Anayasa Mahkemesi Numara 2/1987 Dava No 18/1987 Karar Tarihi 18.11.1987
Numara: 2/1987
Dava No: 18/1987
Taraflar: Ali Emir Ahmet ile Bakanlar Kurulu ved
Konu: Anayasanın, 141, 143 ve Geçici 11. maddelerinin yorumlanması istemi
Mahkeme: A/M
Karar Tarihi: 18.11.1987

-D.18/87 Anayasa Mahkemesi: 2/87

Anayasa Mahkemesi olarak oturum yapan
Yüksek Mahkeme Huzurunda.

Mahkeme Heyeti: Şakir Sıdkı İlkay, Başkan, Niyazi F. Korkut,
Celâl Karabacak, Özkan Tunçağ, Metin A. Hakkı.

A-nayasanın 149. maddesi hakkında.

Yüksek İdare Mahkemesi tarafından 129/85 sayılı başvuruda (Müstedi: Ali Emir Ahmet ile Müstedaaleyhler: Bakanlar Kurulu vasıtasıyle KKTC ve Diğerleri arasında) sunulan konu.

Müstedi namına: Ergin Ulunay.
Müstedaaleyhle-r namına: Başsavcı Yardımcısı Akın Sait

-------------------

K A R A R

Şakir Sıdkı İlkay, Başkan: Bu havale Yüksek İdare Mahkemesi tarafından Anayasanın 149. maddesi altında, yapılmış olup Anayasa Mahkeme-sinden Anayasanın, 141, 143 ve Geçici 11. maddelerinin yorumlanması istenmiştir.

Müstedi, Yüksek İdare Mahkemesinde dosyaladığı başvurusu ile, Birleştirilmiş YİM 115/84 ve 136/84 sayılı başvuruları 27.6.1985 tarihinde hükme bağlayan Mahkemenin oluştuğu -şekilde KKTC Anayasası altında yargı yetkisi olmadığını iddia etmiştir. Bu iddianın geçerliğinin belirlenmesi amacı ile de havale yapılmış ve sözü edilen Anayasa maddelerinin yorumu istenmiştir.

Konu başvuruların duruşması üç Yargıçtan oluşan Mahkeme ta-rafından 1985 Anayasası yürürlüğe girmezden önce tamamlanmış ancak Mahkemenin hükmü Anayasanın yürürlüğe girmesinden sonra verilmiştir.

Yukarıda özetlenen olgular ışığında konu başvuruların üç kişilik bir yargıç heyeti tarafından sonuçlandırılmasına cev-az verip vermedikleri açısından sözü edilen Anayasa maddelerinin yorumlanması bizden istenmektedir.

1985 Anayasasının 141. maddesi Yüksek Adliye Kurulunun oluşumunu ve yetkilerini düzenleyen maddedir. Bu madde Yüksek Adliye Kurulunun Yüksek Mahkeme Başk-an ve Yargıçları, Cumhurbaşkanının atayacağı bir üye, Cumhuriyet Meclisinin atayacağı bir üye, Başsavcı ve Barolar Birliğinin seçeceği bir üyeden oluşmasını ve, diğerleri yanında, yargıçları atama yetkisini haiz olmasını öngörmektedir.

Anayasanın 143. m-addesi Yüksek Mahkemenin oluşumu ve görev bölümünü düzenlemektedir. Bu maddenin (1). fıkrası Yüksek Mahkemenin bir Başkan ve yedi yargıçtan oluşmasını öngörmektedir. (4). fıkra, Yüksek Mahkemenin bir Başkan ve iki yargıç ile veya sadece üç yargıç ile topla-narak Yargıtay veya Yüksek İdare Mahkemesi olarak görev yapmasını ve bu görev çerçevesinde verilen kararların nihai olmasını öngörmektedir. Aynı fıkranın şart bendi ise Yüksek Mahkemeye Yüksek İdare Mahkemesi olarak doğrudan doğruya başvurulması yasa ile g-österilen haller dışındaki başvuruların Yüksek İdare Mahkemesinde görevli tek yargıç tarafından incelenip karara bağlanmasını ve tek yargıcın kararlarına karşı üç yargıçtan oluşan Mahkemeye istinaf edilebilmesini öngörmektedir.

Anayasanın Geçici 11. mad-desi ise Anayasa ile kabul edilmiş yeni organ, kurum ve kurulların kuruluş ve işleyişleri ile ilgili yasalar kabul edilip yürürlüğe konuluncaya kadar bu konularda mevcut mevzuat kurallarının uygulanmasına devam edilmesini ve mevcut organ, kurum ve kurullar-ın görevlerine devam etmelerini öngörmektedir.

