Anayasa Mahkemesi Numara 32/2002 Dava No 1/2003 Karar Tarihi 06.05.2003
Numara: 32/2002
Dava No: 1/2003
Taraflar: Vakiflar Örgütü ile KKTC Başbakanı
Konu: 6.3.1975 tarih ve 6358 sayılı Bakanlar Kurulu kararının Anayasaya aykırılığı iddiası
Mahkeme: A/M
Karar Tarihi: 06.05.2003

-D.1/2003 Anayasa Mahkemesi 32/02
(YİM 182/97)

ANAYASA MAHKEMESİ OLARAK OTURUM YAPAN
YÜKSEK MAHKEME HUZURUNDA.

Mahkeme Heyeti: Nevvar Nolan, Gönül Erönen, Şafak Öneri,
- Necmettin Bostancı, Narin F. Şefik.

Anayasanın 148(1) maddesi tahtında.

Yüksek İdare Mahkemesi tarafından YİM 182/97 sayılı davada (Davacı:Vakıflar Örgütü ve Din İşleri Dairesi, Lefkoşa ile Davalı 1: KKTC Başbakanı vasıtasıyle KKTC ve diğerleri aras-ında) sunulan konu.

Havale eden/Davacı namına Avukat Ergin Ulunay ve Avukat Zeki Bayram
Havale Edilen/Başsavcılık namına Savcı Fatma Ertuğrul
Havale Eden/İlgili Şahıslar namına Avukat Serhan Çınar.

-----------

K A R A R

KONU:
6.3.1975 tarih ve 6358 s-ayılı Bakanlar Kurulu kararının Anayasanın Başlangıç Kısmına, 1,7,8,131,159(2)(5) maddelerine ve Geçici Madde 1(2) ve 1(5)'e aykırı olup olmadığı

I. OLAY:
Bakanlar Kurulu 6.3.1975 tarih ve 6358 sayılı kararı ile Kuzey Kıbrıs'ta terkedilmiş tüm kilise mal-larını Davacıya tahsis etti. 1974 Barış Harekâtı öncesi kilise malı olan Karaağaç'ta, Belyayla mevkiinde, Pafta/Harita Xlll/20 W.2., Parsel 215/2'deki taşınmaz mal, Davalılar tarafından İlgili Şahıs No.1'e verildi ve 12.5.1988 tarihinde Tapu Dairesinde İlg-ili Şahıs No.1 adına kaydedildi. Daha sonra İlgili Şahıs No.1, konu taşınmaz malı Tapu Dairesinde bağış yolu ile İlgili Şahıs No.2'ye devretti ve konu mal 19.2.1991 tarihinde İlgili Şahıs No.2 adına kaydedildi.

Davacı Yüksek İdare Mahkemesinde 182/97 sa-yılı davayı dosyalayarak, konu taşınmaz malın İlgili Şahıslara verilmesi kararının ve kararla ilgili işlemlerin tamamen hükümsüz ve etkisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğuramayacağına dair Yüksek İdare Mahkemesinden bir karar talep etti. Davalılar dava-ya müdafaa dosyalamayacaklarını Mahkemeye açıkladılar, İlgili Şahıslar ise müdafaa dosyaladılar. Yüksek İdare Mahkemesinde yapılan duruşmada, İlgili Şahıs No.2, Davacının davasının 6.3.1975 tarih ve 6358 sayılı Bakanlar Kurulu kararına dayandığını ifade ed-ip, 6.3.1975 tarih ve 6358 sayılı Bakanlar Kurulu kararının, Anayasanın Başlangıç Kısmına, 1,7,8,131,159(2)(5) maddelerine ve Geçici Madde 1'in 2 ve 5. paragraflarına aykırı olduğunu ileri sürdü. Yüksek İdare Mahkemesi de Anayasaya aykırılığı ileri sürülen- konu Bakanlar Kurulu kararının davanın karara bağlanmasında etken olduğu kanaatına vararak konuyu karara bağlanmak üzere Anayasa Mahkemesine sundu.

