Anayasa Mahkemesi Numara 5/1989 Dava No 8/1989 Karar Tarihi 05.10.1989
Numara: 5/1989
Dava No: 8/1989
Taraflar: Ahmet Tahsin Taşlı ile İskan Bak. vd.
Konu: 41/77 sayılı İskân, Topraklandırma ve Eşdeğer Mal Yasasının 64, 68 ve 90. maddelerine dayanılarak çıkarılan ve 14.6.1985 tarihli Resmi Gazetenin Ek III’ünde A.E.300 olarak yayınlanan 1985 Terkedilen ve Özel Bölgelerdeki Taşınmaz Mallar ile Yabancılara Ait Taşınmaz Malların Değerlendirilmesi Tüzüğünün 4. maddesinin;Anayasaya aykırılığı iddiası
Mahkeme: A/M
Karar Tarihi: 05.10.1989

-D. 8/89 Anayasa Mahkemesi: 5/89
-Anayasa Mahkemesi olarak oturum yapan
Yüksek Mahkeme Huzurunda
Mahkeme Heyeti: Şakir Sıdkı İlkay, Başkan, Salih S. Dayıoğlu,
Niyazi F. Korkut, Aziz Altay, Hamdi Atalay

Anayasanın 188(1) maddesi hakkında

Yüksek İdare Mahkemesi tarafından 6-9/87 sayılı başvuruda (Müstedi: Ahmet Tahsin Taşlı ile Müstedaaleyhler: 1. İskân Bakanlığı vasıtası ile KKTC, 2. Saptama Değerlendirme ve Tazmin Komisyonu vasıtası ile KKTC arasında) sunulan konu.

Müstedi namına: Gözel Halim
Müstedaaleyhler namına: Mehmet- Ali Şefik

--------------


K A R A R


KONU:
41/77 sayılı İskân, Topraklandırma ve Eşdeğer Mal Yasasının
64, 68 ve 90. maddelerine dayanılarak çıkarılan ve 14.6.1985 tarihli Resmi Gazetenin Ek III'ünde A.E.300 olarak yayınlanan 1985 Terkedilen ve Özel B-ölgelerdeki Taşınmaz Mallar ile Yabancılara Ait Taşınmaz Malların Değerlendirilmesi Tüzüğünün 4. maddesinin; ve

Aynı maddelere istinaden çıkarılan ve 24.10.1985 tarihli
Resmi Gazetenin Ek III'ünde A.E.485 olarak yayınlanan 1985 Terkedilen ve Özel Bölgeler-deki Taşınmaz Mallar ile Yabancılara Ait Taşınmaz Malların Değerlendirilmesi (Değişiklik) Tüzüğünün 2. maddesinin -

Anayasanın 1, 7 ve 8. maddelerine aykırı olup olmadığı.
I.OLAY:
Müstedi, Güney göçmenidir. 1974 de kendisine Girnede Hürriyet Caddesi-nde parsel 214 deki No.25 işyeri tahsis edildi ve tasarrufunda bulunmaktadır. Bu işyerinin değeri 14.6.1985 tarihinde 1,098,891 puan olarak saptandı. Bu saptama yapıldıktan sonra müstediye gönderilen T cetveline müstedi itirazda bulundu. Müstedaaleyhler- müstedinin itirazını inceledi ve yapılan bazı değişiklikleri ve değerlerin kesinleşmiş olduğunu müstediye bir yazı ile bildirdiler. Müstedaaleyhler, müstedinin Güneydeki mal varlığı ile Kuzeydeki mal varlığı arasında 690,700 puan değer farkı bulunduğunu -ve bu farkı karşılayacak mal veya malların Devlete iade edilmesi gerektiğini de yazılarında kendisine bildirdiler. Bunun üzerine müstedi Yüksek İdare Mahkemesinde müstedaaleyhler aleyhine bir başvuru dosyaladı ve müstedaaleyhlerin müstediye bildirdikleri -kararlarının hükümsüz ve etkisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğuramayacağına karar verilmesini istedi.

