Anayasa Mahkemesi Numara 5/1981 Dava No 12/1981 Karar Tarihi 03.07.1981
Numara: 5/1981
Dava No: 12/1981
Taraflar: TKP ile KTFD Meclisi
Konu: 2/81 sayılı Yasanın bazı kurallarının Anayasaya aykırılık gerekçesiyle iptali istemi
Mahkeme: A/M
Karar Tarihi: 03.07.1981

-D.12/81 Anayasa Mahkemesi 5/81
Anayasa Mahkemesi olarak oturum yapan
Yüksek Mahkeme Huzurunda
Mahkeme Heyeti: Ülfet Emin, Başkan, Şakir Sıdkı İlkay,
Salih S. Dayıoğlu, N. Ergin Salâhi, Niyazi F. Korkut.
Anayasanın 113. maddesi uyarınca
Toplu-mcu Kurtuluş Partisinin, 2/81 sayılı Yasanın bazı kurallarının Anayasaya aykırılık gerekçesiyle iptâl istemi.
Davacı: Toplumcu Kurtuluş Partisi, Lefkoşa.
-ile-
Davalı: Kıbrıs Türk Federe Meclisi, Lefkoşa.A r a s ı n d a.
Davacı namına: F-uat Veziroğlu
Davalı namına: Ümit S. Onan
Başsavcılık tarafından Amicus curiae olarak Akın Sait.

---------
K A R A R
İPTAL DAVASININ KONUSU:
Davacı, Toplumcu Kurtuluş Partisi 2/81 sayılı KTF Meclisi Meclis Dairesi Kuruluş Yasasını değiştiren Yasanın 3. m-addesinin (1). fırkasının ve I. Cetvelde yer alan ve tutanaklar bölümü amiri ile tutanaklar bölümü sorumlusuna ilişkin tüm kural veya kuralların ve III. Cetvelde yer alan tutanaklar bölümü amiri ile tutanaklar bölümü sorumlusuna ilişkin tüm kuralların Anay-asanın başlangıç kısmına, 1, 7, 4, 27, 93 ve 131. maddeleri ile ilgili diğer maddelerine ve yasaların genelliği ilkelerine aykırı olduğunu ileri sürerek söz konusu madde veya kuralların Anayasanın 113. maddesi uyarınca iptalini istemiştir.

I. Davacı iddia-sının gerekçesi özetle şöyledir:
2/81 sayılı Yasa ile Meclis Dairesi Kuruluş Yasasına değişiklik yaparak tutanaklar bölümü ile ilgili tutanaklar bölümü sorumlusuna ek olarak ve ona üst bir statüde tutanaklar bölümü amiri mevkii ihdas edildi. Esas Meclis- Kuruluş Yasasına göre tutanaklar bölümünün en üst düzeyinde bulunan tutanaklar bölümü sorumlusu böylelikle en üst düzeyden bir alt düzeye indirilmiş oldu. Yasa tutanaklar bölümü sorumlusunun Yasadaki tutanaklar bölümü sorumlusu mevkiine intibak ettirildi-ğinin addolunduğunu öngörmektedir. Halbuki Anayasanın 93. maddesine göre herhangi bir kamu görevlisinin atanması bağımsız organ tarafından yapılabilmektedir. Böylelikle Yasa Anayasanın 93. maddesini ihlâl etmektedir. Aynı değişiklik Yasada başka herhang-i bir bölümde yeni bir üst mevki ihdas etmemektedir böylelikle bölümler arasında eşitsizlik ilkesini de Yasa ihlâl etmiştir. Tutanak bölümü sorumlusu Yasa ile o mevkiye yeniden intibak ettirilmekle Anayasanın 27. maddesinin öngördüğü hak arama özgürlüğünü- de ilgili sorumluya kısıtlamıştır.

