Anayasa Mahkemesi Numara 4/1977 Dava No / Karar Tarihi 27.01.1978
Numara: 4/1977
Dava No: /
Taraflar: Ülfet Emin ile Başsavcılık
Konu: Anayasanın 124. maddesinin 2. fıkrasının yorumu
Mahkeme: A/M
Karar Tarihi: 27.01.1978

- Anayasa Mahkemesi 4/77
(Dava No.372/77; Lefkoşa)
Anayasa Mahkemesi olarak oturum yapan
Yüksek Mahkeme Huzurunda.
Mahkeme Heyeti: Ahmed İzzet, Şakir Sıdkı İlkay, Salih S.Dayıoğlu,
N. Ergin Salâhi ve Niyazi F. Korkut.
Anayasanın 124(2)- maddesi hakkında
Lefkoşa Kaza Mahkemesi tarafından 372/77 sayılı (Ülfet Emin ile KTF Devletini veya KTFD Maliye Bakanlığını temsilen KTFD Başsavcısı arasında) davada sunulan konu.

Davacı namına: İlkay Hikmet
Davalı namına: Akın A. Sait

H Ü K Ü M
KONU:
-Anayasanın, Başsavcının Yüksek Mahkeme yargıçlarının bağlı oldukları aynı koşul ve kayıtlarla görev yaptığını hükme bağlayan 124. maddenin (2). fıkrasının yorumu istenmiştir.

I. OLAY:
1968 yılından itibaren Yüksek Mahkeme yargıcı olan davacı, 23 Mart 197-7 tarihinde Lefkoşa Kaza Mahkemesinde açtığı bir dava ile, Kıbrıs Türk Federe Devleti Anayasasının 124(2) maddesinin Başsavcı ile Yüksek Mahkeme yargıçlarının aynı koşul ve kayıtlarla görev yapmalarını öngördüğünü, Başsavcıya yılda ₤4500.- maaş ve ₤240.- m-akam tahsisatı verildiğini, halbuki Yüksek Mahkeme yargıçlarına yılda sadece ₤4500.- maaş verildiğini, davacının Yüksek Mahkeme yargıcı olarak Başsavcının aldığı ödenek ve diğer menfaatların aynısını alması gerektiğini iddia etmiş ve iki yıllık makam tahsi-satı olarak ₤480.- talep etmiştir.

Savcılık davacının bu iddialarını reddetmiştir.

15 Nisan 1977 tarihinde davanın duruşmasına başlanmadan önce, davalıyı temsil eden savcı, davanın Anayasanın 124. maddesinin 2. fıkrasına dayandığını, bu fıkra hakkında -ise davacının ve savcılığın farklı iddiaları olduğunu ve bu sebeple davanın bir karara bağlanabilmesi için Anayasanın 124(2) maddesinin yorumlanması gerektiğini ileri sürmüş ve davanın Anayasanın 115. maddesi uyarınca Yüksek Mahkemeye, Anayasa Mahkemesi ol-arak, yorum için havale edilmesini istemiştir. Mahkeme bu isteğe uyarak aşağıdaki hususların yorumlanması için davayı Yüksek Mahkemeye, Anayasa Mahkemesi olarak, havale etmiştir:-
K.T.F.D. Anayasasının 124(2) maddesinde geçen "Başsavcı, Yüksek Mahkeme yar-gıçlarının bağlı olduğu ayni koşul ve kayıtlarla görev yapar" deyimine Başsavcının Yüksek Mahkeme yargıçlarından daha fazla maaş, tahsisat, makam tahsisatı veya diğer menfaat almağa hakkı olduğu anlamının verilip verilemeyeceği;

K.T.F.D. Anayasasının 124(-2) maddesinde geçen "Başsavcı, Yüksek Mahkeme yargıçlarının bağlı olduğu ayni koşul ve kayıtlarla görev yapar" deyimine Başsavcı ile Yüksek Mahkeme yargıçlarının ayni maaş, tahsisat, diğer menfaat veya her ne ad altında olursa olsun herhangi bir tahsisat v-eya ödenek almalarının öngörüldüğü anlamının verilip verilemeyeceği;

