Anayasa Mahkemesi Numara 7/1991 Dava No 7/1991 Karar Tarihi 12.11.1991
Numara: 7/1991
Dava No: 7/1991
Taraflar: Eray Özer ve diğerleri ile KKTC Bakanlar Kurulu vasıtasıyle KKTC arasında
Konu: 7/1979 sayılı Kamu Görevlileri Yasasının 105(4) maddesinin Anayasaya aykırı olup olmadığı
Mahkeme: A/M
Karar Tarihi: 12.11.1991

-D. 7/91 AnayasaMahkemesi 7/91


Anayasa Mahkemesi Olarak Oturum Yapan
Yüksek Mahkeme Huzurunda

Mahkeme Heyeti: Salih S. Dayıoğlu, Başkan, Niyazi F. Korkut,
Celal Ka-rabacak,Metin A.Hakkı,Özkan Tunçağ

Anayasanın 148. Maddesi tahtında


Yüksek İdare Mahkemesi tarafından 125/90 sayılı Başvuruda (Müstedi: l.Eray Özer - Lefkoşa ve diğerleri ile Müstedaaleyh: KKTC Bakanlar Kurulu vasıtasıyle kKTC arasında) sunulan konu.

M-üstedi namına: Hüseyin Celâl

Müstedaaleyh namına: Mehmet Ali Şefik.


----------


K A R A R


KONU:
Değiştirilmiş şekliyle 7/79 sayılı Kamu Görevlileri Yasasının 105. maddesinin (4). fıkrası ile bu fıkraya- istinaden 20.6.1990 tarihli Resmi Gazetenin Ek IV'ünde AE 11 altında yayınlanan E-465-90 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının Anayasanın l. ve 8. maddelerine aykırı olup olmadığı.

I. OLAY:

İşbu havale maksatları bakımından olay aşağıdaki şekilde
özetlenebil-ir.

Müstediler Devlet Üretme Çiftlikleri Müdürlüğüne bağlı çeşitli çiftliklerde ve işyerlerinde kamu görevlisi olarak çalışmaktadırlar. 1988 yılında Bakanlar Kurulu tarafından alınıp Resmi Gazetede yayınlanan bir karar ile, sair şeyler meyanında, müste-dilerin yaz çalışma saatleri düzenlendi. Müstediler bu karârdan mağdur oldukları gerekçesiyle kararın iptali için Yüksek İdare Mahkemesine başvurdular. Tek yargıçtan oluşan Yüksek İdare Mahkemesi de 3.4.1989 tarihinde Birleştirilmiş YİM 83/88 ve YİM 118/88-, D.15/89 sayılı başvuruda verdiği kararında müstedileri haklı buldu ve özetle Bakanlar Kurulu Kararının her türlü yasal dayanaktan yoksun olduğu gerekçesiyle hükümsüz ve etkisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğuramayacağına karar verdi. Yüksek İdare Mah-kemesi mezkur kararında "Devlet Üretme Çiftliklerindeki çalışma koşulları, diğer devlet dairelerinden farklı olarak,
intizamsız çalışma saatleri uygulamasını gerektirdiğinin" açık olduğunu da vurguladı.

- İlgililer, Yüksek İdare Mahkemesinin bu hükmünü benimsemiş olacaklar ki ondan istinaf etmediler ve gerekli yasal düzenlemeyi yapma yoluna gitmeyi tercih ettiler. Nitekim böyle bir düzenleme 12.6.1989 tarihinde
-yayınlanıp yürürlüğe giren 34/89 sayılı Kamu Görevlileri (Değişiklik No.2) Yasası ile getirildi. Değişiklik Yasası ile 7/79 sayılı Kamu Görevlileri Yasasının 105. maddesine eklenen (4). fıkra düzensiz mesai gerektiren hizmetlerdeki çalışma saatlerini düzen-ledi. Bu fıkra Bakanlar Kuruluna, yazda haftada 35, kışta ise haftada 40 saat olmak üzere mesai saatlerini saptama yetkisi verdi. Bakanlar Kurulu da buna dayanarak 16.4.1990 tarihinde aldıgı E.465-90 sayılı bir kararla bu saatları saptadı. Bakanlar Kurulun-un bu Kararından kendilerini mağdur hisseden müstediler Yüksek İdare Mahkemesine YİM 125/90 ile yeniden başvurdular. 10.6.1991 tarihinde yapılan duruşmada, müstediler,34/89 sayılı degişiklik Yasası ile 7/79 sayılı Kamu Görevlileri Yasasının 105. maddesinin- 4. fıkrasına ve bu fıkraya dayanılarak çıkarılan ve 20.4.1990 tarihli Resmi Gazetenin Ek IV'ünde AE. 11 ve E.465-90 olarak yayınlanan Bakanlar Kurulu Kararının taraflar arasındaki ihtilâfın hallinde etken olduğu gerekçesiyle Anayasanın l. ve 8. maddelerin-e aykırı olduğunu iddia ederek konunun Anaysasa Mahkemesine havale edilmesini talep ettiler. Yüksek İdare Mahkemesi bu istemi olumlu karşıladı ve havaleyi yaparak bu konuda Anayasa Mahkemesinin vereceği karara değin önündeki sair işlemleri durdurdu.