II. Davalı iddiasının gerekçesi özetle şöyledir:
İlgili Yasa maddeleri Kamu Hizmetlerinin daha verimli bir şekilde yürütülmesini sağlamak için yapılmıştır ve bunu yasama organı Anayasa uyarınca yapmak yetkisini haizdir-. Yasanın ilgili maddeleri Anayasanın herhangi bir maddesine aykırı değildir.

III. Başsavcı Yardımcısının iddiasının gerekçesi özetle şöyledir:
İlgili Yasa maddesi ile yeni bir mevki ihdas edilmiştir. Yasama organı mevki ihdas etmeye yetkilidir.

IV. İ-lgili Yasa metinleri:
2/81 sayılı Kıbrıs Türk Federe Meclis Dairesi Kuruluş Yasasının
"3(1) Maddesi: 10 Ağustos 1979 tarih ve 69 sayılı Resmi Gazetede ilân edilen Ç-608-79 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile intibakları yapılıp ilân edilen ve Meclis Daire-si kadrolarında görev yapan kamu görevlilerinden: Meclis Genel Sekreteri, bu Yasadaki Meclis Genel Sekreteri mevkiine; Müdür, bu Yasadaki Müdür mevkiine; Yasalar Bölümü Amiri, bu Yasadaki Yasalar Bölümü Amiri mevkiine, Hukukçu, bu Yasadaki Hukukçu mevkiine-; Tutanaklar Bölümü Sorumlusu, bu Yasadaki Tutanaklar Bölümü Sorumlusu mevkiine; I. Sınıf Sekreter, bu Yasadaki II. Derece Sekreter mevkiine; Maliye, Muhasebe ve Ayniyat memuru, bu Yasadaki Maliye, Muhasebe ve Ayniyat memuru mevkiine; Kıdemli Meclis Stenog-rafı, bu Yasadaki Kıdemli Meclis Stenografı mevkiine; Arşiv Memuru, bu Yasadaki Arşiv Memuru mevkiine; I. Sınıf Meclis Stenografı, bu Yasadaki I. Sınıf Meclis Stenografı mevkiine; II. ve III. Sınıf Sekreter, bu Yasadaki III. Derece Sekreter Mevkiine; II. S-ınıf Meclis Stenografı, bu Yasadaki II. Sınıf Meclis Stenografı mevkiine; Güvenlik Memuru, bu Yasadaki Güvenlik Memuru mevkiine; Stenograf Yardımcısı, bu Yasadaki Stenograf Yardımcısı mevkiine intibak ettirilmiş addolunur ve bu mevkileri işgal eden kamu gö-revlileri bu Yasadaki mevkilerin barem ve maaşlarını almaya hak kazanırlar."


"Birinci Cetvel:
(Madde 3(1))
Kadro AdıHizmet SınıfıDerecesiKadro
SayısıBaremiMeclis Genel SekreteriYöneticilik Hizmetleri Sınıfı
(Üst Kademe Yöneticisi)II19Müdür(Ü-st Kademe Yöneticisi)III18AMüdür Muavini Yöneticilik Hizmetleri Sınıfı
(Üst Kademe Yöneticisi sayılmayan diğer yöneticiler)III 17AYasalar Bölümü Amiri " " " "IIII17BTutanaklar Bölümü Amiri " "- " "IIII17BHukukçuHukuk HizmetleriII16Tutanaklar Bölümü SorumlusuYasama HizmetleriII16Kıdemli Sekreter " "I316Basın MemuruBasın-Yayın ve Enformasyon HizmetleriII15-16SekreterYasama Hizmetle-riII413-14-15Sekreter " "III511-12-13Maliye, Muhasebe ve Ayniyat MemuruMali HizmetlerIII12-13-14Basın MemuruBasın-Yayın ve Enformasyon HizmetleriIII12-13-14Arşiv MemuruKitabet HizmetleriII13-14Kıdemli Meclis S-tenografıSteno-Daktilo HizmetleriI214I. Sınıf Meclis Stenografı " " "II312-13II. Sınıf Meclis Stenografı " " "III410-11Stenograf Yardımcısı " " "IV56-7-8-9Kü-tüphane Memuru Kültür HizmetleriIIII10-11-12Güvenlik MemuruYardımcı Genel Hizmetler I77-8-9TeknisyenTeknisyen HizmetleriIIII11-12Teknisyen " "IVI7-8-9-10"




