Anayasa Mahkemesi Numara 2/2005 Dava No 3/2005 Karar Tarihi 13.10.2005
Numara: 2/2005
Dava No: 3/2005
Taraflar: Alpay Durduran ile KKTC Başsavcılığı
Konu: Belediye Zabıta Memurlarının, Trafikte Kestiği Para Cezalarının Anayasaya Aykırı Olup Olmadığı
Mahkeme: A/M
Karar Tarihi: 13.10.2005

-D. 3/2005 Anayasa Mahkemesi 2/2005
(Ceza Dava No: 3020/2004; Lefkoşa)

ANAYASA MAHKEMESİ OLARAK OTURUM YAPAN
YÜKSEK MAHKEME HUZURUNDA.
Mahkeme Heyeti: Taner Erginel, Başkan, Metin A. Hakkı, Nevvar
- Nolan, Gönül Erönen, Seyit A. Bensen.

-Anayasanın 148 (1) maddesinin verdiği yetkiye dayanarak yapılan havale.

-
Havaleyi yapan Sanık: Alpay Durduran

Aleyhine havale yapılan: KKTC Başsavcılığı, Lefkoşa


Lefkoşa Kaza Mahkemesinde dinlenen 3020/2004 sayılı ceza davasında Sa-nığın havale müracaatı üzerine 28.1.2005 tarihinde Anayasa Mahkemesine sunulan konu.


Havaleyi yapan Sanık tarafından: Avukat Şefika Durduran Aleyhine havale yapılan Başsavcılık
tarafından: Başsavcı Yardımcısı Osman T. N. Enginsoy.


- --------------

K A R A R

KONU:
33/2001 ve 2/2003 sayılı Yasalarla tadil edilen 51/1995 sayılı Belediyeler Yasasının 122. maddesinin (2)(c) ve (4)(b) paragraflarının Anayasanın 1, 7, 119 ve 158(4)(b) maddelerine aykırı olup olmadığı.

I. OLAY-:
Sanık 5.4.2004 tarihinde Lefkoşa'da arabasını çift sarı çizgi üzerine park etmekle itham edildi. Belediye zabıta memurlarının kestiği sabit para cezasını ödemeyen Sanık aleyhine Lefkoşa Kaza Mahkemesinde 3020/2004 sayılı ceza davası getirildi. San-ık bu davada, 33/2001 ve 2/2003 sayılı
Yasalarla tadil olunan 51/1995 sayılı Belediyeler Yasasının 122. maddesinin (2)(c) ve 4(b) paragrafları ile 1974 Motorlu Araçlar ve Yol Trafik Tüzüğünün 57(1)(k), 77 ve 1974 Motorlu Araçlar ve Yol Trafik Yasasının 5.- maddesine aykırı olarak arabasını park yasağı olan yere park etmekle itham edildi.

33/2001 ve 2/2003 sayılı Yasalarla tadil edilen 51/1995 sayılı Belediyeler Yasasının 122(2)(c) maddesi, Belediye Meclisine, herhangi bir bölgede motorlu araç sürücüle-rinin durmasını, beklemesini veya park etmesini yasaklama yetkisi vermektedir. 122(4)(b) maddesi ise suç oluşturan bu fiiller için sabit para cezaları verilmesini öngörmektedir. Sanık, aleyhine getirilen davada, söz konusu Yasa maddelerinin Anayasanın 1,- 7, 119 ve 158(4)(b) maddelerine aykırı olduğunu iddia etti ve İlk Mahkeme, konuyu Anayasa Mahkemesine havale ederek davayı süresiz erteledi.

II. İDDİALARIN GEREKÇELERİ:
Havaleyi yapan Sanık avukatının iddialarının
gerekçeleri özetle şöyledir:

33/200-1 ve 2/2003 sayılı Yasalarla tadil olunan 51/1995 sayılı Belediyeler Yasasının 122. maddesinin (2)(c) ve (4)(b) paragrafları Anayasanın 1, 7, 119 ve 158(4)(b) maddelerine aykırıdır, çünkü Anayasamız Belediyelerin görev ve yetkilerini 119. maddede düzenlemi-ş olup bu madde Belediyelere suç oluşturma ve sabit para cezası saptama yetkisi vermemektedir. Anayasanın 158. maddesi ise Başsavcının yol trafik suçları ile ilgili izleyebileceği yöntemi belirlemiş olup bu madde de Belediyelere ceza suçlarını takip etme -yetkisi vermemektedir.

