Anayasa Mahkemesi Numara 6/1977 Dava No / Karar Tarihi 09.08.1977
Numara: 6/1977
Dava No: /
Taraflar: Başsavcılık ile K.T.F.Meclisi Başkanlığı
Konu: K.T.F.D.Başkanlığı tarafından açılan 1977 Malî Yılı Bütçe Yasasının iptali davası
Mahkeme: A/M
Karar Tarihi: 09.08.1977

- Anayasa Mahkemesi 6/77

Anayasa Mahkemesi olarak oturum yapan
Yüksek Mahkeme huzurunda.
Mahkeme Heyeti: M. Necati Münir Ertekün(Başkan), Ülfet Emin,
Şakir Sıdkı İlkay, N.Ergin Salâhi ve Niyazi F.Korkut.
Kıbrıs Türk Federe Devleti -Başkanı tarafından Anayasa'nın 113 maddesi altında açılan, "1977 Malî Yılı Bütçe Yasası"nın 20'nci maddesinin Anayasa'nın 63, 73, 78, 91 ve 131'inci maddelerine aykırılığı konusunda İptal Davası.

Kıbrıs Türk Federe Devleti Başkanı adına
Kıbrıs Türk Feder-e Devleti Başsavcısı - davacı

-ile-

Kıbrıs Türk Federe Meclisi Başkanlığı - davalı
A r a s ı n d a

Davacı namına: Zaim M. Necatigil
Davalı namına: Ümit Süleyman Onan

-------------
H Ü K Ü M
KONU:
1 Nisan 1977 tarihli, 19 sayılı Resmi G-azete'nin Ek I'inde yayınlanan 20/1977 sayılı "1977 Malî Yılı Bütçe Yasası"nın 20. maddesinin Anayasa'nın 63, 65, 73, 75, 78, 91 ve 131. maddelerine aykırı olduğu Kıbrıs Türk Federe Devleti Başkanı adına Kıbrıs Türk Federe Devleti Başsavcısı tarafından il-eri sürülmüş ve Anayasa'nın 113. maddesine dayanılarak 20/1977 sayılı Yasanın 20. maddesinin iptali istenmiştir.

I. YASA METİNLERİ:
(i)İptal konusu yasa maddesi 20/1977 sayılı "1977 Malî Yılı Bütçe Yasası"nın 20. maddesi aynen şöyledir:-
"20. Bakanlıkl-arın, bağlı ve bağımsız daireler ile döner sermayeli kuruluşların ve kamu iktisadî teşebbüslerinin teşkilât yasaları 31 Ağustos 1977'ye kadar Meclise sunulur.

Bu Yasaya ekli Kadro Cetvellerinde gösterilen kadrolar, teşkilât yasaları Meclisce kabul edilip- yürürlüğe girinceye kadar geçerli olup hiçbir şekilde yasal kadro olarak yorumlanamaz. Teşkilât yasaları yürürlükte olan bağlı veya bağımsız dairelerin kadroları bu kuralın dışındadır.

Yasada öngörülen kadrolara yapılan veya doldurulması öngörülen münh-allere yapılacak atamalar, Teşkilât yasaları yürürlüğe girinceye kadar tamamen geçicidir.

İçten veya dıştan doldurulacağı öngörülen münhal mevkiler ancak malî olanaklar elverdiği ölçüde Maliye Bakanının onayıyle doldurulabilir."

(ii) Dava ile ilgili Ana-yasa metinleri:

"Madde 63.
Kıbrıs Türk Federe Devletinin yasama yetkilerini, beş yıl için genel oyla seçilen kırk milletvekilinden oluşan Kıbrıs Türk Federe Meclisi kullanır. Meclis ilk toplantısında üye tam sayısının salt çoğunluğu ile bir Başkan ve b-ir Başkan Yardımcısı seçer."


"Madde 65.
Yasa koymak, değiştirmek ve kaldırmak; bütçe ve kesin hesap tasarılarını görüşmek ve kabul etmek; genel ve özel af ilânına, mahkemelerce verilip kesinleşen ölüm cezalarının yerine getirilmesine karar vermek; andl-aşmaları onaylamak Kıbrıs Türk Federe Meclisinin yetkilerindendir."


"Madde 73.
(1)Yasa önermeye Kıbrıs Türk Federe Bakanlar Kurulu ve milletvekilleri yetkilidir.