II. -İDDİANIN GEREKÇESİ:
l. Müstedilerin iddialarının gerekçesi özetle şöyledir:

Müstediler, 7/79 sayılı Kamu Görevlileri Yasası kapsamındadırlar. Diğer kamu görevlileri yaz aylarında saat 14.00'den sonra çalışmazlarken, müstedilerin saat 13.00'den 17.15'e- kadar çalışmalarının öngörülmesi Anayasanın 8. maddesinde ifadesini bulan eşitlik ilkesine aykırıdır.

Keza, normal günlük mesai saatları dışında çalışan
Kamu Görevlilerine ek çalışma ödeneği öngörülürken bu hakkın müstedilere verilmesi öngörülmemekle bu- konuda da eşitlik ilkesine aykırı hareket edilmiştir.

Müstediler Anayasanın l. maddesini konu etmediler.

2. Müstedaaleyhin iddialarının gerekçesi özetle şöyledir:


Anayasanın öngördüğü eşitlik ilkesi ancak özdeş durumda olanlar için söz konusudur-. 7/79 sayılı Yasaya göre kamu görevlileri birçok kategoriye ayrılmıştır. Mezkur Yasa bunların yaptıkları çeşitli görevler icabı, tümünün özdeş olduklarını söylemeğe olanak tanımaz. Müstedilerin görevleri Devlet Üretime Çiftlikleri ile ilgilidir ve bu gibi-
Çiftliklerde özellikle yaz aylarında diğer kamu görevlilerine uygulanan normnal mesai saatleri bunlara uygulanamaz. Görevin niteliği icabı yazın da öğleden sonraları çalışmak gerekir.


Müstedilerin haftalık çalışma saatleri diğer kamu görevlileri gibi 35- saattir. Müstedilerin yazda günlük çalışma saatleri de mevzuatla saptanmıştır. Bu saatların dışında çalıştırılmamaktadırlar-Dolayısıyle onlara ek mesai ödenmesi söz konusu değildir.

III. İLGİLİ YASA METNİ:

7/79 sayılı Kamu Görevlileri Yasasının 105. mad-desi aynen şöyledir:

"105(1)(a) Kamu görevlilerinin haftalık çalışma süresi,yaz aylarında 35, kış aylarında 40 saattır. Bu süreler Cumartesi ve Pazar günleri tatil olmak üzere düzenlenir.

Ancak, vardiya veya rota usulüyle çalışan kam-u görevlileri için Cumartesi ve Pazar günleri vardiya veya rota süresi içerisine düşmesi halinde tatil olarak düzenlenmez.

Rontgen filimi çekiminde fiilen çalışan tabip ve teknik personelin günlük çalışma süreleri 5 saat olarak düzenlenir.

(b) Çalışma- saatları dışında çalışmaları öngörülen kamu görevlilerinin, çalışma saatları dışında da çalışmaları esastır. Bu takdirde ek çalışma ödeneği ile ilgili 27. madde kuralları uygulanır.

(2)yaz aylları çalışma saatları Mayıs ayının ilk Pazartesi günü, kış- ayları çalışma saatları Ekim ayının ilk Pazartesi günü başlar. Çalışmanın başlama ve bitme saatlari ile öğle dinlenme saatları, Personel Dairesinin önerisi üzerine Bakanlar Kurulunca saptanır.


(3) Günün yirmi dört saatında süreklilik gösteren kaırıu hiz-metleri, hizmet teşkilâtının kuruluş ve görev yasa veya tüzüklerinde gösterilir.ve bu hizmetler vardiya usulü ile yürütülür. Bu hizmetlerde çalışan kamu görevlilerinin çalışma saatları yaz aylarında 35, kış aylarında 40 saat olmak üzere hizmet teşkilâtının- kuruluş ve görev yasalarında belirlenir.