K.T.F.D. Anayasasının 124(2) maddesinde geçen "Başsavcı, Yüksek Mahkeme yargıçlarının bağlı olduğu ayni koşul ve kayıtlarla görev yapar" hükmü Başsavcı ile Yüksek Mahkeme yargıçlarını ma-aş, tahsisat, makam tahsisatı ve diğer menfaat bakımından eşit tutup tutmadığı;

Anayasasının 124(2) maddesinin "Başsavcı, Yüksek Mahkeme yargıçlarının bağlı olduğu ayni koşul ve kayıtlarla görev yapar" hükmü Başsavcı ile Yüksek Mahkeme yargıçlarını, maaş,- makam tahsisatı ve diğer menfaat bakımından eşit tuttuğu hususunda karar verildiği takdirde, herhangi bir Yüksek Mahkeme yargıcının Anayasanın 124(2) maddesine istinaden Başsavcıya 8/76 sayılı yasa uyarınca ödenen maaş ve tahsisatı talep etmek ve almak ha-kkına haiz olup olmadığı.





II. YASA VE ANAYASA METİNLERİ:
(i)8/1976 sayılı "1976 Hukuk Dairesi Yasası",

Madde 12. Bu Yasanın 22. maddesinin (1)(a) bendi saklı kalmak koşuluyla, Başsavcı, Yüksek Mahkeme yargıçlarının bağlı olduğu koşullarla görev yapa-r ve Yüksek Mahkeme yargıçlarına uygulanan aynı usûl ve nedenlerle görevine son verilebilir.

Madde 22.(1) Başsavcı, Başsavcı Yardımcısı, Kıdemli Savcı ve Savcıların yıllık maaşları aşağıda gösterildiği gibidir.
(a)Başsavcıya yılda ₤4500.- maaş ve ₤2-40.- makam tahsisatı ödenir.

(ii) 9/1976 sayılı "1976 Mahkemeler Yasası",
Madde 9.(1) Yüksek Mahkeme başkan ve yargıçlarına yılda ₤4500.- maaş verilir. Ek olarak Yüksek Mahkeme Başkanına yılda ₤240.- makam tahsisatı ödenir.

(iii) 1960 Kıbrıs Cumhuriyet-i Anayasası,
Madde 112.4. Cumhuriyet Başsavcı ve Başsavcı Yardımcısı, Cumhuriyet adliyesinin daimi üyesidirler ve Reisi hariç olmak üzere Yüksek Mahkeme hâkimlerinin tabi olduğu ayni şart ve kayıtlar ile görevlerini görürler ve görevlerine ancak bir Yüksek- Mahkeme hâkimine uygulanan ayni sebepler ile ve tarzda son verilebilir.

(iv) Kıbrıs Türk Federe Devleti Anayasası,
Madde 124(2) Başsavcı, Yüksek Mahkeme yargıcı atanabilmek için gerekli niteliklere sahip kişiler arasından atanır ve Kıbrıs Türk Federe Dev-leti adliyesinin daimi üyesidir. Başsavcı, Yüksek Mahkeme yargıçlarının bağlı olduğu aynı koşul ve kayıtlarla görev yapar ve görevine ancak Yüksek Mahkeme yargıçlarına uygulanan ayni nedenlerle ve aynı usulle son verilebilir.

III. DAVACININ GEREKÇESİNİN -ÖZETİ:
Kıbrıs Türk Federe Devleti Anayasasının 124(2) maddesi Başsavcı ile Yüksek Mahkeme yargıçlarının aynı koşul ve kayıtlarla, yani ayni maaş, tahsisat v.s. menfaatlar ile görev yapmalarını öngörmektedir.
1976 Hukuk Dairesi Yasasının 22.(1)(a) madde-si uyarınca Başsavcıya yıllık maaş ₤4500.- ve yılda ₤240.- makam tahsisatı verilmesi öngörülmektedir. Halbuki 1976 Mahkemeler Yasasının 9.(2) maddesi uyarınca, Yüksek Mahkeme yargıçlarına yılda sadece ₤4500.- maaş verilmesi öngörülmektedir.