Başvuru duruşma için Mahkeme önüne gittiğinde müstedi A.E.300 sayılı ve 14.6.1985 tarihli Tüzüğün 4. maddesi ile A.E.485 sayılı ve 24.10.1985 t-arihli Değişiklik Tüzüğünün 2. maddesinin Anayasanın 1, 7 ve 8. maddelerine aykırı olduğunu ileri sürdü. Mahkeme de ileriye sürülen Anayasaya aykırılık konusunun taraflar arasındaki ihtilâfı karara bağlamada etkili olabileceği kanaatına vardı ve konuyu, k-arara bağlanmak üzere, Yüksek Mahkemeye, Anayasa Mahkemesi olarak, sundu. Mahkeme, ayrıca, Anayasa Mahkemesinin kararına dek başvurunun duruşmasını durdurdu.

II. İDDİANIN GEREKÇESİ:
Müstedinin iddialarının gerekçesi özetle şöyledir:

A.E.300 sayılı Tüzüğ-ün 4. maddesi ile A.E.485 sayılı
Tüzüğün 2. maddesi Anayasaya aykırıdır. Bunlardan önce 8.3.1979 tarihli Resmi Gazetede A.E.37/79 olarak yayınlanan Tüzük yürürlükte idi. Bilâhare 22.11.1982 de 535/82 sayılı Değişiklik Tüzüğü yapıldı. 1985'e kadar eşdeğe-r hak sahiplerinin puanlarına karşı aldıklarının değerleri, subjektif değer ve artı değerleri, bu tüzüklere göre tespit edildi. 1985 de yayınlanan tüzüklerin konu maddeleri ile esas tüzüğün 42. maddesi değiştirildi. Yapılan değişikliklerle ek veya subjek-tif değerler matematiksel olarak yeni bir düzenlemeye tabi tutuldu. Böylelikle eski tüzükten faydalananlarla yeni tüzükten faydalananlar veya faydalanacaklar arasında haklı bir nedene dayanmayan bir eşitsizlik meydana getirildi.

Havale konusu iki tü-zük altında faydalananlar arasında da bir eşitsizlik yaratıldı. Şöyle ki A.E.300 de değer bölgelerine ilâveten kaynağın alanı kademeli olarak bir değerlendirmeye tabi tutulmuştur. A.E.485 de ise yalnız değer bölgeleri nazarı itibara alındı. Böylelikle h-akkını erken alanlar ile kendi ihmali olmadan alamayan vatandaşlar arasında bir ayrıcalık yaratıldı.

Aynı nitelikte ve statüde eşdeğer hak sahipleri farklı uygulamalara tabi tutulmulardır. Bu ise Anayasanın 8. maddesine aykırıdır.

Bu tüzükle-rin havale konusu maddeleri hukukun üstünlüğünü öngören Anayasanın 1. maddesine ve aynı zamanda 7. maddesine de aykırıdır.

Müstedaaleyhlerin iddialarının gerekçesi özetle
şöyledir:

Konu iki Değişiklik Tüzüğü ile getirilen durum iki yönlüdür. Şöyl-e 41/77 sayılı Yasa altında hak sahibi olan kişinin hem Güneydeki malına hem de Kuzeyde alacağı mala aynı ölçüde artış getirilmiştir. Diğer bi deyimle kişinin Güneyde bıraktığı işyeri ile Kuzeydeki işyerine aynı değer artışı tanınmıştır. Bu durumda özdeş- kişiler arasında ayrıcalık yapıldığı söylenemez.

Güneyde subjektif değerli mal bırakmamış ve düşük puanlı bir kişinin Kuzeyde haklı bir nedene dayanmadan kıymetli mal alması bir haksızlığa yol açmakta idi. Yapılan iki tadilât bu haksızlığı giderici- mahiyettedir.

Konu Değişiklik Tüzükleri bir yanlışlığı düzeltmeyi amaçlamıştır. Olaya bu açıdan bakıldığında eşitlik ilkesine aykırılık söz konusu değildir. Daha önce eski tüzükler altında bu şekilde haksız mal alanlar olabilir. Yapılan tüzükler -bu gibi bir haksızlığın daha da büyümesini önlemiştir.