(4) Düzensiz mesai usulü çalışma gerektiren kamu hizmtlerinde çalışma saatları yaz aylarında haftada 35, kış aylarında haftada 40 saat; olmak üzere çalışmanın günü, başlama ve bitme saatleri ile öğle dinlenme saat-leri Personel Dairesinin önerisi üzerine Bakanlar Kurulunca saptanır.
(5) Yukarıdaki (3)'üncü fıkra kuralları saklı kalmak koşuluyla Sağlık servislerinde günün yirmi dört saatında süreklilik gösteren hizmetleri yerine getiren kamu görevlileri,- normal mesai saatlerinde görev yapabilecekleri gibi, icapcı (on call) çalışma usuluyle de görev yapabilirler.

İcapcı (on call) çalışma usulünün esas ve yöntemleri ile ödenecek ücretler, Bakanlar Kurulunca çıkarılacak bir tüzükle düzenlenir.

- Ancak ödenecek ücretler, aylık asli maaşın %20'sini geçemez ve bu ödenekler emeklilik amaçları bakımından dikkate alınmaz."

İLGİLİ BAKANLAR KuRULU KARARI:

KARAR NUMARASI. E-465 - 90
YAZ MESAİ SAATLERiNiN DÜZENLENMESİ

(Önerge No. 328/90)
(K.K.T.C.B-b. )

Bakanlar Kurulu aşağıdaki kararı aldı.

(1) Normal mesai yapan dairelerde aşağıda belirtilen ve geçen yıl uygulanan mesai saatlerinin bu yılda 7 Mayıs, 1990 tarihinden itibaren uygulanmasını onayladı.
Pazartesiö.e7.30- 14.00
ö.s15.30- 18.00
Salı--Cuma. ö.e7.30- 14.00
Cumartesi-Pazar tatil
(2) Kamu Görevlileri Yasasının 105(4) maddesine atfen intizamsız mesai yapan Devlet Üretme Çiftliklerinde hizmetlerin aksatılmadan yürütülebilmesi için (haftalık çalışma süresinin 35 saatten az veya ço-k olmaması kaydıyle) ekte sunulmakta olan yaz mesai saatlerinin 7 Mayıs, 1990 tarihinden itibaren uyguanması.

16.4.1990

(1) (i) DÜÇ Akçiçek Tavuk Çiftliği
(ii) DÜÇ Karakum 1. 11. Tavuk Çiftliği
(iii) DÜÇ Beyarmudu Tavuk Çiftliği
( iv) DÜÇ- Akdoğan Tohum hazırlama ve Dağıtım Merkezi (v ) DÜÇ Karakum Yem Fabrikasında
yapılacak bir program çerçevesinde haftanın herhangi 4 gününde;
ö.e. 7.30 - 12.00
ö.s. 13.00 - 1-7.l5
Cumartesi - Pazar ve program uyarınca haftada birgün tatil.
NOT: Yukarıdaki çalışma saatlerine bağlı ka1ma koşuluy1e
yapılacak bir program çerçevesinde her personelin haftanın 4 gününde (Cumartesi - Pazar hariç)
toplam 35 saat görev yapac-aktır.
(2) (i) DÜÇ Margo
(ii) DÜÇ Çömlekçi - Paşaköy
(iii) DÜÇ Ercan Çiftliklerinde
yapılacak bir program çerçevesinde haftanın herhangi 4 gününde;
Ö.e 7.30 - 12.00
ö.s 13.15 - 17.30
Cumartesi-Pazar ve program uyarınca haftada bir gün t-atil.
NOT: Yukarıdaki Çalışma saatlerine bağlı kalma koşuluyle,
Yapılacak bir program çerçevesinde her personel haftanın 4
gününde ( Cumartesi - pazar hariç ) toplam 35 saat görev yapacaktır.




IV. İLGİLİ ANAYASA METNİ:

Anayasanın 8. maddesi aynen şö-yledir:

Madde 8:
(1) Herkes, hiçbir ayırım gözetilmeksizin, Anayasa ve yasa önünde eşittir.
Hiçbir kişi, aile, zümre veya sınıfa ayrıcalık tanınamaz.

(2) Devlet organları ve yönetim makamları, bütün işlemlerinde yasa önünde eşitlik ilkesine uygun olarak -hareket etmek ve ayrıcalık yapmamak zorundadırlar.

(3)Ekonomik bakımdan güçsüz olanların Anayasa ve yasalar ile elde ettikleri veya edecekleri kazanımlar, bu madde ileri sürülerek ortadan kaldırılamaz."

