Anayasa Mahkemesi Numara 8/1978 Dava No / Karar Tarihi 02.06.1978
Numara: 8/1978
Dava No: /
Taraflar: K.T.Turizim İşt. Ltd. İle Osman Öztürk
Konu: 1975/6365 Sayılı Bakanlar Kurulu kararının Anayasaya aykırılığı iddiası
Mahkeme: A/M
Karar Tarihi: 02.06.1978

- Anayasa Mahkemesi 8/78
(Dava No: 412/77; Girne)

Anayasa Mahkemesi olarak oturum yapan
Yüksek Mahkeme Huzurunda.
Mahkeme Heyeti: Ülfet Emin (Başkan), Ahmed İzzet, Şakir Sıdkı İlkay, Salih S. Dayıoğlu, N. Ergin Salâhi.
A-nayasanın 114. maddesi hakkında.
Girne Kaza Mahkemesi tarafından 412/77 sayılı (Kıbrıs Türk Turizm İşletmeleri Ltd. Şirketi, Girne ile Osman Öztürk arasında) davada sunulan konu.

Davacı namına: Mustafa Güryel
Davalı namına: Vedat Derviş
Amicus curiae olar-ak Başsavcı namına: Mustafa Arıkan

K A R A R
KONU:
Bakanlar Kurulunun davacı Şirket ile 8.11.1974 tarihinde imzaladığı protokol ve onu takip eden ek protokolların ve Bakanlar Kurulunun 11.3.1975 tarihinde aldığı 6365 sayılı kararın Anayasanın 7. ve 126. -maddelerine aykırı olduğu öne sürülmüştür.

I. OLAY:
Girne Kaza Mahkemesinde açılan 412/77 sayılı davada davacı K.T.F.Devletinin selefleri durumunda olan Otonom Kıbrıs Türk Yönetimi ile davacı Şirket arasında 8.11.1974'de aktedilen bir protokol ve buna il-işkin ek protokollar tahtında Girne'de kâin Philacia Court binalarının tasarruf ve/veya idare ve/veya zilyetliğinin tamamen davacılara devredildiğini, davalının davacıya devredilen binalardan 16 no.lu dükkânı işgal ettiğini, 16.12.1974 tarihinde davacıları-n davalıya bir yazı gönderip dikkatini 8.11.1974 tarihli protokola çektiğini ve ayda 600.-TL ve 31.3.1976'dan itibaren de ayda 1250.-TL kira talebinde bulunduğunu, sözkonusu dükkân için bir kira mukavelesinin yapılmasını talep ettiğini ancak davalının buna- aldırış etmediğini iddia etti. Davacılar 3.4.1975 tarihinde davalıya ikinci bir yazı gönderip yine 8.11.1974 tarihli protokola ve davacılara devredilen tesislerden göçmenlere tahsis edilenlerin kira mukavelenamesine bağlanmasını öngören 11.3.1975 tarih v-e 63/65 sayılı Bakanlar Kurulu kararına dikkatini çekerek dava konusu dükkân ile ilgili 1 Ocak 1975 tarihinden itibaren bir kira mukavelesi aktetmeleri isteminde bulunduğunu, davalının buna da aldırış etmediğini iddia etti.

Davacı son olarak davalıya gön-dermiş oldukları 31 Ağustos 1977 tarihli taahhütlü bir yazı ile dava konusu dükkânı tahliye edip boş olarak davacılara iade etmesini talep ettiğini, davalının bugüne kadar dükkânı tahliye etmediğini davalının mütecaviz olarak dava konusu dükkânı işgal etme-ğe devam ettiğini iddia ederek davalının ve/veya müstahdemlerinin dava konusu dükkâna müdahaleyi derhal durdurup onu tahliye ederek davacılara iade etmeleri hususunda bir emir ve 1.1.1975'ten söz konusu dükkân tahliye edileceği güne kadar davalının tazmina-t ve/veya zarar ziyan olarak ayda 1750.-TL ödemesi hususunda hüküm verilmesi isteminde bulundu.

