Anayasa Mahkemesi Numara 7/1994 Dava No 8/1994 Karar Tarihi 03.11.1994
Numara: 7/1994
Dava No: 8/1994
Taraflar: Şakir Sömek ile Güvenlik Kuvvetleri Komutanlığı
Konu: Askeri Hastahane tabirinin Güvenlik Kuvvetlerinin ve KKTC’nin iç ve dış güvenliğinin sağlanmasında kullanılan kuvvetlerin Askeri Hastahaneler ile ona bağlı bulunan yurtdışındaki Askeri Hastahaneleri de kapsaması- Egemenlik
Mahkeme: A/M
Karar Tarihi: 03.11.1994

-D. 8/94Anayasa Mahkemesi:7/94


Anayasa Mahkemesi Olarak Oturum Yapan
Yüksek Mahkeme Huzurunda

Mahkeme Heyeti: Salih S. Dayıoğlu, Başkan, Celal Karabacak,Taner Erginel, Metin A. Hakkı, Mustafa Özkök.

Anayasanın 148. maddesi tahtında.

Yüksek İdare -Mahkemesi tarafından YİM 220/92 sayılı başvuruda (Müstedi: Şakir Sömek, Lefkoşa ile Müstedaaleyh: Güvenlik Kuvvetleri Komutanlığı Boğazköy vasıtasıyle KKTC, Lefkoşa arasında) sunulan konu.

Müstedi tarafından Avukat Erden Algun.
Müstedaaleyh tarafından Baş-savcı Yardımcısı Yaşar Boran.

------------

K A R A R

KONU:
I. 21/91 sayılı Yedek Subaylık Yasasının (bundan sonra sadece ilgili Yasa olarak anılacaktır) tefsir bölümü
olan 2. maddesinde yer alan "Askeri Hastane" tabirinin tanımı ile aynı Yasanın 16. mad-desinin (2),(3),(4),(5) ve (6). fıkralarının Anayasanın Başlangıç Kısmına, 1,3,7,9,14,17,89 ve 152. maddelerine;
2. 22/8/1989 tarih ve 87 sayılı Resmi Gazete'nin Ek III'ünde 388 sayı altında yayınlanan Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Devleti Güvenlik Kuvv-etleri Komutanlığı Sağlık Yeteneği Tüzüğünün (bundan sonra sadece ilgili Tüzük olarak anılacaktır) tümü, Anayasanın 122. maddesine, keza, ayni Tüzüğün tefsir bölümünde yer alan "Askeri Hastane" tabirinin tanımının ve 7,15. ve 23. maddeleri ile 39. maddeni-n (5.) fıkrasında yer alan "Askeri Hastaneler" tabirinin Anayasanın Başlangıç Kısmına, 1,3,7,9,14,17 ve 152. maddelerine;
aykırı olup olmadıkları.

I. OLAY:
Müstedi 1963 doğumlu olup Yüksek okul mezunudur ve askerlik mükellefiyeti bakımından yedek subay -adayıdır. Takriben Kasım 1987'de askeri mükellefiyetini yerine getirmek üzere müstedinin yapılan ilk yoklaması ve sağlık muayenesi sırasında ve yine 1988 yılında Dr. Burhan Nalbantoğlu Devlet Hastanesi Sağlık Kurulunca yapılan tetkiklerde Müstedi, sağ kula-kta totale yakın sensori-nöral işitme kaybı teşhisi ile o dönemde yürürlükte bulunan Beden Kabiliyet Tüzüğünün ekinde Hastalık ve Arızalar Listesinin 19 B 3 maddesi gereğince askerlik yapmaya elverişli bulunmadı ve ona bu doğrultuda bir belge verilerek as-kerlikten geçici olarak muaf tutuldu.

Müstedaaleyh 6.11.1992 tarihinde yeniden muayene olması için müstediyi Girne Askeri Hastanesine sevk etti. Girne Askeri Hastanesi yapmış olduğu tetkikleri ve bulguları 12.11.1992 tarihinde Dr. Burhan Nalbantoğlu Devl-et Hastanesine gönderdi. Girne Askeri Hastanesinin yapmış olduğu bulguları tetkik eden Dr. Burhan Nalbantoğlu Devlet Hastanesi yetkilileri müstedinin eski sağlık durumunda herhangi bir değişiklik tespit etmedi ve bu hususu Girne Askeri Hastanesi yetkililer-ine bildirdi. Yetkililer KKTC Devlet Hastanesinin bu son raporunu kabul etmeyerek müstedinin Gülhane Askeri Tıp Akademisinde (GATA) ileri muayenede bulunmasına karar verdiler ve bu kararı gerek müstediye ve gerekse GATA yetkililerine bildirdiler.