Aleyhine havale yapılan Başsavcılığın iddialarının gerekçeleri ise özetle şöyledir:

Anayasanın yerel yönetimleri düzenleyen 119. maddesi Belediyelerin görev ve yetkilerinin yasa ile düzenlene-bileceğini belirtmektedir. Burada -da yasa ile yapılmış bir düzenleme vardır. Kaldı ki; Belediyeler bu olayda suç oluşturmamıştır. Çünkü çift sarı çizgi üzerine park etmek suçu, 1974 Motorlu Araçlar ve Yol Trafik Yasasının 5. maddesi ile Yol Trafik Tüzüğünün 57(1)(k) ve 77. maddeleri tara-fından oluşturulmuştur.

Tadil edilen Belediyeler Yasası 158. maddeye de aykırı değildir. Çünkü Anayasanın 158. maddesi Başsavcıya yol trafik suçlarını kendi sorumluluğu çerçevesinde Mahkemelerde kovuşturmak üzere bir polis mensubunu görevlendirme ye-tkisi vermektedir. Bu olayda Başsavcı bu yetkisini kullanmış değildir. Dava savcılar tarafından kovuşturulmuştur. Suçların soruşturma ve kovuşturmasını birbirinden ayırmak gerekir. Tadil edilen Belediyeler Yasasının Belediye zabıta memurlarına verdiği -yetki soruşturma yetkisi olup kovuşturma yetkisi değildir.

III. İLGİLİ YASA METİNLERİ:
33/2001 ve 2/2003 sayılı Yasalarla tadil edilen 51/95 sayılı Belediyeler Yasasının 122. maddesinin (2)(c) ve 4(b) paragrafları aynen şöyledir:

"122(2)(c) Be-lediye Meclisi, polis makamları,
trafiği kontrol veya düzenlemekle
yetkili başka herhangi bir makamın
emri ile veya onlar tarafından,
motorlu araç sürücülerine delalet
için, he-rhangi bir yol üzerine
veya yanına yerleştirilmiş, yazılmış
veya çizilmiş "Durmak veya Beklemek
Yasaktır" veya "Park Etmek Yasaktır"
levhalarına riayet etmemek.
...............-.....................



(4)(b) Yukarıdaki (2)'nci fıkranın (A) bendinde
öngörülen trafik suçu için kesilecek sabit
para cezası 15.000.000.-TL (On Beş Milyon
Türk Lirası), (B), (C), (Ç) ve (E) bent--
lerinde öngörülen trafik suçları için
kesilecek sabit para cezası 25.000.000.-TL
(Yirmi Beş Milyon Türk Lirası) ve (D),
(F) ve (G) bentlerinde öngörülen trafik
suçları için- kesilecek sabit para cezası
30.000.000.-TL (Otuz Milyon Türk Lirası'dır."


IV. İLGİLİ ANAYASA METİNLERİ:
"Madde 1:
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Devleti, demokrasi,
sosyal adale-t ve hukukun üstünlüğü ilkelerine
dayanan laik bir Cumhuriyettir."

"Madde 7:
(1)Yasalar Anayasaya aykırı olamaz.
(2)Anayasa kuralları, yasama, yürütme ve yargı
organlarını, Devlet yönetimi makamlarını ve
kişileri bağlayan -temel hukuk kurallarıdır."

"Madde 119:
(1) Yerel yönetimler, bölge, belediye veya köy ve
mahalle halkının yerel ortak gereksinmelerini
karşılamak üzere kuruluş ilkeleri yasa ile
belirtilen ve karar organları seçimle
-oluşturulan kamu tüzel kişileridir.
(2) Yerel yönetimlerin kuruluş ve görevleri ile
yetkileri, yerinden yönetim ilkesine uygun
olarak yasa ile düzenlenir.
(3) Yerel yönetim organlarının seçimleri, 68.
maddedeki ilkelere uygun olarak dört yıl-da
bir yapılır."

"Madde 158:
(1) ...............
(2) ...............
(3) ...............
(4)(a) ...........
(b) Başsavcı, gerekli gördüğü hallerde, Resmi
Gazete'de yayımlayacağı bir emirname
ile, davasız çö-zümlenmesine yasa ile
olanak tanınan yol trafik suçlarını,
kendi yönerisi ve sorumluluğu çerçeve-
sinde mahkemelerde kovuşturmak üzere,
uygun göreceği bir polis mensubunu
yetkilendirebilir."
V-. İNCELEME:
Havaleyi yapan Sanık avukatının görüşüne göre Belediye Meclisine park etme yasağı koyma yetkisini veren 51/1995 sayılı Belediyeler Yasasının 122(2)(c) maddesi ile Belediyelere sabit para cezası kesme yetkisi veren 122(4)(b) maddesi Anayasa-ya aykırıdır. Havaleyi yapan Anayasanın 119 ve 158. maddelerine aykırılık olduğu üzerinde durmuştur. Bu maddeleri ayrı ayrı ele alarak aykırılık olup olmadığını saptamaya çalışalım.

