Anayasa'nın 93. maddesinin (3). fıkrasına aykırı olmuş olur.

Müstedinin avukatı alternatif olarak, Anayasa'nın 131. maddesine değinerek, ilgili Yasa'nın 38. maddesi Âmme Hizmeti Komisyonunun takdirini- kısıtlayacak şekilde yorumlanabilmesi halinde, Anayasa yürürlüğe girdiği tarihten önce atanmış olan müstedinin terfi hususu karara bağlanırken, müstedinin bu konuda Anayasa öncesi haklarının, yani terfi işleminin tarafsız ve bağımsız bir organ tarafından -yapılması hakkının, Anayasa'nın 131. maddesi ile saklı tutulduğunu iddia etmiştir.

Müstedaaleyhin iddiasının gerekçesi:
Müstedaaleyhin iddiasının gerekçesi şöyle özetlenebilir:
Müstedaaleyhin avukatı, müstedinin Anayasa'nın 93 maddesi ile ilgili ola-rak müstedi namına ileri sürülen iddialarla hemfikir olduğunu söyleyerek, müstedinin terfi işlemlerinin tarafsız ve bağımsız bir organ olan Âmme Hizmeti Komisyonu tarafından, Bakandan veya dıştan gelen herhangi bir öneriye bağlı kalmayarak yapılması görüşü-nü paylaştığını belirtmiştir. Müstedaaleyh de müstedi gibi ilgili Yasa'nın 38. maddesinde yer alan "Bakanın önerisi üzerine" ibaresinin Anayasa'nın Âmme Hizmeti Komisyonuna tanımış olduğu bağımsızlığını ve takdir hakkını kısıtlayıcı bir şekilde yorumlanma-ması gerektiği hususunda hemfikir olduğunu beyan etti.

Müstedaaleyh Anayasa'nın 93. maddesi ile ilgili görüşlerinde müstedi ile hemfikir olduğuna göre, müstedinin Anayasa'nın 131. maddesi ile ilgili iddialarını cevaplandırmasına lûzum görmemiştir.

V.- İNCELEME:
Tarafların duruşmada ileri sürdüğü iddia ve görüşler, Anayasa'ya aykırı olduğu ileri sürülen kural, Anayasa'ya aykırılık iddiasına dayanıklık eden Anayasa kuralları ve bunlarla ilgili gerekçeler okunup incelendikten sonra gereği görüşülüp düşün-üldü.

Öğretmenlerin ve diğer kamu görevlilerinin atanmaları, terfileri ve diğer özlük işlerinin tarafsız ve bağımsız bir organ veya organlar tarafından yapılması koşulu Anayasa'nın 93. maddesinin (3). fıkrasının kurallarında açık olarak görülmektedir. Â-mme Hizmeti Komisyonu, Anayasa'nın 93. maddesinin (3). fıkrasında öngörülen görevlerini yerine getirirken hiç şüphe yoktur ki tam manası ile bağımsız hareket edebilmeli ve bir Bakandan veya dıştan gelen herhangi bir öneri ile bağlı olmayarak, görevlerini, -Anayasa'nın kendisine tanımış olduğu takdir hakkını kullanarak, yapabilmesi gerekir. Bu böyle olduğuna göre Anayasa'nın Âmme Hizmeti Komisyonu'na tanımış olduğu bu yetki ve takdir hakkını herhangi bir yasa herhangi bir şekilde kısıtlayamaz.
Kanaatımızc-a ilgili Yasa'nın 38. maddesinde yer alan "Bakanın önerisi üzerine" deyimi Âmme Hizmeti Komisyonu'na Anayasa'nın 93. maddesi tarafından açıkça verilmiş olan yetki ve takdir sahasını kısıtlar şekilde yorumlanamaz. Müstedinin ve müstedaaleyhin ileri sürdükl-eri gibi ilgili Yasa'nın 38. maddesinin Anayasa'nın 93 ve diğer kuralları ile uyumluluk içinde yorumlanması gerekir. Bu durumda ilgili Yasa'nın 38. maddesi kanaatımızca şöyle yorumlanabilir. İlgili Bakan 38. maddede öngörülen bir öneri yapmış ise, Âmme H-izmeti Komisyonu kararını verirken o öneriyi dikkate alacak fakat o öneriye sadece uygun gördüğü değeri verebilecektir. Ancak, Âmme Hizmeti Komisyonu anayasal yetki ve takdirini kullanarak kararını verirken Bakanın önerisi ile bağlı olmayacaktır. Bakanın- 38. maddede öngörülen öneriyi yapmamasıda ilgili öğretmenin atama, terfi ve diğer özlük işlerinin Anayasa uyarınca Âmme Hizmeti Komisyonu tarafından görüşülüp bir sonuca bağlanmasını engelleyemez.

Yasa'nın 38. maddesinin yukarıda belirtildiği gibi yorum-lanması gerektiği ve bu nedenle bu maddenin Anayasa'nın 93 veya 131. maddelerine aykırı olmadığı görüşündeyiz.

SONUÇ:
Sonuç olarak 28/1975 sayılı 1975 Öğretmenler (Değişiklik) Yasası ile değiştirilen 10/1970 sayılı 1970 Öğretmenler Yasası'nın 38. maddesi-nin öğretmenlerin atanma ve nakillerini "Bakanın önerisi"ne bağlı tutan kısmının, bu hükümde öngörüldüğü şekilde yorumlanmasına ve Anayasa'nın 93 ve 131. maddelerine aykırı olmadığına oybirliği ile karar verilir.

(M.Necati Münir Ertekün)(Ülfet Emin)
- Başkan Yargıç


(Ahmed İzzet)(Şakir Sıdkı İlkay)(Salih S. Dayıoğlu)
Yargıç Yargıç Yargıç

23 Aralık, 1977.
-


5



-


Full & Egal Universal Law Academy