Müste-di, Güvenlik Kuvvetleri Komutanlığınca alınan ve kendisinin GATA'da sağlık muayenesinden geçmesini öngören kararından mağdur olduğunu iddia ederek Yüksek İdare Mahkemesine başvurdu ve ilgili kararın hükümsüz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğurmayacağına k-arar verilmesi isteminde bulundu.

Başvurusunun duruşmasının yapıldığı günde Müstedi, bu Kararın KONU altında 1. ve 2. talepte serdedilen Yasa ve Tüzük kuralların yine ayni istem altında belirtilen Anayasa maddelerine aykırı olduğunu ileri sürdü ve bu kon-uda bir karar verilmesi için konunun, Yüksek Mahkemeye, Anayasa Mahkemesi olarak, havale edilmesini talep etti. Tek Yargıçtan oluşan Yüksek İdare Mahkemesi de müstedi tarafından ileri sürülen ilgili Yasa ve Tüzük kurallarının taraflar arasındaki ihtilafın- hallinde etken olduğu kanaatına vardı ve istemi olumlu bularak meseleyi Yüksek Mahkemeye, Anayasa Mahkemesi olarak, havale etti ve Anayasa Mahkemesinin kararına değin, önündeki tüm işlemleri durdurttu.

II. İDDİANIN GEREKÇESİ :

1. Müstedinin iddiasının- gerekçeleri özetle şöyledir:

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ile Türkiye Cumhuriyeti arasında olan sıkı ve özel ilişkilere bakılmaksızın KKTC hukuken bağımsız ve egemen bir ülkedir. Ülkenin egemenliği özellikle Anayasanın Başlangıç kısmı ile 3. maddesind-e açıklıkla görülmektedir. Egemenlik o denli önemlidir ki egemenliği vurgulayan Anayasanın 3. maddesi, yine Anayasanın 9. maddesi hükümleri ışığında değiştirilemez hatta değiştirilmesi dahi teklif edilemez. Bir ülkenin egemenliği bir başka ülkeye devredi-lemez. Gerek ilgili Yasanın ve gerekse ilgili Tüzüğün havale konusu yapılan kuralları bir vatandaşın askerlik yapıp yapamıyacağının tesbitinde, hukuken yabancı bir ülke sayılan Türkiye Askeri Hastanelerini yetkili kılmıştır. KKTC'de yetkili Sağlık Kurulu -varken bu kurul dışlanarak yabancı bir ülkenin sağlık örgütlerinin sağlık tesbiti yapabilmeleri amacı ile yetkili kılınması KKTC'nin egemenliği ile bağdaşmaz. Saniyen Gülhane Askeri Tıp Akademisinin (GATA)'nın yapacağı sağlık tesbiti KKTC'de yargı denetim-ine tabi tutulamıyacağı için hak arama özgürlüğünü güvence altına alan Anayasanın 17. maddesine de aykırıdır.

Müstedi havalenin duruşması esnasında Anayasaya aykırılık iddialarının ilgili Yasanın 16. maddesinin 2.,3. ve 4. fıkraları ve ilgili Tüzüğün ise- 7.,15.,23. ve 39. maddelerinde yer alan "veya Askeri Hastanesinde"

söz dizileri ile sınırlı tuttuğunu ve aykırı olduğunu iddia ettiği Anayasa maddelerinin de Başlangıç Kısmı ile 3. ve 17. maddesi olduğunu beyan etti.

