Anayasa Mahkemesi Numara 3/1973 Dava No / Karar Tarihi 14.04.1973
Numara: 3/1973
Dava No: /
Taraflar: Türk Emn. Müd. İle Vahit H. Tilki
Konu: Fasıl 164 Müfsidana Yayınlar Kanununun Anayasaya aykırı olup olmadığı hakkında havale
Mahkeme: A/M
Karar Tarihi: 14.04.1973

-A.M.Y. Havale No. 3/73

YÜKSEK MAHKEME HUZURUNDA.
(ANAYASA MAHKEMESİ YETKİSİ)

Mahkeme Heyeti : M.Necati Münir (Başkan) ve Ahmed İzzet.

Anayasa'nın 144. maddesi hakkında.

ve

Mağusa Kaza Mahkemesi tarafından 158/73 sayılı
Ceza Davasında (Türk Emni-yet Müdürşüğü ile
Vahit Halil mahlası TİLKİ arasında) yapılan havale

Sanık Namına : Naci Talat, Avukat.
Davayı ikame eden namına : Zaim Necati, Savcı.

------------------------------

K A R A R


Sanık Vahit Halil Tilki Mağusa Kaza Mahkemesinde 9 Şubat -1973 tarihinde dosyalanan 158/73 sayılı ceza davasında Fasıl 164 Müfsidana Yayınlar Kanununun 4 (1) (3) ve 6'ncı maddelerine aykırı olarak Kıbrıs Türk Yönetimi Kurulu tarafından Resmi Gazetede yayınlanan iki Emirname ile ithali yasaklanmış 17 adet müfsidan-e kitap yayınını tasarrufunda ve kontrolünde bulundurmakla itham edilmişti. Duruşma başlamadan önce sanığın avukatı Mahkeme'ye bir müracaatta bulunarak mevzu bahis Emirnamelerin Anayasa'ya aykırı olduğunu iddia etmiş ve bu hususun Anayasa'nın 144'ncü madde-si tahtında Anayasa Mahkemesine havalesini talep etmiştir. Bunun üzerine Mağusa Kaza Mahkemesi aşağıdaki havaleyi yapmıştır.

"(A) Kıbrıs Türk Yönetimi Yürütme Kurulu'nun 19.7.1972 Resmi Gazete Ek III sayı 42 ve 7.10.1972 Resmi Gazete Ek III sayı 64'de ya-yınlanmış enmirnameleri Anasyasanın 19'ncu maddesine aykırı olarak Anayasa'nın 19'ncu maddesinin tanıdığı söz ve ifade hürriyetini kısıtladı mı?
Kıbrıs Türk Yönetimi Yürütme Kurulu'nun 19.7.72 Resmi Gazete Ek III sayı 42 ve 7.10.1972 Resmi Gazete Ek III s-ayı 64'de yayınlamış olduğu emirnameleri Anasyasanın 19'ncu maddesinin 3'ncü fıkrasına aykırı olarak kanunun yani Fasıl 164 Müfsidane Yayınlar Kanununun koyduğu formalitelere, şartlara, tahditlere veya cezalara aykırı olarak yayınlanmışmıdır?"

Söz ve ifa-de hürriyeti ile ilgili Anayasa'nın 19'ncu maddesinin 1'nci ve 3'ncü fıkraları aynen söyledir :

"MADDE 19.

Her şahıs, her şekli ile söz ve ifade hürriyeti hakkına sahiptir.
................................................................................-..................


3. Bu Maddenin 1'nci ve 2'nci fıkralarındaki hakların kullanılması, yalnız Cumhuriyet
güvenliği veya Anayasa düzeni veya amme selameti veya amme nizamı veya amme sağlığı veya amme ahlakı yararı için veya başkalarının şö-hret veya haklarının korunması veya bir sırrın ifşasının önlenmesi veya adliyenin otorite ve tarafsızlığının idamesi için luzumlu ve kanunun koyduğu formalitelere, şartlara, tahditlere veya cezalara tabi tutulabilir.

Görülecektir ki Anayasa'nın 19'ncu ma-ddesinin 3'ncü fıkrası ile söz ve ifade hürriyeti kısıtlanmış ve "lüzumlu ve kanunun koyduğu formalitelere, şartlara, tahditlere veya cezalara" tabi tutulmuştur. Havalede mevzu bahis olan Kanun, Fasıl 164 Müfsidane Yayınlar Kanunudur. Bu Kanunun ne gibi fo-rmaliteleri, şartları, tahditleri veya cezaları olduğunu araştıralım. 4'ncü maddenin 1'nci fıkrası aynen şöyledir.

"4.(1) Whenever the Governor in Council is of oppinion thay any publication is seditious, the Governor in Council may, if the thinks fit, b-y proclamation published in the Gazette, prohibit the importation into Cyprus of that publication, of any past or future issue of that publication."

Görülecektir ki bu madde ile konan tahdit ikidir.

(1) Eskiden Vali, simdi de Yürütme Kurulu yayının müf-sidane olduğuna kanaat getirmelidir;
(2) Emirname Resmi Gazetede yayınlamalıdır.

Fasıl 164, Müfsidane Yayınlar Kanununun Anayasa'ya aykırı olduğu iddia edilmediği cihetle, Kıbrıs Türk Yönetimi Yürütme Kurulu'nun Resmi Gazetede yayınlandığı mevzu bahis ik-i Emirnamenin Fasıl 164'ün formalitelerine, şartlarına, tahditlerine veya cezalarına uygun olup olmadığını araştırmak gerekir.

