Anayasa Mahkemesi Numara 8/1980 Dava No 14/1980 Karar Tarihi 25.11.1980
Numara: 8/1980
Dava No: 14/1980
Taraflar: Hüseyin hacı Hasan ile Vakıflar ve Din İşleri D.
Konu: Fasıl 224 Taşınmaz Mallar Yasasının 36(2) maddesinin şart bendinin Anayasaya aykırılığı iddiası
Mahkeme: A/M
Karar Tarihi: 25.11.1980

-D.14/80 Anayasa Mahkemesi 8/80
Anayasa Mahkemesi olarak oturum yapan
Yüksek Mahkeme Huzurunda
Mahkeme Heyeti: Ülfet Emin(Başkan), Şakir Sıdkı İlkay,
Salih S.Dayıoğlu, Ergin Salâhi, Niyazi F.Korkut.
Anayasanın 114. maddesi uyarınca
Yargıtay Asl-i Yetki 9/78 sayılı başvuruda (Hüseyin Hacı Hasan n/d Hüseyin Vecihi Hacı Hasan Terekesinin İdare Mamuru ve yegâne varisi sıfatıyle şimdi A.B.D.'de mukim Reşat Hasan, vekili Ahmet Veysi Dağseven, Lefkoşa ile Vakıflar ve Din İşleri Dairesi ve diğerleri) sun-ulan konu.

Davacı namına: Oktay Feridun
Davalılar namına: Ümit S. Onan
Başsavcı namına: Akın A. Sait (Amicus Curiae olarak)

K A R A R
KONU:
Fasıl 224 Taşınmaz Mallar Yasasının 36. maddesinin (2). fıkrasının şart bendinin Anayasaya aykırı olduğu öne sürü-lmüştür. Kıbrıs Türk Federe Devleti Anayasasının 7. maddesine ve Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasasının 6 ve 28. maddesine aykırı olduğu ileri sürüldü.

I. OLAY:
Müstedi Yüksek Mahkemede müstedaaleyhler aleyhine dosyaladığı Yargıtay Asli Yetki 9/78 sayılı istid-ada Lefkoşa Türk Cemaat Mahkemesi tarafından Hüseyin Vecihi Hacı Hasan ve Margaret Hüseyin Hacı Hasan'ın 22/63 sayılı 15.5.1963 tarihli istidasına konu teşkil eden 3/1963 sayılı vakfiyenin tescili zımnında verilmiş olan hükmün yetkisiz ve/veya kanunen geçe-rsiz ve/veya etkisiz olduğuna ve iptal edilmesi gerektiğine dair bir ilam isteminde bulundu. Müstedi söz konusu istidasında Hüseyin Vecihi Hacı Hasan ile karısının 14.5.1963 tarihinde yaptığı 15.5.1963 tarihinde Türk Cemaat Mahkemesine yaptığı 22/63 sayıl-ı istida ile tescil için dosyaladığı istidanın 1.6.1963 tarihinde istima için tayin edildiğini ve Fasıl 337 hükümleri gereğince gerek Tapu Müdürüne ve gerekse Evkaf dairesine gerekli ihbarları göndererek itirazları olup olmadığının sorulduğunu, istima günü- Mahkemede sadece Evkaftan itiraz olmadığına dair cevap geldiğini kaydettiğini ve vakfiyenin tesciline hükmettiği belirtilmektedir. Aynı istidada Tapu ve Mesaha müdürünün Mahkemeye 6.6.1963 tarihli bir yazı gönderdiğini ve vakfiye konusu malların hısar dı-şında olmaları nedeniyle Fasıl 224 Taşınmaz Mal Yasasının 36(2) maddesi mucibince kayıtlı kıymetlerinin 1/4'ünün mal sahipleri tarafından ödenmesi şartı ile vakıf olarak tescil edilebileceğinin bildirildiğini belirtti. Mahkemenin tescil emri Evkaf ve Tapu-ya 7.6.1977 tarihli bir yazı ile bildirildi. Müstedi vakıf yapılan malın kıymetinin 1/4'ünü Fasıl 224'ün 36(2) maddesi uyarınca ödenmediğini vakfı yapanların her ikisinin de öldüğünü bu nedenle bu şartın yerine getirilmesinin kanunen imkânsız olduğunu ve -bu durumda istida konusu vakıf yapılmış, tamamlanmış addolunamaz.