1985 Anayasasının öngördüğü Yüksek Adliye Kurulu ve Yüksek Mahkeme, kuruluşları itibarı ile, Anayasanın yürürlüğe girdiği tarihte mevcut olanlardan farklıdır. Anayasanın öngördüğü şekildeki Yüksek Adliye Ku-rulunun kuruluş ve işleyişi ile ilgili 35/1985 sayılı Yüksek Adliye Kurulu Yasası 22.11.1985 de yürürlüğe girmiştir. Cumhuriyet Meclisi tarafından ise Yüksek Adliye Kuruluna atanması öngörülen üye ancak Meclisin 12.2.1986 tarihindeki 35. birleşiminde atanm-ıştır. Anayasanın öngördüğü şekilde Yüksek Adliye Kurulunun oluşumundan sonradır ki yine Anayasada öngörülen Yüksek Mahkemenin oluşumunu tamamlamak amacı ile ek Yüksek Mahkeme Yargıcı atanmasına gidilebilmiştir ve atanan Yüksek Mahkeme Yargıçları 1.4.1986 -tarihinden itibaren göreve başlamışlardır. Bu bir yana, Anayasanın öngördüğü şekildeki Yüksek Mahkemenin kuruluşu ve işleyisi ile ilgili yasa 1976 Mahkemeler Yasasını tadil eden 7/1986 Mahkemeler (Değişiklik) Yasasıdır ve bu Yasa da 4.4.1986 tarihinde yürü-rlüğe girmiştir.

Söylenenlerden anlaşılacağı gibi 4.4.1986 tarihine kadar Yüksek Mahkeme, eski şekli ile ve bu hususta mevcut eski mevzuat uyarınca, görev yapmağa devam edebilirdi.

Anayasanın Geçici 11. maddesinin 1975 Anayasasındaki muadili Geçici m-adde 1'in (3). fıkrasıdır. Bu iki madde metin itibarı ile tamamen aynı olmamakla beraber esas ve amaç bakımından aynıdırlar. Yüksek Mahkeme, Anayasa Mahkemesi olarak, 1975 Anayasasının Geçici 1(3) maddesi ile ilgili olarak A.M. 3/76 da şöyle demiştir:
"1.- Geçici Maddenin (1). fıkrası eski mevzuatın Anayasanın kurallarına veya Anayasa uyarınca konulacak yasalara aykırı olmayanlarının yürürlükte kaldığını, yani başka bir deyimle Anayasaya aykırı olanların yürürlükten kalktığını derpiş etmekle beraber, o Madd-enin (3). fıkrasına göre Anayasada öngörülen yasalar (ör. 124. Maddenin (7). fıkrasında öngörülen yasa) yürürlüğe konulancaya ve örgütler (ör. KTFD Hukuk Dairesi) kuruluncaya kadar mevcut mevzuat yürürlükte kalır ve örgütler görevlerine devam ederler. Bina-enaleyh (3). fıkra (1). fıkranın bir nevi şart bendini teşkil etmekte ve bu fıkra tahtında belirli yasalar, Anayasaya aykırı olsalar bile, belirtilen geçici süre için, saklı tutulmaktadır. Bu fıkra iyice incelendiğinde bu şekilde saklı tutulan yasaların gö-revlerine geçici olarak devam etmesi öngörülen eski örgütlerin kuruluş ve işleyişini düzenleyen yasalar olduğu anlaşılmaktadır. Başka bir deyimle (3). Fıkra, Anayasada öngörülen yasalar yürürlüğe konuluncaya ve örgütler kuruluncaya kadar eski örgütlerin ku-ruluş ve işleyişini düzenleyen yasaların, Anayasaya aykırı olsalar bile, geçici süre zarfında, yürürlükte kalmasını ve eski örgütlerin görevlerine devam edebilmesini mümkün kılmaktadır."

Yukarıdaki iktibasta serdedilen görüşler 1985 Anayasasının Geçici 1-1. maddesi için de geçerlidir.

Yüksek Mahkeme, 4.4.1986 tarihine kadar, eski şekli ile ve yürürlükteki eski mevzuat uyarınca görevine devam etmiş olabileceğine göre üç yargıçtan oluşan Yüksek İdare Mahkemesi, Birleştirilmiş YİM 115/84 ve 136/84 sayılı b-aşvuruları 27.6.1985 tarihinde sonuçlandırabilirdi. Kaldı ki bu iki başvuru üç yargıçlı Yüksek İdare Mahkemesi tarafından 1985 Anayasası yürürlüğe girmezden önce dinlenmiş ve sadece Mahkemenin hükmü Anayasa yürürlüğe girdikten sonra verilmiştir.

Son olar-ak bir hususa işaret etmek istiyoruz. Mahkemeler herhangi bir Anayasa maddesi ve kuralının yorumunu Anayasa Mahkemesinden isterken böyle bir yorumun hangi açıdan veya ne amaçla istendiğinin havalede belirtilmesi gerekmektedir.

Sonuç olarak üç yargıçtan -oluşan Yüksek İdare Mahkemesinin, oluştuğu şekli ile, Birleştirilmiş YİM 115/84 ve 136/84 sayılı başvuruları, 27.6.1985 tarihinde, Anayasa uyarınca, karara bağlamak ve sonuçlandırmak yetkisine haiz olduğuna, oybirliği ile, karar verilir.



(Şakir Sıdkı- İlkay) (Niyazi F. Korkut)
Başkan Yargıç


(Celâl Karabacak) (Özkan Tunçağ) (Metin A. Hakkı)
Yargıç Yargıç Yargıç


18 Kasım 1987






Full & Egal Universal Law Academy