Herkesin Güney malının değerlendirilmesinin bitmesi ve eşit şartlarda kaynaklara müracaat edebilmesi doğru ve uygun olurdu. Fakat tüzüklerin iptali bunu telâfi etmez.

Anayasanın 1. maddesi-ne de aykırılık iddia edilmiştir. Bu madde kazanılmış hakları korur. Müstedinin başvurusu incelendiğinde kazanılmış hakkı olmadığı görülür. Anayasanın 1. maddesine veya 7. maddesine herhangi bir aykırılık mevcut değildir.

III. İLGİLİ TÜZÜK METİNLERİ:

- 1985 Terkedilen ve Özel Bölgelerdeki Taşınmaz Mallar ile Yabancılara Ait Taşınmaz Malların Değerlendirilmesi Tüzüğünün 4. maddesi aynen şöyledir:

"4. Esas Tüzüğün 42. maddesinin (C) fıkrası tümüyle
kaldırılır ve aşağıdaki yeni (C) fıkra-sı geçirilir:-

(C) Subjektif değeri: İşyerinin, arsa ve bina
değeri toplamının, aşağıdaki tabloda
gösterilen oranlarla çarpımı sonucu
bulunacak değerdir."


_________________________________________________-______________
İŞYERİ ALANLARININ (Ayakkare olarak)
İşyerinin _______________________________________________________________
bulunduğu ilk 200 a2' İkinci Üçüncü Dördüncü Geriye
değer lik kısım 200 a2'lik 200 a2'lik 200 a2-'lik kalan
bölgesi için kısım için kısım için kısım için kısım için
(madde 30' (%) (%) (%) (%) (%)
da belir-
tilen hari-
talarda)
___________________________________________________________________
-
1 300 250 200 150 100
2 280 230 180 130 80
3 260 210 160 110 60
4 240 190 140 -90 50
5 220 170 120 70 50
6 200 150 100 50 50
7 150 100 50 - 50 50
8 100 60 50 50
_______________________________________________________________

(i) Yukarıdaki tabloda yer almayan değer
bölgelerindeki İŞYERİ için %50 oranı
uygu-lanır.

(ii) Değerlendirme bölgeleri dışındaki işyerlerinin
subjektif değerlerinin hesaplanmasında,
İŞYERİNİN bulunduğu yer için Tüzükte belirtilen
ayakkare birim fiyatına, değer bölgeleri için
- saptanan ayakkare birim fiyatlarına en yakın
olanın bulunduğu değer bölgesi için uygulanan
oran aynen tatbik edilir.


1985 Terkedilen ve Özel Bölgelerdeki Taşınmaz Mallar ile
Yabancılara Ait Taşınmaz Malların Değerle-ndirilmesi (Değişiklik) Tüzüğünün 2. maddesi aynen şöyledir:

"2. Esas Tüzüğün 42. maddesinin (c) fıkrası tümü
ile kaldırılır ve aşağıdaki yeni (c) fıkrası geçirilir:-
(c) Subjektif değeri: İşyerinin, arsa ve bina
-değeri toplamına, aşağıdaki tabloda
gösterilen oranda ek değer eklenir.

İşyerinin bulunduğu Eklenecek Subjektif
Değer Bölgesi: Değer:
%300
%280
%260
%240
%220
%200
%150
%100

Yuka-rıdaki tabloda yer almayan değer
bölgelerindeki işyeri için ve Tüzüğün EK 5,
Ek 11 ve 12'de belirtilen köyler ile turistik
ve antik yörelerde ve ana ulaşım yolları
üzerinde olan işyerlerine %50'ye kadar
Subjektif değer eklenir."


IV. İLGİLİ ANAYASA METİ-NLERİ:
"Madde 1:
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Devleti, demokrasi,
sosyal adalet ve hukukun üstünlüğü ilkelerine dayanan
lâik bir Cumhuriyettir."