İstidanın duruşması esnasında (1). Müstedaaleyhe Fasıl 224 Taşınmaz Mallar Yasasının 36(2) maddesinin şart bendinin Kıbrıs Türk Federe Devleti ve Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasasına aykırı oldu-ğunu ileri sürmesi ve Mahkemece de Anayasaya aykırı olduğu iddia edilen yasa hükmünü istidanın karara bağlanmasında etkisi olabileceği kanaatına varması üzerine Yargıtay konuyu karara bağlamak üzere Yüksek Mahkemeye, Anayasa Mahkemesi olarak Anayasanın 114-. maddesi uyarınca sunmuştur.

II. İDDİANIN GEREKÇESİ:
(1). Müstedaaleyhin iddiasının gerekçesi özetle şöyledir: Fasıl 224'ün 36. maddesinin (2). fıkrasının şart bendinin vakıf yapılacak olan mallar arasında haklı nedene dayanmadan harç veya ücret ödenme-si gerektiğini içeren hükmü Anayasanın eşitlik ilkesine aykırıdır.
(2). Müstedinin iddiasının gerekçesi özetle şöyledir:
Fasıl 224'ün 36. maddesinin (2). fıkrasının harç veya ücret ödenmesi gerektiğini içeren hükmü haklı bir nedene dayanmaktadır ve Anayas-anın eşitlik ilkesine aykırı değildir. Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasasının 6 ve 28. maddeleri yürürlükte değildir. Bunların yerine Kıbrıs Türk Federe Devleti Anayasasının 7. maddesi yürürlüktedir. Harç veya ücret ödenmesi istenen mallar ile harç veya ücret -ödenmesi istenmeyen mallar arasında farklılık haklı bir nedene dayandığından eşitlik ilkesini zedelememektedir.

III. İLGİLİ YASA METİNLERİ:
Fasıl 224 Taşınmaz Mal Yasasının ilgili maddesi.
-"36.(2)Any immovable property which lies outside the areas mentioned is subsection (1) of this section registered in the name of any person who professes the Moslem faith which is sufficiently planted with trees or vines or covered with buildings, to the -satisfaction of the Director, may, by a valid deed of dedication, be made Vakf:
Provided that a fee equal to one-fourth of the registered value of such property shall be paid into the revenue of the Colony by the owner, and that no such property shall be- made Vakf until such fee has been paid."


IV. İLGİLİ ANAYASA METİNLERİ:
-Kıbrıs Türk Federe Devleti Anayasa maddeleri.
"Madde 7.
Her Türk yurttaşı, hiçbir ayırım gözetilmeksizin, yasa önünde eşittir. Hiçbir kişi, aile, zümre veya sınıfa ayrıcalık tanınamaz."


Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasa maddeleri.
Bu Anayasanın açık hükümler-i mahfuz kalmak şartıyle, Temsilciler Meclisinin veya Cemaat Meclislerinden herhangi birinin hiçbir kanun veya kararı ve icra kuvveti kullanan veya idari görevler ifa eden Cumhuriyet dahilindeki herhangi bir organ, makam veya şahsın hiçbir muamele veya kar-arı, iki Cemaattan biri aleyhine veya şahıs olması veya bir Cemaata mensup olması dolayısıyle herhangi bir şahıs aleyhine ayırd edici olmıyacaktır."

"Madde 28.
Her şahıs, kanun, idare ve adliye önünde eşittir ve bunlar tarafından eşit olarak korunmak ve m-uamele görmek hakkına sahiptir.
Her şahıs, bu Anayasada gösterilen bütün hak ve hürriyetlerden, Anayasada açıkça aksine bir hüküm bulunmadıkça, cemaat, ırk, din, dil, cinsiyet, siyasi veya diğer inançlar, milli veya sosyal menşe, doğuş, renk, servet, sosya-l sınıf veya herhangi diğer bir sebeple doğrudan doğruya veya dolayısıyle ayırd edilmeden istifade eder.
Hiçbir vatandaş, Cumhuriyet ülkesi sınırları içinde herhangi bir asalet veya sosyal farklılık ünvanını kullanamaz veya bunun imtiyazlarından istifade e-demez.
Cumhuriyet tarafından veya dahilinde hiçbir asalet veya diğer sosyal farklılık ünvanı verilmez veya tanınmaz."


V. İNCELEME:
Konunun duruşması esnasında taraflarca ileri sürülen iddia ve gerekçeler, Anayasaya aykırı olduğu ileri sürülen hükümler, -Anayasaya aykırılık iddialarına dayanıklık eden ve konuyu ilgilendiren Anayasa maddeleri incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü.