Davalı davada dosyaladığı müdafaa takriri ile dava konusu dükkânın tasarruf veya idaresi veya zilyetliğinin davacılara devrolunmadığını, söz konusu dükkân 20 -Temmuz 1974 tarihinde Türk Silâhlı Kuvvetlerinin ve/veya Komutanının ve/veya Komutanın ve/veya Maliye Bakanlığı Kaza Dairesinin tasarruf ve/veya idare ve/veya zilyetliğine geçtiğini, takriben 11 Ekim 1974 tarihinde söz konusu dükkânın çalıştırılması için K-ıbrıs Barış Kuvvetleri Merkez Komutanı tarafından davalıya izin verildiğini ve takriben 28 Ekim 1974 tarihinde Maliye Bakanlığı Kaza Dairesi Sorumlusu söz konusu dükkânı resmen davalıya tahsis ettiğini ve bugüne kadar sözü edilen iznin ve/veya tahsis belge-sinin iptal edilmediğini, söz konusu dükkânın sadece Türk Silâhlı Kuvvetleri ve/veya Maliye Bakanlığı tarafından geri alınabileceğini, davacılar tarafından geri alınamayacağını, Otonom Türk Yönetiminin dava konusu dükkânın tasarruf veya idare ve/veya zilye-tliğini davacılara devretmeğe hak ve yetkileri olmadığını, sözkonusu 8.11.1974 tarihli protokolun Philacia Court binasının sadece otel ve apartman kısımlarına şamil olduğunu, dükkânları ihtiva etmediğini, davacıların söz konusu dükkân için kira mukavelesi -yapmağa hak ve yetkileri olmadığını, 11.3.1975 tarihli 6365 sayılı Bakanlar Kurulu kararının K.T.F.D. Anayasanın 7 ve 126. maddelerine aykırı olduğunu, bu nedenle bu kararın geçersiz, hükümsüz ve etkisiz olduğunu iddia ederek davacının söz konusu dükkân il-e ilgili herhangi bir istemde bulunmağa hakkı olmadığını iddia etti.

Davanın duruşması esnasında davalı 8.11.1974 tarihli protokolun ve onu takip eden ek protokolların K.T.F.D. Anayasasının 7. ve 126. maddelerine aykırı olduğunu, 11.3.1975 tarihli 6365 s-ayılı Bakanlar Kurulu kararının göçmenler arasında eşitliği bozduğu için Anayasanın 126. maddesine aykırı olduğunu ileri sürmesi üzerine öne sürülen iddiaların davanın karara bağlanmasında etkisi olabileceğine mahkemece kanaat getirildiğinden konu karara b-ağlanmak üzere, Yüksek Mahkemeye, Anayasa Mahkemesi olarak, mahkemece sunulmuştur.

II. İDDİANIN GEREKÇESİ:
(1)Davalı tarafından yapılan iddianın gerekçesinin özeti şöyledir:
Davalı 22 Kasım 1974 tarihli Resmi Gazetede Ek.IV'de yayınlanan İskân ve Rehab-ilitasyon Yönetmeliğinin 17. maddesi uyarınca kaynakların kiralama ve vadeli satış yolu ile kullanılmasında, İskân edileceklerden göçmenlere 2 yıl ödemesiz devre tanır. Halbuki 11.3.1975 tarihli 6365 sayılı Bakanlar Kurulu kararı İskân ve Rehabilitasyon Y-önetmeliğinin 17. maddesi gereğince göçmenlere tahsis edilen tesisler için tanınan 2 yıllık ödemesiz devrenin Kıbrıs Türk Turizm İşletmeleri Ltd. Şirketine devredilen tesislerine de teşmil edilmesini önlemek amacı ile İskân ve Rehabilitasyon Yönetmeliğinin- tadil edilmesi sureti ile, Kıbrıs Türk Turizm İşletmeleri Ltd. Şirketine ait tesislerden göçmenlere tahsis edilenlerin kira mukavelesine bağlanmasını tasvip etti. Bu durumda Kıbrıs Türk Turizm İşletmeleri Ltd. Şirketine devredilen tesislerden herhangi bi-rini işgal eden kişi ile diğer tesisleri işgal eden kişiler arasında bir ayrıcalık, eşitsizlik meydana geldiğinin aşikâr olduğunu davalı iddia etti. Davalının avukatı ilgili Bakanlar Kurulu kararının ve protokolunun Anayasanın 126. maddesine de aykırı old-uğunu iddia etti. Anayasanın 126. maddesi Devletin göçmenlerin esenlendirilmesi, kendilerine, ailelerine ve topluma yararlı duruma getirilebilmeleri için gerekli sosyal, ekonomik, mali ve diğer tedbirleri almasını, esenlendirmeyi gerçekleştirinceye kadar -gerekli yardımda bulunmasını öngörmektedir. Davalı göçmen olduğu cihetle Devletin davalıya Anayasanın 126. maddesi uyarınca yardım etmesi gerekmektedir. Davalı avukatı İskân ve Rehabilitasyon Yönetmeliğinin 17. maddesi uyarınca iskân edilen göçmenlere ta-nınan 2 yıl ödemesiz hakkın muktesep hak olduğunu, Bakanlar Kurulu kararı ile bu hakkın alınamayacağını, bu nedenle de 6365 sayılı Bakanlar Kurulu kararının Anayasaya aykırı olduğunu iddia etti.