(2)Devlet Başkanı, Kıbrıs Türk Federe Meclisince kabul edilen yasaları, on gün içinde- ya yayınlar, ya da bir daha görüşülmek üzere Meclise geri gönderir veya Bakanlar Kurulunun istemi üzerine halkoylamasına sunar. Meclis geri gönderilen yasayı değiştirerek veya aynen, üye tam sayısının salt çoğunluğu ile kabul ederse, yasa Devlet Başkanınc-a yayınlanır. Çekimser oylar, karar yeter sayısı açısından dikkate alınmaz.

(3)Halkoylamasınca kabul edilen yasalar on gün içinde Resmî Gazetede Devlet Başkanınca yayınlanır."

"Madde 75.
(1)Bütçe tasarısı Kıbrıs Türk Federe Bakanlar Kurulu tarafı-ndan malî yılı başından en az iki ay önce, Meclise sunulur.

(2)Bütçe Komitesi, en geç bir ay içinde, bütçe konusundaki çalışmalarını bitirir.

(3)Milletvekilleri, bütçe tasarısının Meclis Genel Kurulunda görüşülmesi sırasında, gider artırıcı veya bel-li gelirleri azaltıcı önerilerde bulunamazlar.

(4)Devlet Başkanı, Meclis tarafından kabul edilen bütçe yasasını on gün içinde Resmî Gazetede yayınlar."


"Madde 78.
Kıbrıs Türk Federe Devletinin yürütme görev ve yetkisi, Devlet Başkanı ve Bakanlar Kur-ulu tarafından yerine getirilir ve kullanılır."


"Madde 91.
(1)Bakanlıklar, yasanın öngördüğü sayı ve ilkelere uygun olarak, Başbakanın önerisi ve Devlet Başkanının onayı ile kurulur. Bakanlık sayısı hiçbir halde 10'u aşamaz. Bakanlığın iç örgütlenme-si, Bakanlar Kurulunca çıkarılacak bir tüzükle düzenlenir.

(2)Kıbrıs Türk Federe Devleti, yönetsel ve yerel kuruluşlara ayrılarak yönetilir.

(3)Yerel kuruluşların genel karar organları seçimle işbaşına gelir.

(4)Özerk kuruluşların görev ve yetkile-ri yasalarla belirtilir."


"Madde 93.
.................
(2)Kamu görevlilerinin nitelikleri, atanmaları, ödev ve yetkileri, hakları ve yükümleri, aylık ve ödenekleri ve diğer özlük işleri yasayla düzenlenir."


"Madde 131.
(1)Anayasanın yürürlüğe gi-rdiği tarihten önce kamu görevlisi bulunan herhangi bir kişi, bu tarihten sonra, kendisine bu tarihe kadar uygulanan aynı hizmet koşullarına bağlı olmak hakkına sahiptir. Bu hizmet koşulları, Anayasanın yürürlüğe girdiği tarihte veya ondan sonra, Kıbrıs T-ürk Federe Devletinin kamu görevlisi bulunduğu sürece, herhangi bir kişi aleyhine değiştirilemez.

Bu maddede belirtilen kamu görevlileri yeni bir atama işlemine gerek olmaksızın görevlerine devam ederler.

(2)Bu madde bakımından kamu görevlisi, Anayas-anın yürürlüğe girdiği tarihten önce, Kıbrıs Türk Federe Devletinin kamu hizmetinde herhangi bir hizmeti gören kişiyi kapsar.

Yüksek Mahkeme Başkan ve üyeleri ile tüm yargıçlar; Başsavcı ve savcılar, Başmurakıp ve güvenlik kuvvetlerindeki görevliler de k-amu görevlisi tanımının kapsamına girer ve tüm hakları saklıdır.

(3)Bu madde bakımından, hizmet koşulları, 16 Ağustos 1960 tarihli Anayasaya; bu Anayasaya uygun olarak 21 Aralık 1963 tarihine kadar kabul edilmiş mevzuata; 28 Aralık 1967 tarihli Kıbrıs T-ürk Yönetimi Temel Kuralları ve tadillerine, bunlara uygun olarak kabul edilmiş mevzuat ve ilkelere; Otonom Kıbrıs Türk Yönetimi Yürütme Kurulu ve Meclisinin 13 ve 18 Şubat 1975 tarihlerinde birleşik olarak yaptıkları toplantıda alınan kararlara; bunlara u-ygun olarak kabul edilmiş mevzuata göre saptanmış ücret, izin, azil, görevden uzaklaştırma, emeklilik maaşı, ikramiyeleri ve benzeri hakları kapsar."