V. İNCELEME:
Konu, ileri sürülen iddia ve görüşler- ışığında incelendi ve gereği düşünüldü.

Anayasanın 8. maddesine aykırı olduğu gerekçesiyle havale konusu edilen ve metni yukarıya çıkarılan ilgili Bakanlar Kurulu Kararının Anayasanın 152. maddesi anlamında yönetsel veya yürütsel bir karar mı yoksa Anaya-sanın 148. maddesi anlaınında bir karar mı olup olmadığı hususunda gerek havaleyi yapan Yüksek İdare Mahkemesinde ve gerekse bizim önümüzde herhangi bir iddia yapılmadığından, ilgili Bakanlar Kurulu Kararının bu karar bakımından Anayasanın 148. maddesi anl-amında bir karar olduğu varsayımından -ki bu konuda kesin birşey söylemediğimizi açıklıkla ifade etmek isteriz- hareketle konunun incelenmesine geçiyoruz.

-Müstedilerin ilk iddiaları, yaz mesaisinin düzenlenmesinde sair kamu görevlilerinin öğleden sonraları dinlenirken kendilerinin bu olanaktan mahrum olduklarıdır. Bu iddia bir olgu olarak doğrudur. Yukarıya çıkarılan metinden müstedilerin öğleden sonraları s-aat l3.OO'den 17.l5'e kadar çalışmaları öngörülürken sair kamu görevlilerinin yaz mesaileri -pazartesi hariç- l4.OO'de sona ermektedir. Bakanlar Kuruluna bu konuda yetki veren de yine yukarıya çıkarılan değiştirilmiş şekliyle 7/79 sayılı Kamu Görevlileri Y-asasının 105(4) maddesidir. Her iki mevzuatın metninden de açıklıkla görülebileceği gibi, asıl olan, yaz mesaisinin süresinin haftada 35 saat olduğudur. Bu süre, müstediler de dahil, tüm kamu görevlileri için aynidir. Tek farkı yaz mesaisinde müstediler dı-şındaki kamu görevlileri günde 6.5 saat mesai yaparlerken müstedilerin günlük mesai süreleri 8.25 saattır. Ancak sair kamu görevlileri haftada 5 gün çalışmalarına karşın müstediler de sadece 4 gün çalışmaktadırlar. Yasada kamu
görevlilerinin günlük mesai s-aatlerinin süresi saptanmış değildir.
-
Sadece haftalık yaz mesaisi olarak 35 saat saptanmıştır. Bakanlar Kurulu da bu süreyi ilgili kararı ile aşmış deildir. Sid'ece günlük mesai saatlarını yapılan,iş dolayısıyle,.ayarlama yönüne gitmiştir.

Devlet Üretme Çiftliklerindeki işler,mahiyetleri -icabı ve yasanın da ifade ettiği gibi düzensizdir. Bu çiftliklerin özellikleri gereği genel bakımlarının saat l4.OO'den sonra yapılmasına gerek olmadığını söylemeğe imkân yoktur. Bu nedenledir ki saat l4.OO'den sonra bir süre daha çalışma zarureti doğmakta-dır. Saat l4.OO'den sonra yapılan mesai, ifa edilen görevlerin icabı olduğu gerçeği bir yana, süre olarak da gayrı makul olduğu söylenemez. Kaldı ki bilfiil çalışılan mesai saatlarının toplamı da yazda, haftada 35 saatı geçmemektedir.

Eşitlik ilkesinin ih-lâl edildiğini söyleyebilmek için ortada özdeşlik oluşturan bir durumun mevcut olması gerekir. Bu meselede müstediler ile sair kamu görevlileri arasında özdeş bir durum yoktur. Günün yirmidört saatında süreklilik gösteren kamu hizmetlerinde de mesai saatla-rı vardiya usulü ile yürütülür. Vardiye usulüne uygun olarak çalışan ile çalışmayanlar arasında görevleri icabı özdeşlik söz konusu olamaz. Bunun aksini savunmak vardiya usulü çalışmayı reddetmek olur. Böyle birdurum ise düşünülemez.

SONUÇ:
Sonuç olarak -gerek Değiştirilrniş Şekliyle 7/79 sayılı Yasanın 105. maddesinin (4). fıkrasının ve gerekse bu fıkraya istinaden 20.6.1990 tarihinde Resmi Gazetenin EK IV'ünde AE 11 altında yayınlanan E-465-90 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının Anayasanın 1. ve 8. maddeler-ine aykırı olmadığına oybirliği ile karar verildi.





(Salih S.Dayıoğlu)(Niyazi F.Korkut)
Başkan Yargıç





( Celâl Karabacak ) ( Metin A. Hakkı ) ( Özkan Tunçağ ) Yargıç Yargıç Yargıç

12.11.1991


Full & Egal Universal Law Academy