"Üçüncü Cetvel
KIBRIS TÜRK FEDERE MECLİSİ
MECLİS DA-İRESİ


Kadro Adı : Tutanaklar Bölümü Amiri
Hizmet Sınıfı : Yöneticilik Hizmetleri Sınıfı
(Üst Kademe Yöneticisi sayılmayan diğer Yöneticiler)
Derecesi : III-Yükselme Yeri
Kadro Sayısı : I
Maaş : Barem 17B


I. Görev, Yetki ve So-rumluluklar:
Dairenin tutanaklar bölümünün Amiri olup bu bölümün hizmetlerinin yerine getirilmesinde Meclis Genel Sekreterine karşı sorumludur.
Meclis Genel Kurulu Birleşimlerinin tutanaklarının harfiyen tutulmasını gözetir, tutanakların süretle yazılmas-ını, yayınlanmasını ve ilgililere zamanında dağıtılıp dağıtılmadığını denetler. Stenografların hazırladıkları tutanakları kontrol ettirir ve denetler. Bölüm hizmetlerinin eşgüdüm içinde yerine getirilmesini ve bölümüne bağlı olup gözetim ve denetiminde ç-alışan kamu görevlileri arasında gerekli işbirliğinin sağlanmasını temin eder ve denetler.
Amirlerinin vereceği diğer uygun görevleri yerine getirir.
II. Aranan Nitelikler:
Hukuk, idari ilimler, siyasal bilimler, iktisat veya maliye konularında bir fakül-te veya dengi bir yüksek okul mezunu olmak.
Hukuk Hizmetleri veya yasama Hizmetleri veya Yüksek Öğrenim gerektiren diğer hizmet sınıflarının I. Derecesinde en az üç yıl çalışmış olmak.
Kamu Görevlileri Yasasında belirtilen sınavları geçmiş olmak. -
İngilizce bilmek.



-----------











KIBRIS TÜRK FEDERE DEVLETİ
MECLİS DAİRESİ


Kadro Adı : Tutanaklar Bölümü Sorumlusu
Hizmet Sınıfı : Yasama Hizmetleri Sınıfı
Derecesi : I-Yükselme Yeri
Kadro Sayısı : I
Maaş : Barem 16


Görev-, Yetki ve Sorumluluklar:
Dairenin Tutanaklar Bölümü sorumlusu olup, tutanaklar bölümü amirinin yardımcısıdır.
Bu bölümün hizmetlerinin yerine getirilmesinde tutanaklar bölümü amirine karşı sorumludur.
Meclis Genel Kurul Birleşimlerinin tutanaklarının h-arfiyen tutulmasını, tutanakların süretle yazılmasını, yayınlanmasını ve ilgililere zamanında dağıtılmasını sağlar. Stenografların tutanakları hazırlamasını gözetir ve sekreterlerin hazırladıkları tutanakları kontrol eder. Bölüm hizmetlerinin eşgüdüm içi-nde yerine getirilmesini ve bölümüne bağlı olup gözetim ve denetiminde çalışan kamu görevlileri arasında gerekli işbirliğini sağlar ve bu konuda bölüm amirine devamlı bilgi verir.
Amirlerinin vereceği diğer uygun görevleri yerine getirir.

II. Aranan nit-elikler:
Hukuk, idari ilimler, siyasal bilimler, iktisat veya maliye konularında bir fakülte veya dengi bir yüksek okul mezunu olmak.
Hukuk Hizmetleri veya Yasama Hizmetleri veya Yüksek Öğrenim gerektiren diğer hizmet sınıflarının II. Derecesinde en az üç -yıl çalışmış olmak.
Kamu Görevlileri Yasasında belirtilen sınavları geçmiş olmak.
İngilizce bilmek."