2. Başsavcılığın iddialarının gerek-çeleri ise özetle şöyledir:

Bir yurttaşın askerliğini sağlık açısından yapmaya elverişli olup olmadığının tesbitinde T.C. Askeri Hastanelerinin yetkili kılınması ülkenin egemenliğini ihlal etmez. Herşeyden önce KKTC'nin özel bir statüsü vardır. Anayasan-ın 117. maddesi yurt savunması ve silahlı kuvvetlerin kuruluşu konularını düzenlemiş ve bu konuda yetkili organların Cumhuriyet Meclisi, Bakanlar Kurulu ve Cumhurbaşkanı olduğunu vurgulamıştır. Ne var ki Anayasanın Geçici 10. maddesi ise "Kıbrıs Türk Ha-lkının Savunması ve iç güvenliği ile milletlerarası durum gerektirdiği sürece" Anayasanın 117. maddesinde yer alan kuralları yürürlüğe girmemiştir. Geçici maddenin hükümleri ışığında da T.C. Askeri Hastanelerine verilen yetki, egemenliğin devri anlamında -görülemez.

GATA'nın veya T.C. Askeri Hastanelerinin yapacağı sağlık tesbiti yargı denetimi dışında tutulamaz. Herhangi bir vatandaş böyle bir tesbitin aksini mahkemelerimizde her zaman iddia ve kanıtlama hakkına sahiptir. Böyle bir sağlık tesbiti, kendi- başına, Anayasanın 152. maddesi anlamında ve yargı denetimine tabi nihai nitelikli bir karar değildir. İlgili Tüzüğün 7.,15. ve 23. maddeleri ihtilafın hallinde etken değildir çünkü bu maddeler askeri yükümlülüğünü er
olarak yapacak olanlara uygulanabili-r. Müstedi yedek subay adayı olduğu cihetle bu maddeler ona uygulanamaz ve dolayısıyle taraflar arasındaki uyuşmazlığın hallinde etken değildirler.

İlgili Tüzüğün 39. maddesinin (5). fıkrası etkendir ve daha önce ilgili Yasa kuralları için söylenenler b-u fıkra için de geçerlidir.

III. İLGİLİ YASA METİNLERİ :
2. .........
.........

"Askeri Hastane" Güvenlik Kuvvetleri bünyesinde kurulacak olan Askeri Hastane veya; Anayasa'nın Geçici 10'uncu maddesi uyarınca Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetinin dış- ve iç güvenliğinin sağlanmasında kullanılan kuvvetlerin Askeri Hastaneleri ile yurt dışında mevcut Askeri Hastaneleri anlatır.

16.(2). İlk sağlık muayenesinde askerliğe elverişli olup olmadıklarının saptanmasında şüpheye düşülenler ile askerliğe elverişl-i olmadıklarına karar verilenler muayene için askeri hastahane sağlık kuruluna
gönderilirler.

(3) İlk sağlık muayenesinde veya gönderildikleri
Askeri Hastane sağlık kurulundan geçici bir
hastalık veya arazi olduğu saptananların
yoklama-ları, müteakip yoklama devresine
ertelenir.

(4) Askeri Hastane sağlık kurulunda askerliğe
elveişli olmadığı saptananlar hakkındakiişlemler Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Devleti Güvenlik Kuvvetleri Komutanlığı Sağlık Yeteneği Tüzüğü Kurallarına gö-re yapılır.

İlgili Tüzüğün ilgili maddeleri:
2. .................

"Askeri Hastane" Güvenlik Kuvvetleri bünyesinde kurulacak olan Askeri Hastane veya; Anayasa'nın Geçici 10'uncu maddesi uyarınca Kuzey Kıbrıs Cumhuriyetinin dış ve iç güvenliğinin sağl-anmasında kullanılan kuvvetlerin Askeri Hastaneleri ile yurt dışında mevcut Askeri Hastaneleri anlatır.


15. Askere alındıktan sonra Devlet Hastanesi veya Askeri Hastane Sağlık Kurulundan "Askerliğe Elverişli Değildir" kararı alınan erler rap-orlarının onaylanmasını müteakip terhis işlemine tabi tutulurlar.

23.Bu tüzükte Hastalık ve Arazlar Listesinde tam karşılığı bulunmayan sınır vakalarda son karar Devlet Hastanesi veya Askeri Hastane sağlık kurullarınca verilecek rapor sonu-nda Güvenlik Kuvvetleri Komutanlığı kanalı ile
gönderileceği GATA Profösörler sağlık kurulunca verilir. Bu karar kesindir, karara itiraz edilemez.


