Anayasa Mahkemesi Numara 22/1987 Dava No 5/1988 Karar Tarihi 06.04.1988
Numara: 22/1987
Dava No: 5/1988
Taraflar: Derviş Nihat vd ile Bakanlar Kurulu vd.
Konu: Değiştirilmiş şekli ile 1976 Kıbrıs Türk Sosyal Sigortalar Yasasının 105.maddesinin şart bendinin Anayasaya aykırılığı iddiası
Mahkeme: A/M
Karar Tarihi: 06.04.1988

-D. 5/88 Anayasa Mahkemesi: 22/87
Anayasa Mahkemesi Olarak Oturum Yapan
Yüksek Mahkeme Huzurunda
Mahkeme Heyeti: Şakir Sıdkı İlkay, Başkan, Salih S. Dayıoğlu,
N. Ergin Salâhi, Niyazi F. Korkut, Aziz Altay
Anayasanın 148(1) maddesi hakkında

Yüks-ek İdare Mahkemesi tarafından 47/86 sayılı Başvuruda (Müstediler: Derviş Nihat ve diğerleri ile Müstedaaleyhler: Bakanlar Kurulu ve diğerleri arasında) sunulan konu.

Müstediler namına: Ümit Özdil
Müstedaaleyhler namına: Kıdemli Savcı Yaşar Boran

-----------------

K A R A R
KONU:
Değiştirilmiş şekli ile 1976 Kıbrıs Türk Sosyal Sigortalar Yasasının 105.maddesinin şart bendinin Anayasanın Başlangıç Kısmı ve 1, 7, 8, 9, 10, 11, 55 ve 57(3) maddelerine aykırı olup olmadığı.

I. OLAY:
Müstedi-ler emekli kamu görevlileri olup Emekliler Cemiyetinin üyesidirler. Müstediler Devletten emekli maaşı ve Sosyal Sigortalar Yasası altında yaşlılık aylığı almaktadırlar. Müstedilere Aralık 1983 ve Aralık 1984'de Sosyal Sigortalardan 13.yaşlılık aylığı öde-nmiştir. Bu 13.aylığın emekli kamu görevlilerine Aralık 1985'de ödenmeyeceğini işiten müstedi (1) Emekliler Cemiyetinin Yönetim Kurulu Başkanı olarak Başbakana 18.11.1985 tarihli bir yazı gönderdi ve 13. Sosyal Sigortalar yaşlılık aylığının emekli kamu gö-revlilerine de ödenmesini talep etti. Bu yazıya Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının Müsteşarı tarafından 28.1.1986 tarihli bir yanıt gönderildi. Bu yazıda diğer hususlar yanında özetle Devletten emekli maaşı alan kamu görevlilerine 13. Yaşlılık maaşı-nın ödenmemesinin 26/1985 sayılı Değişiklik Yasası ile değiştirilmiş şekli ile Sosyal Sigortalar Yasasının 105.maddesine dayandığı belirtilmiştir. Bu yazıya göre Devlet bütçesinden emekli maaşı alanlara 13.maaş ikramiyesi veya ek ödenek olarak yalnız bir -yerden ve en yüksek miktarın verilmesinin yasada öngörüldüğü ve bu nedenle emekli olan kamu görevlilerine 13. maaşın sadece emekli maaşı olarak ödenmekte olduğu belirtildi. Bu yazıdan sonra müstediler, (2). ve (3). Müstedaaleyhlere 5.2.1986 tarihli bir ya-zı gönderdiler ve 13. yaşlılık aylığının kendilerine bir hafta zarfında ödenmesini istediler. Müstediler bu son yazılarına cevap alamamışlardır.

Müstediler, 13. Yaşlılık sigortası aylığının kendilerine ödenmemesi üzerine Yüksek İdare Mahkemesinde bir ba-şvuru dosyalayarak (a) Aralık 1985 de kendilerine 13. yaşlılık sigortası aylığının ödenmemesi ile yapılan ihmalin yapılmaması gektiğine ve yapılması ihmal olunan eylem ve işlemin yapılmasına ve (b) müstedaaleyh (2)'nin 28.1.1986 tarihli yazısı ile müstedil-erin bilgisine gelmiş olan ve kendilerine 13. Yaşlılık sigortası aylığının Aralık 1985 ayı içinde ödenmesini reddeden kararın hükümsüz ve etkisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğuramayacağına dair karar verilmesini istediler.

