Anayasa Mahkemesi Numara 7/1982 Dava No 8/1982 Karar Tarihi 09.11.1982
Numara: 7/1982
Dava No: 8/1982
Taraflar: Kubilay M. Ali ile Güv. Kuv. Kom.
Konu: 23/70 sayılı Kıbrıs Türk Silâhlı Kuvvetleri Yasasının 3(c) maddesinin Anayasaya aykırılığı iddiası
Mahkeme: A/M
Karar Tarihi: 09.11.1982

-D.8/82 Anayasa Mahkemesi 7/82
Anayasa Mahkemesi Olarak Oturum Yapan
Yüksek Mahkeme Huzurunda.
Mahkeme Heyeti: Şakir Sıdkı İlkay, Başkan, Salih S. Dayıoğlu,
N. Ergin Salâhi, Niyazi F. Korkut, Aziz Altay.
Anayasanın 114(1) maddesi hakkında.
Yüks-ek İdare Mahkemesinde 108/81 sayılı başvuruda
Müstedi: Kubilây Mehmet Ali, İngiltere
-ile-
Müstedaaleyh: 1. Güvenlik Kuvvetleri Komutanlığı Kurmay Başkanı vasıtasıyle KTFD.
2. Güvenlik Kuvvetleri Komutanlığı vasıtasıyle KTFD.

(25.2.1-982 tarihinde sunulan konu).

Müstedi namına: Ergin Ulunay.
Müstedaaleyh namına: Erden Algun.

----------

K A R A R
KONU:
23/70 sayılı Kıbrıs Türk Silâhlı Kuvvetleri Yasasının 3(c) maddesinin Anayasanın 1. maddesine aykırı olup olmadığı.

I. OLAY:
4/12/-1951'de Lâpta'da doğmuş olan müstedi 15/10/1968'den 1/9/1969'a kadar Lefkoşa'da mücahitlik yaptı. Müstedi Bayraktarlığın 29/8/1969 tarihli talimatına uygun olarak terhis edildi ve kendisine terhis belgesi verildi. Müstedi terhis edildikten sonra Türkiye'-de yüksek öğrenim yaparak 1973'de üniversiteden İnşaat Mühendisi olarak mezun oldu ve Kıbrıs'a döndü. Müstedi mezun olup Kıbrıs'a döndükten sonra iki kez izin alarak ada dışına çıktı ve halen İngiltere'de ikamet etmektedir. Müstedi, 1981 yazında Kıbrıs'a- bir ziyaret yapmayı tasarlaması üzerine avukatı vasıtasıyle G.K.K.'na bağlı Asal Şubeye başvurarak mükellef mücahitliğini yaptığına ve kendisinden ek bir hizmet talep edilemeyeceğine dair bir belge talep etti. G.K.K. Kurmay Başkanlığı tarafından verilen -7/5/1981 tarihli yazılı cevapta müstedinin 15/10/1968'den 1/9/1969'a kadar öğrenci mücahit olarak görev yapıtığı ve yüksek öğrenim için serbest bırakıldığının kayıtlardan saptandığı ve yasa gereğince geri kalan mükellefiyet hizmetini tamamlamakla yükümlü o-lduğu müstedinin avukatına bildirildi. Bunun üzerine müstedi Yüksek İdare Mahkemesine başvurarak G.K.K. Kurmay Başkanlığının müstedinin avukatına gönderdiği yazıda belirtilen ve müstedinin eksik kalan mükellefiyet hizmetini tamamlamakla yükümlü olduğu hus-usundaki kararın hükümsüz ve etkisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğuramayacağına karar verilmesini istedi.

Başvurunun duruşması sırasında müstedi 23/1970 sayılı Yasanın 3(c) maddesinin Anayasanın 1. maddesine aykırı olduğunu ileri sürerek konunun, ka-rara bağlanmak üzere, Anayasa Mahkemesine havale edilmesini istedi. Yüksek İdare Mahkemesi de söz konusu yasa maddesinin başvurunun karara bağlanmasında etkisi olabileceği kanaatına vararak konuyu karara bağlamak üzere Yüksek Mahkemeye, Anayasa Mahkemesi -olarak, sundu ve Anayasa Mahkemesinin kararına dek başvurunun duruşmasını durdurdu.

II. İDDİANIN GEREKÇESİ:
Müstedinin iddiasının gerekçesi özetle şöyledir:
Müstedi konu yasadan önce mücahitlik hizmetini yaparak terhis oldu, Yasalar geriye doğru işleyeme-z. Sözü edilen yasa kuralı müstedinin kazanılmış hakkını haleldar etmektedir. Askerler statü hukukuna tabi değildirler.

Müstedaaleyhin iddiasının gerekçesi özetle şöyledir:
Sözü edilen yasa maddesinin geriye gönüklüğü olmadığı gibi müstedinin herhangi -bir kazanılmış hakkını da ihlâl etmemektedir. Maddenin Anaysaya aykırılığı yoktur.