II. DAVACININ GEREKÇESİNİN ÖZETİ:
1. İlgili Yasanın 20. maddesinde yer alan kural bütçeyi ilgilendiren -bir konu olmadığı cihetle bütçe yasasında yer alamaz.

2. Yasanın 20. maddesi bakanlıkların ve bunlara bağlı daire ve döner sermayeli kuruluşların teşkilât yasalarının 31 Ağustos 1977'ye kadar Meclise sunulmasını öngörmekle bu hususun iç örgütlenme olarak- tüzükle düzenlenmesini öngören Anayasanın 91. maddesine ters düşmektedir.


3. Bütçe yasaları sadece malî yıl için geçerli olup malî konularda provizyon koyar ve malî konuları kapsarlar.

4. Anayasa'nın 63. maddesine göre Devletin yasama yetkilerinin K-ıbrıs Türk Federe Meclisi kullanır. Anayasanın 73(1) maddesine göre yasa önermeye Kıbrıs Türk Federe Devleti Bakanları ve milletvekilleri yetkilidir. İlgili yasa maddesi yürütme organına belirli bir zaman içinde yasa önerme yükümlülüğü koyması yetkiler a-yırımı ilkesine ters düşmektedir.

5. Anayasanın 131. maddesinde Anayasanın yürürlüğe girdiği tarihten önce kamu görevlisi bulunanların haklarını saklı tutmaktadır. İlgili Yasanın 20. maddesinde teşkilât yasaları yapılmadığı takdirde kadroların yasal ka-dro olarak yorumlanamayacağını öngörmekle kamu görevlilerinin ve diğer personelin kazanılmış olan maaş ve emeklilik haklarını ortadan kaldırmak müeyyide ve endişesini getirmektedir ve dolayısıyle Anayasanın 131. maddesine ters düşmektedir.

III. DAVALININ -GEREKÇESİNİN ÖZETİ:
1. İlgili Yasanın 20. maddesi bütçe yasası ile ilgili bir konuyu kapsamaktadır. Bu nedenle bu madde bütçe yasasında yer alabilir.

2. Meclisin Anayasanın 91(1) ve 93(2) maddeleri altında bakanlıklarla ilgili teşkilât yasalarını yazm-ak yetkisi vardır. Anayasa'nın 91. maddesinin (1). fıkrası Bakanlar Kurulunu ancak teşkilât yasalarına uygun olarak bakanlıkların iç örgütlenmesi hususunda tüzük çıkarmaya yetki vermektedir.

3. Yasanın 20. maddesinin yetki ayrılığı ilkesine ters düştü-ğü yolundaki iddialar tamamen geçersizdir. Bütçe yasasının 20. maddesi Yasamanın Yürütmeyi denetleme yetkisini fiilen kullanmasını öngören bir madde olup yetki çatışması ile ilgili değildir. Bütçe yasası ile Meclis Yürütmeyi, yasa yapma yükümlülüğünü be-lli bir zaman içinde, yerine getirmeye davet etmiştir. Bu yapılırken Anayasanın öncelikle işler bir hale gelmesi öngörülmektedir. Meclisin, meclis olarak yasa önermesi mümkün değildir. İki organ arasında, iddia edildiği gibi, bir yetki çatışması yoktur.- Kaldı ki gider artırıcı öneriler milletvekilleri tarafından değil Bakanlar Kurulu tarafından yapılır.

4. Kamu görevlilerinin muktesep haklarını 20. madde ortadan kaldırmış değildir.

5. Zaman tahdidi Başbakan, Maliye Bakanı ve Bakanlar Kurulunun tasvi-p ve arzuları ile tesbit edilen bir süredir.

IV. İNCELEME:
İptal dilekçesinde ve itiraznamede ileri sürülen iddia ve gerekçeler ile duruşma sırasında ileri sürülen iddia ve gerekçeler, iptali istenen yasa hükmü, Anayasaya aykırılık iddiasına dayanıklık e-den ve konuyu ilgilendiren Anayasa maddeleri incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:-

İptal isteminde bulunan Kıbrıs Türk Federe Devleti Başkanı adına Kıbrıs Türk Federe Devleti Başsavcısı dilekçesinde her ne kadar Anayasaya aykırılık iddialarını- Anayasanın 65 ve 75. maddelerine dayandırmamışsa da, duruşma sırasında, bu maddelere de atıfta bulunduğundan ve Anayasa Mahkemesi ilgililerin iddiaları ve gerekçeleri ile bağlı olmadığından konuyu bu maddeleri de gözönünde tutarak ele almıştır.

