Anayasa Mahkemesi Numara 4/1987 Dava No 14/1987 Karar Tarihi 25.09.1987
Numara: 4/1987
Dava No: 14/1987
Taraflar: Nesrin M. Vehbi ile Eşdeğer Mal Saptama Kom.
Konu: 27/82 sayılı Yasa ile değiştirilmiş şekli ile 41/77 sayılı İskân, Topraklandırma ve Eşdeğer Mal Yasasının 40. maddesi ve 70 (3)(a) maddesinde yer alan “İstihkakı olan puan değerini öncelikle tasarruf etmekte olduğu konut için ..... kullanmakla yükümlüdür.” ibaresinin Anayasaya aykırılığı iddiası
Mahkeme: A/M
Karar Tarihi: 25.09.1987

-D.14/87 Anayasa Mahkemesi: 4/87

Anayasa Mahkemesi olarak oturum yapan
Yüksek Mahkeme Huzurunda
Mahkeme Heyeti: Şakir Sıdki İlkay, Başkan, Salih S. Dayıoğlu,
Niyazi F. Korkut, Aziz Altay, Taner Erginel.

Anayasanın 148-(1) maddesi hakkında.

Yüksek İdare Mahkemesi tarafından YİM 45/85 sayılı başvuruda (müstedi: Nesrin M.Vehbi n/d Nesrin Aytas ile müstedaaleyh: Eşdeğer Mal Saptama, Değerlendirme ve Tanzim Komisyonu Başkanlığı arasında) sunulan konu.

Müstedi namına: Do-lun Üstüner
Müstedaaleyh namına: Mehmet Ali Şefik

-----------------
K A R A R
KONU:
27/82 sayılı Yasa ile değiştirilmiş şekli ile 41/77 sayılı İskân, Topraklandırma ve Eşdeğer Mal Yasasının 40. maddesi v-e 70 (3)(a) maddesinde yer alan "İstihkakı olan puan değerini öncelikle tasarruf etmekte olduğu konut için ..... kullanmakla yükümlüdür." ibaresinin Anayasanın 1, 7, 8, 10, 11, 14 ve 36. maddelerine aykırı olup olmadığı.

I.OLAY:
Aslen Kıbrıs'lı olan müs-tedi ve eşi T.C. vatandaşı olup Türkiye'de ikamet etmekte idiler. 1975 de özel göçmen olarak Kıbrısa geldiler ve müstedinin eşine Aşağı Maraşta bir ev tahsis edildi. Müstedi ve eşi, Kıbrısta bulunduklarında, konu evi kullanmaktadırlar. Bu ev, güneyde mal b-ırakan müstedinin T cetveline işlendi. Müstedi buna itiraz etti. Müstedaaleyhin itirazı olumlu karşılamaması üzerine müstedi Yüksek İdare Mahkemesinde bir başvuru dosyalayarak müstedaaleyhin ilgili kararlarının hükümsüz ve etkisiz olduğuna ve herhangi bir -sonuç doğurmayacağına karar verilmesini istedi.

Başvuru duruşma için Yüksek İdare Mahkemesi huzuruna gittiğinde müstedi 27/82 sayılı Yasa ile değiştirilmiş şekli ile 41/77 sayılı İskân, Topraklandırma ve Eşdeğer Mal Yasasının 40. maddesi ile 70(3)(a) da- yer alan "İstihkakı olan puan değerini öncelikle tasarruf etmekte olduğu konut için .... kullanmakla yükümlüdür" ibaresinin Anayasanın 1,7,8,10,11,14 ve 36. maddelerine aykırı olduğunu ileri sürdü. Mahkeme de ileri sürülen Anayasaya aykırılık konusunu baş-vurunun karara bağlanmasında etkili olabileceğine karar verdi ve konuyu, karara bağlamak üzere, Yüksek Mahkemeye, Anayasa Mahkemesi olarak, sundu ve Anayasa Mahkemesinin kararına dek başvurunun duruşmasını durdurdu.