Başvuru, duruşma için, Yük-sek İdare Mahkemesi huzuruna gittiğinde müstediler değiştirilmiş şekli ile 1976 Kıbrıs Türk Sosyal Sigortalar Yasasının 105.maddesinin şart bendinin Anayasanın Başlangıç kısmına ve 1, 7, 8, 9, 10, 11, 55, 57(3) maddelerine aykırı olduğunu ileri sürdüler. -Mahkeme de ileri sürülen Anayasaya aykırılık konusunun taraflar arasındaki ihtilâfı karara bağlamakta etkili olabileceği kanısına vardı ve konuyu karara bağlanmak üzere Yüksek Mahkemeye, Anayasa Mahkemesi olarak, sundu ve Anayasa Mahkemesinin kararına dek -başvurunun duruşmasını durdurdu.

II. İDDİANIN GEREKÇESİ:
Müstedilerin iddialarının gerekçesi özetle şöyledir:
Emekli kamu görevlileri olan müstediler sosyal sigortalıdırlar. Müstediler Kamu Görevlileri Yasası altında 13.emekli maaşı ödenmektedirler. So-syal sigortalı olarak kendilerine 1983 ve 1984 yılları için, idari tasarrufla, 13.maaş ödenmiştir. 1985 de ise ödenmemiştir. 26/1985 sayılı Yasa ile değiştirlmiş şekli ile 1976 Kıbrıs Türk Sosyal Sigortalar Yasasının 105.maddesinin şart bendi emekli kamu- görevlilerinin 13.maaşı almamasını öngörmektedir. Bu kural aynı statüde olan sosyal sigortalılar arasında haksız bir ayırım yapmıştır ve bu nedenle Anayasanın eşitlik ilkesini öngören 8.maddesine aykırıdır.

Bu kural müstedilerin müktesep haklarını ihlâ-l etmektedir ve bu nedenle Anayasanın Başlangıç kısmı ve 1.maddesine de aykırıdır.

Müstediler havalenin duruşmasında, konu kuralın Anayasanın 7, 9, 10, 11, 55 veya 57(3) maddelerine aykırılığını ileri sürmediler.

Müstedaaleyhlerin iddialarının gerekçesi- özetle şöyledir:
Yasal düzenleme yapılmadan, 1983 ve 1984'de, idari tasarrufla 13.maaş tüm sigortalılara ödendi. Bu idari tasarruflar altında müstedilerin herhangi bir müktesep hakkı doğmuş değildir. Bu nedenle konu yasa kuralının iddia edildiği gibi A-nayasanın Başlangıç kısmına veya 1.maddesine aykırılığı yoktur.

Devletten maaş alanlarla almayanlar sözünün kullanılması iki sınıf arasındaki statü farkını göstermektedir. Statü farkı bulunduğu cihetle, Anayasanın eşitlik ilkesine aykırı bir ayırım mevc-ut değildir. Böyle bir ayırım olsa dahi haklı bir nedene dayanmaktadır. Çünkü 13.maaşın Devlet olanaklarına göre ve ona bağlı olarak ödenmesi gerekir. Dolayısıyle Anayasanın 66.maddesinin içerdiği kurala göre yapılmış olan bir ayırım makul ve haklı bir -nedene dayanmış sayılır. Bu nedenlerle Anayasanın 8.maddesine aykırılık mevcut değildir.

Hangi ödeneğin fazla olacağı söylenemez. Halihazırda sosyal sigorta ödeneği az olduğu için müstediler Sosyal Sigorta Yasası altında değil de Kamu Görevlileri Yasas-ı altında 13.maaşı almaktadırlar.

Havale konusu yasa kuralının Anayasaya aykırılığı yoktur.