II. İDDİANIN GEREKÇESİ:
İlgili Şahıs No.2'nin ileri sürdüğü aykırılığın gerekçesi özetle şöyledir:

41/-77 sayılı İskân, Topraklandırma ve Eşdeğer Mal Yasasına göre Güney Kıbrıs'ta taşınmaz mal terkeden bir kişi, terkettiği taşınmaz mallara karşılık Kuzey Kıbrıs'ta eşdeğerde taşınmaz mal alabilmesi için, Güney Kıbrıs'ta terkettiği taşınmaz mallardaki mülkiye-tinden hazine lehine feragat etmesi gerekir. Kıbrıs Yasaları, Bölüm 337 Evkaf ve Vakıflar Yasasına göre vakıf maldan feragat edilemez, vakıf malı devredilemez; bu durumda Güney Kıbrıs'ta terkedilen taşınmaz mallardan Davacının hazine lehine feragat etmesi -Evkaf ve Vakıflar Yasasına aykırı olur. Davacı, Güney Kıbrıs'ta terkettiği taşınmaz mallardan feragat edemeyeceğine göre Kuzey Kıbrıs'ta eşdeğer mal alacaklısı olamaz. Kuzey Kıbrıs'ta terkedilen kilise mallarını Davacıya tahsis eden 6.3.1975 tarih ve 6358 -sayılı Bakanlar Kurulu kararı Bölüm 337 Evkaf ve Vakıflar Yasasına aykırıdır.

İlgili Şahıs No.2, Anayasa Mahkemesinde, Anayasanın 8 ve 159(5) maddelerine aykırılık iddialarını terketmiştir.

Davacıya göre konu Bakanlar Kurulu kararının aykırılığı ileri -sürülen Anayasa maddelerine aykırılığı yoktur; Davalılar da Davacıya katılmaktadırlar.

III. İLGİLİ BAKANLAR KURULU KARARI:
6.3.1975 tarih ve 6358 sayılı Bakanlar Kurulu kararının ilgili kısmı aynen şöyledir:
"Kilise mallarının tümünün Evkaf'ın kontroluna- verilmesinin prensip itibarıyla tasvibi ancak bu gibi kilise mallarının Evkaf'a tahsisinden önce bir listesinin Kurul'un onayına sunulması;"

IV. İLGİLİ ANAYASA METİNLERİ:
Madde 1
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Devleti, demokrasi, sosyal adalet ve hukukun- üstünlüğü ilkelerine dayanan laik bir Cumhuriyettir.

Madde 7
(1) Yasalar Anayasaya aykırı olamaz.
(2) Anayasa kuralları, yasama, yürütme ve yargı
organlarını, Devlet yönetimi makamlarını ve kişileri
bağlayan temel hukuk kurallarıdır.

Mad-de 131
Vakıf Kuruluşu ve Temel Evkaf Kuralları (Ahkamül
Evkaf), bu Anayasaca tanınır.
Vakıf kuruluşlarına veya vakıflara veya camilere ve
diğer herhangi bir islam dini kuruluşuna ait mallar da dahil olmak üzere, vakıf malları ilgilendiren veya he-rhangi bir suretle bunları etkileyen bütün konular, münhasıran Temel Evkaf Kuralları (Ahkamül Evkaf), yürürlükteki mevzuat ve bu Anayasa yürürlüğe girdikten sonra Cumhuriyet Meclisince yapılan yasalara bağlıdır.
(3) Geliri Vakıflar Örgütüne ait olan vakıf-lar, her türlü
vergiden bağışık tutulur.
(4) Vakıflar Örgütü ile Din İşleri Dairesinin kuruluşu ve
işleyişi yasa ile düzenlenir ve yasada gösterilen
görevleri yerine getirir.
(5) Dini hizmetlerin yürütülmesinde ve bu hizmetlerin
- giderlerinin karşılanmasında Devlet, Vakıflar
Örgütüne yardımcı olur.