(2)Davacı tarafından yapılan iddianın gerekçesinin özeti ş-öyledir:
Yabancılara ait taşınmaz malların tasarruf, idare ve zilyetliğinin yasa ve geçerli mevzuat uyarınca K.T.F.Devletinin selefleri durumunda olan Otonom Kıbrıs Türk Yönetimine geçtiğini, Otonom Kıbrıs Türk Yönetiminin bu gibi taşınmaz malları dilediğ-i şekilde idaresini, tasarrufunu veya zilyetliğini başkalarına devretmeğe yetkili olduğunu, eşitlik ilkesinin aritmetik bir eşitlik olmadığını, söz konusu Bakanlar Kurulu kararının sadece davacı Şirketin tasarruf ve zilyetliğinde bulunan binalara şamil old-uğunu, bu gibi binalarda oturan tüm kişilere şamil olduğunu, bu gibi binalarda oturanlar arasında herhangi bir ayırım yapılmadığını, bu nedenle Anayasanın 7. maddesinde belirlenen eşitlik ilkesine aykırı olmadığı gibi Anayasanın 126. maddesine de aykırı ol-madığını iddia etti.

III. İLGİLİ KARAR VE PROTOKOL METİNLERİ:

"A.KIBRIS TÜRK KESİMİNDEKİ ÖZEL MOTEL -TATİL KÖYÜ -APART -OTEL VE BENZERİ TURİSTİK ÜNİTELERİN İŞLETİLME HAKKININ KIBRIS TÜRK TURİZM İŞLETMELERİ LTD. ŞİRKETİNE VERİLMESİNE İLİŞKİN PROTOKOL

İ-şbu Protokol, Kıbrıs'ın Türk Yönetimi altında bulunan bölgelerdeki otel-motel-apart otel-tatil köyü ve benzeri turistik tesislerin işletilme hakkının Kıbrıs Türk Turizm İşletmeleri Ltd. Şti'ne devir şartlarını belirtmek amacıyle Otonom Kıbrıs Türk Yönetimi- ile Kıbrıs Türk Turizm İşletmeleri Ltd. Şti. arasında aktedilmiş olup metinde Otonom Kıbrıs Türk Yönetimi (YÖNETİM) ve Kıbrıs Türk Turizm İşletmeleri Ltd. Şti ise (ŞİRKET) olarak anılacaktır.
1. Bu protokolla YÖNETİM şimdilik ekli listede isiml-eri belirtilmiş bulunan turistik tesislerin işletilmesini ŞİRKET'e devretmiştir.
2. ŞİRKET devraldığı binaları işletmeye en kısa zamanda açmağa ve mümkün olduğu kadar devamlı açık tutmağa gayret edecektir.
3. ................
4. ................
5.- Şirket anılan tesisleri bizzat işletmeye, işlettirmeye veya kiraya vermeğe muhtardır.
6. ................
7. Bu protokol 11 (on bir) yıl için geçerli olup sürenin hitamına iki yıl kala tarafların yazılı bildirimleriyle fesh edilebilir.
8. Bu protokola- ek olarak yapılacak protokollar da bu protokolun ayrılmaz bir parçasıdır.


OTONOM KIBRIS TÜRK YÖNETİMİ ADINA KIBRIS TÜRK TURİZM LİMİTED ŞİRKETİ ADINA
(İmza) (İmza)
Rüstem Z. Tatar -İlhan Evliyaoğlu
Maliye Bakanı İdare Meclisi Başkanı




(İmza) (İmza)
Çağlar Yasal Nail Asaf
Turizm ve Enformasyon Bakanı İdare Meclisi Başkanı v.