II. İDDİANIN GEREKÇESİ:
Müstedinin id-diasının gerekçesi özetle şöyledir:
Değiştirilmiş şekli ile 41/77 sayılı Yasanın 40. maddesinin (2). Bendi ve 70. maddesinin (3)(a) fıkrasında yer alan "İstihkakı olan puan değerini öncelikle tasarruf etmekte olduğu konut için .... kullanmakla yükümlüdür"- ibaresi Anayasaya aykırıdır.

Anayasanın 1. maddesi sosyal adalet öngörmektedir. Müstediye, talep etmediği ve seçme hakkı tanınmadan, ikamet etmekte olduğu evin eşdeğer olarak verilmesi veya empoze edilmesi Anayasanın 1. maddesinin öngördüğü sosyal adale-te aykırıdır.

Eşine ev tahsis edilmemiş olan bir kadın puanlarına karşı istediği evi seçebilecekse de eşine tahsisli ev bulunan kadın bunu yapamayacaktır. Bu şekilde, Anayasanın eşitlik ilkesini öngören 8. maddesine aykırı olarak, eşlerine tahsisli ev bu-lunanlarla bulunmayan kadınlar arasında ayırım yapılmıştır.

Mülkiyet hakkının hangi hallerde sınırlanabileceği Anayasanın 36. maddesinde gösterilmiştir. Burada, ilk bakışta, kamu yararı mevcut olduğu gözükürse de böyle bir yarar yoktur. Konu yasa kuralla-rı her aileye birden fazla konut verilmesini önlemek amacını güderse de boşanmayı ve yasaların suistimal edilmesini teşvik etmektedir. Anayasanın 36. maddesine aykırılık vardır.

Havalede Anayasanın 7, 10, 11 ve 14. maddelerine de aykırılık mevcut olup ol-madığı sorulmuş ise de Mahkeme önünde yapılan duruşmada bu maddelere aykırılık ileri sürülmemiştir.

Müstedaaleyhin iddiasının gerekçesi özetle şöyledir:
Anayasanın 1. maddesinin öngördüğü sosyal adalete aykırılık yoktur. Müstedinin istediğ-i gibi bir uygulama yapılsa hakkaniyet ve adalet ile bağdaşmayan durumlar ortaya çıkabilir. Şöyle ki herkes tasarrufunda bulunan konutu elinde tutacak ve puanlarına karşılık da başka mallar alabilecektir. Bu ise yasanın uygulanabilirliğini de tehlikeye düş-ürebilecek ve o zaman sosyal adalet ilkesi zedelenecektir.

Anayasanın 8. maddesi, aynı koşullar içerisinde bulunan ve özdeş nitelikleri olan kişilerin aynı işlemlere tabi tutulmasını öngörmektedir. Burada konu kurallar özdeş ve benzer nitelikte olanları-n tümüne uygulanmaktadır. Anayasanın 8. maddesine aykırılık yoktur.

Anayasanın 36. maddesinin bu meseleye şümulü yoktur. 36. madde de murat edilmekte olan var olan bir mülkiyeti kişinin dilediği şekilde kullanabilmesi, tasarruf edebilmesi, ürünlerinden y-ararlanabilmesi ve başkasına devredebilmesidir. Bu meselede ise mülkiyet hakkının sınırlanması değil de mülkiyet vermede kullanılabilecek usûl kurallarının düzenlenmesi söz konusudur. Anayasanın 36. maddesine aykırılık mevcut değildir.

III. İLGİLİ YASA M-ETİNLERİ:
"40. .................................................
Bu şekilde tahsis edilen taşınmaz mallardan, hak
sahibi aile reisi ile birlikte aile nüfusunu oluşturan tüm aile fertleri eşit şekilde tasarruf hakkına haizdirler. Ancak, karı ve kocanı-n boşanmaları halinde, bu haklar ilgili Mahkeme kararı ile yeniden düzenlenebilir. Esas durumda doğabilecek değişiklikler İskân işlerinden sorumlu Bakanlığa ilgililere intikal ettirilir."
.......................................................