Anayasanın -124(2) maddesi uyarınca davacının Yüksek Mahkeme yargıcı olarak Başsavcının aldığı ödenek ve diğer menfaatların aynısını alması gerekir.

Kıbrıs Türk Federe Devleti Anayasasına göre bütün yasalar Anayasaya tabi olduğuna göre ve Başsavcıya davacıya verilen-e ilâveten yılda ₤240.- makam tahsisatı verildiğinden davacının da ayni makam tahsisatına hakkı vardır.

IV. DAVALININ GEREKÇESİNİN ÖZETİ:
Kıbrıs Türk Federe Devleti Anayasasının 124. maddesi Başsavcı ile ilgili olduğu için, o maddede belirtilen haklar Yü-ksek Mahkeme yargıçlarına değil de Başsavcıya verilmiştir.

124(2) maddesinin "ayni koşullar ve kayıtlar" sözcükleri, Başsavcının güvencesinin en azından Yüksek Mahkeme yargıçlarına tanınan güvencenin aynı olmasını ve onların altında olmamasını sağlamak- için konmuştur.

124. madde Başsavcının haklarını teminat altına aldığından ve Yüksek Mahkeme yargıçlarının hakları ile ilgili olmadığından, Başsavcıya Yüksek Mahkeme yargıçlarına verilen maaş veya menfaatlardan daha fazlası verilebilir.

V. İNCELEME:
A-nayasanın 124. maddesinin 2. fıkrası, Başsavcının, Yüksek Mahkeme yargıcı atanabilmek için gerekli niteliklere sahip kişiler arasından atanabileceğini ve Yüksek Mahkeme yargıçlarının bağlı olduğu aynı koşul ve kayıtlarla görev yapacağını ve görevine ancak -Yüksek Mahkeme yargıçlarına uygulanan aynı nedenlerle ve aynı usulle son verilebileceğini hükme bağlamaktadır. Bu fıkradan açık olarak anlaşıldığına göre, Başsavcı ile Yüksek Mahkeme Yargıçları göreve atanırken, görev yaparken ve görevi terk ederken aynı -koşul ve kayıtlara tabi tutulmakta, yani her üç bakımdan da eşit tutulmaktadırlar.

Anayasanın 124. maddesinin 2. fıkrasının Başsavcı ile Yüksek Mahkeme yargıçları arasında bir eşitlik meydana getirdiği, Kıbrıs Türk Federe Devleti Kurucu Meclisi, Dönem I,- Yıl 1, 22. Birleşim tutanaklarından anlaşılmaktadır. İlk olarak Başsavcının, Yüksek Mahkeme Başkanı ile aynı hizmet koşul ve kayıtları ile bağlı olmaları önerilmişti. Bunun da amacı, öneriyi yapan üyenin sözlerini kullanacak olursak, "Başsavcının, Başha-kimin sahip olduğu hizmet koşul ve kayıtlara eşit bir dengeye getirilmesi" idi (sayfa 37). Bu nedenle, "Başsavcının tayini, görevine son verme, istifa, emeklilik ve diğer hizmet koşul ve kayıtları Yüksek Mahkeme Başkanının . . . . aynı olacaktır" şeklinde- Meclise bir öneri sunulmuştu. (Sayfa 39) Ancak bu öneri daha sonra geri çekilmiş ve sayfa 70'te görüleceği gibi 2. fıkra şimdi olduğu gibi onaylanmıştır.

