Anayasa Mahkemesi Numara 24/1980 Dava No 16/1980 Karar Tarihi 12.12.1980
Numara: 24/1980
Dava No: 16/1980
Taraflar: Latif Ahmet ile Doğan Vehbi
Konu: 2/78 Konut Kiralarının Dondurulması (Geçici Kurallar) Yasasının 3, 4, 5. Maddelerinin Anayasaya aykırılığı iddiası
Mahkeme: A/M
Karar Tarihi: 12.12.1980

-D.16/80 Anayasa Mahkemesi 24/80
Anayasa Mahkemesi olarak oturum yapan
Yüksek Mahkeme Huzurunda.
Mahkeme Heyeti: Ülfet Emin, Başkan, Şakir Sıdkı İlkay,
Salih S.Dayıoğlu, Ergin Salâhi, Niyazi F.Korkut.
Anayasanın 114(1) maddesi uyarınca.

Girne-H-ukuk 510/79 Birleştirilmiş 511/79, 512/79, 513/79, 514/79, 515/79, 516/79, 517/79, 518/79, 519/79, 520/79, 521/79 ve 531/79.)
Davacı: Lâtif Ahmet, Girne ile Davalı: Doğan Vehbi, Girne
9.10.1980 tarihinde havale edilen konu.
(2/78 sayılı yasanın 3, 4 ve -5. maddesinin Anayasanın başlangıç kısmı ile 1, 7, 31. maddelerine aykırı olup olmadığı hususu)

Davacı hazır tarafından Kıvaç M. Riza
Davalılar namına: Mustafa Güryel
Amicus Curiae olarak Osman T. Enginsoy

-------------

K A R A R
KONU:
2/78 sayılı Kon-ut Kiralarının Dondurulması (Geçici Kurallar) Yasasının 3, 4 ve 5. madde hükümlerinin Kıbrıs Türk Federe Devleti Anayasasının Başlangıç kısmı ile 1, 7 ve 31. maddelerine aykırı olup olmadığı.

I. OLAY:
Davacı davalılar aleyhine açtığı dava ile davalıları-n, ajanlarının ve/veya hizmetkârlarının dava konusu ev veya apartmanlara müdahale etmemeleri ve/veya dava konusu ev veya apartmanları tahliye edip davacıya boş olarak teslim etmelerini istedi. Davacı talep takririnde dava konusu apartmanların 1975 yılında- inşaatlarının tamamlandığını ve ilk defa olarak o zaman icar edildiğini bu nedenle mukavele hitamında tüm davalıların mütecaviz olduklarını iddia etti.

Davalılar ise apartmanların 1975 yılında inşa edildiklerini kabul etti ancak davalıların kanuni müste-cir olduklarını ileri sürdüler. Tüm davalar İlk Mahkeme huzurunda birleştirildi ve birleştirilmiş olarak duruşma yapıldığı esnada 2/78 sayılı Konut Kiralarının Dondurulması (Geçici Kurallar) Yasasının 3, 4 ve 5. maddelerinin konunun karara bağlanmasında e-tkisi olduğu ve bu maddelerin Anayasaya özellikle Anayasanın Başlangıç kısmı ve 1, 7 ve 31. maddelerine aykırı olduğu ileri sürüldü. Mahkeme ileri sürülen iddianın ciddi olduğu ve gerçekten 2/78 sayılı Yasanın 3, 4 ve 5. maddelerinin ihtilaf konusunun kar-ara bağlanmasında etkisi olabileceği kanaatına vararak konuyu karara bağlamak üzere Yüksek Mahkemeye, Anayasa Mahkemesi olarak sundu ve Anayasa Mahkemesi karar verinceye dek davaların duruşmasını durduttu.