Anayasanın 114. maddesine göre herhangi bir Mahkeme işleminin herhangi bir safhasında işlemdeki uyuşmazlık konularınd-a herhangi birinin karara bağlanmasında etkisi olabilen herhangi bir yasanın herhangi bir kuralının Anayasaya aykırılığı ileri sürülebilir ve bunun üzerine ilgili Mahkeme konunun kararını vermek üzere Yüksek Mahkemeye, Anayasa Mahkemesi olarak sunar. Anay-asanın 114. maddesinden açıkça görülüyor ki Yüksek Mahkemenin Anayasa Mahkemesi olarak 114. madde uyarınca herhangi bir karar vermesi için ihtilâf konusunun karara bağlanmasında Anayasaya aykırı olduğu iddia olunan yasa veya yasanın belli bir kuralının etk-isi olması gerekir. Bu durumda Anayasaya aykırı olduğu iddia olunan Yasa maddesinin yürürlükte olması gerekir. Anayasaya aykırı olduğu iddia edilen Yasa maddesi Fasıl 224'ün 36. maddesinin (2). fıkrasının şart bendidir. Bu maddeye göre 36. maddesinin (2-). fıkrasında belirlenen herhangi bir taşınmaz malın vakıf yapılabilmesi için diğer şeyler meyanında böyle bir taşınmaz malın kayıtlı değerinin 1/4'inin mal sahibi tarafından harç veya ücret olarak, ödenmesi gerekir. Fasıl 224 Taşınmaz Mallar Yasası 1 Eyl-ül 1946'da yürürlüğe girmiştir. Yasanın 36, 37 ve 38. maddeleri vakıf taşınmaz malları ilgilendirmektedir. 31 Mart 1949'da 9/49 sayılı Evkaf Yasası (Eski Fasıl 259) geçirildi. Bu Yasanın 22. maddesi vakfiyenin nasıl yapılıp kaydolunacağını göstermektedi-r. Bu maddenin ilgili kısımlarına göre herhangi bir vakfiye, bazı koşullara uyarak Seriye Hakimine vakfı yapan tarafından imza edilen vakfiyenin ibrazı ve böyle bir vakfiyenin kaydedilmesini isteyen bir müracaatla yapılır. Seriye Hakimi böyle bir müracaa-t olduğunda vakfiyenin tasdikli 2 suretini Evkaf müdürüne gönderir ve Evkaf müdürü söz konusu vakfiyeyi tetkik ederek Yasaya aykırı olup olmadığını saptar. Vakfiyenin yasalara aykırı olmadığı kanısına varırsa vakfiyenin bir suretini özel olarak muhafaza e-dilen kayıt defterine kaydeder ve diğer bir suretini de Tapu ve Mesaha müdürüne, Tapuda kayıt yapılması için gönderir. Tapu ve Mesaha Dairesi müdürü söz konusu vakfiyenin kaydı için herhangi bir engel yoksa söz konusu vakfiyeyi Tapu kayıt defterlerine kay-deder ve söz konusu vakfiyenin kayıt olunup olunmadığı hususunu Evkaf müdürüne bildirir. Yasanın 22. maddesinin (i) fıkrasına göre herhangi bir vakfiye 22. maddede öngörülen koşullara uymaması ve Tapu Dairesinde kayıt olunmaması halinde geçerli ve muteber- sayılmayacaktır.

Yasanın 22. maddesinin (i) fıkrasından açıkça görülüyor ki herhangi bir vakfiyenin geçerli ve muteber olması için 9/49 sayılı yasanın 22. maddesinde belirlenen formalitelere uyulması ve vakfiyenin Tapu Dairesinde kayıt olması gerekir. -Fasıl 224 Taşınmaz Mallar Yasasının 36. maddesinin (2). fıkrasının şart bendine göre de şart bendinde belirlenen ücret ödenmedikçe vakfiyede belirlenen mal vakıf yapılamaz.