Anayasanın 124. maddesinin 2. fıkrasının 2. kısmı, 1960 Anayasasının 112. maddesinin 4. fıkrasından- alınmıştır. Bu fıkrada geçen "aynı şart ve kayıtlar" sözcükleri 1960 Anayasanın 192. maddesinde de yer almıştı. 192. madde Cumhuriyetten önce kamu hizmetinde bulunan memurların muktesep haklarını korumak için kaleme alınmıştı. Bu maddenin 7(b) fıkrası -"hizmet kayıt ve şartları"nı, "ücret, izin, azil veya görevden uzaklaştırma, emeklilik, maaş ikramiyeleri ve benzeri hakları ifade eder" şeklinde tarif etmişti. "Ücret", "ve benzeri haklar" ise 1961 yılında zamanın Yüksek Anayasa Mahkemesi tarafından Dr. -P.A. Loizides and Others v. The Republic of Cyprus (1 R.S.C.C., 107) davasında tefsir edilmiştir. Bu davada Cumhuriyetten evvel kamu görevlilerine tanınan seyahat tahsisatının (return passage) ve eğitim tahsisatının (education grant) "hizmet şart ve kayıt-ları" kapsamına girip girmediği söz konusu idi. Bu hususta Yüksek Anayasa Mahkemesi sayfa 110'da şöyle demektedir:-
-"The question which next arises is whether the grant of free return passages and the education grant in question come within the definition of 'terms and conditions of service' contained in paragraph 7 of Article 192 so as to bring such privileges within p-aragraph 1 of the said Article.

The Court is of the opinion that the combined effect of the word 'remuneration' and the expression "or other like benefits' is sufficiently wide to bring the grant of free return passages and education grants within the le-tter and spirit of that definition."


-Bundan da görüleceği gibi, seyahat ve eğitim tahsisatlarının 1960 Anayasasının 112. maddesinin 4. fıkrası anlamında "hizmet şart- ve kayıtları" olduğu kararlaştırılmıştır.

Kanımızca Anayasanın 124(2). maddesinde yer alan "koşul ve kayıtlar" sözcükleri, makam tahsisatını da kapsamaktadır.

1976 Hukuk Dairesi Yasasının 12. maddesinin 1. kısmı, aynı yasanın 22. maddesinin 1(a) fıkra-sını saklı tutmaktadır. (a) fıkrası, iktibas edilen metinden görüleceği gibi, Başsavcıya ₤240.- makam tahsisatı verilmesini öngörmektedir. Kanaatımızca 12. maddenin bu kısmı Anayasa kuralları dışına çıktığı için Anayasaya aykırıdır. İlâveten, bu maddede-, Anayasanın 124(2) maddesinin metninde yer alan "aynı" kelimeleri dışarıda bırakılmıştır. Bu bakımdan da 12. madde Anayasa kurallarına uymamaktadır.




VI. SONUÇ:
1. K.T.F.D. Anayasasının 124(2) maddesinde yer alan "Başsavcı, Yüksek Mahkeme yargıçlar-ının bağlı olduğu aynı koşul ve kayıtlarla görev yapar" deyiminin, Başsavcının Yüksek Mahkeme yargıçlarından daha fazla maaş, tahsisat veya makam tahsisatı veya diğer menfaat almağa hakkı olmadığı şeklinde yorumlanmasına;

2. K.T.F.D. Anayasasının 124(2) -maddesinde yer alan "Başsavcı, Yüksek Mahkeme yargıçlarının bağlı olduğu aynı koşul ve kayıtlarla görev yapar" deyiminin, Başsavcı ile Yüksek Mahkeme Yargıçlarının aynı maaş, tahsisat, diğer menfaat veya her ne ad altında olursa olsun herhangi bir tahsisat- veya ödenek almaları gerektiği şeklinde yorumlanmasına;

3. K.T.F.D. Anayasasının 124(2) maddesinde yer alan "Başsavcı, Yüksek Mahkeme yargıçlarının bağlı olduğu aynı koşul ve kayıtlarla görev yapar" deyiminin, Başsavcı ile Yüksek Mahkeme Yargıçlarının m-aaş, tahsisat, makam tahsisatı ve diğer menfaatlar bakımından eşit tutulduğu şeklinde yorumlanmasına;

4. Yukarıda 1, 2 ve 3. sorulara verilen yanıtlar ışığında 4. soruyu yanıtlamak gereği kalmadığına oybirliği ile karar verildi.



Ahmed İzzet Şak-ir Sıdkı İlkay
Yargıç Yargıç




Salih S. Dayıoğlu Ergin Salâhi Niyazi F. Korkut
Yargıç Yargıç Yargıç


27 Ocak, 1978
-


6



-


Full & Egal Universal Law Academy