II. İDDİANIN GEREKÇESİ:
1. Davacının iddiasını-n gerekçesi:
2/78 sayılı Yasanın 3, 4 ve 5. maddelerinin Anayasaya aykırı olduğu, Anayasa Mahkemesine sunulan birleştirilmiş 4/80 ve 5/80 sayılı davada karara bağladığımız ve o kararda ileri sürülen gerekçeler ışığında 2/78 sayılı Yasanın 3, 4 ve 5. madde-lerinin Anayasaya aykırı olduğunu ileri sürdü.

2. Davalıların iddiasının gerekçesi:
Davalılar Yüksek Mahkemenin Anayasa Mahkemesi olarak birleştirilmiş 4/80 ve 5/80 sayılı davada verdiği karar ışığında 2/78 sayılı Yasanın 3, 4 ve 5. maddelerinin Anayasa-ya aykırı olduğunu kabul ederler.



III. İLGİLİ YASA METİNLERİ:
İlgili Yasa metinleri aynen şöyledir:
"3. Herhangi bir yasada aksine kural bulunmasına bakılmaksızın aşağıdaki kurallara tabi olmak kaydıyle, tüm konutların 20 Temmuz 1974 tarihindeki kiral-arı dondurulur."

"4.(1) 20 Temmuz 1974 tarihinden evvel inşa edilen her konutun kiracısı, kiracının değişip değişmediğine bakılmeksızın 20 Temmuz 1974 tarihinde ödenmekte olan kirayı ödemekle yükümlüdür.
(2)1 Ocak 1974 ile 20 Temmuz 1974 tarihleri a-rasında kiralanan bir konutun icar sözleşmesinin sona ermesi veya erdirilmesi üzerine mal sahibi konutun 20 Temmuz 1974 tarihinde ödenmekte olan kirasına yüzde onu aşmayan bir artış isteyebilir.
Ancak, 20 Temmuz 1974 tarihinden önce de kirada olup da 2-0 Temmuz 1974 tarihinden sonra yapılan bir kira sözleşmesi uyarınca kiralanan ve bu fıkranın uygun gördüğü artışın üzerinde bir artışı içeren kiralar hiçbir surette artırılamaz. Artış %20'nin üzerine çıkmışsa, mahkeme, artış miktarını %20'nin üzerine çıkm-ayacak şekilde ayarlar.
(3)Bu madde altında yapılan müracaatlar Kira Kontrol (Geçici Hükümler) Yasasının 6. maddesinin ilgili kurallarına göre yapılır ve mahkeme, müracaatı dikkate alarak karara bağlar.
(4)20 Temmuz 1974 tarihinden sonra inşa edile-n veya 20 Temmuz 1974 tarihinden önce inşa edilip ilk kez 20 Temmuz 1974 tarihinden sonra kiralanan konutların kiraları aşağıdaki kurallara göre düzenlenir.
Kira sözleşmesinin sona ermesi üzerine, herhangi bir kiracı kiranın ind-irilmesi için ihbarlı dilekçe yoluyla mahkemeye başvurabilir.
Mahkeme konutun durumunu, karakterini, bulunduğu semti, tarafların mali durumlarını ve benzeri civar konutların kiralama durumlarını dikkate alarak kirayı saptar.
Bu gibi indirim konutun kirasın-ın yüzde kırkına kadar olabilir."-
-
"5.Herhangi bir yasada aksine kural bulunmasına bakılmaksızın herhangi bir konutun tasaffunun yeniden elde edilmesi Kira Kontrol (Geçici Hükümler) Yasasının 7. maddesindeki usul ve nedenlere dayanılarak yapılır." -


IV. İLGİLİ ANAYASA METİNLERİ:
-İlgili Anayasa metinleri aynen şöyledir:
"Madde 1.
Kıbrıs Türk Federe Devleti, demokrasi, sosyal adalet ve hukukun üstünlüğü ilkelerine dayanan lâik bir cumhuriyettir."

"Madde 7.
Her Türk yurttaşı, hiçbir ayırım gözetilmeksizin, yasa önünde eşittir. - Hiçbir kişi, aile, zümre veya sınıfa ayrıcalık tanınamaz."