V. İlgili Anayasa Metinleri:
"Başlangıç kısmı,
Tarihi boyunca bağımsız yaşamış, hak ve özgürlükleri için savaşmış olan Büyük Türk Ulusunun ayrılmaz bi-r parçası bulunan;
Anavatanından koparıldığı 1878 yılından beri, özellikle 1958, 1963, 1967 ve 1974 yıllarında, Bağımsız Kıbrıs Cumhuriyetinin ortak kurucusu olduğu halde, Kıbrıslı Rumlar tarafından, Yunanlıların da yardım ve desteği ile, ulusal varlığına- yöneltilen saldırı, girişim ve eylemlere karşı savaşan ve direnen Kıbrıs Türk Toplumu;
Anavatanın doğal, tarihsel ve yasal garantörlük hakkını kullanmak suretiyle, Kahraman Türk Silâhlı Kuvvetlerinin Zaferle gerçekleştirdiği Barış Harekâtının yeniden sağ-ladığı hak, özgürlük ve olanaklardan yararlanarak;
Ve,
Bağımsız Kıbrıs Federal Cumhuriyetinin kurulmasına temel olmak;
Kendi Devlet sınırları içinde tam bir güvenlikle yaşamasını sağlamak;
İnsan hak ve özgürlüklerini, sosyal adaleti, kişilerin ve toplu-mun huzur ve refahını, demokratik, lâik ve sosyal hukuk devletini gerçekleştirmek;
Amaçlarıyle,
Kurucu Meclisin yaptığı bu Anayasa'yı 13 Şubat 1975 tarihinde kurulan Kıbrıs Türk Federe Devletinin Anayasası olarak kabul ve ilân;
Ve onu,
Asıl güvencenin,- yurttaşların gönüllerinde ve iradelerinde yer aldığı inancı ile, özgürlüğe, adalete ve erdeme tutkun evlâtlarının uyanık bekciliğine emanet eder."


"Madde 7.
Her Türk yurttaşı, hiçbir ayırım gözetilmeksizin, yasa önünde eşittir.
Hiçbir kişi, aile, z-ümre veya sınıfa ayrıcalık tanınamaz."


"Madde 4.
Yasalar, Anayasaya aykırı olamaz.
Anayasa kuralları, yasama, yürütme ve yargı organlarını, devlet yönetimi makamlarını ve kişileri bağlayan temel hukuk kurallarıdır."


"Madde 27.
Hiçbir kimse, bu Anayasa -ile veya bu Anayasa gereğince kendisine gösterilen mahkemeye başvurmak hakkından yoksun bırakılamaz. Her ne ad altında olursa olsun adli komisyonlar veya istisnai mahkemeler oluşturulması yasaktır.
Herkes, medeni hak ve yükümlülüklerinin veya kendisine ka-rşı yapılan bir suçlamanın karara bağlanmasında, yasa ile kurulan bağımsız, tarafsız ve yetkili bir mahkeme tarafından, makul bir süre içinde âdil ve açık bir surette davanın dinlenmesi hakkına sahiptir. Karar gerekçeye dayanır ve açık bir oturumda okunur-. Ulusal güvenlik, Anayasal düzen, kamu düzeni, kamu güvenliği veya genel ahlâk yararına olduğu veya küçüklerin çıkarları veya tarafların özel hayatlarının korunması için gerekli olduğu veya mahkemece, yayının adaletin sağlanması için zararlı görüldüğü öz-el durumlarda, basın mensupları ve halk, mahkeme kararıyle duruşmanın tamamına veya bir kısmına sokulmayabilir.
Herkes-
Mahkeme önüne çıkarılması nedenlerinin kendisine bildirilmesi;
davasını mahkemeye sunmak ve bunu hazırlamak için gerekli zamana sahip o-lmak;
delilerini göstermek veya göstertmek veya tanıkların yasaya uygun olarak sorguya çekilmesini istemek;
(ç)kendi seçtiği bir hukukçu tutmak ve adaletin sağlanması için gerekli görülüyorsa, yasanın gösterdiği şekilde kendisine parasız bir hukukçu at-anması;
(d)mahkemede kullanılan dili anlayamadığı veya konuşamadığı takdirde, bir tercümanın yardımından parasız yararlanmak,
hakkına sahiptir."