"Madde 7:
Yasalar Anayasa aykırı olamaz.

Anayasa kuralları, yasama, yürütme ve yargı
organ-larını, Devlet yönetimi makamlarını ve
kişileri bağlayan temel hukuk kurallarıdır."


"Madde 8:
Herkes, hiçbir ayrım gösterilmeksizin, Anayasa
ve yasa önünde eşittir. Hiçbir kişi, aile,
zümre veya sınıfa ayrıcalık tanınamaz.

Devlet organları -ve yönetim makamları, bütün
işlemlerinde yasa önünde eşitlik ilkesine uygun
olarak hareket etmek ve ayrıcalık yapmamak
zorundadırlar.

Ekonomik bakımdan güçsüz olanların Anayasa ve
yasalar ile elde ettikleri veya edecekleri
kazanımlar, bu madde ile sürül-erek ortadan
kaldırılamaz."


V. İNCELEME:
Konu, yapılan iddialar ışığında görüşüldü ve gereği düşünüldü.

14.6.1985 tarihli ve A.E.300 sayılı Tüzüğün 4. maddesi ile 24.10.1985 tarihli ve A.E.485 sayılı Tüzüğün 2. maddesinin Anayasanın 1,7 -ve 8. maddelerine aykırı olduğu iddia edilmiştir. Sözü edilen tüzüklerin Anayasaya aykırı olduğu iddia edilen 4 ve 2. maddeleri A.E.535/82 sayılı Değişiklik Tüzüğü ile tadil edilmiş şekli ile A.E. 37/79 sayılı 1979 Terkedilen ve Özel Bölgelerdeki Taşınmaz- Mallar ile Yabancılara Ait Taşınmaz Malların Değerlendirilmesi Tüzüğünün 42. maddesini tadil etmişlerdir. Eski tüzüğün 42. maddesi bir dükkânın değerinin arsası, binası ve subjektif değerinin toplamı olduğunu ve dükkâna subjektif değer olarak tüzükte bel-irtilen bazı kıstaslara göre %50'ye kadar değer ekelenebileceğini öngörmektedir. A.E.300 sayılı Tüzüğün 4. maddesi esas tüzüğün 42. maddesini değiştirmiş ve yapılan değişiklikle subjektif değerin işyerinin arsa ve bina değeri toplamının tüzükte verilen ta-bloda gösterilen oranlarla çarpma sonucu bulunacak değer olması öngörülmüştür. A.E.485 sayılı Tüzükle 42. madde tekrar değiştirilmiş ve subjektif değer olarak işyerinin arsa ve bina değeri toplamına tüzükte verilen tabloda gösterilen oranda ek değer eklen-mesi öngörülmüştür.

Esas tüzüğün 42. maddesini tadil eden konu tüzüklerin 4 ve 2. maddelerinin Anayasaya aykırılığı, esas itibarı ile, eski tüzük altında faydalananlar ile yeni tüzükler altında faydalananlar arasında, Anayasanın eşitlik ilkesini öngö-ren 8. maddesine aykırı olarak, haklı nedene dayanmayan bir ayrıcalık getirmiş olduğu ve böyle bir ayrıcalığın A.E.300 sayılı Tüzük altında faydalananlar ile A.E.485 sayılı Tüzük altında faydalanan veya faydalanacaklar arasında da yaratılmış olduğu iddiası-na dayandırılmıştır.

Anayasanın 8. maddesi herkesin Anayasa ve yasa önünde eşit olduğunu ve hiçbir kişi, zümre veya sınıfa ayrıcalık tanınamayacağını hükme bağlamaktadır. Yasalar önünde eşitlik demek yasaların ilk yapıldığı gibi kalacağı ve hiçbir t-adilâta uğramayacağı anlamına gelmez. Bir yasanın tadil edilmesi Yasama Meclisinin, Anayasa çerçevesi içinde kalmak kaydı ile, takdirine kalan bir husustur ve Yasama Meclisi uygun ve gerekli gördüğü hallerde bir yasayı tadil edebilir. Tadil edilmiş bir y-asanın, bunun tadilden önceki şekli ile kıyaslanarak, eşitlik ilkesine ters düşen b,ir ayrıcalık getirdiği kabul edilecek olsa idi o zaman yasaların tadil edilmemeleri gerekecekti veya en azından tadil edilmeleri anayasal açıdan pek zor olacaktı. Örneğin- bir Emeklilik Yasası bir defa yapılıp uygulamaya konduktan sonra tadil edilemeyecekti. Halbuki durum böyle değildir ve tüm ülkelerde yasalar yasama meclislerinin uygun veya gerekli gördüğü hallerde tadil edilmektedir.