Kıbrıs T-ürk Federe Meclisinin görev ve yetkilerini belirleyen Anayasanın 65. maddesinde yasa koyma, değiştirme ve kaldırma biçiminde kesin bir yetki yer almışken, bütçe ve kesin hesap tasarılarını görüşme ve kabul etme bunun dışında ayrı nitelikte bir yetki alanı -olarak benimsenmiştir. Anayasa, yasa tasarı ve önerlileri ile bütçe tasarılarının Kıbrıs Türk Federe Meclisinde görüşülüp kabul edilmelerini ve yasa niteliği kazanmalarını, ayrı ayrı yöntem ve kurallara bağlamıştır.

Anayasanın 73. maddesine göre yasa ön-ermeye Kıbrıs Türk Federe Bakanlar Kurulu ve milletvekilleri yetkilidir. Bu madde uyarınca kabul edilen yasaları Devlet Başkanı on gün içinde ya yayınlar ya da bir daha görüşülmek üzere Meclise geri gönderir veya Bakanlar Kurulu istemi üzerine halkoylamas-ına sunar. Meclis, geri gönderilen yasayı değiştirerek veya aynen, üye tam sayısının salt çoğunluğu ile kabul ederse, yasa Devlet Başkanı tarafından yayınlanır.

Anayasanın 75. maddesine göre ise bütçe tasarısı sadece Kıbrıs Türk Federe Bakanlar Kurulu t-arafından, malî yıl başından en az iki ay önce, Meclise sunulur. Bütçe Komitesi, en geç bir ay içinde, bütçe konusundaki çalışmalarını bitirir. Milletvekilleri, bütçe tasarısının Meclis Genel Kurulunda görüşülmesi sırasında gider artırıcı veya belli geli-rleri azaltıcı önerilerde bulunamazlar. Devlet Başkanı Meclis tarafından kabul edilen bütçe yasasını on gün içinde Resmi Gazetede yayınlar.

Görülüyor ki bütçe tasarısının görüşülmesinde milletvekilleri ve dolayısıyle de Meclis öteki yasa tasarı ve öneri-lerde olduğu gibi tam bir serbestlik içinde değildir, bir takım sınırlamalarla bağlı bulunmaktadır. Diğer taraftan Devlet Başkanının Meclis tarafından kabul edilen bütçe yasasının on gün içinde Resmi Gazetede yayınlamak zorunluluğu vardır. Devlet Başkan-ı diğer yasalarda olduğu gibi bütçe yasasını bir daha görüşülmek üzere Meclise geri gönderemez veya Bakanlar Kurulunun istemi üzerine halkoylamasına sunamaz. Bütçe yasalarını öteki yasalardan ayıran Anayasa ilkesi gözönünde tutulduğunda, Bütçe yasasından -başka bir yasanın Anayasanın 65 ve 73. maddeleri uyarınca konulabileceği, 65 ve 75. maddeler uyarınca yapılan bir bütçe yasasının ise, bütçe ile ilgili olmayan konular hakkında herhangi bir kuralı içeremeyeceği aşikârdır.