"Madde 93.
Devletin ve diğer kamu kuruluşlarının, genel yönetim ilkeler-ine göre yürütmekle yükümlü oldukları kamu hizmetlerinin gerektirdiği asıl ve sürekli görevler, kamu görevlileri eliyle yürütülür.
Kamu görevlilerinin nitelikleri, atanmaları, ödev ve yetkileri, hakları ve yükümleri, aylık ve ödenekleri ve diğer özlük işle-ri yasayla düzenlenir.
Kamu görevlilerinin atanmalarını, onaylanmalarını, sürekli veya emeklilik hakkı veren kadrolara yerleştirilmelerini, terfilerini, nakillerini, emekliye sevklerini, azil ve görevden uzaklaştırma da dahil olmak üzere, disiplin işlemler-ini yapmak üzere, tarafsız ve bağımsız organ veya organlar kurulur. Bu organ veya organların kuruluşu ve işleyişi yasa ile düzenlenir; Anayasanın bu konudaki diğer kuralları saklıdır.
Kamu görevlileri hakkında yapılacak disiplin kovuşturmalarında, isnat o-lunan hususun ilgiliye açıkça ve yazılı olarak bildirilmesi, yazılı savunmasının istenmesi ve savunma için belli bir süre tanınması gereklidir. Bu ilkelere uyulmadıkça disiplin cezası verilemez.Disiplin kararları, yargı mercilerinin denetimi dış-ında bırakılamaz.
Güvenlik kamu görevlilerinin, özel yasa ile düzenlenen kuralları saklıdır.
Üst kademe yöneticiliği yapan kamu görevlileri, ilgili bakan, Başbakan ve Devlet Başkanının imzalarını taşıyan kararname ile atanır. Bu konudaki kurallar yasa ile- düzenlenir."
"Madde 131.
Anayasanın yürürlüğe girdiği tarihten önce kamu görevlisi bulunan herhangi bir kişi, bu tarihten sonra, kendisine bu tarihe kadar uygulanan aynı hizmet koşullarına bağlı olmak hakkına sahiptir. Bu hizmet koşulları, Anayasanın yür-ürlüğe girdiği tarihte veya ondan sonra, Kıbrıs Türk Federe Devletinin kamu görevlisi bulunduğu sürece, herhangi bir kişi aleyhine değiştirilemez.Bu maddede belirtilen kamu görevlileri yeni bir atama işlemine gerek olmaksızın görevlerine devam ede-rler.
Bu madde bakımından, kamu görevlisi, Anayasanın yürürlüğe girdiği tarihten önce, Kıbrıs Türk Federe Devletinin kamu hizmetinde herhangi bir hizmeti gören kişiyi kapsar.Yüksek Mahkeme Başkan ve üyeleri ile tüm yargıçlar; Başsavcı ve savcılar-, Başmurakıp ve güvenlik kuvvetlerindeki görevliler de kamu görevlisi tanımının kapsamına girer ve tüm hakları saklıdır.
Bu madde bakımından, Hizmet koşulları, 16 Ağustos 1960 tarihli Anayasaya; bu Anayasaya uygun olarak 21 Aralık 1963 tarihine kadar -kabul edilmiş mevzuata; 28 Aralık 1967 tarihli Kıbrıs Türk Yönetimi Temel Kuralları ve tadillerine, bunlara uygun olarak kabul edilmiş mevzuat ve ilkelere; Otonom Kıbrıs Türk Yönetimi Yürütme Kurulu ve Meclisinin 13 ve 18 Şubat 1975 tarihlerinde birleşik- olarak yaptıkları toplantıda alınan kararlara; bunlara uygun olarak kabul edilmiş mevzuata göre saptanmış ücret, izin, azil, görevden uzaklaştırma, emeklilik maaşı, ikramiyeleri ve benzeri hakları kapsar."