Tadil edilmiş bir yasanın veya- kuralının eşitlik ilkesine aykırı düşüp düşmediği, bunun yasanın önceki şekliyle kıyaslanması soncu değil de, yürürlükte olduğu şekliyle içerdiği kuralların kişi, zümre veya sınıflar arasında haksız bir ayrıcalık getirip getirmediğine bakılarak tespit edi-lebilir. Aksi takdirde Yasama Meclisinin Anayasanın 78. maddesinde öngörülen yasaları değiştirmek yetkisine müdahale edilmiş ve bu yetki büyük ölçüde kısıtlanmış olurdu.

Tüzükler de yasalar gibi mevzuattan sayılır ve yasalar için belirtilenler tüzük-lere de şamildir. Tabiidir ki, genelde tüzükler Anayasanın veya yasaların tanıdığı yetki altında başka merciler tarafından yapılmakta ve değiştirilmektedir. Ancak yukarıda eşitlik ilkesi bakımından söylenenler yasalara şamil olduğu gibi tüzüklere de şami-ldir.

Yukarıda söylenenler ışığında konu tüzüklerin ilgili maddelerinin, bunlar altında faydalananlar veya faydalanacaklar ile eski şekliyle tüzüklerin altında faydalananlar arasında ortaya çıkan ayrıcalıklara bakarak Anayasanın 8. maddesinde öngörül-en eşitlik ilkesine ters düştüklerini söylemek mümkün değildir.Konu iki tüzüğün ilgili 4 ve 2. maddelerinin ise ilk nazarda eşitlik ilkesine ters düşen kural içermekte oldukları gözükmediği gibi müstedi tarafından böyle bir iddia da yapılmış değildir. Bu -nedenle konu tüzüklerin sırası ile 4 ve 2. maddelerinin, bu meselede, Anayasanın 8. maddesine aykırı olmadığına karar verilmesi gerekir.

Konu tüzük maddelerinin Anayasanın 1. maddesine de aynı nedenlerle aykırı olduğu ileri sürülmüştür. Anayasanın 1-. maddesi müktesep hakları koruyan bir maddedir. Bu meselede ise müktesep hak söz konusu değildir ve bu madeye de aykırılık yoktur. Konu tüzük maddelerinin Anayasanın üstünlüğü ve bağlayıcılığı ilkesini hükme bağlayan 7. maddesine de aykırı olduğu iddia -edilmiştir. Konu tüzük maddeleri Anayasanın başka maddelerine aykırı olmadığına göre bu maddesine de aykırı değildir.

SONUÇ:
Sonuç olarak 1985 Terkedilen ve Özel Bölgelerdeki Taşınmaz Mallar ile Yabancılara Ait Taşınmaz Malların Değerlendirilmesi Tü-züğünün 4. maddesinin ve 1985 Terkedilen ve Özel Bölgelerdeki Taşınmaz Mallar ile Yabancılara Ait taşınmaz Malların Değerlendirilmesi (Değişiklik) Tüzüğünün 2. maddesinin Anayasanın 1,7 ve 8. maddelerine aykırı olmadığına, oybirliği ile, karar verilir.



-
(Şakir Sıdkı İlkay (Salih S. Dayıoğlu)
Başkan Yargıç


(Niyazi F. Korkut) (Aziz Altay) (Hamdi Atalay)
Yargıç Yargıç Yargıç

5 Ekim 1989

-1


4



-


Full & Egal Universal Law Academy