Kıbrıs Türk Federe Devleti Anaya-sası'nın Meclisin görev ve yetkileri hususundaki 65. maddesinin Türkiye Cumhuriyeti Anayasasındaki muadili 64. maddedir. Bu hususta her iki metin özü itibarıyle aynıdır. Bütçenin görüşülmesi ve kabulü hususunda ilgili madde ise Türkiye Cumhuriyeti Anayas-asının 94. maddesinde yer almaktadır. Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 94. maddesi bütçenin görüşülmesi ve kabulü sırasında Meclis üyelerine Federe Meclis üyelerinde olduğu gibi bazı kısıtlamalar koymaktadır. Bütçe yasalarına bütçeyi ilgilendirmeyen herh-angi bir kural konamayacağına dair Türkiye Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesinin verilmiş birçok kararları mevcuttur. Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 126. maddesinin üçüncü fıkrasında 'bütçe kanununa bütçe ile ilgili hükümler dışında hiçbir hüküm konulamaz' s-arih hükmü bulunmakla beraber Türkiye Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi bütçe kanununda yer alan bütçe ile ilgili olmayan bir hükmün Anayasaya aykırı olup olmadığı konusunu incelerken Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 64, 92 ve 93.maddelerini gözönünde tutarak -bütçe kanununa konan bütçe ile ilgili olmayan bir hükmün T.C. Anayasasının 64 ve 92. maddelerine de aykırı olduğuna karar vermiştir. Bu hususta Türkiye Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi esas sayısı 1968/24, karar sayısı 1969/4 olan 7/1/1969 günlü kararında (A-nayasa Mahkemesi Kararlar Dergisi Sayı.7, s.149) sayfa 153, 154, 155, 157'de aynen şunlar yer almaktadır:-
"Anayasa'nın 64. maddesi, Büyük Millet Meclisinin yetkilerini genel olarak sayarken, kanun koyma, değiştirme ve kaldırmayı, aynı nitelikteki bir yet-ki grubu olarak belirtmekte, bütçe kanunlarını görüşüp kabul etmeyi de bir başka nitelikteki yetki olarak saymaktadır. Şu halde kanun koymakla, evvelce konulmuş olan bir kanunda değişiklik yapmak veya onu kaldırmak, Büyük Millet Meclisinin aynı niteliktek-i tasarruflarıdır. Bu sebeple, yeni bir hüküm getirilmesi veya eski hükümlerde değişiklik yapılması veya mevcut bir hükmün kaldırılması maksadıyle Hükümetçe veya meclisler üyelerince hazırlanan 'tasarı veya teklifler', 'kanun tasarısı' veya 'kanun teklifi-', bunların Türkiye Büyük Millet Meclisince kabulü sonucunda meydana gelen metinler de 'kanun' adını almaktadır.

Bütçeler için durum değişiktir. Onlar Büyük Millet Meclisinin yetkilerinin özel nitelik taşıyan bir çeşidi olduğundan, yeni bir yıla ait Dev-let gelir ve giderlerinin tahmin ve tesbit olunması veya yaşanılan yıla ait bütçede değişiklik yapılması için Hükümetçe hazırlanarak Meclise sunulan tasarılara "Bütçe Kanunu Tasarısı", Büyük Millet Meclisince kabul edilen şekline de (Bütçe Kanunu) denmekte-dir.

Bütçe Kanunlarıyla öteki kanunların bu farklı nitelikleri, Büyük Millet Meclisindeki müzakere ve kabullerinde de kendilerine özgü olan değişik usullerin uygulanması zorunluğunu doğurmakta, yani bütçe Kanunlarına veya Bütçe Kanunlarındaki değişiklikl-ere ilişkin tasarıların, bütçelerin bağlı oldukları usullere uygun olarak öteki kanunlara veya bunlarda öngörülen değişikliklere ilişkin tasarıların da kanunların bağlı oldukları usuller gereğince görüşülüp kabul edilmesi, Anayasa'nın 64. maddesinde, birbi-rinden ayrı olarak belirtilen yetkilerin tabiî bir sonucu bulunmaktadır. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Halbuki Türkiye Büyük Millet Meclisi, 657 sayılı Kanunun 237. ve 238. maddelerindeki yürürlük tarihlerini 1968 yılı -Bütçe Kanununa konulan bir madde ile (Madde 35) değiştirmek suretiyle, Anayasa'nın 64. maddesinde yer alan kanunları değiştirmek yetkisini, yine kendi yetkilerinden olmakla beraber, değişik niteliği bulunan Bütçe Kanunu biçiminde kullanmak suretiyle söz ko-nusu Anayasa maddesine aykırı hareket etmiştir.

Bu sebeple söz konusu 35. maddenin iptali gereklidir.

2. Kanunların, Türkiye Büyük Millet Meclisinde görüşülmesi ve kabul edilmesi usulleri Anayasa'nın 92. maddesinde belirtilmiş bulunmaktadır.

.......-................................................

Bu suretle kanunlaşan ve yayınlanması için kendisine gönderilen metinlerin, Cumhurbaşkanının, uygun bulmaması halinde, bir daha görüşülmek üzere on gün içinde Türkiye Büyük Millet Meclisine geri gönderileb-ileceği de Anayasanın 93. maddesinde yer almaktadır.