III. İLGİLİ YASA METİNLERİ:
23/1970 sayılı Kıbrıs Türk Silâhlı Kuvvetleri Yasasının 3(c) maddesi aynen şöyledir:
"21 Aralık 1963'den bu yana mücahitlik görevi yapmamış -olan veya 2 seneden az mücahitlik görevi yapan Kıbrıs Türk Cemaatına mensup Türkler mücahitlik görevlerini, bu Kurula tâbi olmak ve genç yaşlardan başlamak üzere Kıbrıs Geçici Türk Yönetimi Yürütme Kurulu'nun görevlendireceği makamlar tarafından yapılacak -çağrıya ve direktife uyarak ifa etmek veya tamamlamak mecburiyetindedirler."


IV. İLGİLİ ANAYASA MADDESİ:

"Madde 1.
Kıbrıs Türk Federe Devleti, demokrasi, sosyal adalet ve hukukun üstünlüğü ilkelerine dayanan lâik bir cumhuriyettir."


V. İNCELEME:
-Konu, tarafların ileri sürdüğü iddia ve görüşler ve ilgili yasa ve Anayasa metinleri ışığında, incelenerek gereği görüşülüp düşünüldü.

Mücahitlik hizmeti 23/1970 sayılı Kıbrıs Türk Silâhlı Kuvvetleri Yasası yapılıncaya kadar, her iki tarafın da kabul ve- teslim ettiği gibi, tüzük ve yönetmelikler uyarınca düzenlenmekte idi. 23/1970 sayılı Yasa 5/6/1970'de yürürlüğe girdi ve bunun 3(b) maddesine göre mücahitlik görevi azami 2 yıl sürer. 14/1980 sayılı Askerlik Yasasının 10. maddesine göre de askerlik çağ-ının başlangıç yaşı 18 olup en çok 30 yıl sürer.

Yönetim Hukuku ilkelerine göre yasama ile ilgili veya düzenleyici kural tasarruflar daima kaldırılabilir veya değiştirilebilir ve buna tabi olan genel hukuki durumlar da aynı surette değişirler. Askerlik -veya mücahitlik statüsü de değiştirilebilir. Yeni bir yasa askerlik veya mücahitlik süresini veya fiili görev şartlarını değiştirirse bu yeni kurallar süresini bitirmiş veya fiili görevini yapmış olanları da etkiler. Sıddık Sami Onar'ın İdare Hukukunun U-mumî Esasları isimli eserinde, üçüncü baskı, cilt I, s.552-553 ve 555'de şöyle denmektedir:
"Teşriî veya tanzimî tasarruf şeklinde görünen yani anayasa, kanun, nizamname, talimatname, kararname veya bu mahiyette olan şartname gibi kaide-tasarruflar daima -kaldırılabilir veya değiştirilebilirler. Bu da bunları ilga veya fesih veyahut tâdil eden yeni bir teşriî veya tanzimî tasarrufla vâki olur.....................................
Zaman ve mekân ihtiyaçlarından doğan ve o zaman ve mekânın kıymet hükümlerine -tabi olan objektif kaidenin değişmezliğine dair olan hiç bir hüküm, kayıt ve şartın kıymeti yoktur. Bu gibi kayıt ve şartlara rağmen kaide-tasarruf değişebilir ve buna tâbi olan umumî hukukî durumlar da aynı surette değişirler. Esasen yukarıda söylediğim-iz gibi, mücerret ve umumî hukukî durumların en esaslı karakteri bunların daima değişebilmesi ve bu değişikliğin de herkese karşı dermeyan olunabilmesidir.
............................................................
Askerlik statüsünün değişmesi, yeni bir- kanun askerlik müddetini, fiilî hizmet şartlarını değiştirmiş bulunursa bu yeni hükümler askerlik müddetini bitirmiş veya fiilî hizmetini görmüş olanlara da tesir eder. Binaenaleyh bunların tekrar askerlik mükellefiyetine tabî olmaları fiilî hizmetlerini- yeni şartlar dahilinde ifa etmeleri lâzım gelir. Çünkü ferdin askerlik durumu da objektif ve umumî bir hukukî durumdur. Bu durumun hükümleri tatbik edildiği günde bu vaziyette bulunan her fert hakkında umumî ve müsavi bir şekilde tatbik edilir. Eğer ye-ni kanun eski durumları muhafaza etmek istiyorsa yukarıda söylediğimiz gibi bu hususta sarih bir hüküm koyması icap eder. Bu takdirde bu istisnaî durumlar eski statünün devamından değil, yeni statünün istisnaî hükümlerinden doğmuş olur."