III. İLGİLİ YASA MADDESİ:
26/1985 sayılı değiştirilmiş şekli ile 1976 Sosyal Sigortalar Yasasının 105.maddesi aynen şöyledir:
-"105. Sigortalıya ve hak sahibi olan kimselere bağlanan gelir ve aylıklar her ay peşin verilir.
-Peşin verilen gelir ve aylıklar durum değişikliği veya ölüm halinde geri alınmaz.
İş Kazalarıyle Meslek Hastalıkları Sigortasından sürekli iş göremezlik veya ölüm geliri ile Malûllük, Yaşlılık ve Ölüm Sigortalarından aylık veya ödenek almakta olanlar-a veya o yıl içinde gelir, aylık veya ödenek almaya hak kazanmış olanlara, bu Yasada aksine herhangi bir kural olduğuna bakılmaksızın, her yılın Aralık ayı içinde en son gelir, aylık ve ödenek miktarı kadar ek ödenek verilir.
Ancak, Devlet Bütçesinden e-mekli maaşı veya buna ilâve olarak da Sosyal Sigortalardan gelir, aylık veya ödenek almakta olanlara, 13.maaş ikramiyesi veya ek ödenek olarak yalnız bir yerden veya en yüksek olan miktar verilir."


IV. İLGİLİ ANAYASA METİNLERİ:

-Başlangıç Kısmı:
-"Kıbrıs Türk Halkı, egemenliğin kayıtsız şartsız sahibi olarak;
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
İnsan hak ve özgürlüklerini, hukukun üstünlüğünü, kişilerin ve toplumun huzur ve refahını korumayı içeren çok partili, demokratik, -lâik ve sosyal hukuk devletini gerçekleştirmek;
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Kurucu Meclisinin yaptığı bu Anayasayı, 15 Kasım 1983 tarihinde kurulan Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetinin Anayasası ol-arak kabul ve ilân eder."

"Madde 1.
-Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Devleti, demokrasi, sosyal adalet ve hukukun üstünlüğü ilkelerine dayanan lâik bir Cumhuriyettir."-


"Madde 8.
(1)Herkes, hiçbir ayırım gözetilmeksizin, Anayasa ve yasa önünde eşittir. Hiçbir kişi, aile, zümre veya sınıfa ayrıcalık tanınamaz.
(2)Devlet organları ve yönetim makamları, bütün işlemlerinde yasa önünde eşitlik ilkesine uy-gun olarak hareket etmek ve ayrıcalık yapmamak zorundadırlar.
Ekonomik bakımdan güçsüz olanların Anayasa ve yasalar ile elde ettikleri veya edecekleri kazanımlar, bu madde ileri sürülerek ortadan kaldırılamaz."


V. İNCELEME:
Konu yapılan iddiala-r ışığında incelendi ve gereği düşünüldü.

Değiştirilmiş şekli ile Sosyal Sigortalar Yasasının 105.maddesi sosyal sigortalılara her yılın Aralık ayı içinde 13.bir aylık ödeneğin verilmesini öngörmektedir. Bu maddenin şart bendi ise Devlet bütçesinden eme-kli maaşı ve Sosyal Sigortalardan da aylık ödenek almakta olanlara 13.maaş ikramiyesinin veya ödeneğinin yalnız bir yerden veya en yüksek olanının verilmesini öngörmektedir. Diğer bir deyimle bu kural, aylık Sosyal Sigortalar ödeneği emeklilik maaşından d-aha az olduğu cihetle, emekli kamu görevlilerinin sadece 13.emeklilik maaşını almasını ve Sosyal Sigortalardan 13.aylık ödenek almamasını öngörmektedir.

Sosyal Sigortalar Yasasının 105.maddesinin yukarıda belirtilen şart bendinin müstedilerin müktesep ha-klarını ihlâl ettiği ve bu nedenle Anayasanın Başlangıç Kısmı ile 1.maddesine aykırı olduğu ileri sürülmüştür. Müstedilerin 1983 ve 1984 de Sosyal Sigortalardan 13. ödenek aldıkları bir gerçektir. Ancak bu ödeneklerin herhangi bir yasal kurula dayanmayan- idari tasarrufla gerçekleştiği de bir gerçektir. Konu ödeneklerin bir yasa kuralı altında verilmiş olduğunda müktesep hak yaratıp yaratmayacağı bir yana, bu meselede herhangi bir yasal yetkiye dayanmayan idari tasarruflarla yapılmış olan ödeneklerin müst-edilerin lehine herhangi bir müktesep hak doğurmadığı açıktır. Bu nedenle konu yasa kuralının Anayasanın Başlangıç Kısmı ile 1.maddesine aykırılığı yoktur.