22 Ekim 1955 de Evkaf ve Vakıflar Yasası geçirildi. Bu yasa halen Fasıl 337'dir.- Bu Yasanın 64. maddesi 2/49 sayılı Evkaf Yasasını ilga etti. Fasıl 337'nin 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12 ve 13. maddeleri vakfiyeleri ilgilendirmektedir. Fasıl 337'nin 8. maddesi bir vakfiyenin nasıl yapılacağını göstermektedir. Bu maddeye göre herhang-i bir kişi yaşadığı sürece bizzat vakfiye yapabileceği gibi vasiyetname ile de vakfiye yapabilir. Vakfiyenin nasıl kaydolunacağı Yasanın 9. maddesinde belirlenmektedir. 9. maddeye göre vakfı yapan veya onun yetkili vekili vakfiyeyi Türk Aile Mahkemesi ha-kimine sunar. Hekim söz konusu vakfiyeyi dosyalar ve Tapu ve Mesaha Müdürü ile Evkaf Müdürüne tasdikli birer suret gönderir. Suretin alınmasından itibaren 10 gün zarfında Tapu ve Mesaha Müdürü veya Evkaf Müdüründen vakfiyenin kaydı için herhangi bir enge-l olduğu hususunda bir ihbar almazsa vakfiyeyi kaydeder ve bu hususta Tapu ve Mesaha müdürüne, Evkaf ve vakfı yapana ihbar verir. Evkaf Müdürü vakfın kaydolunduğunu bir Türkçe Gazetede neşreder ve vakfın ismi ve vakıf mal hakkında bilgi verir. Ancak buna- uyulmaması halinde vakfın geçerliliği etkilenmez. 9. maddenin (7). fıkrasına göre vakfiye 9. maddede öngörüldüğü gibi kaydolunduğunda vakıf mal, vakfı yapana ait olmaktan çıkar ve ilgili mal vakıf addolunur. Bundan açıkca görülüyor ki Türk Aile Mahkemes-i Hakimi vakfiyenin kaydını yaptıktan sonra ilgili taşınmaz mal vakıf olur ve ilgili taşınmaz malın vakfı yapanla herhangi bir ilgisi kalmaz. Fasıl 337'nin vakfiye ile ilgili maddelerinde veya başka herhangi bir maddesinde Fasıl 224'ün 36. maddesinin (2).- fıkrasının şart bendinin ilga veya iptal edildiğine dair herhangi bir açık hüküm bulunmamaktadır. Buna rağmen Evkaf ve Vakıf Yasası ve özellikle 8 ve 9. maddesinin hükümleri göz önünde tutulduğunda Fasıl 224'ün 36. maddesinin (2). fıkrasının şart bendini-n zımnen ilga veya iptal edildiği görülür. Fasıl 224 madde 36(2)'nin şart bendinin hükümleri Fasıl 337'nin 9. maddesinin (7). fıkrasının hükümleri ile çelişki halinde ve bir biriyle tutarsızdır. Her iki hükmün de yürürlükte olması imkânsızdır. Çünkü bir- taraftan Fasıl 224 madde 36(2)'nin şart bendinde Tapu Dairesine vakıf malın kayıtlı değerinin 1/4'ü harç olarak ödenmedikçe vakfın geçerli ve muteber olmayacağı öngörülmekte diğer taraftan Fasıl 337'nin 9. maddesinin (7). fıkrası vakfiye 9. maddede öngörü-ldüğü gibi kaydolunduğunda vakıf malın vakfı yapanla herhangi bir ilgisi kalmadığını ve bütün maksatlar için ilgili malın vakıf olduğunu öngörmektedir. Vakfiyenin Fasıl 337'nin 9. maddesi uyarınca kaydolunması için, Fasıl 224 madde 36(2)'nin şart bendinin- koşullarına uyması gerektiğine dair herhangi bir hüküm yoktur. Bilâkis 9. maddenin (3). fıkrası uyarınca Türk Aile Mahkemesi Hakimi maddenin (2). fıkrası uyarınca Tapu ve Mesaha müdürü ile Evkaf Müdürüne vakfiyenin birer suretini verdikten sonra 10 gün z-arfında müdürler veya herhangi birisinden vakfiyenin kaydı için engel olduğu hususunda herhangi bir ihbar almadığı takdirde vakfiyeyi kaydetmesi gerekir. Fasıl 337 Evkaf ve Vakıflar Yasası Fasıl 224 Taşınmaz Mallar Yasasından daha sonra yürürlüğe girdi. -Bu nedenle Fasıl 224'ün Fasıl 337'nin hükümleri ile çelişkili olan ve bunlar ile bağdaşmayan 36(2) maddesinin şart bendinin hükümleri yürürlükte kalmayıp zımnen ilga veya iptal edilmiş sayılır. Fasıl 224'ün 36(2) maddesinin şart bendi yürürlükte olmadığın-a göre, Anayasanın 114. maddesi anlamında konu davanın hükme bağlanmasında etkili olamaz. Bu durumda yürürlükte olmayan bu maddenin Anayasaya aykırı olup olmadığı hususunun tezekkür edilip karara bağlanması gerekmemektedir.


(Ülfet Emin) (Şakir Sıd-kı İlkay)
Başkan Yargıç

(Salih S. Dayıoğlu)(N. Ergin Salâhi) (Niyazi F. Korkut)
Yargıç Yargıç Yargıç


25 Kasım 1980. - - - -
--


4



-


Full & Egal Universal Law Academy