Madde 159
15 Kasım 1983 tarihinde, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti sınırları içinde bulunan, ve:
Tapusu, 16 Ağustos 1960 tarihinden önce Kıbrıs
Hükümeti adına kay-ıtlı tüm taşınmaz mallar ile,
16 Ağustos 1960 tarihinden sonra Kıbrıs
Cumhuriyetine intikal eden tüm taşınmaz mallar;
kamuya ait yollar, sular, su kaynakları, liman
ve sahiller, rıhtım ve iskeleler, göller, dere
ve göl yatakl-arı, tarihi kent, bina ve
kalıntılar ile kaleler ve bunların alanları,
doğal servetler ve yeraltı kaynakları, ormanlar,
savunma yapı ve tesisleri ile yeşil saha ve
parklar; kamuya açık köy ve tarla yolları, kamu
hizmetinde ku-llanılan binalar;
Kıbrıs Türk Federe Devletinin ilân edildiği 13
Şubat 1975 tarihinde terkedilmiş bulunan veya
sözkonusu tarihten sonra yasanın terkedilmiş
veya sahipsiz taşınmaz mal olarak nitelendirdiği
veya hüküm veya tasarrufu -kamuya ait olması
gerekli olup da aidiyeti saptanamamış olan tüm
taşınmaz mallar, bina ve tesisler; ile
1960 Kuruluş Andlaşmasında ve ona bağlı eklerde
belirlenen askeri tesis, rıhtım, kamp vesair
talim sahaları içinde bulunan tüm -taşınmaz
mallar,
Tapuda böyle kayıtlı olup olmadığına bakılmaksızın, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetinin mülkiyetindedir ve tapu kayıtları buna göre düzeltilir. -
-Yukarıdaki (1). fıkranın (a) ve (c) bendlerinde
sözü edilen taşınmaz malların mülkiyeti, bu
Anayasanın başka herhangi bir kuralına bakılmaksızın
gerçek veya tüzel kişilere devredilemez. -
- Ancak, kamuya ait yollar ile kamuya açık köy ve tarla yolları üzerinde Devletin gerekli düzenlemeleri yapması bu kuralın dışındadır. -
-Bu taşınmaz mallar üzerinde kamu yararı için belli sürelerle irtifak ve intifa hakkı gibi aynî haklar ile uzun vadeli icarlar, yasa ile belirlenen biçim ve koşullarla tesis ve tescil edilebilir. -
- Süresi elli yılı aşan bu gibi hakların tesis ve tescili, Cumhuriyet Meclisinin onayı ile mümkündür.

Geçici Madde 1

(2) Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti yurttaşlarının Devlet
sınırları dışında, Kıbrıs'ta kalan taşınmaz malları için Devletten, eşd-eğerde taşınmaz mal isteme hakları saklıdır; bu hak yasa ile düzenlenir ve bu Anayasanın 159. maddesinin (2). fıkrası kapsamına giren taşınmaz malların hak sahiplerine mülkiyetinin devri öncelikle gerçekleştirilir.
Şehitlik, malûl gazilik nedeniyle- yasanın mülkiyet hakkı tanıdığı kişilere ve yasada belirtilen diğer nedenlerle hak sahibi olanlara da mülkiyet verilir.


Geçici Madde 1

(5) Bu Anayasanın yürürlüğe girdiği tarihten başlayarak,
eşdeğerde mal uygulamalarının önceliğine uyulmak
- koşuluyla, hak sahiplerine taşınmaz mallarla ilgili
mülkiyet hakkı devir işlemleri en geç beş yıl içinde
tamamlanır.

V. İNCELEME:
Tarafların ileri sürdüğü iddia ve görüşler, ilgili Bakanlar Kurulu kararı ve Anayasa metinleri incelenerek -gereği düşünüldü.

Anayasaya aykırılığı ileri sürülen 6.3.1975 tarih ve 6358 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile Kuzey Kıbrıs'ta terkedilen tüm kilise mallarının Davacıya tahsis edildiği Yüksek İdare Mahkemesinin YİM İstinaf 7/88 (D.5/89) ve YİM 190/92 (D.2-1/95) sayılı davalarında karara bağlanmış olup, bu hususta taraflar arasında bir ihtilaf yoktur.