Konu yasa kuralının Anayasanın 8.maddesine de aykırı olduğu iddia edilmiştir. Anayasanın bu madd-esi eşitlik ilkesini düzenleyen maddedir. Bu madde altında bir aykırılığın söz konusu olması için aynı statüde olan kişiler arasında haksız bir ayırımın yapılmış olması gerekir. Sosyal sigortalı bulunan emekli kamu görevlileri ile diğer sigortalılar aras-ında, sosyal sigorta amaçları bakımından, statü farkı mevcut değildir. Sigortalı emekli kamu görevlileri de diğer sosyal sigortalılar gibi prim ödemekte ve belirli menfaatlar elde etmektedir. Bunlar arasında 13. ödenek bakımından yapılmakta olan ayırımın- Anayasanın 8.maddesine aykırı düşmemesi için böyle bir ayırımın haklı nedene dayanması gerekir. Müstedilerin Devlet bütçesinden emekli maaşı, Sosyal Sigorta Yasası altında da sigorta menfaatı olarak iki kez 13.maaş veya ödenek almasının haksızlık olabile-ceği, ilk nazarda, ileriye sürülebilir. Ne var ki dağıtımı Başbakana da yapılan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Müsteşarının Emare II yazısından görülebileceği gibi Devletten sair şekilde maaş veya ödenek alan diğer bazı sigortalılar Sosyal Sigorta Y-asası altında 13.aylık ödeneği almaktadırlar. Müstedaaleyhler, bu gibi ödeneklerin Devletin mali olanaklarına göre ödenmesi gerektiğini ve dolayısıyle Anayasanın 66.maddesine öngörülen kurala göre yapılmış olan bir ayırımın makul ve haklı bir nedene dayan-mış sayılabileceğini iddia etmişlerdir. Anayasanın 66.maddesi Devletin ekonomik ve sosyal amaçlara ulaşma ödevlerini ekonomik gelişme ile mali kaynaklarının yeterliği ölçüsünde yerine getirmesini öngörmektedir. Diğer sigortalılara 13.ödenek verilirken ay-nı statüde bulunan emekli kamu görevlilerine bu ödeneğin verilmemesinin Devletin mali olanaklarının yeterli olmadığı sebebine dayandığı öne sürülmüştür. Halbuki sosyal sigorta menfaatları Sosyal Sigorta Fonundan ödenmekte olup bu fonun Devlet bütçesi veya- mali olanakları ile bir ilgisi mevcut değildir ve Anayasanın 66.maddesinin konuya şümulü yoktur. Bu nedenle sosyal sigortalılar arasında yapılmış olan ayırımın haklı bir nedene dayanmış olduğu söylenemez. Bu durumda konu yasa kuralı Anayasanın 8.maddesi-ne aykırıdır.

Yapılan havalede konu yasa kuralının Anayasanın 7, 9, 10, 11, 55 veya 57(3) maddelerine de aykırı olup olmadığı sorulmuş ise de havalenin duruşmasında Anayasanın bu maddelerine aykırılık iddiası ileri sürülmüş değildir. Bu nedenle konu yas-a kuralının Anayasanın bu maddelerine aykırı olmadığına karar verilmesi gerekir.

SONUÇ:
Sonuç olarak değiştirilmiş şekli ile 1976 Kıbrıs Türk Sosyal Sigortalar Yasasının 105.maddesinin şart bendinin Anayasanın 8.maddesine aykırı olduğuna, Anayasanın Başl-angıç Kısmı veya 1, 7, 9, 10, 11, 55 veya 57(3) maddelerine ise aykırı olmadığına, oybirliği ile, karar verilir.



(Şakir Sıdkı İlkay)(Salih S. Dayıoğlu)
Başkan Yargıç



(N.Ergin Salâhi)(Niyazi F. Korkut)(Aziz Altay)
Yargıç -Yargıç Yargıç


6 Nisan 1988
-


-3-



-


Full & Egal Universal Law Academy