Buna karşılık, Anayasa'nın 94. maddesinde bütçeler için farklı bir yolun çizilmiş olduğu görülmektedir.
.......................................................
......................................-.................
Keza meclislerin üyeleri, bütçe kanunu tasarılarının genel kurullarda görüşülmesi sırasında gider artırıcı veya belli gelirleri azaltıcı teklifler yapamazlar. Yani bütçelerin görüşülmesinde meclislerin üyeleri ve dolayısıyle de meclisler-, diğer kanun tasarılarında olduğu gibi, tam bir serbestlik içinde olmayıp bazı kayıtlamalara bağlı bulunmaktadırlar.

Anayasa'nın 93. maddesinde, bu suretle kanunlaşarak yayınlanmak üzere kendisine gönderilmiş bulunan bütçe kanun tasarılarını, bir daha g-örüşülmek üzere meclise geri gönderebilme yetkisini Cumhurbaşkanına vermemiştir.

Anayasa'nın açıklanan bu hükümleri karşısında, bir metnin, bütçe kanunu olarak kabul edebilmesi için de meclislerden bu hükümlere uygun biçimde geçmiş bulunmasının şart oldu-ğu meydandadır.

Halbuki 1924 Anayasa'sında, bütçe kanunları ile diğer kanunların Büyük Millet Meclisinde görüşülüp kabul edilmesinde tamamiyle aynı ve tek bir usule yer verilmişti. Görüşmenin sayısı, oylamanın biçimi gibi içtüzük ile konulmuş bulunan ve- meclis kararıyle de değişebilir nitelikte olan bazı farklı işlemlerin ise, esasa etki yapan bir yönü yoktu.

Bu yüzdendir ki, eski uygulamada, herhangi bir kanun içine, bütçe ile ilgili bir ödenek maddesi konulması mümkün olduğu gibi bütçe kanunlarına da-, diğer kanunlarla ilgili bir hüküm konulması mümkün ve olağandı.

Halbuki 1961 Anayasa'sı hükümleri karşısında, kanun tasarılarına bütçe ile ilgili ödenek maddesinin konulmasına imkân kalmamıştır. Zira, yukarıda da açıklandığı üzere bir kanun tasarısını-n bütçe ile ilgili olmayan maddelerinin meclislerindeki görüşme ve kabul usulleri başka, bütçeye ilişkin olan maddeninki başkadır. Bu durumda ayrı nitelikteki hükümleri bir tasarıda birleştirmek mümkün değildir. Nitekim eski uygulama artık görülmemektedi-r.

Buna karşılık, 1961 Anayasa'sından sonra da, bütçe kanunlarına bütçe ile ilgisi olmayan ve görüşme ve kabul usulleri ayrı bulunan hükümlerin dahil edilegeldiği ve eski alışkanlığın terk edilemediği görülmektedir. İptali istenen 35. madde de bu alışka-nlığın sonucu olarak 1968 Bütçe Kanununa girmiş bulunmaktadır.

Yukarıda da belirtildiği gibi, sözü geçen 35. madde hükmünün, 657 sayılı kanuna etki yaparak ondaki bazı hükümleri erteleyebilmesi için aynı nitelikteki bir kanun gücüne sahip olması zorunlud-ur. Halbuki bugünkü haliyle bu hüküm, Meclislerde, Anayasa'nın 92. maddesine uygun olmayan bir görüşme ve kabul usulüne bağlı tutulmuş ve sonuçta şeklen bir kanun hükmü olarak yürürlüğe konulmuş bulunmaktadır.

Bu nedenlerle Anayasa'nın 92. maddesine ayk-ırılığı açık olan söz konusu 35. maddenin iptal edilmesi gerekmektedir.
.......................................................
.......................................................

Yoksa Anayasa'nın 126. maddesi hükmüne dayanarak, aynı Anayasa'nın 9-2. maddesinde belli edilen kanun yapma usullerini başka doğrultulara yöneltmek suretiyle bu madde ile kurulmuş bulunan genel nitelikleri (Kanun yapma) düzeninde bir gedik açmak ve Anayasa'nın sırf bütçesinin özelliğine dayanarak kabul etmiş bulunduğu 94. m-addesindeki pek ayrık bir yola genellik niteliği kazandırmak mümkün değildir.