19 Temmuz 1972 tarihli Resmi Gazetede yayınlanan 42 sayılı Emirname şöyle demektedir :

"MÜFSİDANE YAYINLAR KANUNU
Fasıl 164

-Madde 4 tahtinde Yasaklama Emirnamesi.

Temel Kurallar ve Kıbrıs Cumhuriyeti Anayası'nın 188'nci maddesi ile etkilenmiş halinde Müfsidane Yayınlar Kanununun 4'ncü Maddesine istinaden, Kıbrıs Türk Yönetimi Yürütme Kurulu, müfsidane bir yayın olduğuna- kanaat getirdiğinden, aşağıda isimleri verilen kitap veya yayının geçmişte veya gelecekte intişar etmiş veya edecek olan herhangi bir nüshasının Kıbrıs Türk Yönetimi idaresindeki bölge veya yerlere ithal edilmesini ve herhangi bir şahıs veya müessese tara-fından satılmasını veya tasarrufunda bulundurulmasını işbu Emirname ile yasaklar."

Bunu müteakip yasaklanan kitapların bir listesi yayınlamıştır. Davada mevzu bahis olan yayınların bazıları bu listede yer almaktadır.

7 Ekim 1972 tarihli Resmi Gazetede -Ek III'te yayınlanan 64 sayılı Emirnamede yukarıda iktşbas edilen Emirnameye çok benzer bir şekilde yayınlanmıştır. Burada da yasaklanan müfsidane bir listesi verilmektedir ki bu listede davada mevzu bahis olan bazı yayınlar yer almamaktadır.
Bundan da g-örülecektir ki ceza davasında mevzu bahis olan yayınlar :

(1) Yürütme Kurulu tarafından müfsidane bir yayın olarak telakki edilmişler ve ;
(2) Fasıl 164'ün öngördüğü gibi Resmi Gazetede neşredilen bir Emirname ile
yasaklanmışlardır.

-Kanaatimizce Yürütme Kurulu bu şekilde hareket etmekte Anayasa'ya aykırı herhangi bir harekette bulunmamıştır, sadece kanunun kendisine verdiği taktir hakkını kullanarak bazı yayınları müfsidane yayınlar olarak ilan etmişlerdir. Şunu da ilave etmek yerinde- olur ki, herhangi bir kanunun veya bir kanun tahtında yayınlanan bir emirnamenin Anayasa'ya aykırı olduğunu ısbat etmek bu iddiayı yapana düşmektedir. Havalenin duruşma esnasında 42 ve 64 sayılı Emirnameler ile yasaklanan yayınların herhangi birisinin müf-sidane olmadığı şeklinde herhangi bir şahadet verilmiş değildir. Keza Fasıl 1, Tefsir Kanununun 43 (b) maddesine göre Resmi Gazete ile yayınlanan herhangi bir ilan, Emir, v.s., aksi isbat edilmedikçe, usulü tahtında yayınlanmış addolunur.

Anayasanın 144-. maddesi tahtında yapılan havalelerde şimdiye kadar takip edilen usule göre davanın vakıaları nazarı dikkate alınmayıp Anayasa'ya aykırılık meselesi soyut olarak (in abstracto) karar verilir. Bu prensip The District Officer, Famagusta and Yakup Naim- (2 R.S.C.C. 24) davasında sayfa 26'da şöyle izah edilmektedir.

"Under Article 144 this Court does not take cognizance of the facts of any particular case in order to decide the unconstitutionality of a Law in relation thereto, but decides on- such questionxs of unconstitutionality in abstracto."

Ayni prensip 2/71 sayılı Lefkoşa Türk Emniyet Müdürlüğü ile Mehmet Hasan Paşa havalesinde de tatbik edilmiştir. (Bak, A.M.Y. Havale No. 2/71).

Sanığın avukatı Fasıl 164 madde 3'deki "müfsidane ka-st"ın (seditions intention) tarifine nazarı dikkatimizi çekmiş ve 42 ve 64 sayılı Emirnmamelerle yasaklanan yayınların bu tarifin kapsamına girmediğini iddia etmiştir. Kanaatımzce bu ancak ceza dadvasında bir müdafaa olararak ileriye sürülüp tezekkür edile-bilecek bir husustur.

Netice olarak ;

A. Kıbrıs Türk Yönetimi Yürütme Kurulunun 19.7.1972 Resmi Gazete Ek III sayı 42, ve 7.10.1970 Resmi Gazete Ek III sayı 64'de yayınladığı emirnameleri Anayasa'nın 19'ncu maddesine aykırı olarak Anayasa'nın 19'-ncu maddesinin tanıdığı söz ve ifade hürriyetini kısıtlamamıştır.

B. Kıbrıs Türk Yönetimi Yürütme Kurulunun 19.7.1972 Resmi Gazete Ek III sayı 42, ve 7.10.1970 Resmi Gazete Ek III sayı 64'de yayınlamış olduğu Emirnameleri Anayasa'nın 19'ncu maddes-inin 3'ncü fıkrasına aykırı olarak Kanunun yani Fasıl 164 Müfsidane Yayınlar Kanununun koyduğu formalitelere, şartlara, tahditlere veya cezalara aykırı olarak yayınlanmış değildir.


Yüksek Mahkeme
14 Haziran 1973.
- 3 -





Full & Egal Universal Law Academy