119. maddenin (1) paragrafında, yerel yönetimlerin bölge halkını-n yerel ortak gereksinimlerini karşılamak üzere kurulduğu belirtilmektedir. Belediyelerin yetkisine giren birçok yerel ortak gereksinim vardır. Bunlar Anayasa veya herhangi bir yasada tek tek sayılmış değildir. 119(2) paragraf, Belediye görevlerinin yas-a ile düzenlenmesi gerektiğini belirtmiştir. Şu halde Belediyelerin diğer görevleri gibi park yasağı koyma ve sabit para cezası kesme görevleri de yasa ile düzenlenmelidir.

Trafik ve park sorunu ile ilgili olan bir kuruluş daha vardır. Trafik polis-i de aynı konuda yetkilidir. İlk bakışta, insanın aklına "trafik polisi dururken niye bu yetki Belediyelere de verildi?" sorusu gelebilir. Ancak bu, yasanın yerinde bir yasa olup olmadığı sorusudur ki, Anayasa Mahkememiz bu soruya yanıt aramamaktadır. B-izim müdahale edip yasayı iptal edebilmemiz için Anayasadaki bir sınırlamanın ihlâl edilmiş olması gerekir.

119. maddede üç sınırlama vardır. a) Faaliyet yerel ortak gereksinimi karşılamak için yapılmalıdır. b) Faaliyet yasa ile düzenlenmelidir. c-) Faaliyet yerinden yönetim ilkesine uygun olmalıdır.

Park yasağı koyma ve sabit para cezası kesme yerel ortak gereksinimi karşılamak için yapılan bir iştir. Böyle olmasa, Sanık iddialarında haklı olacaktı. Bunun gibi faaliyet alanı Yasayla düzenle-nmiştir ve yapılan faaliyetin yerinden yönetim ilkesine aykırılığı da yoktur.

Havaleyi yapan avukatının ikinci iddiası; Yasanın Anayasanın 158. maddesine aykırı olduğudur. Bu madde Başsavcının trafik suçlarını Mahkemelerde kovuşturmak üzere uygun g-öreceği bir polis memurunu yetkilendirebileceğini belirtmektedir. Eğer Belediyeler Yasası Belediye zabıta memurlarına park suçlarını Mahkemelerde kovuşturma yetkisi verse veya Başsavcı bir polis memuru yerine Belediye zabıta memurunu görevlendirse Anayasa-ya aykırılık olacaktı. Halbuki burada Mahkemelerde kovuşturmayı savcılar yapmaktadır. Belediyenin yaptığı park yasağı koymak ve sabit para cezası kesmekten ibarettir.

Belediye zabıta memurunun yaptığı işin kovuşturma mı, soruşturma mı, olduğu kon-usunda Mahkememizde uzun tartışmalar olmuştur. Gerçekte bu tartışmalara fazla girmeye gerek yoktu. Çünkü 158. madde "Mahkemelerde kovuşturma" diyerek konuya açıklık getirmiştir. Belediyeler Yasasının, Belediye zabıta memurlarına verdiği yetkinin Mahkeme-lerde kovuşturma olmadığı çok açıktır.

Önümüzdeki dava çok basit bir park cezasının ödenmemesinden kaynaklanmış bir davadır. Sanığın bu konuyu maddi bir çıkar için değil, prensip meselesi yaparak takip ettiği anlaşılmaktadır. Öyle anlaşılıyor ki,- Sanık Belediyelere suç oluşturma ve takibi ile ilgili yetki verilmesinden kaygılıdır. Park konusunda Belediye yetkili bulunduğu takdirde bu yetkinin başka ve daha ağır suçlara da
genişletilebileceğini düşünmektedir. Sanığın bu mücadelesine saygı duymak -gerekir. Ancak bu aşamada kaygılarında haklılık payı olduğunu söylemek mümkün değildir. Çünkü daha ciddi suçlar yerel ortak gereksinim sınırlamasının dışına çıkacaktır. Belediyeler bu konulara el attığı takdirde Anayasada suç ve cezalara ilişkin başka e-ngellemelerle karşılaşacaktır. Her halükârda Belediyeler Yasasının bugünkü şekliyle Anayasaya aykırı olmadığı görüşündeyiz.

Yukarıdaki nedenlerle 33/2001 ve 2/2003 sayılı Yasalarla tadil edilen 51/1995 sayılı Belediyeler Yasasının 122. maddesinin (2-)(c) ve (4)(b) paragraflarının Anayasanın 1, 7, 119 ve 158(4)(b) maddelerine aykırı olmadığına karar verilir.




Taner Erginel Metin A. Hakkı
Başkan Yargıç



Nevvar Nolan Gönül Erönen - Seyit A. Bensen
Yargıç Yargıç Yargıç


13 Ekim 2005
-


7



-


Full & Egal Universal Law Academy