Bu nedenlerle 1029 sayılı 1968 yılı Bütçe Kanununun 35. maddesinin, Anayasa'nın 126. maddesinin son cümlesindeki hükme de aykırı bulunduğundan iptal edilmesi gerekir."


Türki-ye Anayasa Mahkemesinin yukarıda iktibas edilen kararında genel yasalar ve bütçe yasaları ile ilgili belirttikleri görüşler daha sonra da verdikleri kararlarda benimsenmiş ve aynı nedenlerle bütçeyi ilgilendirmeyen konular hakkında bütçe yasasında konulan -maddeler, Anayasaya aykırı bulunarak iptal edilmiştir. Bak.- Esas sayısı 1977/25, Karar sayısı 1972/36, karar günü 27/6/72, Anayasa Mahkemesi Kararlar Dergisi, Sayı 10, sayfa 494; Esas sayısı 1972/26, Karar sayısı 1972/38 karar günü 27/6/1972, Anayasa Mah-kemesi Kararlar Dergisi, Sayı 10, sayfa 505; Esas sayısı 1974/9, Karar sayısı 1974/22, karar günü 22/5/1974, Anayasa Mahkemesi Kararlar Dergisi, Sayı 12, sayfa 237.

İptali istenen Yasanın 20. maddesinin hükümleri bütçe ile ilgisi olmayan bir yasa niteliğ-ini taşımaktadır. Bu nedenle ilgili maddenin bütçe yasasında yer alması bütçe yasası ilkelerine ve Anayasanın 65, 73 ve 75. maddelerine aykırı düşmektedir.

İptali istenen yasa maddesinin Anayasa'nın 91. maddesine aykırı olduğu ileri sürülmüştür. Aykırı-lığa neden olarak da bakanlıkların kuruluşu ile ilgili ilkelerin yasa ile saptanması gerekmekle beraber, bakanlığın iç örgütlenmesinin Bakanlar Kurulunca çıkarılacak tüzük veya tüzükler ile düzenlenmesi Anayasaca öngörülmektedir. İlgili yasa maddesinin ba-kanlıkların teşkilât yasalarından bahsetmekle teşkilât yasasından neyin kastedildiği ilgili maddede açık değildir. Bu nedenle bakanlıklar ile ilgili yasa yapıldığında Meclisin yasama yetkisi ile Bakanlar Kurulunun 91. maddede belirlenen tüzük yapma yetkis-i arasında herhangi bir yetki çalışması olup olmadığı hususunda karar vermek ve bu meyanda iç örgütlenmenin yorumunu yapmak için ilgili yasaların veya Bakanlar Kurulunca çıkarılacak tüzüklerin var olması gerekir. Bu safhada ilgili Yasanın 20. maddesinin m-etnini ve dilekçenin de Anayasanın 113. maddesi altında yapılmış olduğunu gözönünde tutarak yetki çatışması olup olmadığı hususunda karar vermek olanak dışıdır. Ancak 91. maddenin (1). fıkrası uyarınca Bakanlıkların kuruluşları ile ilgili ilkelerin yasa i-le saptanması ve Bakanlıkların iç örgütlenmesinin de Bakanlar Kurulunca çıkarılacak tüzüklerle düzenlenmesi gerektiğini söyleyebiliriz. Buna ilâveten Bakanlıkların iç örgütlenmesi ile ilgili olarak çıkarılacak tüzükler kamu görevlilerinin nitelikleri, ata-nmaları, ödev ve yetkileri, hak ve yükümleri, aylık ve ödenekleri ve diğer özlük işleri hususlarını kapsamaz. Bu hususların Anayasanın 93. maddesinin (2). fıkrası uyarınca yasa ile düzenlenmesi zorunludur.





V. SONUÇ:
Sonuç olarak 20/1977 sayıl-ı "1977 Malî Yılı Bütçe Yasası"nın 20. maddesinin Anayasanın 65, 73 ve 75. maddelerine aykırı olduğundan iptaline oybirliği ile karar verilir.



M. Necati Münir Ertekün Ülfet Emin
(Başkan) (Yargıç)




Şakir Sıdkı İlkayN. Ergin Salâhi Niyazi- F. Korkut
(Yargıç) (Geçici Yargıç) (Geçici Yargıç)


9 Ağustos, 1977-



11






Full & Egal Universal Law Academy