"Madde 31.
Her Türk yurttaşı, mülkiyet ve miras haklarına sahiptir. Bu haklar, ancak kamu yararı amacıyle ve yasa ile sınırlanabilir.
Mülkiyet hakkının kullanılmasına, kamu güvenliği, genel sağ-lık, genel ahlâk, kent ve ülke plânlaması veya herhangi bir malvarlığının kamu yararı için geliştirilmesi ve faydalı kılınması veya başkalarının haklarının korunması için kesin olarak gerekli kısıntı veya sınırlamalar yasa ile konabilir.
Malvarlığının ekon-omik değerini fiilen azaltan kısıntı ve sınırlandırmalar için derhal tam bir tazminat ödenir; anlaşmazlık halinde tazminatı hukuk mahkemesi saptar.
Devletin, yeraltı suları, madenler, eski eserler ve yasa ile sahipsiz taşınmaz mal olarak nitelendirilen taş-ınmaz mallar üzerindeki hakkı saklıdır."


V. İNCELEME:
Duruşma sırasında ileri sürülen iddia ve gerekçeler, iptali istenilen yasa hükümleri, Anayasaya aykırılık iddiasına dayanıklık eden ve konuyu ilgilendiren Anayasa metinleri incelendikten sonra gere-ği görüşülüp düşünüldü.

Yüksek Mahkeme, Anayasa Mahkemesi olarak birleştirilmiş Anayasa Mahkemesi 4/80 ve 5/80 sayılı davalarda 2/78 sayılı Yasanın 3 ve 4. maddelerinin Anayasanın başlangıç kısmına ve 1, 7 ve 31. maddelerine aykırı olduğuna Yargıç Şakir -Sıdkı İlkay'ın değişik gerekçesi ile ve oy birliği ile karar vermiştir. Ayni kararda Yüksek Mahkeme, Anayasa Mahkemesi olarak 2/78 sayılı yasanın 5. maddesinin de Anayasanın Başlangıç kısmıyle 1. maddesine aykırı olduğuna oy çokluğu ile karar verdi. 4/80- ve 5/80 sayılı kararda çoğunluğun Yüksek Mahkemenin Anayasa Mahkemesi olarak belirttiği tüm görüşleri bu davada da aynen benimseriz ancak Yargıç Şakir Sıdkı İlkay o kararda belirttiği değişik gerekçeleri ve 2/78 sayılı Yasanın 5. maddesi ile ilgili olarak- karşıoy yazısında söylediklerini bu davada da benimsemektedir. 4/80 ve 5/80 sayılı kararda Başkan Ülfet Emin ve Yargıç N. Ergin Salâhi'nin belirttiği ek görüşleri ilgili yargıçlar ve Yargıç Niyazi F. Korkut bu davada da benimser.

SONUÇ:
Sonuç olarak 2-/78 sayılı Yasanın 3 ve 4. maddelerinin Anayasanın Başlangıç kısmına ve 1, 7 ve 31. maddelerine Yargıç Şakir Sıdkı İlkay'ın değişik gerekçeleri ve oy birliği ile aykırı olduğuna; 2/78 sayılı Yasanın 5. maddesinin Anayasanın Başlangıç kısmına ve 1. maddesin-e Yargıç Şakir Sıdkı İlkay'ın karşıoyu ile ve Başkan Ülfet Emin, N. Ergin Salâhi ve Niyazi F. Korkut'un ek gerekçeleri ve oy çokluğu ile Anayasaya aykırı olduğuna karar verilir.


(Ülfet Emin) (Şakir Sıdkı İlkay)
Başkan Yargıç


(Salih S-. Dayıoğlu)(N. Ergin Salâhi) (Niyazi F. Korkut)
Yargıç Yargıç Yargıç


12.12.1980. - - - -
-



5






Full & Egal Universal Law Academy