Yasa koyucunun-, Anayasaya bağlı kalmak kaydı ile, mücahitlik alanında görevin gerektirdiği nitelikleri ve koşulları, görevin ve ülkenin gereklerine ve zorunluluklarına göre, serbestçe saptayıp değiştirebileceğinin kabul edilmesi gerekir. Çünkü sözü edilen gerek ve zoru-nlulukları en iyi şekilde bilecek olan yasa koyucudur. T.C. Anayasa Mahkemesi 1976/51-1977/16 sayılı kararında A.M.K.D., sayı 15, s.228-229'da şöyle denmektedir:
"Anayasal hukuk düzenimizin diğer alanlarında olduğu gibi, Kamu İdaresi ve bu İdare ile kamu- hizmeti görenler arasındaki ilişkiler, özellikle hizmete alınma, hizmet görme, yükselme ve hizmetten ayrılma gibi konular ve öteki özlük hakları objektif hukukî tasarruflarla, başka bir deyimle "kural tasarruflarla" düzenlenir. Bu tasarrufların ana çizgi-leri Anayasa'da ve özellikle Anayasa'nın 112-119. maddelerinde gösterilmiştir. Bu ana çizgiler içinde yasalarla, tüzük ve yönetmeliklerle konulan bu kuralların ana karakteri genel, nesnel ve sürekli oluşudur. Bu kurallar, yürürlükleri süresince, durumlar-ı bunlara uygun düşen bütün kişilere uygulanır. İdare ile memur, ordu ile subay ve astsubay arasındaki bağlantı, özel hukukta olduğu gibi karşılıklı anlaşmalardan doğan sözleşmelerle değil, kamu hizmetinin gereklerine göre önceden düzenlenmiş bu statüer k-ural tasarruflarla sağlanır. Diğer hukuk alanlarında olduğu gibi kamu hukuku alanında da Anayasa, yasa, tüzük, yönetmelik gibi düzenleyici tasarruflarla konmuş kurallar, kamu hizmetinin gerekleri gereksinmeleri gibi nedenlerle ve kondukları yöntemlere uyu-lmak, Anayasa'ya ve yasalara uygun düşmek kaydıyle her zaman değiştirilebilirler veya kaldırılabilirler. Tersine bir kural getirilmedikçe, bu değiştirme ve kaldırılışlarla doğan yeni duruma uyulmak, o statü içindeki herkes, her kamu hizmetlisi için zorunl-udur.
Kural tasarrufların genel olarak ve kısaca bu özelliklerine dokunduktan sonra, davacının ve mahkemenin üzerinde önemle durdukları (Kazanılmış hak) kavramına geçebiliriz. Gerek öğretide ve gerek uygulamalarda tanımı çeşitli görüşe ve kabule elverişl-i bir kavram olan (kazanılmış hak), özel hukuk ve kamu hukuku alanlarında bireyler açısından önemli bir konudur ve genel olarak, bir hak sağlamaya elverişli nesnel yasa kurallarının bireylere uygulanması ile onlar için doğan öznel hakkın korunması anlamınd-a kabul edilebilir.
Yasa koyucunun, bir kamu hizmetinde söz gelimi askerlik alanında görevin gerektirdiği nitelikleri ve koşulları saptamasını ya da saptanmış olanları değiştirmesini, Anayasa çerçevesi içinde kalmak kaydıyle, görevin ve ülkenin gereklerin-e ve zorunluluklarına göre serbestçe takdir edebileceğini kabul etmek yerinde olur. Çünkü bu gerek ve zorunlukları en iyi bilecek durumda olan yasa koyucudur. İtiraz konusu kural ile de yapılmış olan budur. Burada değişiklik tarihinden önce bir kazanılm-ış hak bulunup bulunmadığı önem kazanmaktadır."

(Keza Gör: 1976/45-1977/1 sayılı karar, A.M.K.D., sayı 15, s.47-48)




Müstedi, Yasanın konu maddesinin kurallarının müstedinin kazanılmış haklarını haleldar ettiğini savunmuştur. Konu madde incelendiği-nde bir mücahidin eskiden yapılan hizmetinin hesaba katılmasının ve ancak 2 yıldan eksik kalan hizmetin tamamlanmasının öngörülmekte olduğu anlaşılmaktadır. Bu böyle olduğuna göre konu maddenin müstedinin kazanılmış haklarını ihlâl ettiği veya maddenin ge-riye dönük olduğu söylenemez.

Yukarıda söylenenler ışığında konu maddenin Anayasanın 1. maddesine aykırı olmadığına karar verilmesi gerekir.

SONUÇ:
23/1970 sayılı Kıbrıs Türk Silahlı Kuvvetleri Yasasının 3(c) maddesinin Anayasaının 1. maddesine aykırı -olmadığına oybirliği ile karar verilir.



(Şakir Sıdkı İlkay)(Salih S. Dayıoğlu)
Başkan Yargıç



(N. Ergin Salâhi)(Niyazi F. Korkut)(Aziz Altay)
Yargıç Yargıç Yargıç

9.11.1982.





-


6



-


Full & Egal Universal Law Academy