İNCELEME:
İptal dilekçesinde, itiraznamede ve- duruşma esnasında davacı, davalı Mahkemeye yardım etmek amacı ile bulunan Başsavcı yardımcısı tarafından ileri sürülen iddia ve gerekçeler, iptali istenen yasa, diğer ilgili yasa metinleri, Anayasaya aykırılık iddiasına dayanıklık eden ve konuyu ilgilendi-ren K.T.F.D. Anayasası metinleri incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü.




Anayasanın 93. maddesi Devletin ve diğer kamu kuruluşlarının genel yönetim ilkelerine göre yürütmekle yükümlü oldukları kamu hizmetlerinin gerektirdiği asıl ve sürekli gö-revlerin kamu görevlileri eli ile yürütülmesini ve kamu görevlilerinin nitelikleri, atanmaları, ödev ve yetkileri, hakları ve yükümleri, aylık ve ödenekleri ve diğer özlük işlerinin yasa ile düzenlenmesini öngörmektedir. Anayasada kamu hizmetinin tanımı a-çıklıkla yapılmamıştır. Kamu hizmetinin kavramı da kesinlikle belirlenmiş değildir. Kamu hizmetinin anlamı kullanıldığı yere veya metne göre değiştiğine kuşku yoktur. Genel olarak kamu hizmeti devletin veya devlete bağlı bir kurum veya kuruluşun kamu ya-rarına kamu gereksinmelerini tatmin etmek için yaptığı hizmettir. Kamunun herhangi bir hizmete gereksinimi olup olmadığını saptamak yöneticilere düşer. Toplumun herhangi bir hizmete gereksinimi olduğu saptandığı hallerde de yasa ile böyle bir hizmetin ih-dasına gidilmesi gerekir. Devlet herhangi bir hizmeti kamu hizmeti olarak ihdas ederken bu hizmette görev alacakların niteliklerinin ödev ve yetkilerinin ne olacağını da saptar. Kamu hizmetlerinin verimli bir şekilde yürütülmesini sağlamak için kaç tane -ve hangi mevkilerdeki kamu görevlisine gereksinme olup olmadığını saptamak yöneticilere düşer. Yöneticiler dolayısıyle yasama organı, kamu hizmetlerinin daha verimli bir şekilde yürütülmesini sağlamak için herhangi bir kamu hizmetinde reorganize yapabilir- ve bu reorganizeyi yaparken yeni mevkiler ihdas edebilir veya mevcut mevkileri ortadan kaldırabilir. Yasama organı bu husustaki takdir yetkisini kullanmıştır. Anayasa Mahkemesinin veya başka herhangi bir mahkemenin yasama organına kadro reorganizasyonu -ile veya ihdası ile tanınan yetkiye müdahale etmeye yetkisi yoktur. İlgili yasa metinleri Anayasanın herhangi bir kuralına aykırı değildir.




SONUÇ:
Sonuç olarak ilgili Yasanın ilgili maddelerinin Anayasanın herhangi bir maddesine aykırı olmadığına oyb-irliği ile karar verilir.





(Ülfet Emin)(Şakir Sıdkı İlkay)
Başkan Yargıç



(Salih S. Dayıoğlu)(N. Ergin Salâhi) (Niyazi F. Korkut)
YargıçYargıç Yargıç

3.7.1981
-


10



-


Full & Egal Universal Law Academy