(İmza) (İmza)
- Alper Orhon Ekrem Yeşilada
Plânlama ve Koordinasyon Bakanı Üye


(İmza)
Erhan Bener
Üye
Lefkoşa, 8 Kasım, 1974"



"KIBRIS CUMHURİYETİ
OTONOM KIBRIS TÜRK YÖNETİMİ

KIBRIS TÜRK KESİMİNDEKİ ÖZEL MOTEL-TATİL KÖYÜ-AP-ART OTEL VE BENZERİ TURİSTİK ÜNİTELERİN İŞLETİLME HAKKININ KIBRIS TÜRK TURİZM İŞLETMELERİ LTD. ŞİRKETİNE VERİLMESİNE İLİŞKİN PROTOKOLA EK VE O PROTOKOLUN AYRILMAZ BİR PARÇASINI TEŞKİL EDEN İKİ NO'LU PROKOKOL

Otonom Kıbrıs Türk Yönetimi ile Kıbrıs- Türk Turizm İşletmeleri Ltd. Şirketi arasında aktolunan Protokol ve bu Protokol'a ek 1 No'lu Protokol şartlarına uyulmak kaydı ile Yönetimce Şirkete tahsis ve devrolunan turistik tesislerin listesidir.

Sıra No. İsim Cins Yer
-...... ............ ............. ...........
13. Philecia Otel Apartman Girne
...... ............ ............. ...........


OTONOM KIBRIS TÜRK YÖNETİMİ ADINA KIBRIS TÜRK TURİZM - LİMİTED ŞİRKETİ ADINA
(İmza) (İmza)
Rüstem Z. Tatar İlhan Evliyaoğlu
Maliye Bakanı İdare Meclisi Başkanı



(İmza) (İmza)
Çağlar Yasal - Nail Asaf
Turizm ve Enformasyon Bakanı İdare Meclisi Başkanı v.


(İmza) (İmza)
Alper Orhon Erhan Bener
Plânlama ve Koordinasyon Bakanı Üye


(İmza)
Ekrem Yeşilada
Üye"



"K.T-. Turizm İşletmeleri Ltd. Şirketine ait tesislerden göçmenlere tahsis edilenlerin kira mukavelesine bağlanması:

(Önerge No. 151/75)


KARAR NO:
6365Bakanlar Kurulu, İskân ve Rehabilitasyon Yönetmeliğinin 17. maddesi gereği-nce göçmenlere tahsis edilen tesisler için tanınan iki yıllık ödemesiz devrenin, K.T. Turizm İşletmeleri Ltd. 11.3.75Şirketine devredilen tesislerine de teşmil edilmesini önlemek amacıyle İskân ve Rehabilitasyon Yönetmeliğinin tadil ed-ilmesi suretiyle, K.T. Turizm İşletmeleri Ltd. Şirketine ait tesislerden göçmenlere tahsis edilenlerin kira mukavelesine bağlanmasını tasvip etti."

IV. İLGİLİ ANAYASA METİNLERİ:

"Madde 7.
Her Türk yurttaşı, hiçbir ayırım gözetilmeksizin, yasa ön-ünde eşittir. Hiçbir kişi, aile, zümre veya sınıfa ayrıcalık tanınamaz.


Madde 126.
Devlet, göçmenlerin esenlendirilmesi, kendilerine, ailelerine ve topluma yararlı duruma getirilmeleri için gerekli sosyal, ekonomik, mali ve diğer tedbirleri alır; esenle-ndirmeyi gerçekleştirinceye kadar gerekli yardımlarda bulunur."








V. İNCELEME:
Tarafların duruşma esnasında ileri sürdüğü iddia ve görüşler, Anayasaya aykırı olduğu ileri sürülen karar ve protokol, Anayasaya aykırılık iddiasına dayanıklık eden Anaya-sa kuralları ve bunlarla ilgili görüşler incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü.

K.T.F.D. Anayasanın 7. maddesinde öngörülen eşitlik aritmetik eşitlik değildir. Yasa önünde eşitlik ilkesi herkesin her yönden aynı hükümlere bağlı olması gerektiği- anlamına gelmez. Bu ilke ile güdülen amaç benzer koşullar içinde olan özdeş nitelikte bulunan durumların yasalarca aynı işleme uyruk tutulmasını sağlamaktadır. Kimi yurttaşlar için haklı nedenlere dayanılarak veya bunların durumlarındaki farklılığın doğ-urduğu zorunluklar dolayısıyle ayrı kurallar konulması halinde eşitlik ilkesinin zedelenmesinden söz edilemez. K.T. Turizm İşletmeleri Ltd. Şirketine tasarruf ve zilyetliği devrolunan binaları işgal edenler arasında Bakanlar Kurulu kararı herhangi bir ay-ırım yapmış değildir ve herhangi bir farklılık da gözetmiş değildir. Bu durumda K.T.Turizm İşletmeleri Ltd. Şirketine tasarrufu veya zilyetliği devrolunan binaları işgal edenlerin kira ödemeleri gerektiği hususunda ve bu gibilerin İskân ve Rehabilitasyon -Yönetmeliğinin 17. maddesinin dışında bırakılması Anayasada öngörülen eşitlik ilkesine aykırı olamaz. Söz konusu Bakanlar Kurulu kararı K.T.Turizm İşletmeleri Ltd. Şirketinin kendilerine devrolunan binalarla ilgili kira mukavelesi yapmasını yetkili kılan -Bakanlar Kurulu kararı Anayasanın 126. maddesinde öngörülen kurallara da aykırı değildir. Anayasanın 126. maddesi Devletin bazı tedbirler almasını öngörmektedir. Ama bu tedbirler arasında göçmenlerin her yerde ve her binada bedava oturmasını temin etmesi-ni içerdiği söylenemez. Protokol veya ek protokollerin Anayasanın herhangi bir maddesine aykırı olduğu da söylenemez.