39.(5) Yedek subay adaylarından sevklerinden önce veya sevkleri sırasında hastalananlar -Güvenlik Kuvvetleri Asal Şubesi tarafından Devlet Hastanesi veya Askeri Hastanelerinin Sağlık Kurullarında muayene edilerek, alacakları raporlara göre işlem görürler.



IV.İLGİLİ ANAYASA METİNLERİ:
Anayasanın Başlangıç Kısmının ilgili kısm-ı:

Egemenliğin kayıtsız şartsız sahibi olarak;
...............

Madde 3.
(1) Egemenlik, kayıtsız şartsız Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti yurttaşlarından oluşan halkındır.

(2) Halk, egemenliğini, Anayasanın koyduğu ilkeler çerçevesinde, yetkili organl-arı eliyle kullanır.

(3) Halkın hiçbir zümresi, kesimi ve kişisi, egemenliği kendine mal edemez.

(4) Hiçbir organ, makam veya merci kaynağını bu Anayasadan almayan bir yetki kullanamaz.

Madde 9.
Bu Anayasanın 1. maddesi ile 2. maddesi ile 2. maddesi-nin (1). ve (2). fıkrasında ve 3. maddesinde yer alan kurallar değiştirilemez ve değiştirilmesi önerilemez.

Madde 17.
(1). Kimse, bu Anayasa ile veya bu Anayasa gereğince kendisine gösterilen mahkemeye başvurmak hakkından yoksun bırakılamaz. Her ne ad a-ltında olursa olsun adlı komisyonlar veya istisnai mahkemeler oluşturulması yasaktır.




V. İNCELEME:

Taraflarca ileri sürülen sav ve görüşler, ilgili Yasa, Tüzük ve Anayasa metinleri incelenerek gereği düşünüldü:

Yukarıya alınan iddia ve görüşlerden -anlaşılabileceği gibi, Müstedinin esas ve tek yakınması onun ve onun durumunda olanların ilk sağlık muayenelerinde askerliğe elverişli olmadıkları saptanması halinde bunların gerekli muayene için Askeri Hastanenin sağlık kurullarına sevkeleri işlemine il-işkindir. Yasanın tefsir maddesi de "Askeri Hastaneyi" Güvenlik Kuvvetleri Komutanlığı bünyesinde kurulacak olan Askeri Hastane ile "Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetinin iç ve dış güvenliğinin sağlanmasında kullanılan kuvvetlerin Askeri Hastaneleri ile onlar-a bağlı bulunan yurt dışındaki Askeri Hastaneler" olarak tanımlamaktadır. Müstediye göre ileri muayenesi için Kıbrıs dışındaki T.C. Askeri Hastahanesine sevkine cevaz veren bu kural Anayasanın öngördüğü egemenlik ilkesine aykırıdır.

Müstedinin bu iddi-a ve görüşlerini paylaşma olanağı yoktur. Herşeyden önce ülkenin egemenliğini sağlayan ve koruyanların başında T.C. Silahlı Kuvvetleri gelmektedir. Bu olgu gerek fiiliyatta ve gerekse Anayasanın geçici 10. maddesinde görülmektedir. Anayasanın Başlangıç -Kısmının 3. paragrafı da "Kıbrıs Türklüğüne barış güvenlik ve özgürlük" ortamında yaşama imkanı yaratan "Kahraman Türk Silahlı Kuvvetlerinden" bahsetmektedir. Kendi ülkemizin
egemenliğini bizzat savunan T.C. Silahlı Kuvvetlerine ait Askeri Hastanelerde, -giderleri ilgili makamca da karşılanmak koşulu ile, müstedinin ileri muayene edilmesini düzenleyen ilgili kuralın egemenlik ilkesini ihlal ettiği görüşüne itibar etmek olası değildir.

Bir yandan ülkenin egemenliğini korumak için Türk Silahlı Kuvvetlerine- gereksinme duyulur ve bunu sağlamak için de Anayasaya geçici 10. madde ile kural konarken bu egemenliği korumaya yönelik zorunlu askerlik yapacak kişilerin, bu kuvvetlere ait hastanelerde, muayene edilmelerine cevaz verilmesini, yukarıda, sözü edilen Anay-asanın geçici 10. maddesinin doğal bir sonucu olarak görmek gerekir.