"70. ......-............................................
(3) ..............................................
Bu durumdaki hak sahibi, tercihini yaparken;
İstihkakı olan puan değerlerini, öncelikle tasarruf etmekte olduğu konut için ve eğer artıyor is-e; bu Yasanın 3. maddesinin hak sahipliğine ilişkin (a)ve (c) fıkralarında sözü edilen türdeki, elinde bulundurduğu taşınmaz malları alabilmek için kullanmakla yükümlüdür. Bu yükümlülük şehit ve hadise kurbanlarının en yakınına uygulanmaz."
..............-.............................

IV. İLGİLİ ANAYASA MADDELERİ:
"Madde 1:
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Devleti, demokrasi, sosyal adalet ve hukukun üstünlüğü ilkelerine dayanan lâik bir Cumhuriyettir."
"Madde 8:
Herkes, hiçbir ayırım gözetilme-ksizin, Anayasa ve yasa önünde eşittir. Hiçbir kişi, aile, zümre veya sınıfa ayrıcalık tanınamaz.
Devlet organları ve yönetim makamları bütün işlemlerinde yasa önünde eşitlik ilkesine uygun olarak hareket etmek ve ayrıcalık yapmamak zorundadırlar.
Ekonom-ik bakımdan güçsüz olanların Anayasaya ve yasalar ile elde ettikleri veya edecekleri kazanımlar, bu madde ileri sürülerek ortadan kaldırılamaz."
"Madde 36:
Her yurttaş, mülkiyet ve miras haklarına sahiptir. Bu haklar, kamu yararı amacıyla ve yasa ile sın-ırlanabilir.
Mülkiyet hakkının kullanılmasına, kamu güvenliği, genel sağlık, genel ahlâk, kent ve ülke plânlaması veya herhangi bir mal varlığının kamu yararı için geliştirilmesi ve faydalı kılınması veya başkalarının haklarının korunması için kesin olara-k gerekli kısıntı veya sınırlamalar yasa ile konabilir.
Malvarlığının ekonomik değerini fiilen azaltan kısıntı ve sınırlandırmalar için derhal tam bir tazminat ödenir; anlaşmazlık halinde tazminatı hukuk mahkemesi saptar.
Yukarıdaki (2). Ve (3). Fıkra ku-ralları, herhangi bir verginin veya para cezasının tahsili, herhangi bir hükmün yerine getirilmesi, sözleşmeden doğan bir yükümün yerine getirilmesi veya can veya malın tehlikeden korunması amacı ile yasa ile konmuş kuralları etkilemez.
Devletin, 159. mad-dede belirtilen taşınmaz mallar üzerindeki hakkı saklıdır."

V.İNCELEME:
Konu, ileri sürülen iddialar ışığında tetkik edildi ve gereği düşünüldü.
Değiştirilmiş şekli ile 41/77 sayılı İskân, Topraklandırma ve Eşdeğer Mal Yasasının 70. maddesinin (3). Fı-krasının (a) bendinde yer alan "İstihkakı olan puan değerini öncelikle tasarruf etmekte olduğu konut için ..... kullanmakla yükümlüdür." ibaresinin Anayasanın sosyal adalet öngören 1. maddesine aykırı olduğu ileri sürülmüştür. Bu kuralın öngörmekte olduğu -bir kişinin istihkakı olan puan değerlerini öncelikle tasarruf etmekte olduğu konut için kullanmasıdır. Müstedi ise kocasına tahsis edilen bir konut için kendisinin puanlarını kullanmakla yükümlü tutulmasının sosyal adalete uygun olmadığını iddia etmektedi-r. Konu ev kocasının ismine tahsisli olmakla beraber müstedinin de, yasa icabı, konu evi eşit şekilde tasarruf etme hakkı mevcuttur. Nitekim kendisi de konu evi kullanmakta olduğunu kabul etmektedir. Gerçekte aileye tahsis edilmiş durumda olan ve kendisine- eşdeğer olarak verilecek böyle bir ev için kişinin puanlarını öncelikle kullanması, kanımızca, sosyal adalete ters düşmemektedir. Aksi takdirde puan sahibi kişinin tüm puanları ile başka taşınmaz mallar alabilmesine, tasarrufundaki konutu da ailece elleri-nde tutup kullanmaya devam etmesine yol açılacak ve eşdeğer de dağıtımında kaynak sıkıntısı çekilmekte olduğu bir devrede asıl bu durumda sosyal adalet ilkesi zedelenmiş olacaktır. Kanımızca konu kuralın Anayasanın 1. maddesine aykırılığı yoktur.