Yukarıda belirtilenlerin ışığında sözü geçen protokol ile ek protokollerin ve 11.3.1975 tarihli 6365 sayılı Bakanlar Kurulu kararının -Anayasanın 7. ve 126. maddelerine aykırı olmadığı görüşündeyiz. Salih S. Dayıoğlu bu görüşe katılmamıştır.

Sonuç:
8.11.1974 tarihli K.T. Turizm İşletmeleri Ltd. Şirketi ile Otonom Kıbrıs Türk Yönetimi arasında imzalanan protokol ile ek protokolleri-n ve 11.3.1975 tarihli 6365 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının K.T.F.D. Anayasasının 7 ve 126. maddelerine aykırı olmadığına Salih S. Dayıoğlu'nun karşı oyu ile ve oy çokluğu ile karar verilir.



(Ülfet Emin)(Ahmed İzzet)
Başkan - Yargıç





(Şakir Sıdkı İlkay)(Salih S. Dayıoğlu) (N.Ergin Salâhi)
Yargıç Yargıç Yargıç



2 Haziran, 1978



KARŞIOY YAZISI
K.T.F.D. Anayasası'nın geçici 1 maddesi uyarınca 1960 Anayasası'nın 57(4) maddesinin yürürlükte olduğu -bir gerçektir. Esasen bu husus Anayasa Mahkemesinin 14/76 sayılı kararında da açıkça ortaya konmuştur.

Havale konusu Bakanlar Kurulunun 11.3.1975 tarih ve 6365 sayılı kararının 1960 Anayasasının 57(4) maddesi anlamında "tatbiki" (enforceable) bir karar -olduğuna da, sözü edilen 14/76 sayılı Anayasa Mahkemesi kararında serdettiğim görüşlerden, şüphe yoktur.
1960 Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasasının 57(4) maddesi yürürlükte olduğuna ve işbu maddenin de öngördüğü gibi ilgili Bakanlar Kurulu Kararının Resmi Gazet-ede yayınlanmaması için Kararda bir şerh bulunmadığına göre ilgili kararın sözü edilen 57(4) maddesine ters düştüğü ve her türlü Anayasal etkinlikten yoksun olduğu kanısındayım.

Sözü edilen Anayasa Mahkemesinin 14/76 sayılı davasında, bu meselede de konu- edilen protokol ile ek protokollerin ve bunlara yasal hayatiyet kazandıran 5813 sayılı Bakanlar Kurulu kararının aynı nedenlerle K.T.F.D. Anayasası'nın Geçici Madde I ile yürürlükte bulunan 1960 Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasasının 57(4) maddesine aykırı olduğ-u görüşünü savunmuştum. Bu görüşümü el'an muhafaza ettiğimi belirtmeliyim.

Havale konusu protokol ile ek protokoller ile bunlara yasal geçerlilik veren 5813 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile 6365 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının yukarıda serdettiğim ned-enlerle K.T.F.D. Anayasası'nın Geçici Madde I uyarınca yürürlükte bulunan 1960 Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasasının 57(4) maddesine aykırı oldukları görüşündeyim. Varmış olduğum bu görüş ışığında havale konusu protokol ile ek protokollerin ve 6365 sayılı Bakan-lar Kurulu Kararının K.T.F.D. Anayasasının 7 ve 126. maddelerine aykırı olup olmadığı sorununu açık tutarım.


(Salih S. Dayıoğlu)
Yargıç

2 Haziran, 1978.
-


10



-


Full & Egal Universal Law Academy