Müstedi, ileri muayene için sevkedilmek istendiği GATA'nın vereceği raporun yargısal denetime tabi tutulamayacağından yakınmaktadır. Herşeyden önce askerliğini yapmakla mükellef bir-isinin askerliğe elverişli olup olmadığına karar verecek olan merci Güvenlik Kuvvetleridir. Elbette ki Güvenlik Kuvvetleri bu kararını verirken GATA'nın vereceği rapora gerekli önemi verecektir. İlgili kişi Güvenlik Kuvvetlerinin vereceği kararı her zama-n Yüksek İdare Mahkemesinin yargısal denetimine getirebilir ve orada GATA'nın veya başka herhangi bir hastane veya sağlık kurulunun raporunu da konu edip bunun aksini iddia edip kanıtlayabilir.

Havale konusu Yasanın 16. maddesinin (5) ve (6). fıkraların-da "Askeri Hastane" ibaresi geçmemektedir. Dolayısıyle bu maddeler, taraflar arasındaki ihtilafın hallinde, etken değildir. Bu nedenle Yasanın 16. maddesinin (5) ve(6). fıkralarının Anayasaya aykırı olup olmadığının karara bağlanması gerekmemektedir.

-Havale edilen Tüzüğün 7,15 ve 23. maddeleri Tüzüğün 2 ve 3. bölümlerinde yer almaktadır. Bu bölümler ise erlerin sağlık muayenelerinin nasıl yapılacağını düzenlemektedir. Müstedi yedek subay adayı olduğu cihetle bu maddelerin ona uygulanması söz konusu d-eğildir. Bu durumda bu maddeler taraflar arasındaki ihtilafın hallinde etken değildir ve dolayısıyle bunların ilgili kısımlarının Anayasaya aykırı olup olmadığının bir karara bağlanması gerekmez.

Tüzüğün 39. maddesinin (5). fıkrası müstediye uygulanacak- bir fıkradır. Yukarıda havale edilen Yasanın 16. maddesinin (2), (3) ve (4). fıkralarında geçen "Askeri Hastane" tabiri için söylenenler Tüzüğün 39. maddesinin (5). fıkrası için de geçerlidir.

VI. SONUÇ:

Sonuç olarak:
1.21/91 sayılı Yedek Subayl-ık Yasasının 16. maddesi (5)
ve (6). fıkralarının ve 22/8/1889 tarih ve 87 sayılı Resmi Gazetenin Ek III'ünde AE 388 tahtında yayınlanan Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Devleti Güvenlik Kuvvetleri Komutanlığı Sağlık Yeteneği Tüzüğünün 7, 15, ve 23. mad-delerinin müstediye uygulanmaları söz konusu olmaması ve dolayısıyle taraflar arasındaki ihtilafın hallinde etken olmaması sözü edilen Tüzükmaddelerinde yer alan "Askeri Hastaneler" tabirinin, Anayasaya aykırı olup olmadığının bir karara bağlanmasına -gerek bulunmadığına ;

2.21/91 sayılı Yedek Subaylık Yasasının 2. maddesinde yer alan 'Askeri Hastahane' tanımının ve ayni Yasanın 16. maddesinin (2), (3) ve (4). fıkralarının ve 22.8.1989 tarih ve 87 sayılı Resmi Gazetenin Ek III'de AE 388 altında y-ayınlanan Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Devleti Güvenlik Kuvvetleri Komutanlığı Sağlık Yeteneği Tüzüğü tümünün veya aynı Tüzüğün 2. maddesinde yer alan 'Askeri Hastahane' tanımının ve aynı Tüzüğün 39.maddesinin (5). fıkrasında yer alan "askeri hastane-ler" tabirinin tanımının Anayasanın Başlangıç Kısmına, 3 ve 17. maddelerine aykırı olmadığına,

oybirliği ile karar verildi.




(Salih S. Dayıoğlu)(Celal Karabacak)
BaşkanYargıç





(Taner Erginel) (Metin A. Hakkı) (Mustafa Özkök)-
Yargıç YargıçYargıç




3 Kasım 1994
avale konusu
- 11 -





Full & Egal Universal Law Academy