Konu k-uralın eşitlik ilkesini öngören Anayasanın 8. maddesine aykırılığı da iddia edilmiştir. Bu kural aynı durumda olan tüm hak sahiplerine şamil olduğuna göre eşitlik ilkesine ve Anayasanın 8. maddesine aykırılığı mevcut değildir.

Yasanın sözü edilen kuralı-nın Anayasanın mülkiyet hakkını öngören 36. maddesine de aykırı olduğu ileri sürülmüştür. Konu kuralın boşanmayı ve yasaların suistimal edilmesini teşvik ettiği ve bu nedenle kamu yararı olmadan mülkiyet hakkının sınırlanmakta olduğu iddia edilmiştir. Konu- kuralın boşanmayı veya yasaların suistimal edilmesini teşvik ettiği görüşü ile hemfikir değilizdir. Bu bir yana kuralın öngörmekte olduğu mülkiyet vermenin veya elde etmenin düzenlenmesi olup mevut bir mülkiyet hakkının sınırlandırılması değildir. Konu ya-sa kuralının Anayasanın 36. maddesine aykırılığı yoktur.

Yasanın 40. maddesinin (2). bendi bir aile reisine tahsis edilen konut, işyeri, tarımsal tesisler ve benzeri taşınmaz malları, aile reisi ile birlikte aile nüfusunu oluşturan tüm aile fertlerinin -eşit şekilde tasarruf hakkına haiz olmalarını öngörmektedir. Bu kuralın Anayasanın sosyal adalet öngören 1. maddesi veya eşitlik öngören 8. maddesi veya mülkiyet hakkını öngören 36. maddesine herhangi bir aykırılığı gözükmemektedir. Esasen müstedi bu kural-ın Anayasanın sözü edilen maddelerine niçin aykırı olduğunu ortaya koymuş değildir. Müstedi, esas itibarı ile, yasanın 70 (3)(a) maddesinin Anayasaya aykırılığı üzerinde durmuştur.

Havale ile Anayasanın 7, 10, 11 ve 14. maddelerine aykırılık mevcut olup- olmadığı sorulmuş ise de Mahkeme önünde yapılan duruşmada bu maddelere aykırılık ileri sürülmemiştir. Bu nedenle konu yasa kurallarının Anayasanın bu maddelerine aykırı olmadığına karar verilmesi gerekir.

SONUÇ:
Sonuç olarak 27/82 sayılı Yasa ile deği-ştirilmiş şekli ile 41/77 sayılı İskân, Topraklandırma ve Eşdeğer Mal Yasasının 40. maddesi ve 70 (3)(a) maddesinde yer alan "İstihkakı olan puan değerini öncelikle tasarruf etmekte olduğu konut için ..... kullanmakla yükümlüdür" ibaresinin Anayasanın 1, 8-, 10, 11, 14 ve 36. maddelerine aykırı olmadığına, oybirliği ile, karar verilir.



(Şakir Sıdkı İlkay) (Salih S. Dayıoğlu)
Yargıç Yargıç



(Niyazi F. Korkut) (Aziz Altay) - (Taner Erginel)
Yargıç Yargıç Yargıç

25 Eylül 1987


Full & Egal Universal Law Academy