73/91 sayılı Vakıflar Örgütü ve Din İşleri Dairesi (Kuruluş, Görev ve Çalışma Esasları) Yasası, madde 5(2) Davacıyı aşağıdaki şekilde tanımlamaktadır:
"5(2).- Vakıflar Örgütü ve Din İşleri Dairesi, Ahkâmül
Evkaf kurallarına göre devamlı bir mevcudiyeti olan, resmi bir mühürü bulunan, mal iktisap etme, elde tutma, temlik etme, akit yapma, hukuki şahsiyeti adına dava etme ve dava edilme ehliyetini haiz tüzel- kişiliğe sahip Anayasal bir kuruluştur. Merkezi Lefkoşa'dadır"

Davacının tüzel kişiliği içinde yer alan Vakıflar Örgütü, Kıbrıs Türkünün Cumhuriyetinden de eski temel bir kuruluşudur. Davacının Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti dışında, Kıbrıs'ta, yani Güne-y Kıbrıs'ta kalan taşınmaz malları vardır. Bakanlar Kurulu da konu 6358 sayılı kararı ile Kuzey Kıbrıs'ta terkedilen tüm kilise mallarını Davacıya tahsis etmiştir. Anayasada, Geçici Madde 1(2)'de, Güney Kıbrıs'ta taşınmaz malı kalanların, Kuzey Kıbrıs'ta D-evletten eşdeğerde taşınmaz mal isteme hakları saklı tutulmuştur.

41/77 sayılı İskân, Topraklandırma ve Eşdeğer Mal Yasasında, madde 82(1)'de, Kesin Tasarruf Belgesi veya Mal Değer Belgesi almadan önce, Güney Kıbrıs'ta terkedilen taşınmaz malların mülkiy-etinden hazine lehine feragat edilmesi öngörülmektedir. Burada Davacıya Kesin Tasarruf Belgesi veya Mal Değer Belgesi verilmiş değildir; konu 6358 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile Kuzeyde terkedilen kilise malları Davacıya tahsis edilmiştir. Konu tahsis k-ararının da, Güney Kıbrıs'ta taşınmaz malı kalan Davacının Devletten eşdeğerde taşınmaz mal isteme hakkını saklı tutan Anayasanın Geçici 1(2) maddesine aykırı olduğu söylenemez; aksine Geçici Madde 1(2), özünde, Güney Kıbrıs'ta taşınmaz malı kalanlara Devl-etten taşınmaz mal talep etme hakkını tanıyor. Konu Bakanlar Kurulu kararı ile Davacı lehine yapılan taşınmaz mal tahsisinin, Davacının Güney Kıbrıs'ta kalan taşınmaz malları için Devletten eşdeğerde taşınmaz mal isteme hakkını saklı tutan Anayasanın Geçic-i 1(2) maddesine bir aykırılığı yoktur.

Yukarıda ifade edildiği şekilde Devletten eşdeğerde taşınmaz mal isteme hakkı Anayasanın Geçici 1(2) maddesinde saklı tutulan Davacı lehine taşınmaz mal tahsis eden 6358 sayılı Bakanlar Kurulu kararının ne Anayasan-ın başlangıç kısmına, Anayasanın 1. maddesinde ifadesini bulan hukukun üstünlüğü ilkesine, ne Anayasanın 159(2) maddesine, ne de Anayasanın Vakıflarla ilgili bir düzenlemesi olan 131. maddesine aykırılığı görülmemektedir. Ayni şekilde, konu Bakanlar Kurulu- kararının, yasaların Anayasaya aykırı olamayacağını ve Anayasa kurallarının, yasama, yürütme ve yargı organlarını, Devlet yönetimi makamlarını ve kişileri bağlayan temel hukuk kuralları olduğunu ifade eden Anayasanın 7. maddesine de bir aykırılığı yoktur.-

SONUÇ:
Sonuç olarak 6.3.1975 tarih ve 6358 sayılı Bakanlar Kurulu kararının Anayasanın Başlangıç Kısmına, 1,7,131,159(2) ve Geçici 1(2) maddelerine aykırı olmadığına oybirliği ile karar verilir.



Nevvar Nolan Gönül Erönen -
Yargıç Yargıç




Şafak Öneri Necmettin Bostancı Narin F. Şefik
Yargıç Yargıç Yargıç



6 Mayıs, 2003



7






Full & Egal Universal Law Academy